Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 44, 29 October 1892 — Ka Holomua o ke Ola ma ka Haiema'i Moiwahine. [ARTICLE]

Ka Holomua o ke Ola ma ka Haiema'i Moiwahine.

Mu. LUNAUOOPONOI'ONO: Aloha oe. E ike aua oukou eo'u mau hoa o ka pupun hookahi i na mea a pau e piii ana i ke kulana a me ka liolomua oka Halema'i Moiwahine. A he mea pono e lawe kela me keia a noonoo nona iho. Oiai i ke au o ua Moi Kamehameha eha me kana Alii Wahine ( Emina Kaleleonalani, ua hookumu iaua i ke kahua o ko laua noho Aupuni ana mamuli o ko laua manao j aloha i ko laua Lahui, a ua kukulu | i Halema'i aua hooko ia pela. A i ka wa i ku ai o ua hale la, ua kapa iu ka inoa ka Halema'i Moiwahine a hiki i keia wa. I KE KULANA. j Oke kulana oka hale he hiehie a maikai i kapili ia me ka pohaku, elua hale i luna a i lalo i pena ia i kupono no ka oluolu ona ma'i. Ua inahele ia na rumi me na helu, mai ka helu 1 a hiki i ka helu hope o na rumi. Oka hf le o lalo oia ko na kane, a o ka hale o luna oia ko na wahine, a iioko o keia mau hale, ua kaawale ko na lahui like ole. SO NA KAUKA AME NA HOPE j KAUKA. He elua no kauka nui, o ka mua oC. B. Wood (Wahie), ka lua o 31. D. Anaru, ua mahele ia na hana a laua, oia keia. O kauka Wahie, no na ma'i oki me na ma'i nul, a o kauka Anaru hoi, o na ma'i iahilahi a me na mea like oia ano. Oka hope Kauka o Mr. Eka, oia ka luna nui oka halema'i me elua wahine haole, he iike ole no na hana a keia mau hope i ka'u ike. O ka Mr. Eka oka hoomaemae ina wahi piiikia o na ma'i 1110 ke kau i ka laau a pela ako. A o ka hana hoi a na hope wahine haoie, e makaala mau ana ma na rumi a pau hahi ana ma 7 i e moe ana me ka nawaliwaii, a he mau hana hoi a'u e hiki oie ai ke helupapa aku ika laua mau hana hoomanawanui pili i ke ola o na mai. XA KUE\"E. Hookahi no kuene nui a elua mau hope kuene. Oka hana a keia poe he ku no i ka mahalo me ka eleu ma na ano a pau. Ika wa e kani ai o ka bele aina, e hele ana ka poe hiki ke hele i ka hale aina, a o ka poe mai hiki ole ke N hele, e lawo ia mai aua ka lakou mau mea ai ena kuene ina rumi ona mai. Ika pau ana o ka paina kakahiaka a ma*

hope o ia, epuiumiMn ai na ruini me ka wai i na la a pau. 1 ka hiki ana i ka hora 9 ahiahi e akoakou ai na mea piiu loa', a kani ka bele e hoi kela rae keia ma kona nioe, oiai e ku a e makaala mai ana ka makai i ka \va e kani ai ka bele o ka hora 9, a ua ka makai e puhi ke kukui. He elua komo aua aka makai i kela me keia hora o ka |K) i kela me keia rumi. O ka wa e hiki ai ke kauka e na> na i na mai mawaena oka hora 10 a.m. a me 11, a mahope Iho oia mauawa e hele ai na mai hiki ke hele ke p;ui ka paina awakea. Olai m* ka la 15 o Sepatemal>a, 1892, i hala, oia ka wa a kou mea kakau i ike ai i na niea a pau a oia ka'u e hai ae nei i ka maikai Waipio. KA UAALKLK ANA 1 KA OHANA A 110l NO KA HALKMAI. Aole i\u i kuka pu nie lakou no ia mea, aka o kekahi o ka'u |kaikumuhiue iaia wale no au i hai ai no ko'u hoi ana i Ka Halema'i, oia ka l*oalua la lō o Sepa(ema. Mumua oka hora 11, ua hiki au ma ka Haleimii Moiwahine no ke kali ana ia Kauka Wahie. Aole i liuliu iho, hiki mai ana, a mahope o ka nana ana i ua mai, la wa i kahea la mai au e komo aku i ka rumi o nana ia at na mai. Noi ia mai la au e wohe ae i ko'u palule a na h«>oko ia, a kena niai la ia'u o pii ai' e moe iluna o kekahi pakaukau loihi, a moe iho la au iluna ke alo. Ua hou ia kekahi kui loihi non:i ka loa he 12 inihu, oiai, aia keia puka malalo iho 0 ka waiu ma ka aoao heina a ho 4 makahiki a oi ka ioihi o keia puka me ka imi nna i ke ola 110 keia manawa loihi, 'aoie nae he ola ikl. I ka hemo aua o keia kui ua kauoha ia ka hope kauka e holoi me ka wai wela no ka mnkaukau nn:i o oki i ka Poakolu ae. Ika hiki aua ika aina awakoa, ua haawi la mai la ia'u he pa lalki hehee me ka waiu, aoio he mea e ao mawaho o keia, a pela 110 i ke ahiahi a me ke kakahiaka ana ae o ka la i makaukau ai no ke oki ana. Ika hiki pono ana 1 ka hora 12 o ua la mahope iho o ka nana ana i na mai, ua kahea iu mai la au e komo aku no ke oki ana ana, a ia wa au i hoomanao mai ai i ke aloha no ka ohann, ia'u i moe aku ai iluna oka pa]>a ; ia wa au i ike aku ai ia Kauka Wahie me kona makaukau me na hope kauka, o ka wa a'u i maopopo 010 ai, aia hoi, malu aua kekahl mea maluna īho o ko'u poo a e ia ka he laau hoomoe, a o ko'u moe aku la no ia i ka moe kulipolipo a oia ka wa i oki iaai au.

O ka loihi o kahi i inoku, ua like me 8 iniha & mamua pono o ke nlo, ua popopo a ua oki ia kahi i inoino. O ka ioihi o ko'u hiamoe ana iloko oia wn, ua like mo ekolu hapaha hora. Mahope iho ua hoihoi ia wau ma ko'u rumi e moo ai a ho mau hora ia no'u iioko o ka nawaliwali, aolo hiki ia'u ko oni ma na ano a pau a'u hoi i manao ole ai e ola ana wau iloko ko'u kuhihewa nui. Iloko o elima la a'u i hoomanawanui ai iioko oia eha nui, hookahi a'u mea nui e noonoo ai oia hoi ko'u ohana a he ku maoli no i ka inea ka imi ana 1 ke ola. Nolaila, e o'u mau hoa o ka pupuu hookahi. Ke hai aku nei au me ka oiaio imua o oukou a pau loa o na Hawail oiaio mai ka la hiki a ka piko oiu o Lehua e hoi mai i ka hale i kukuiu ia e na lani Moi i liala e aku, eia ka haie i kukulu ia no ke ola nou e Hawaii, ua lako me na mea e pono ai, nui ka ai maemae, na wahi e moe ai aole e iohe i ka leo aole oe e uku i ke kauka a mai makau no ka make i ka maiama ole ia. E kapae ia mau noonoo ana oiai he au okoa iu a he manawa okoa keia. Owau ka hoike no ke au 0 na hana a Kauka Wahie he eleu me ka hikiwawe. ia'u e noho nei iloko o keia mau la pokole, he nui loa ka poe i hoi aku i na homo me na ola maikai a he holopono ua.laweiawe ana a na 1 kauka me ua hope kauka. MO6KS Palau. I Halemai Moiwahine, Oct. 1892.