Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 40, 1 October 1892 — Moolelo o Daniela Opunui. [ARTICLE]

Moolelo o Daniela Opunui.

Noho iho Ia o Mr. Daniela Opunui ma ka aoao makai o kona lanai, i ka wa e noho ana ka ia mahope o na mauna uliuli o Waianae. Huli aē la ka poe e hele ana ma ke alanui e nana hou la Mr. Opunui no ke ano e o kona helehelena —nui na manao e paio aua no ka mana kiekie. Haanou oia me ka haaheo, hoihoi kona helehelena me ka olioli, a maluna iho o keia a pau he enaena o ka lanakila, me he mea la ua hui pu me kela me keia mau manao i hookahi mea okoa i hiki ole ke hai ia, mo he ano la aole i hoomaopopo ia e kekahi hua olelo kuhikuhl hookahi. ««Heaha la ka mea e hoopliikia nei ia ia?" Wahi a Jim Hanaole ia Sam Kanalua i ko laua maalo ana ae ma kealanui i ka haleoihana e ku kokoke ana. j "Ka! aole anei oe I ike?" Wahi a Sam. ««Ua loaa ia ia ka uku makana ma ka piliwaiwai Lotcri." Auwe! peia io ka. Ua loaa ia Opunui he uku makaūa oui, a e kaena ana oia no kona waiwai, # a e manao hooko ana no na mea nui imua aku. Ma ka noonoo ulu wale, e kukulu ana oia he hale nani, e kuai lilo ana he kaa holoholo leaiea, a me na lio holo kaa elua, na lole nani, a me na mea he nui wale e hookiekie ai ka noho ana, a me na pepa uku no ka Loteri. He mau pule wale no ua laha ka nuhou o kona pomaikai mai Hawaiia Nlihau. Hookahi pulo mahope o ka loaa ana ia Opunui o kona uku makana, e noho hou aua oia ma kona lanai, ia wa hele mai imua ona kekahi kanaka opiopio ano ikaika, ua aahu ia i na lole hana, a oielo mai la me ke ano keonimana. "O oe anei o Mr. Oponui?" *<Owau no ia," wahi a ke kanaka laki. ««Owau no ko keikl," wahi a ke kanaka waiwai nul. a'u "Ae," wahi a

|ka m&k&ikai, 'h> kaa wahine maa \he kaikuahine ia no kou makanka- ; ne, nolaila owaa no kau kciki. r j Ua ano ilihane kalole o keia k». , naka opiopio,—aka hookah! pol? Wdlo no mamaa aka nei, oia hoo- | kahi no ke ano o Mr. Opunai. He | helehelena maikai oluolu ko keia j kanaka opio, a ua launa oluolu aku o j Opunui me ia. A hala ka wa pokole lilo laua i mau hoa aloha maikai, a o ka hope loa, ua hookama o 3fr. Opunui i ka pilikoko o kana wahine mua, a noho pa laua me ka olaolu. He hana e poino ai keia ma ka aoao 0 Opunui. Iloko o na mahina eono mahope mai, ua hoopilikla ia oia me na makamaka a me na piiikoko. Hoomahuahua mai la na pilikoko o kana wahine mua a nui launa ole, a manao paa ua poe pilikoko la o kana wahine elua aole e kapae ia lakou mawaho, a hele nui mai la lakou. Iloko o na mahina eono nui launa oie ka helana o na makamaka a me na pilikoko i hoea mai. Loaa ia ia he mau kupunakane, a kupanawahine, i lohe ole ia mamaa. Aole hiki ia ia ke helu i ka nui o na hoahanau, na makuakane; a me na niakuahine ma ka hanauna, no ka nui loa. Hele mai la lakou a pau, he poe hoopilimeaai no ko lakou makamaka laki. Olelo kekahi, no ko lakou kual I na pepa uku Loteri, i loaa ai ia lakou ke dala, ua kokua lakoa i ka Hui i ka huina (lala 1 ioaa la Opunui, nolaila he kulana ko lakou i like me kana. Ae aku la o Opunui, he wahi ano oiaio iloko o keia, a hoomanawanui iho la me kona haawekaueeaha, me keakahai. 1 kona ike ia ana e hele ana i Ema Kuea e hoolohe ika bana, e hahai ia ana e kona puali hoopilimeaai, he mea ano e ke nana aku. Oiai ua nalowale aku ke uno hou o na lole o ko kakou makamaka, aole loa i hoopaa pono ia kona hale hou no ke (lala ole, a ua kuai aku ia i kona mau lio a me kona kaa lio nani, no ka aie; a ua kaumaha ka moraki maluna o kona waiwai a pau, no ka mea, nui ka liio no ke ola o ua pilikoko he nui walo, aole no hoi oia i lawelawe i kokahi isana, kuai wnle no oia i na pepa uku Loteri. Hai mai la ka poo i ike pono, iu makou, o ka manawa e loaa ai ka uku makana, hookai)i no ia iwaena o 7(5,000. O ka nui o na kanaka ma ka Pae Aina o Hawaii aole i oi aku mainua o 80,000 a me 90,000, nolaila o na tausani kakaikahi i koe naahope o ka loaa o Opunui, aole he wahi iihi ike e loaa ai ka uku makana. Ano la no ka lilo nui aku o ka waiwai o ko kakou makamaka, i ka pau ana o ka makahiki, ua pau aku kona waiwai. Ika emi ana o kana mau elala, haalele aku la kona mau makamaka ia ia. A kuai akula oia i kona mau waiwai a pau, koe waie no kapaluie a me ka malo, i loaa ke dala i mea e kuai i na palapala Loteri, aole loa e haawi keia hui manao ole i ka pono he uku makana liou ia ia. I ka hope loa, ua lawe kekahi ona o na mahele waiwai o keia hui, ī kona kuleana iioko o ka hoine, no ka aie. 0 ka hope loa a'u i ike ai ia Opunui, ninau aku la au ia ia, pehea kou kulana i keia wa, a hai mai la oia i keia moolelo, e like me ka'u i hoike aku uei ia oukou. Ua mau kona pili i ka Loteri, a o na hapaha a pau 1 loaa ia īa, lilo aku la iloko o ka Hale Oihana piliwaiwai Loteri.

0 na alakai o keia kumuhana, aia lakou e kaahele ana raa na aina e, me ko lakou mau ohana, a e malama ana o Opunui i ko lakou ola, a noho iho oia me ka pololi, a aneane olohelohe. Inehinei iho la, lohe au ua make o Daniela Opunui ika pololi iloko o kekahi hale pupupu mehameha. Malalo o na moena weiuwelu o kona wahi moe, ua loaa he mau pepa uku Loteri, he mau pepa i pai hakahaku ia wale no lakou a pau. Aole loa malaihi kaua keiki aloha, ke keiki o ke kai!:unane o kana wahine mua, e uwe i koua kino make. Ua kanu ia kona kino kupapau e ka Ahahui Waihona Kokua. 1 ka wa i laha ai iwaena o kanaka, ua make o Opunui, ma ke ano he pio, a ua kanu ia kona kino kupapau e ka poe manawalea, pioloke nui ae la kona lahui, uui ka huhu me ka hoowahawalia,—ua ulu mai ke kanalua iloko o ko lakou mau naau no ka oiaio ole o ka pomaikai i olelo ia e kau mai ana maluna o ka aina, i haawi ia e ka poe Loteri 1 nouooo ia, a nana i ohewahewa i ko lakou mau manao, a i ka noonoo ana, ua hoomaopopo lakou aohe o kana mai ka nui loa o ka popilikia. Ua pau aku na aina, na kuleana o ka home ? na waiwai a pau, ama na wahi i noho alii ai ka maluhia a me ka oluolu, ua lilo lakou i mau kahua 0 ka hewa, no na kanaka manuo ole 1 ke kanawai, a o ka hope o ko lakou noho ana, e like mo ka Opunui, he make ika poioli. Alaila, aia mai he leo kahea kue t he uwe ehaeha mai na piko o na mauna o liawaii, a hiki i na piko mauna o Kauai, a hala aku ma kahakai, —na kane, na wahine a me na kamalii, hui ae la ko lakou mau ieo, he hookahi leo uwe kaniuhuo ka popilikia, e kapae ia aku ka poino i lawe ia mai maluna o lakou.

Kupinni mai na ao a 1110 na wai poeleelo, me kaleohaahaa, hohonu, hookahi olelo pane» —Ua hala ka manawa!! Ua hala ka maoawa? Aoie pela! Eia maluna o kakou ke elaimonio 0 ka Loteri —aoie no i hoopaa mai kona mau niho—aole i iiana ia kana hana pomo. Nolaila, e ala oakou, e ka lahui, e paie aku i ka popiiikia e kau weliweii mai ana y ka mea e kahiii aka i ko oukou mau home, ko oukou maa keiki, ame onkou iho iioko oka poino, e iike me ka aie nunai loa o ke kai. E kaua aku, a e hoopakeie ia oukou iho mai keia hewa weiiweli a na kanak» akamai e hoao ana e kau maiu mai maiuna o oukou, me m olelo maaiea akamai. Ama ke kokua ana mai o ka Uma maaa o ke Akua, e haawi na mea a pau i alohe. 1 keia aina, a i keia Lahui, ike kokua ikaika.