Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 37, 10 September 1892 — NA LETA [ARTICLE]

NA LETA

[ Aoie o maiiou makemake e lawe i ke koikoi o ua hala no na manao i hoopuka ia malalo o keia poo e ko makoa ooe mea kakau.] Na Hea Hoa o Kalaupapa. Mk. LuxAiioopoxoroxoj E oluolu mai oe i kekahi wahi kaawale o kou mau kolamu, no kau tnuu wahi liunahuna mea hou e panai aku nei i mua o kou hanohano, a nau ia e ahai hele aku ma na kaiauiu o ko kaua aina aloha, i ike mai ai na poe puni mea hou o kaua e noho ana mai Hawaii oKeawa a Kama I ka mole oiu o Lehua. j He pu maia i hoolilo ia i kanaka, ma ka la 25 o ka mahina i hala, oiai 0 Liiiii (k) e hoomakaukau ana e hele mai kona hale aku, e pii ana ! no kahi o Kamaka [k] a me Mahiki [w], a ma kahi kokoke i ka 20 anana mai kahi mai o na mea i hoike la maiuna a hiki i kahi a Liilli e hele aku nei, ua poholo iho la kekahi wawae o Liilil iloko o ka lua i eii I» a hohonu, i kona hoomaopoopo aua 1 ke ano o keia lua, oi&i o ka iua i eii ia, eia i ke alanui e hele ai, ua ku oiaa lioliu hoomaka oiae kope a-e i ka lepo me kona mau iima, a i ka aneane ana e pau ka iepo 1 ke ka la e ia, ua ano makau mai I» oia i kona ike ana iho he mea loihi ke waiho ae ana ua paa i ka wahi ia meka loie eieeie kanikau me kona manao he kanaka keia mea i kanu la. Ua ku malie ola a pau kona āno makau, a 1 mea e pau ai kona kuhihewa, ua laiau iho oia 1 ka mea ana I ike ai Uoko o ka iua a kaikai iluna, i lalia oia 1 nana

pono ai i ke auo, i kona wehe ana a hemo, he pohuli maia ua mea uei I owili ia ai i ka lole kanikau a kanu la. Ua manao au ua hana ia keia mau hana ma ke ano hoomanamana, lawe ia aku nei ua pohuli maia nei a hiki ia Kamaka me ka paa no i ka wahi ia, ua hopu mai nei o Kamaka i ka pohuli maia me kona wahi no, a ua pau i ke puhi ia ike ahi. Mana ole iho la ka~pule a ka hoopunipuni, ua pau ka pu maia i ka a ia e ke ahi. Ke kau leo aku nei keia makapeni mai hoao hou oukou e na makamaka e eli hou i ka lua i ke alanui, o poino ko oukou mau hoa aloha. I na o ke poholo ana o ka wawae o Liilii iloko o *ka lua a maluna oka lio, ina ua poino. Mai pono loa ina i hoohanaia ka ike kahuna o oukou ika ma'i lepēra, ka ma'i nana kakou e luku nei, ina ua pono loa. Na paalalo me na pepa loloa i ka ipuka o na hale.—l kekahi la o ka mahina i hala, ua hele mai na paalalo o Uiiama Kele ma na īpuka hale o ko lakou mau hoa ma'i, me na pepa loioa, e noi ana e kakaulnoa aku lakou ma ua pepa loloa la, me ka manao e hoopaa i ka punahele a lakou i mau ai kahi papaa berena; a iwaena o na poe i kakauinoa aku no | ka hoomau aku i ka Luna Nui, he Levi kekahi.

Hoohokaia ka Makai.—-Ma ka la 28 o ka mahina i hala, i noho ai.ka aha hookolokolo a D. KalaaokalaHi e hoolohe i ka hihia o na poe hoopahu i'a. Ua hoouna ia aka o Kaaihue (he makai) e kii e hopu i na poe hoopaha i-a. I ka hiki ana akn o ka makai i kahi o kela poe, aole i heluhelu ia ka palapala hopu, ua kamallio waha waie ia aku no, nolaila ua hoole mai ka poe a ka makai i koi aku ai me ka olelo mai | e hele ma kahi e, a inae hoopaakiki | aku he eha ka hope. XJa kali ia | mai ka hihia a o ka hoea ole aku, ua hele okoa mai o Uilama Kele a olelo aku, pehea oukou e hooie ai i ka mana o ka paiapala kii a me ke kauoha a ka Moi Liiiuokalani. Ua hoole aku ka poe i hoopii ia «Qle he palapala i heluhelu ia aku i mua o lakou, oia hoi ke kuleana o ka makai. Ua kena koke ia o Kahalehulu e kii i ka hope makai nui o Moiokai nei, me ka palapala hopu mai, he manawa ole ua hlki kino mai o Lililehua a heluhelu ia ka palapala i mua o Kaele [k], Aue Kawaluna [w], David Moae [k], Mahana [k], Wahinekaua ffc], a i ka pau ana o ka heluhelu ia ana o ka paiapala, ua oielo aku ka Luna Makai, pehea oukou e ae ana anei oukou e hele pu me a'a, ua ae $ka ka poe i hoopii ia me ka olelo pu aku o Kaele, i mua o ka Luna Xui & me ka Hope Makai nui o Molokai nei, aole pono e haawi I ke pihi makai ia Kaaihue, oiai he hupo a ike oie i ka helahela, a pela io no, oia no ke kaaoha a ke looawai,aole ae ia kekanaka hupo a ike ole i ka helahelu e nōho i ka oihana aupuni. Ke au maiahia. —He wa keia o ka pai nui ia I ka maiahia. He oi

aku nae a ka wa aihue, he nui ka poe i lioopii īa i ka aihue i ko ia nei au e noho nei, aole pela mai mua mai, a nui no ka i>oe ona, mai na ma'i ka ona a i ka Luna Nui, o ka ona paha ia la ke pii ala a luna o Kiokio wehe ka haiolelo, puehuliilii ka lau o na kukui i ka piha hauoli i ka maikai o ka olelo a ka ona rama, ina no hai ia rama ina ua wikiwiki i ka liopu. Na kokua palapala ole.—l ka la 30 nel, ua hiki mai he heluna nui o na kokua ma'i mai ka Panalaau mai, o ka ohana o Lililehua o luna ae nei o Kona. I ka manawa i ninau ia aku ai e ka makai nana i kii keia poe, i ke kuleana komo o nei poe kokua, ua pane ia mai he mana hiki no ka ia Uilama Kele ke hookomo mai e like me kona makemake, oiai oia no -ka Luna nui o ka Panalaau nei; o keia kekahi hana pono ole a ko makou Makua e noho nei, ua lealea oia ma kana mea 1 makemake ai a hoohele wale i luna o ka aina o ka Papa Ola. Eia ka'u e kau leo aku nei imua o ka lehulehu, oiai e noho ana ka ahaolelo kau kanawai o ke Aupuni, nana pono ia mai ka ia nei mau hana pono ole e noho nei, ke ake nei oia nei ekinaiia makou na ma'i. B. K. Maewaewa