Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 39, 24 September 1892 — Page 3

Page PDF (2.06 MB)

This text was transcribed by:  Pohai Souza
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

NU HOU HAWAII

            Ua ku mai ka Manowai inehinei @ Kapalakiko mai, a ua holo loa @ no na Panalaau o ka Hema i ke @ahi iho.  Eia ma ko makou pepa o keia la @ heluhelu ia ai me ka anoi nui @ kahi palapala mai na aina e mai, @akauia mai e kekahi opio i maa @lea ma kei oihana.

            Ua hanau mai nei ma Makawao, @ui, kekahi wahine Pukiki, a ua @maopopo ia, o ka helu 19 iho la @o kana mau keiki i hanau ai. @ keu a ka hoolue nui wale.

            Ke hamama nei na buke nelu au@ o ka Apana o Honolulu, no ka @a ia aku o na helu ana a ka @na Helu, e ka poe i ku i ka au@. Aia i ka la 1 o Okatoba, e @ ia ai ka nana ana.

            I ka hora 7:30 o ke ahiahi Poaha @ nei, Sepatemaba 22, maloko o ka halepule Bihopa, Honolulu nei, @ awaiaulu ia ma ka mare, e Rev. Mackintosh, o Mr. George E. @ me Miss Maili Nowlein.

            @a ka Kinau huakai i hoi mai ai @ Poaono i hala, mai na moku@ mai ma ka aoao makani aku @ua hului pu mai oia i na ohua @na he 42 a me na ohua oneki@13 me na ukana mama.

            @a ke lohelohe ia la ma Maui, e @ia aku ana ka aina hanai holo@ o Ulupalakua ma Maui. O @ kekahi o na aina waiwai nui @na, oiai kona ona waiwai mua @ ko ana maluna olaila.  Aka @ope mai, ua hoolilo ia i aina @ holoholona.

            @ hoopae ia aku i Kapaa mai@ aku o "Kimo Maki" ma ka la @ku nei, he puolo ano pahaohao. @ Ah Una pake i anehe ai e lawe @ ua papa ia aku oia e ka makai, @oko o ua puolo la, ua loaa aku he @aha mau tini opiuma.  Ua hopu @ ia oia, hookolokolo ia imua o Lunakanawai Apana o Kawai@ a hoopai ia he $250 a me $3 o @ koina.

            @ kekahi poe paahana Geremania @na o Lihue e eli ana i kekahi @ lepo i ka Poalima o ka pule i @, aia hoi ua hanee mai la ua @ lepo la a paapu he ekolu o la@ iloko o ka lepo.  Hookahi i @ke a ua pakele mai kekahi mau @.  Ua kau leo ia aku no kela @ he pilikio, aka, aohe hooolohe ia @.

            Eia na moho holo alii o Oahu nei @na noho hakahaka elua e kohoia @ ana ma ka la 4 o Okatoba aenei @ ka manawa i pau ole o eono makahiki: H. Waterhouse, Cecil Brown, C. B. Maile, H. A. Widemann, W. H. Rickard.  No ka manawa i pau ole o eha makahiki: M. @. Robinson, C. L. Hopkins, W. H. @ne.

            Ma ka paikau nui i ka laina hoo@hi a na Puali Kinaiahi Helu 1, 4 me 5 i malama ia ai i ke ahiahi Poano i hala, ua hoomaopopo ia, ua @ki loa ke lawe ia ka wai kai ma kela a me keia wahi o ke kulanakauhale no ke kinai ana i na wa @ ahi.  Ina pela, alaila o na hooponopono wale ae no koe a ka Luna Kinai Ahi nui, e hooholo aku i mua.

            Ua lilo mai i ka hoolimalima ia e ka Hui Hotele Hawaii, ka hale noho aekai o Mr. A. Herbert ma Kapiolani Paka, a e pakui ia mai @ i wahi hooluolu a hoaumoe no @ poe noho mai i ka Hotele Hawaii, ke makemake lakou e hoololi @ i ka noho ana i kahi wa.  Ua @he mai makou, na ka poe aua i ka @ Kuhina, i hoau ae i ka po Poalima i hala ua hale ia.

            Ua piholo kahi mokuahi uuku @over i ka hora 11 kakahiaka o ka @ Sabati, Sepatemaba 11, oiai oia e @ ana ma ke awa o Hilo.  Ua ma@o ia, ua komo ke kai iloko o ka @pu o keia wahi mokuahi ma ka @ookui ana o na papa, a no kanaka @le no hoi kekahi oluna o ka moku @ ike ia la hoi paha ka liu, pauma @ku.  Aole i lana iki ae ma ka lono @ope loa.

            Ua kikoo mai ka Papa Hoonaauao ia Miss Margaret Power, kekahi @ na haumana kahiko o ke Kula Hanai Kaikamahine o Kawaiahao, i lawe aku la ma ke kulana e hoonaauao aku ai i kona lahui, oia hoi i kokua kumu o ke Kula Beritania ikukulu ia ma Makapala, Kohala Akau, Hawaii.  Nolaila, ma ke Kinau o ka Poalua iho nei, ua holo aku oia no ke kahua o kona hookiekie ia.

            Ua hoi mai ka moku-kuna Liholiho mai ka mokupuni Lusan mai a ku maanei i ke awakea Poalua aku nei, Sepatemaba 20, mahope o ka haalele ana aku i ka mokupuni maluna ae i ka la 10 aku nei.  Ua hoihoi mai oia ia 3 Iapana, i haole a me 1 pake, a ua koe aku maluna o ka mokupuni lepo manu ke kiaaina Freeth me 10 paahana.  Ua lawe pu mai oia no ka Hui Hoomomona Lepo, he 90 a keu man@ina lepo manu.

            Ua olelo mai o Mr. Kikila Palaunu ia makou e holo moho alii ana oia no ka manawa pau ole o ke kau eono makahiki ma ke ano kuokoa.  Aole oia malalo o ka noho haku ana mai o kekahi poai kalaiaina, aole hoi malalo o kekahi hoohiki a hoopaa ai i kona mana koho iloko o ka hale.  Aole ona makemake e kapa ia oia he hoohui aupumi, no ka mea he kue loa oia ia mea, aole hoi ona makemake e hoopaa iaia iho e holo ana oia no ke kipaku i ka AhaKuhina me ka ike ole ia o ko lakou hewa.  A maluna ae o na mea a pau, e hana ana oia iloko o ka hale ke koho ia. no ka pomaikai o na mea a pau, e like me kona maa i na wa i hala.

            Eia no na kapena o na Hui Waapa Healani a me Matala ke wahapaa nei i ka hookelakela i na wikani ikaika o laua; aka aohe mae he ulele iki a hoopau ae i koa laua kakani waha wale ana.  Ua ae nae laua e heihei.

            Ua mahuku kekahi paahao haole o ka puali pepehi lapana o Hamakua i hoopaila ai no kekahi mau makahiki hoopaahao, i ka wanaao o nehinei mai a halepaahao aku o Kawa, a ua nalowale.  Ua kau paha maluna o na moku i holo aku ai no Kaleponi.

            Ma ka hakaka mawaena o ka moho mokomoko kaulana Keoni L. Sullivan a me Corbett i malama ia ma ke kulanakauhale o Nu Olina i ka la 7 aku nei o keia malama, ua haule o Keoni Sullivan i ka puni helu iwakalua kumamakahi ma ke ku ana i ka puupuu a ka hoa paio.

            Ua ku mai ka mokuahi Alameda ma ka hora 9:30 o ka po o ka la 21 o Sepatemaba nei, mahope o ka haalele ana aku ia Kikane i ka hora 11 a.m. o ka la 5; ia Aukalani, Nukilani, i ka hora 2:40 p.m. o ka la 10; ia Apia, Samoa, i ka hora 4:50 p.m. o ka la 14.  Ua lawe mai oia he 3 ohua no Honolulu nei, a he 33 ohua kapena me 66 ohua oneki no na aina mamao, a me na ukana a me $500,000 ma ke gula no Amerika Huipuia.  Mahope iho o ka hora 2 auina la Sepatemaba 22, ua niau loa aku oia no Kapalakiko, me 21 ohua kapena mai keia awa aku.

 

Palapala Hoike Manao

            Ua komo aku kekahi Komite o na wahine i ka hora 10 kakahiaka o ka Poalua, Sepatemaba 20, a ua waiho aku i mua o ke Alii ka Moiwahine i keia Palapala Hoike Manao malalo iho, i kakau inoa ia e na inoa he 320 o na wahine Hawaii a me na haole e noho nei ma keia kulanakauhale:

I ke Alii ka Moiwahine

LILIUOKALANI;

            Ma ka Lokomaikai o ke Akua ka Moiwahine o ko Hawaii Pae Aina.

            E ke Alii: No ka mea ua lawe ia mai he bila kanawai e noi ana i palapala hoohui e hoomana aku i kekahi ahahui piliwaiwai e lawelawe i ka lakou hana mawaena o keia aupuni a me na aupuni o ko na aina e, a ina hoi e hooholo ia ua bila nei e ka Ahaolelo, alaila, e lawe ia aku ana imua ou, e ke Alii, no ke kakau inoa ana; nolaila, o makou, o kekahi poe makaainana aloha Alii, a he poe kamaaina e noho ana ma keia aina maikai, ke nonoi aku nei i kou oluolu e ae mai ia makou e waiho aku imua o kou noonoo i kekahi mau kumu a makou i manao ai he mea e poino ai ka lahui ke lilo ua bila nei i Kanawai.

            Ke manao nei makou, he aloha ko ke Alii i kona lahui kanaka, a me ka makemake e holomua ka lahui.  Ke manao nei makou, ua lili oe i ka inoa maikai o ka lahui, a he mea hiki ia oe ke haaheo, oiai o keia kekahi o na aupuni uuku loa o ka honua, aka nae, ua ike ia mai e na mea a pau me ka mahaloia.  Na keia manao i hooikaika ia makou e hele mai me ka makou noi imua ou e ke Alii.

            Mamuli o ko makou ike, e hooikaika ana ka poe nana keia hana, ma na ano a pau, i mea e ko ai ko lakou manao, me ko makou hoomaopopo ana he Aliiwahine manao akea oe e ke Alii, e makemake ana e nana i keia ninau ma na aoao a pau, i mea e hiki ai ia oe ke hooholo maauao ke lawe ia aku ua bila nei i mua ou no ke kakau inoa ana, nolaila, ke noi aku nei makou ia oe e ke Alii e hoomanao iho i ka paonioni weliweli e hana ia nei i keia wa ano ma ka mokuaina nui o Louisiana.

            He iwakalua kumamalima makahiki i hala aw nei, mamuli o ka ilihune dala i oi ae mamua o ko Hawaii i keia wa, ua haawi aku keia mokuaina (Louisiana) he palapala hoohui i ka Hui Piliwaiwai Loteri o Louisiana.

            Ua olelo ia ma ia mea e lawe ia mai ai na puu dala nui iloko o ia aina, a e hooholomua ia na hana imi waiwai.  Mahope iho o ka hoao ana no na makahiki he iwakaluakumamalima, ke ike nei o Louisiana he kakaikahi loa ka poe i hoowaiwai ia, a o ka poe nae i hoilihune ia he lehulehu wale.  Ua hoolapuwale ia na hana imi waiwai.  O ka poe piliwaiwai a me ka poe apuka kai komo nui i ka aina, me ke keakea aku i na makaainana ano maikai.  Aohe i pakele kela a me keia ano kanaka, aka o na kane, na wahine a me na kamalii ka i pulumi pu ia aku iloko o ka wiliau o ka poino, a i keia wa ke ike nei na mokuaina nui ia me kona heluna kanaka he 900,000 a oi ua lawa ole kona ikaika no ka hoopakele ana iaia iho mailoko aku oia poino, a ke kahea nei oia i ka huina nui o na mokuaina o Amerika Huipuia e kokua mai e hoopakele iaia mailoko aku o na lima oia kupua.

            He mea hiki anei ia kakou ke manaolana e oi aku ka pono o kana mea e hana mai ai no Hawaii?  A i ka wa e hoomaka ai na kanaka e kahea, nawai e hoopakele ia kakou, oiai ua lawe maoli mai no kakou i keia ino me ka ike mua, owai ia ke kokua?  Ina malalo o ko kakou mau kanawai e papa ana i ka piliwaiwai, ua ikaika no nae ia hewa iwaena o ka lehulehu, aole anei o hooi wale ia aku kona ikaika mamuli o ka hoapono ana a me ka hoomalu ana o ke Kenawai?

            Alua.  E hoomaopopo auanei ke Alii, o ka manao o keia bila kanawai, oia no ke kukulu ana i hui loteri mawaena o keia aupuni me na aupuni e ae.  Ma ka makou noonoo ana, o ke ano o ia mea e hoolala aku ana i ka hana ma na aina e.  O ko kakou hoapili a makamaka aloha nui, oia no o Amerika Huipuia, a malaila no kahi i hoonui ia aku ai keia hana.  Nolaila, aole anei he mea e hopohopo ia o hookuee aku kakou i ka noho ana a na hoaloha mawaena o Hawaii a me ka Ripubalika nui, ina e wehe ae kakou i puuhonua maanei no ka enemi i kipaku ia e ia me ka hooikaika nui?  Ua ku ka ahewa ia i na alakai o ka loteri Louisiana mamuli o ka lakou mau olelo ponoi, " e lawelawe ana i ka hana i hoahewa ia e ke kanawai, a e kue ana i ka manao o ka lehulehu, a me ka noho ana hoopono."

            Ina e ae ia e kakou keia hana, e ike auanei kakou i ke komo ana mai o kekahi lahui hoowahawaha kanawai, na lakou e kaupale aku i ka poe maikai, ka poe hoi nana e kokua i ke kukulu ana i ka lahui maluna o ke kahua onipaa, a me ka pomaikai; a o ko kakou kaawale mai na aina e, he mea ia e oi aku ai ko kakou pilikia mamua o ko Louisiana.

            Eia ka manao hope - o ka hana hookae ino loa i hiki ke hana ia aku i ke kanaka hanohano, oia no ka haaei ana aku i ka uku kipe, aka, eia nae keia hui i olelo ia, ke haawi mai nei ia mea i kekahi lahui hanohano.  Aohe o lakou manao no Hawaii, eia wale no o kona lilo i mea hooholo i ka lakou hana, a ke hele mai nei lakou me ka uku kipe.  He hookamani ka lakou mau hoikeike lokomaikai i mea e makemake ia ai, aka o ka oiaio he uku kipe maopopo keia.  Ke haawi mai nei lakou i kumukuai no ke aupuni, e kuai aku ai a lilo i kekahi hui piliwaiwai.  Maka nana ana, he kahua wale no ka lakou e noi mai nei i wahi e kukulu ia ai ka lakou hana, aka, e like me ka lakou hana ana ma na wahi e ae, pela aunei lakou e manao ai e hana maanei - e lilo i ona no ka hale ahaolelo, a me ke aupuni holookoa, a me ka poe a pau i hiki ke kuai ia, e anai aku ana lakou ia poe.  Oia ka moolelo o na hui ano like me ia ma na aina e, a ma na aina i oi aku ka ikaika i ko kakou, a he mea hiki ole ia kakkou ke manao he hopena okoa ae ko kakou.

            He mea hiki ole ia makou ke manaoio e ae io ia aku ana ka Ahaolelo i keia manao hoohilahila, aka ina e puni ana lakou no ka wa pokole mamuli o ka hulali o ka mea i waiho ia mai ma ke alo, a ike ole hoi i ke ano io o keia mea he uku kipe wale no, a hooholo hoi lakou i ka bila, alaila e hiki aku ana ia imua ou e ke Alii, no ke kakauinoa ana.  Alaila aia me oe e ke Alii kahi i waiho ai ka mana e hoopakele i ka lahui, oiai hoi he mea hiki ole paha i ko Hawaii Moiwahine ke haawi aku i kona inoa hanohano, e kokua i kekahi hana lapuwale e like me keia, je ka hoikeike aku imua o na aupuni o ke ao nei he ea hike ke kalepaia ke ano hoopono o keia aupuni.

            E ke Alii ka Moiwahine, o makou o ka poe e waiho aku nei i keia noi imua ou, na wahine, na makuahine a me na kaikaahine o a aina, ke noi aku nei makou no ka makou mau home, a me na keiki a makou, a no ka hanohano o ka lahui.

            Ke noi aku nei makou ia oe e kala mai ia makou, ina ua oi aku ka ikaika o ka makou noi mamua o ka me ku i ka pono, a e hoomanao wale no oe, ua hele mai nei imua ou ma ke ano he poe makaainana aloha alii, he poe i lawe mai ka olelo makia o ka aina ma kona ano piha - "Ua mau ke Ea o ka aina i ka Pono."

            E OLA KA MOIWAHINE I KE AKUA.

 

He Kulanakauhale Kupainaha.

            He nui na moolelo i kakau a i hoolaha ia e pili ana no na akaku i ike ia maloko o na wailiula, aka, aole he moolelo i hoolaha a i kakau ia i oi ae o ke ano oiaio a me ke ano e mamua o ka moolelo o ke akaku wailiula o kekahi kulanakauhale i ike ia mai nei a i kapa ia ka inoa "Ke Kulanakauhale Leo Hamau."  Ua ike ia mai nei keia kulanakauhale kupaianaha ma Alaska, ma kahi i kapa ia ka Pacific Glacier.  Ua ike mua ia keia kulanakauhale e na Ilikini, a e kaao mau ana lakou no keia kulanakauhale kupaianaha i kukulu ia iloko o na ao kaalelewa.  E ike ia no keia kulanakauhale o ka Wailiula ilokoo na la mua o ka mahina o Iulai, mai ka hora elima a hiki i ka hora eono o ke ahiahi.

            Ma kahi kokoke i keia wahi i kapa ia ka Pacific Glacier e pii ae ai o ua kulanakauhale nei.  I kinohi, he noe uhi pu ke ike ia me he punohu uwahi nui ala, aka, mahope iho e ano hapa mai ana ka uhi paa ana a ka noek a ia wa e ike maopopo ia aku ai ke akaku o ke kino maoli o ke kulanakauhale, - na alanui i hoomoe maikai ia, a me nakumulaau e ulu ana ma kapa, na puoa kiekie a ka launa ole mai, na hale nunui a kulana ano e o ke kapili ia ana a i manao ia he mau luakini o ke ano kahiko.  He kulanakauhale keia nona ka nui i manao ia ua hiki ke noho ia e na kanaka mai ka 25,000 a hiki i ke 30,000.  A hiki i keia wa, aole loa e hiki i kekahi mea ke hoomaopopo ponoi ke ano a me ka inoa o ua kulanakauhale nei, aka nae, olelo kekahi poe ua hiki ia lakou ke hoomaopopo.  Ma Alaska a puni, aole loa he kulanakauhale e ku nei i keia wa i like me keia, a aole no hoi ma kekahi aina nona ka mamao mai kahi e ike ia nei o keia mea kupaianaha he tausani mile.  Ua olelo kekahi poe he akaku keia no kekahi kulanakauhale ma Riusia, olelo hoi kekahi poe no kekahi kulanakauhale ma Enelani, he mau kohokoho wale no keia, aole o ka maopopo pono.  He kulanakauhale kupaianaha keia, a pela i kapa ia ai keia inoa kupaianaha :Ke Kulanakauahale Leo Hamau," no ka mea, ua hoike mai kona ano aole he mea ola maloko ona, - he hamau pu wale iho ia no.  He nuhou keia a he kupaianaha pu.

 

            KULA SABATI.

Okatoba 9. Doreka i hoala hou ia. Oihana 9:32-43

            A i ko Petero kaahele ana ma na wahi a pau, hiki ae la ia i ka poe haipule e noho ana ma Luda.

33.       Loaa aku la iaia ilaila kekahi kanaka, o Ainea kona inoa, ua moe ma ka moe no na makahiki ewalu, i ka mai lolo.

34.       I mai la o Petero iaia.  E Ainea, ke hoola mai nei o Iesu Karisto ia oe; e ku, a nau no e holahola i kou wahi moe.  Ku koke                       ae la ia.

35.       O ka poe a pau, e noho ana ma Luda a ma Sarona, ike aku ia lakou iaia, a huli iho la i ka Haku.

36.       Aia ma Iope kekahi haumana wahine o Tabita ka inoa, ma ka hoohalike ana hoi ua i ia o Doreka, ua nui na hana maikai a              me na hana manawalea ana i hana ai.

37.       Ia mau la, mai iho la ia a make.  Holoi aku la lakou iaia, a waiho iho la ma ke keena maluna.

38.       Ua kokoke no o Luda ma Iope, a lohe ae la na haumana i ko Petero hiki ana malaila, hoouna aku la lakou i elua kanaka                 iaia, a nonoi aku la laua aole e hookaulua i kona hele ana i o lakou ia.

39.       Ku ae la o Petero iluna, a hele pu me laua: a hiki aku iaia, alakai aku la lakou iaia i na keena la maluna; a ku pu me ia na                      wahine kanemake a pau e uwe ana, a e hoike ana i na palule, a me na kapa komo a Doreka i hana ai i kona wa i noho pu ai            me lakou.

40.       Kipaku aku ia o Petero ia lakou a pau mawaho, kukuli iho la ia a pule aku la; alaila haliu ae la ia ma ke kino, i aku la, e                      Tabita, e ala mai oe; oaka ae la kona mau maka, a ike ae la oia ia Petero, ala ae la ia iluna.

41.       Haawi aku la o Petero i ka lima iaia, hooku ae la iaia iluna; kii aku la i ka poe haipule, a me na wahine kanemake, a hoike                  aku la iaia e ola ana.

42.       A ikea ae la ia mea ma Iope a pau; a nui na mea i manaoio aku i ka Haku.

43.       A noho iho la ia ma Iope i kekahi mau la, me Simona ka hanaili.

PAUKU GULA. Oihana 9:36.  Ua nui na hana maikai a me na manawalea ana i hana ai.

MANAO NUI. E malama mau i na hana kokua

            OLELO HOAKAKA.

            Ua pau no ka wa pokole ka hoomaau ana i ka Ekalesia o Iesu Karisto.  I keia wa malie ua kaahele o Petero iwaena o na ekalesia ma na wahi okoa no ka nana ana a me ka hooponopono ana i ke ano hana.  Ma keia mau pauku baibala ua oleloia na hana mana elua ana i hana ai.

            32. Luda - he kulanakauhale keia ma ka papu o Sarona, he mau mile 12 mai Iopa aku.  Luda ka inoa ma ke Kauoha Kahiko, 1 Oihanalii 8:12.  I keia wa he kauhale liilii nona ka poe noho 1000wale no.  33. Ainea - mamuli o kona inoa he kanaka Helene paha ia.  34. Hoola - ua pili keia i ke ola kino, oiai ua kapaia o Iesu ke Akua Hoola ma ka nui no kona huikala ana aku i ka poe hewa.  35. Sarona - oia no ka papu nui mawaena o ka aekai a me na mauna ma ka aina o Pilisetia, oia hoi ma ka mokuaina o Iudea.  He wahi kaulana ia no kona mau pua rose; Mele 2:1.  36. Iopa - oia no ke awa paemoku o Ierusalema.  He mau mile 30 mai Ierusalema aku ma ke kae o ke Kaiwaenahonua, 2 Oihanalii 2:18.  O ka poe noho i keia wa 5,500 a oi.  Tabita - inoa Suria nona ke ano hookahi me ka inoa Helene Doreka, oia hoi he dia momona na maka piha a me ka alohilohi.  Onaona ma ka olelo Hawaii.  39. Nonoi - me ka manao ua hiki iaia ke hoola hou i ka mea make.  40. Pule - me ka manao e alahou ana o Doreka.  41. Lima - he lulu aloha ia, aole he lima kokua.  43. Hanaili - he hana lima keia me ka nui o ka pelapela.

HE MAU NIELE.

            Ku hana mana ma ka hooikaika hou ana i ke kino lolo, pp. 32-35.  Heaha ke kumu no ko Petero kaahele ana?  Owai ka inoa o kekahi kulanakauhale ana i makaikai ai?  Owai ke kanaka pilikia malaila?  Pehea i maopopo ai ke ano nui o ko ainea pilikia?  Heaha ka Petero olelo hooluolu iaia?  Heaha ka Ainea hana?  Heaha kekahi hua maikai o keia hana mana a Petero?  Mai wai mai ka mana?  Hiki anei i ka poe manaoio ke hooikaika hou i ka poe lolo, oopa, maloeloe i keia wa, ma ke kauoha paha, ka pule paha?  E pono anei i ka poe manaoio ke kokua i ka poe pilikia?  He kanaka manaoio anei o Ainea, kekahi o ka poe haipule a Petero i makaikai ai?  Ua kii oia anei i ko Petero kokua ana, aole paha?  O ke ano hemolele o ka poe haipule, he hoailona anei ia o ka mana o Iesu?

            Ke kanikau manaonao, 36-39.  Owai ke hoahanau wahine i noho ai ma Iopa?  Heaha ke kumu o kona inoa maikai, kona ano nohea, kana mau hana kokua?  I kona wa i make ai, heaha ka hana a kona poe makamaka?  Heaha ke kumu no ka waiho ana i ke kino kupapau ma ke keena maluna?  Heaha ka manaolana e pili ana i ko Petero mana?  Heaha ka hana i ka wa a Petero i hiki aku ai?  Heaha ke kumu no kona kipaku ana i ka poe kumakena mawaho o ke keena?  Ua kaulana loa anei na wahine Hawaii i keia wa no ko lakou mau hana kokua?  Heaha kekahi mau hana kokua e hiki ana i na wahine manaoio ke hooholo loa i keia mau la?  Ua hoike anei na hoahanau o na Ekalesia Euanelio Hawaii i ko lakou ano karistiano ma ka lakou mau hana kokua?  Owai ka mea oi aku o ka manawalea, o Anania ma koa mau dala i hoolaaia, o Doreka ma kona launa pu ana me na mea ilihune?

            Ka hoola kupaianaha, pp. 40-43.  Pehea i hoala hou o Petero ia Doreka?  Nowai mai keia mana?  He aha ka hua maikai o keia hana mana?  Heaha ka manaoio i olelo ia?  He pomaikai anei ka hoala hou ana i ka poe make?  O ko kakou mau hana maikai, he kumu anei lakou no ka manaolana e loaa ana ia kakou ka pomaikai lani?  Ua kupono anei ko doreka make ia wa?  Owai ke kaikamahine make a Iesu i hoala hou ai imua o Petero?  Ua kukuli anei o Iesu ia wa?

MANAO PILI.

1.         Ua loaa anei iaʻu ke ola hou ma o Iesu la?

2.         Ua kokua anei au i ka poe pilikia e like me ka hiki i koʻu wa i noho pu ai me lakou?

3.         Ua kupono noʻu ka inoa haipule.

4.         Ua hiki anei i ka mea hewa ke huikala ia ke ole ka mana Akua?

5.         Ua paa anei kou manao e kokua i ka poe ilihune?

            E hoomanao e ka poe haipule a pau loa i ke kula Baibala e malama ia ana ma ke Kula Kahunapule, Sept. 27, 28, 29 o keia pule aku.  Eia na kumuhana, (1), ka Haku ana i ka Baibala, (2), ka Huli ana i ka Baibala.  O ka buke o na Oihana, oia no ka palapala e huli ai ma keaia kula kumu. (3), Ka lawelawe ana i ka Baibala, no ka hoapono ana, Hoohemolele ana, Hoohulihuli ana i ka poe hewa.

 

            Ke pii mahuahua mai nei ka makemake ia o ka Chamberlain Colic Chorela a me Diarrhoea Laau Lapaau Ola, mamuli o ka ike o ka poe a pau i hoao i na hopna maikai i loaa mai, a na lakou aku hoi i hoikeike aku i ko lakou mau hoalauna.  Ke hilinai nei makou aohe mau hookaulana kiekie e ae a nui.  E kuai ia aku no e na mea kuai laau lapaau a pau,  BENSON, SMITH & CO. na Agena ma Honolulu.

 

            He nui ka hoonaluea ana a ka maʻi ma ka opu i keia kau, wahi a G W. Shivell, ka mea kuai laau lapaau, o Wickliffe, Kenetuke, "A ua nui launa ole mai na noi no ka Chamberlain Colic, Cholera a me Diarrhoea Laau Lapaau Ola.  Ua hoolilo aku au ma ke kuai ia eha mau omole o kela laau i keia kakahiaka.  Ua ike ia kekahi ola ano kupanaha a keia laau, a ma na maʻi no a pau ua keu a ka holopono."  E kuai ia aku no e na poe kuai laau lapaau a pau,  BENSON, SMITH & CO. na Agena ma Honolulu.

2406-4t

 

Hoolaha Hou

 

HOOLAHA.

            E NOHO ANA KA LUNAKANAWAI KAApuni o Kohala a me Kona, ma ke Kekena, penei:

            Ma Hookena, Kona Hema, La 15 me 17 o Okatoba, 1892, hora 9 kakahiaka.

            Ma Kailua, Kona Akau, La 20, 21 me 22 o Okatoba, 1892, hora 9 kakahiaka.

            Ma Kapaau, Kohala Akau, La 27, 28 me 29 o Okatoba, 1892, hora 10 kakahiaka.

            Ma Waimea, Kohala Hema, La 4 me 5 Novemaba, 1892, hora 10 kakahiaka.

S. L. Austin,

Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu, K. H. P. A.

Hilo, Sept. 14, 1892  2408-4t

 

OLELO HOOLAHA!

            MA KA NOHO ANA O KA HALAWAI O KA Papa Kalepa o PAUWELA STORE CO., ma ka la 4 o Augate, ua hooholoia e waiho na Luna nui o ka Hui i ko lakou mau uku, no elua mahina koe nae ke kupakako.  O ka poe i aie i ka Hui, e hookaa ana hoi i ke kupakako, aole ohi ia ko lakou uku komisina.  O ka poe i aie, e oluolu e uku ae o hooko ia ka mana o ke kanawai.

PAUWELA STORE CO.

Ma o ka Papa la.

Pauwela, Sept. 17, 1892  2408-4t

 

Hoolaha a ka Papa Nana!

Apana 1 o Honolulu Mahele 2

            E malama ana ka Papa Nana Koho Balota o ka Apana 1, Mahele 2, i halawai no ka hooponopono ana i ka Papa Inoa o ka poe koho mak a pakui ana mai i na inoa o ka poe hou a kiola paha i na inoa o ka poe i make, a ano e ae paha i kupono ole ma ka Halekula ma Alanui Beritania e like me keia:

            Ma ka Poaha, Sepatemaba 22, a me ka Poakoku, Sepatemaba 28, mai ka hora 7 a 9 ahiahi; a ma ka Poaono, Sepatemaba 24, 1892, mai ka hora 4:30 a 8:30 ahiahi.

J. ALFRED MAGOON,

Lunahoomalu.  2407-3t

 

E HOOMAKAUKAU

I NA OHE.

            I NA OHE NO NA PAPALE, MOENA A ME na Peahi.  E hoouna mai i na kauoha ia L. TURNER, Hilo.

2406-4t

 

KA HALE HOIKEIKE

MEA-KAHIKO

O

Bernice Pauahi Bihopa.

            E wehi ia ana no ka makaikai ia mai e ka lehulehu ma na POALIMA, mai ka hora 9 ahiki i ka 12, a ma na POAONO, mai ka hora 2 ahiki i ka 5 auina la.  O ka ae ana aku i na poe makaikai ma na la e ae, he mea ia e hoopilikia mai ai i ka hana mau o ka Hale Hoikeike.  Ma ke kauoha a na Kahu Waiwai.

W. T. BRINGHAM,

Mea Malama.  2406-3t

 

Hoolaha Hooko o ka Moraki a me ke Kuai.

            E KULIKE AI ME NA HOOKO ANA O KEkahi moraki i hanaia e ANTONE ROSA, ke kahu malama o James Hoare, he keiki oo ole, ia Mary J. Brown, ma ka la 25 o Iulai, 1881, a i kopeia ma ke Keena Kakau Kope, Buke 71, a ma na aoao 116 a me 117, a mai ua Mary J. Brown aku i hoolilo ia ai ia W. A Whiting, kahu ma o ka palapala hoolilo la i kopeia, a mai ua W. A. Whiting la i hoolilo hou ia aku ai ia Samuel C. allen, ma o ka palapala hoolilo la i kakauia i Iune 1, 1889, a kopeia ma ke Keena Kakau Kope, Buke 117, a ma na aoao 74 a me 75.  Ke hoolaha ia aku nei ka lohe i na mea a pau, ke makemake nei ka mea i lilo mai ai o ua moraki la e hooko aku no ka uhaki ia o ka aelike, oia ka hookaa ole ia o ka ukupanee i ka wa e hookaa ai.

            Ke hoolaha hou ia aku ne, mahope aku o ka pau ana o na hebedoma ekolu mai ka la aku o keia hoolaha ana, e hoolahaia aku no ka waiwai i paa maloko o ua moraki la no ke kuai kudala akea ma ka hale kudala o James F. Morgan, ma Alanui Moiwahine, Honolulu, Ke hiki aku i ka POAKAHI, la 10 o Okatoba, A. D. 1892, ma ka hora 12 awakea o ia la.

SAMUEL C. ALLEN,

Ka mea i lilo mai ai o ka moraki.

            No na mea i koe, e ninau ia James F. Morgan, Luina Kudala.

            Eia na waiwai i paa maloko o ua moraki la:

            O kela apana aina e waiho la ma Alanui Moi, Honolulu, e kokoke mai la i ke kihi o na huina Alanui Alakea a me Moi, i ikeia ma ka inoa "Ka aina o Hoare" a me na helu elua, ekolu a me eha o ka Lalani o Roberts, oia he 16 kapuai ma o 68 kapuai a kokoke paha ilaila pakahi o keia mau pa aina, a-oia no na aina i lilo mai ia Joseph Hoare mai a W. C. Parke, ka Lunahooponopono Waiwai o James Currie ma ka palapala kuai la i kopeia iloko o ke Keena Kakau Kope, Buke 28, a ma na aoao 246, 247 a me 248 a me kela apana aina e waiho la ma Alanui Moi mamua ae a i ikeia ma ka helu elima o ka Lalani o Roberts, a i ikeia mamua ka "Aina o OʻNeill." oia hoi ka aina i hoolilo ia mai i ka waiwai o na James Hoare la, he keiki oo ole, ma o ka palapala kuai la i kopeia i ke Keena Kakau Kope, Buke 71 a ma na aoao 115 a me 116, a oia no ka aina i kuhikuhi piha ia iloko o ka Palapala Sila Nui Helu 308, a Kuleana Hoona Aina Helu 812 ia A. Kaeo.  2406-4t

 

Hoolaha Hou

Mutual 76 - NA TELEPONE - BELL 179

C. E. WILLIAMS,

KA POE HOOKOMO MAI, KUAI AKU A ME

HANA PAKA O NA HOONANI HALE

MAIKAI O NA ANO A PAU ME KA MAKEPONO.

ME NA Piano i Hanaia Me ke Kupeno! keie ea.  Aole Mu e komo.

E LOAA NO Na He Kupapau Na Pohaku Mabela, e wae ai a ka Makemake Lawe.

MAANEI E LOAA AI

NA LAKO KANU KUPAPAU, KAA

A me na Pono ia-loa i ke kino o ka mea aloha

HELU 105 ALANUI PAPU - HONOLULU  2383 - @

 

Ka Halekuai Laau Lapaau Hou

HUINA O NA ALANUI PAPU ME MOI

            Ke hoolako mau ia nei me na laau lapaau oi loa o ka maikai ma Honolulu nei a ke kuai ia nei me ka emi loa.

Ka Laau Kunu maikai, Ka Laau Hoomaemae Koko Saseparila, Na Hua-ale maʻi fiva maikai, Na Paakai pipii maikai, Na Paakai hoonaha maikai, Na Sopa a me na Waiala maikai, Na Aila Niu hamo lauoho maikai.

            E hoomanao i ka ino a me kahi o HOBRON a me NEWMAN.

            Huina o na Alanui Papu me Moi.  2383 - tf.

 

HOOLAHA KOMOHEWA.

            KE HOOLAHA AKU NEI KA MEA NONA inoa malalo iho, ua papa loa ia na kanaka a pau aole e komohewa ma kekahi hapa o ke Ahupuaa o Lumahai ma Hanalei, Kauai, malalo o ka hoolimalima i kana keikikane Tong Nam, aole hoi e lawe i kekahi mea mailuna aku o ua aina la.  Ke kauoha ia aku nei na ona o na holoholona a pau e holo ana maluna o na aina la, e hoonee koke aku me ke kali ole, a i ole ia e hoopii ia no e like me ka wikani o ke kanawai.

T. ALO.

Waioli, Hanalai, Kauai, Sept. 12, 1892  2407-4t

 

OLELO HOOLAHA.

            O MAKOU O KA EKALESIA O KAUMAKApili, ma o ko makou Kahu Ekalesia la, ke hoike aku nei i ko makou mau makamaka a pau, e hoopuka ana makou i mau pepa noi dala, a e ike mai oukou i kou oukou mau komite me ke aloha.

J. WAIAMAU,

Kahu Ekalesia.

Honolulu, Augate 22, 1892  2405-4t

 

Hoolaha a na Luna Hooko Kauoha.

            O KA POE A PAU HE MAU KOINA KO LAkou i ka waiwai o JOHN H. WOOD, i make me ke kauoha o Honolulu, Oahu, ke kauoha ia aku nei lakou e waiho mai me na hooia kupono i na mea nona na inoa malalo iho maloko mai o na malama eono mai keia la aku, a ina aole e waiho ia mai na koina iloko o ia manawa, e hoole mau loa ia aku no  A o ka poe a pau i aie i ka mea i make, ke kauoha ia aku nei lakou e hookaa koke mai i na mea nona na inoa malalo iho.

ALFRED S. HARTWELL,

HENRY WATERHOUSE,

Na Luna Hooko Kauoha o ka Palapala Kauoha o John H. Wood i make.

Honolulu, K.H.P.A. Aug. 30, 1892  2405-4t

 

HOOLAHA.

            E ike auanei na kanaka a pau ma keia, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ke hoike aku nei i na poe a pau i aie mai ma koʻu HALEKUAI MA HILO, HAWAII, e pono e hookaa koke mai i ko lakou mau aie mua maloko o na MAHINA EKOLU mai keia la aku; a e oluolu ia ana no na poe e hookaa pau mai ana ia mau aie, e aie hou mai.

            O na waiwai o koʻu halekuai ma keia mua aku, e kuai ia aku no ma ke KUMUKUAI OLUOLU a makepono no hoi, a e hoopiha ia no hoi me na WAIWAI ANO HOU LOA i oi ae mamua o ko na au i hala aku, a he emi iho na kumukuai ma Ke Dala Kuike.

            Owau no me ke aloha

            C. Y. Aiona,

Hilo, Hawaii, Aug. 26, 1892  2405-9t

 

KAUKA LEONG KENG TONG,

(L. AKINA.)

            E IKE AUANEI NA ANO LAHUI A PAU, E noho ana ma ke Auipuni Hawaii, mai na kane, wahine a me na keiki; i loaa i na maʻi o kela a me keia ano, e naue mai i koʻu keena hana, a naʻu e hoopau aku i na ehaeha a ka maʻi maluna o oukou e na makamaka, he hiki iaʻu ke lapaau i na ano maʻi a pau: maʻi iloko o ka opu, huʻi ke kino, aki iloko o ka iwi, eha o ke poo, maʻi wahine, a pela aku.  Mai hoololohe aku e na hoa, a he hiki iaʻu ke lapaau i ka maʻi hookaawale ohana.  Hele mai hookahi, hele mai elua, hele mai no a pau loa; he oluolu ka auhau, ke hui me ia ma na kaki olelo ana; ua makaukaun au e pulama mai i na kono anan mai mai na Mokupuni mai, me ka eleu me ka Hikiwawe loa, he makamaka a he hoaloha maikai no oukou e na Hawaii oiaio.

DR. L. AKINA,

Helu 40, Huina o na Alanui Kamika a me Hotele, Honolulu.  2405-1y

 

KUAI HOOPAU!

A. G. SILVA & CO.

MAWAENA O KA ALANUI HOTELE ME NUUANU.

Mamuli o ka manao e nee aku ana iloko o ka malama, nolaila e kuai aku ana makou i ko makou ahua waiwai nui a pau.

MALALO IHO O KE KUMUKUAI

oia hoi

Na Kamaa,

Na Kakini Kane a me Wahine,

NA KALAKOA, NA LIHILIHI,

Na Lipine, na Huluhulu, na Marina,

NA WAIHOOLUU I WAE IA;

NA LAKO PALEMAI, a pela aku,

2405-4t  A. G. SILVA & CO.

 

P.  PUHALAHUA,

LOIO LOIO LOIO

            Ua ae ia mai au e lawelawe imua o na Aha Hoomalu a me Apana a pau o keia Aupuni.  He Agena Hooiaio Palapala no ka Apana o Hana, Mokupuni o Maui.

            E loaa no au i ka Ua Peepapohaku o Kaupo, a ma Hana i kekahi manawa.   2387 1yr

 

J. Hopp & Co.,

Na Poe Hana ma na Lako Hale o na ano a pau!

Hana Moe, Na uluna Pulu, Etc.  Noho no ka Hoolimalima ana, ua Lako Hale me ke kumukuai emi.

Honolulu. 2357 @

Hoolaha Hookapu Komohewa.

            KE HOIKE IA AKU NEI KA LOHE I NA Ona a pau o na holoholona e helehewa la maluna o ko makou mau Aina ma HUMUULA a me ka hapa mauka o Piihonua, Hilo, Hawaii, e lawe koke aku ia lakou me ka hookaulua ole, a i ole ia e hoopii ia no e like me ka piha o ke kanawai.

HUMUULA SHEEP STATION COMPANY

NA Armin haneberg.

Kalaieha, Apr. 8, 1892  2385-tf

 

Hoolaha Hookapu Aina.

            KE PAPA A HOOKAPU LOA IA AKU NEI kka holo ana o na holoholona o ka poe e aw maluna o na aina hanai holoholona oʻu ma Piihonua a me ka hapa mauka o Humuula, Hiko, Hawaii, a e kauoha ia aku nei e hoonee aku i na holoholona me ka hookaulua ole, a i ole, e hoopii ia no e like me ke kanawai.

J. T. BAKER,

HILO, HAWAII, MAR 31, 1892  2384 - TF

 

Hoolaha a ka Luna Hooponopono Waiwai.

            O WAU O KA MEA NONA KA INOA MALALO iho ke kauoha ia aku nei na mea a pau ma ka waiwai o D. W. Kalua (k) no Kawainui, Hilo, Hawaii, i make kauoha ole, ina he mua koina ka oukou i na waiwai la e waiho mua mai maloko o na mahina eono ma koʻu lima mai keia la aku, a i ole e hoole ia, a ina hoi ke paa ia nei kekahi waiwai ma ko oukou lima e hoihoi ia mai i koʻu lima e hoihoi ia mai i koʻu lima maloko o eono mahina.

D. KAMAI,

Luna Hooponopono Waiwai o D. W. Kalua.

Hilo, Aug. 25, 1892   2405 4t

 

OLELO HOOLAHA.

            MAI KEIA LA A MAHOPE AKU NEI, UA lilo loa ka mana o ka Hale Hana Papale ia MRS. GOOD.

            E hoi aku ana o Miss MCGowan ma ka Poakahi, Sepatemaba 12.

            O na aie a pau e koe nei, E HOOKAA KOKE IA MAI, ia Mrs. Good, a i ole ia e haawi koke ia no iloko o na lima o ka mea ohi ale.

            O NA LOLE I HOOWEHIWEHI IA e kuai ia aku nbo MA KE KUMULILO a hiki i NOVEMABA EKAHI.

2407-4t

 

OLELO HOOLAHA.

            E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU KE kahea aku nei au i kuu kane male ia Alo Pake e hoi mai me aʻu, ina aole oia e hoi mai no na mahina ekolu, ua mana iaʻu e imi hou i makua noʻu.  Aole oia malama mai iaʻu i ka ai me ka ia a me na mea a pau; ua like me 11 makahiki o ko maua kaawale ana a hiki i nei ia aʻu e hoolaha aku nei imua o ka lehulehu.

MRS. IUKINA KAOHE.

Naalehu, Sept. 11, 1892          2407-2t

 

HALE HANA KOPA O HONOLULU

            Ua paa aenei ka Hale Hana Sopa Mahu Hou o  ka poe no lakou na inoa malalo iho a ua makaukau lakou e hoolawa aku i ka poe piepiele i na Kopa Maikai Loa Maoli.

            I hookomo ia iloko o na Pahu 100 paona mai ke 42 a 56 auka Kopa pakahi.

            Ke hooia nei makou i ka oi o la MAIKAI o ka makou KOPA mamua o na Kopa o waho nei.

            Ua kuni ia mawaho o ko makou mau Pahu me ka hoailona "HONOLULU SOAP CO.," a e Kuai ia e na Halekuai Liilii a Pau.

HUI HANA KOPA O HONOLULU

M. W. Mc Chesney & Sons,

Na Egena.  2383-q