Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 45, 5 November 1892 — He Hoomanao no ka Makua Rev. J. D. Parisa. [ARTICLE]

He Hoomanao no ka Makua Rev. J. D. Parisa.

Mk, Lunahooponopono ; E oluolu uiai oe i kekahi wahi kaawale o kou kino no kekahi mau mea hoonianao pokole no ka makua i aloha nui fa t ka Rev. J. D. Paiiaa, i mea paha mailoko mai o na mea pokole o kona ola aoa, a me kana maa haoa e loaa ai kekahi mao mea eao mai ai i ka poe ma keia aoao o ka muliwai. Ua h<\nau ia o J. D. Parbsa ma ka apana ainao Hugusta, mokuaioa o Vereginia, I ka la 22 o Sepatemabe, A. D. 1807, a ua holoholo oia i kona mau la opio ma ka home mahiai o kona makuakane, a i ka A. D 7329, ua komo oia iloko o ka ekaiesia, a ua hooholo pu iho la no e koho i ka oihana kahunapule. Ua hooikaika nui oia ma ka hoomakaukau ana iaia no iu oihana, a i ka hala ana o kekahi mau makahiki pokole, ua hoomakaukau iho la oia e hele i ke kula nui o South Hanover, he kanakolu wnle no wahi dala ina kona eke, a me ia mau wahl (lala kau ae la ia maluna o ka lio a heie aku ia maluna aku o na mauna Alegeni e

hoomanawanui ana i ke anu a me ka ino o ke alanui, a ua komo io no oia i kela kula, e imi ponoi ana no i kona mau pono o ka noho ana i ke kula ma ka hooikaika ana i ka hana mamua ae o ku manawa kula a malio[)e hoi ona tiora kula. A no elua makahiki kona noho hoomanawanui ana me ke kokua ole ia niai, e hoomanawanui ana me ka paupauaho ole no kona mau pono pili kino, a i ka hala ana o elua mau makahlki ma ke kula, ua lawelawe oia i ka hana hoolaha Baibala moolelo o ka hui hoolaha Haihala o Amerika. A i ka A. P. 1830 ua hooko ia kona iini nui ma ke komo ana i ke kula kahunapule o Bangor, a i ka 1839, ua puka mai U oia me ka maiialo nui ia e kana mau kumu ao Ilev. D. l>ole kekahi i puka pu, oia hoi ka makuakane o Hon. S. B. I)ole, ua apo ia mai la oia e ka Papa hoouna misionari i kona aina e, oia hoi ka Papa Atnorikn, a i ka mahina o Okatoba 1840, ua hoohui la oia ma ka berita inare me Miss M. Oraest, a ma ka la H o Novemaba oia makahiki uo, ua haalele aku la oia a me kana wahine ia Bosetona a holo mai la i Hawaii nei maluna o ka moku " Oloueester" ma ia huakai, ua kau pu mai o Rev. E. Bona me kana wahine, Rev. D. Dole me kana wahine, o Mr. Rice me kana wahine, a i ka hala anao na mahina he lehulehu ma ka īuoana, a i waena hoi o ka ino nui o «« Lae ilao" ua ku mui ia lakou ma Honolulu i ka mahina o Mei 1841. Ma ka noo-

noo nnn o ka ahnhui o na inision:iri e hui ana ma Honolulu nei, ua hor>noho ia aku Ih oia me kana wahino ina Kau, a oia no hoi ka mikanele mua loa mu Kau, ua lawelawe oia rae ka hoomanawanui i Uu hana malaila no na mnkahiki eiwa, ehooikaika pu ana ma ke kukulu ana i na luakini, a e hoomanawanui ana hoi ma kekahi wahi hele pih maua nona ka loa he 1;"> kapuai a o ka laula he 15 kapuai. Ma ka tS49, ua nawaliwali loa ke ola o kana wahine, ua waiho iho la ola i ka hana ma ka liraa o kona liope, a ua lawe aku la i kana wahine nawaliwali ma Hilo me ka manaolana e loaa na lapaau ana, aka, aole pela ko ke Akua manao, ua hiamoe aku la kana wahine iloko o lesu, a ua haalele iho la laia me ka laua mau kaikamahine liilii eiua, a ua kanu ia oia ma ka puu o Halae, a ke waiho nei no kona kino kupapau ma ia wahi. Ua lawe ae ia oia i kana mau kaikamahine makuahine ole a lawe aku la i Amerika, a ina ka A. I). 18ōl ua mare hou oia ia Miss M. Carpenter o New York, a ee hou no nia ka moku i ka mahina o Novemaba A. D. IS9I, a ua ku ma Honoluiu i ka mahina o Maraki 1552. A ma ka mahina o Sepatemaba oia makahiki no, na hoonoho ia oia ma Kaawaloa Kona Hema, a malaila oia kahi i lawelawe ai i ka hana me ke aloha nui la, ua hooala oia i na luakini, na hale haiawai, na hale kula, a ua hai aku oia i ka Euanelio me ka mana nui. Ua lawelawe oia i ka hana me kona ina'i, i ka 1852 a hiki i ka 1870, alalla, hoi oia i Honoluiu no ka hoonaauao ana i kana mau keiki ma Kapunahou. I kona noho aua ma Honolulu, aole oia I noho wale a hoomaha wale, me ka noonoo ole no ka mea e hoohoiomua ai i ka haua a kona Haku i aloha ai t ua hoomao]x>po koke no oia i ka nele nui o na Ekalesia Ilawaii, a ua hooikaika nui oia e kukulu ia o na kula Kahunapule ma Honolulu, a o ka hope oia hooikaika ana ua ku ke kula kahunapule o ka Pakipipa Akau, a i ka mahina o Okatoba 1872, ua wehe ia ua kula ala, a o Parisa makua no ka Peresldena mua loa oia kula a ua kokua pu ia mai oia e makua Kev. B. W. Paleka, B D. Balanwina a

me H. H. P&lek*, a oa mal&ma oia ; i ke koU no elaa makahiki nie ka ; paaaho ole, ai ka 1574, oa \Taiho| aku ohi i kona nohn poo anm do ke j kala t m ua p&oi ia o Rev. H. W. I Paleka oia kona wuhi f ua hoi hou | mai Ia oia ma kooa kahaa moa o ka j haaa ma Kaawaloa, a malaiia oia 1 lawelawe ai i ka hana e Uke me ka hiki, e kokaa ana me kana maa olelo ao aaaaao i oa kahu Hawaii, a e laweiawe aoa oo i ka haoa ma kekahi mau Ckalesla kahu o<e, ae j kokaa pu ana hoi i na hooponopoao | ekalesla, e hoomaemae ana. Aole waie no ma na hana ekalesia ; hka, e ! hele ana e Ike ia lakou a e haawi ! ana I na laaa lapaau i ka poe nawa* liwali, a ua hilinni nui ia kana mau laau, a wahl a kekahi mau kamaaina, ua oi aku ka paulele ia o ka Parisa maa laaa lapaau mamua o ka ke kauka, a he oiaio maoli no Keia, oiai o ka mea e kakau nei kekahi i ao aku i ka poe ina'i e hele i ke kauka, ua pane mai la lakou e kii ana no lakou i ka laau ia Par : sa makua. Aole no paha no kona ma» kaukau ma Ka oihana lnpaau, aka § ua hilinai ia a paulele lakou iaia, a ua aloha aku lakou iaia, a ua nui na haua atia i hana ai no lakou a ua ike iakou a kainaaina iaia, nolaila, ua hilinai ole lakou i kamea a lakou i kamaama ole ai, a ua mau no ia mau hana aloha ana i na kamaaina o Kona, e hana ana i na mea e kokua ni ia lakou, a he mau ola i hoopakele ia ma ia mau kokua ana.

A malaila no oia a hiki wale no i ke kahea ana mai la a kona haku iaia e hai i ka home kuonoonoo mao, a ua waiho iho oia i kana mau hana maikai, kana mau hana aloha, kana mau olelo ao naauao i kia hoomanao nona. Kane aloiia wahine, he makua oluolu a makee keiki, he hoa'loha oiaio, a he alakai makaukau no na hana a ke Akua. O ka mea e kakau nei i keia mau wahi hoomanao pokole, ua aie nui i kana mau olelo ao aloha, kana mau kuhikuhi ana, aolo wale no i ka wa e noho pu ana me ia ma Kona, aka, la'u no i kaawale mai ai, ua mau no kona leta ana, e paipai mai ana, a e ao aloha mai ana i kekahi mau mea e pono ai, ua hala he koo no ka hana a ke Akua ma Hawaii nei, he makua maikai, a he kane aioha nui, " Pomaikai ka poe make, ke make iloko o ka Haku ma keia hope aku: he oiaio, wahi a ka Haku, e hoomaha lakou I ko lakou lulii; a ke huhai nei no hoi kaiakou inau hana me lakou. " Hoikeana 14:lo. S. L. Ī>KSHA.