Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 46, 12 November 1892 — Page 3

Page PDF (2.17 MB)

This text was transcribed by:  Quinn Cassidy
This work is dedicated to:  Tumuatasi Tuinei 3

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA HUI ALAHAO ME AINA O OAHU

MANAWA HOLO

Mai a mahope aku o okatoba 1, 1892

 

NA KAA AHI

A.M.  A.M.  P.M.  P.M.

Haalele ka Honolulu   6:15 9:45 1:45 4:35     Hiki i Honolulu           7:30 9:57 2:57 5:35     Haalele ia Honolulu    7:36 10:43 3:42 5:42           Hiki I honolulu            8:30 11:55 4:55 6:50   No Manana Wale No. Haalele ia honolulu     5:10            Hiki i Manana 5:45     Haalele ia Manana       6:55     Hiki I Honolulu           7:30     No na poaono wale no. Koe na la Sabati. Koe na Poaono

2409-q

 

NU HOU HAWAII

 

            E hoomaha ana na kula la aupuni o ka Pae Aina mai ka la 10 aku o Dekemaba a hoomaka hou ma ka la 3 o Ianuarl.

            Ua waiho ia aku la no ke kau iure o Hilo, ka hihia pepehi kanaka o J. Costa a me kana wahine, mai ke kau aku o Waimea, a ua hoihoi hou ia mai laua i Honolulu nei.

            Ma ka Hale Hoohanau keiki ma Ululani I ka la 6 o Novemaba nei, ua hanau mai na ka wahine a Uwaia Napoleon, he kakamahine, a o ka lua hoi o ka laua mau kamalei ko laua mau la opiopio.

            Ke manzo nei o Hon. J. K. Iosepa e hoopii i ka nupepa Holomua no ka hoolaha wahahee iaia me kekahi wahi luhi ole o ka o@aio. Ke manao nei makou, o ka hoihoi wale aku no o ka nupepa i na huaolelo laibila ka laau lapaau.

            E koho balota kuikawa ana ko Kauai ma ka la 5 o Dekemaba, no ka hoopiha ana i ka makalua i hakahaka, i mea e noho ai no ka manawa i koe o ke alil George Norton Wilcox i hookiekie ia i Kuhina Kalaiaina

            "Ua make kekahi wahi luahine o Alepaio ka inoa iloko o kekahi ululaao maluna aku o ka lae hala o Naue, Kauai. O ke kumu, no ke ano pupule. Ua nanowale a hala he elua pule loaa aku ua hehee. Aole i kolonero ia."

            Ua loaa aki ma ke kahawai o Makaho, Honolulu new, I he kino o ke keiki hee wale i pau ole na wahi a pau o ke kino, ma ka auina la Sabati i hala. Aole he wahi makili mahui ia aku o na makua nana ke keiki heewale I kiola ia i ke kahawai.

            Ua hoolaha pili aupuni ia mai nei na la kulaia aupuni elua oloko o Novemaba nei, oia ka la hanau o ka Moi i make a me Novemaba 28, ola ka la i ike ia mai ai ko Hawaii nei noho aupuni kuokoa ana e na aupuni o Beritania nui a me Farani, i ka 1843.

            Ua loaa mai ia makou he leta e hoike ana, ua haawi manawalea aku o Gaspar Sylva o Mokuleia, Wailalua, ia 19 mau kanaka Hawaii paahana, he $10 a me hookahi pipi pakahi ia lakou, ma ke ano he hoike i kona mahalo ia lakou no ko lakou paaua maikai ana noua.

            O ka Poalua o hiki mai ana, Novemaba 29, oia ka la e malama ia ai ke koho balota kuikawa no ka hoopiha ana i ka noho hakahaka o ke Alii W. H. Cornwell o na mokupuni o Mauai a me ko ka Hon. Jos. Nawahi noho Lunamakaainana o Hilo Hema e komo pu ana o Puna.

            O ka hana mua loa a ka Aha Kuhina hou ma ka Poakolu nei, oia ka onou ana mai i ka bila e uku i na lilo o ke aupuni a hooholo ia. Ma ka poaha mai, ua heluhelu ekolu ia a kaku inoa ia e ke Alii ka Moi  Wahine ia la. Noliala, e polekana ana na luna aupuni i ka hoolele ia o ko lakou mau uku.

            Ua hoi mai na Mea Hanohano J. M. Horner a me G. P. Kamauoha ma ke Kinau o ka Poakolu nei, a ua koe aku no na Mea Hanohano A. Horner a me C. W. Ashford aia i Hawaii, a o J Kaluna aia i Maui, a a in a e hui pu ia me na noho hakahaka ekolu o ka hale, alaila he eono poe i haule o ka hale i keia hebedoma.

            Ua hoolui ia ma ka mare i ka la 9 iho nei o Novemaba ma Honolulu nei, e Rev. H. H. Paleka, o Mr. H. H. Wilcox o Lihue, Kauai, a kaikaina o ke kuhina nui, e Miss May Green, kaiakamahine a Portr J. Green i make. Ma ia ahiahi no, ua kau aku laua maluna o ka mokuahi i walani a hoi aku la no Kauai, ko laua home o keia mua aku.

            Ua hului aku ka mokuahi Australia no Kapalakiko i ka hora 12:30 auina la Poakolu nei, ia 42 ohua kapena, 63 ohua oneki, 7252 mau leta, 2599 mau nupepa a me na waiwai Hawaii no lakou ke kumukuai i koho ia he $55,414. Mawaena o na waiwai hooulu mahuahua mawaho ae o ke kopaa i hoouna ia aku nei ma keia mokuahi, o ka maia ka ou, oia he 8154 ahui.

            Wainiha, Novemaba 4, -Ma ka poaono, Okatoba 29 i hala, ua holo aku o Makaikai. Kiliona a me Beni Keano maluna o na lio mai wainiha aku nei no Hanalei. I ko lakou hiki ana i Kalualauoho, ua hoomaka au la ko Makaikai lio e puiwa a ua haule iho la ia ilalo o ka honua paa loa kona hanu. A no elina wale no minute , ua kaili ia ae la kona hanu me ka loaa mahunehune ola o kona kino. Ua hoihoi ia kona kino kupapau no Wainihi, a ma kekahi la ae, ua kanu ia aku la oia.

            He abaaina ka na poe hui Malu o ka Hui Le Progress i ka la 19 aenei malalo o ka olu kohai o Manana.

            He ahaainako ka Hui na Keiki a Sana Keoki malalo o Manana, Ewa, i ke ao a me ka po Poano i hala. He mau lealea kukioi ko ka auinala, a he lealea Europa iho ko ka po maloko o ka halau nui e malama mau ia nei na ahaaiana.

            Ua joi waewae mai kekahi mau kukini ili keokeo mai Kahuku mai i ka poaha iho nei a hiki i Honolulu nei ma ke ala ae o Waialua, iloko o na bora he 12 ke helu pu ia ko laua mau wa hoomaha ma ke alanui, aka o ka manawa oiaio loa i hele ia elua manawa o na wahi elu, he 8 me hapa mau hora.

            Ua hoopil ia i ka Poakahi nei o Mr. E. Ellsworth Carey, kekahi o na lunahoopnopono o ka nupepa hapahaole Libarala o keia kulanakauhale, no ka hewa laibila e Kauaka Harrison, mamuli o kekahi mau olelo e hoinoino ana i na kauka i haioleleo iho nei ma keia kulanakauhale, oio o Longshore-Potts-Harrison. Ua bela ia ka lunahooponopono a ua puka mawaho nei.

O ka hoopil laibia i ka lunahooponopono nupepa Daniel Logan o ka "bulletina" i hopu ia ai mahope iho o ke kipaku alua ia ana o ka loio Kuhina Neuann, ua hoopau wale ia imua o ka Aha Hoomalu i ka Poalua nei. No ka me i ka wa i kahea ia ai ka hihia, ua ku mai o Loio W.F. Frear imua o ka aha a olelo mai, ua bele mai oia ma ko ke Kuhina Amerika aoao e olelo aku aole oia i hoomana aku ia ka hoopii ia ana o keia hihia. ua ku mai ka Hope loio kihina wilder a noi i ka aha, olai aole mau hoonauao i loaa mai iaia mai kekahi mea wai, nolaiala e hoopau wale ia ka hihia aka in a e manao ana kekahi loio Kuhina ma keia mau aku e hoopii hou i keia hihia i ka wa e holo ana na palalpala kukai hahana maweana o ke kuniha Amerika a me ke aupuni Hawaii.

            Kupaianaha--iloko o kekahi mau la o na pule i hala ua hookuia mai la kekahi kanaka me na ulia pakalaki o ka manawa. Oiai iaia i hoi aku ai no Kualakai no ka hoomakukau ana i wahi hemahema o kona home, a pau, ua hou mai la oia me ka manao e hii mai i kona kokoolua hou o keia mua aku aka i kona wa i hoea aku ai i ka hale o ka wahine ua hoole mai mai la ola aole e hele Kaumaha a lilihia ka noonoo o keia kanaka. O kumu ua hela aku o Kai imua o eoki, he kahuna wahine, e nana mai i ka pono a me ka pono ole o ke kane a kona kaikaina e male aki ai. Eia ka ike a ke kahuna he kane nana wahine ole, aohe pono, a pela aku. Mamuli o keia ike a ke kahuna wahine, hoi aku la keia kaal a olelo i kona kaikaina e hoole aku i ke kane ke kil mai Kupaianahi no joi, eia ka o kela kahina aku la no kekeahi mea mana malalo iho o na kukuna o ka la.

 

AHAOLELO O 1892

 

La Hana 117 Nov. 7 1892.

            Hoomaka ua hana e like me ka hoopanee ana.

            No mai ke alii Walbridge e ua ia aku ke Komite Jooiaio Bila Kanaku e kaku poepoe i ka pauju i o ka Bila Haawina.

            Olelo mai ke alii Baldwin na paiia ka pauku 1 o ka Bila Haawina me na hooponopono a nolaial aole e pono ke kakau poepoe la.

            Noi mai o L.M. Smith e hoopanee ka hale.

            Hoololi mai o L.M. Kenealii e hoopanee a ka poakolu Haule Hoopanee ka Hale

 

La Hana 118, Nov. 8, 1892

            Hoomaka na nana e like me ka hoopanee ana.

            Hoike mai ka presidena, aohe palapala i loa nui iaia e pili ana i ka Aha Kuhina

            Noi o L.M. Bush, e hoopanee ka Hale.

            Noi mai o L.M. Smith, e hoopanee a ka hona 1:30 auina la, no ka mea ua manao oia o ka hoopanee aku i manawa pokole ua pono ia.

            Manao o L.M. Bush, o kahi manawa uuku e koe ana mai ka hona 1:30 a i ka manawa hoopanee mau o ke ahiahi, ua haiki loa ia manawa no ka lawlawe hana ana. Aohe mea e loaa mai ana ma keia hoopanee pokole ana.

            Ma ka ninau ia ana, ua hooholo ia ka hoopauee a ka hola 1:30 auina la.

HALAWAI AUINA La.

            Akoakoa hou ka Hale i ka hola 1:35 auina la.

            Kukala mai ka peresidena =, he manaaolana kona, e hiki mai ana ka Aha Kuhina iloko o kekahi mau munte pokole loa a noho maluna o na noho kuhina

            Ma ka hola 1:37, ua ho ea mai ka puuku o ka Halealii me ka palapala mai ke aliika moiwahine mai a haawi ia i ka peresidena, Ua akaa la ne la ka uwela a ma ke kauoha a ka Peresidena, ua heluhelu mai la ke Kakauolelo i na olelo i kahakaha ia maloko penei:

            Ua oluolu i ke Alii ka moiwahine ka hookohu ana i na keonimana malalo iho oia Kona Aha Kuhina: Hon. G.N. Wilcox, Kuhina, Kalaiaina;Mark P. Robinson, Kuniha o ko na Ainae; P.C. Jones, Kuniha Waiwai; Cecil Brown, Loio Kuhina. (Hehihehi ae la ko loko o ka Ahaolelo).

Ua kahea mai la ka Peresidena i na hoike komite.

            Ua ku mai o L.M. Smith o ke Komite Malauna Ola a waiho mai la he hoike no kekahi mau hila a me na palapala hoopii lehulehu e pili ana i ka hoopau loa i ke kanawai o lima, he naua hoolala ka lakou no ke kukulu ana i wahi e hoohana ia ai a loaa ka pal hehe maikai a e kono ia na kamalii a pau e o pono ia. He hila hou ka ke Komite no ia mea me ka hoike luihi e wehewehe ana me ke noi e unuhi a poi ia.

            Oiai no e ku ana no o Smith e heliheli, ia komo mai la na Kuhina hou illoko o ke Keena Ahaolelo a ku ae la mahope o na noho kuhina. (Hehihehi hou ka Hale Ahaolelo)

            Kukala mai la ke ke kuhina wilcox, ua oluolu i ke alii ka moiwahine ka hookohu ana mai i ka Aha kuhina hou.

            Ua nincu mai la ka Peresidena, na paha ua lawe na kuhina i ka hoohiki oihana.

            Ua pane ia aku ma ka ae.

            Ua waiho koke ae la o L.M. Bush i ka ninau o wai la o na kuhina ke kuhina nui.

            Ua pane mai la ka Peresidena ma ka palapala a ka Morwahine i hoouna mai nei, ua hoike mau ua o Kuhina G.N. Wilcox ke Kuhina nui.

            Ua olelo mai o L.M. Bush, oiai ia loaa i ka Hale he aba kuhina he mea maikai ka haawi aku ia lakou i wahi manawa e hoomaa ai i ko lakou mau keena, nolaiala he noi kana e hoopanee.

            Pane ka Preessidena, aole ia he noi hoopaapaa ia, nolaila i ka ninai ia ana e hoopanee ka Hale, ua haule.

            Heluhelu mai o Smith o ke Komite Malama Ola i na hoike malalo nei: 1 No ka hoopii e ae aku i na poe ilihune a pau loa e hoi iloko o na Halemai Aupuni e noho ai me ka uku ole. Manao ke komite, oiai he haawi wale ia ka laau lapaau i na mea a pau me ka uku ole, he hoopilikia loa aku paha keia i na Halemai a me ka Papa Ola, nolaila e waiho ma ka papa. Apono ia. 2. No ka mean e pili ana i ke kanawai e pili ana a ka hoemi iho i na ino malalo o ka hookamakama, he bila hou ka lakou, nolaila o na bila e a me na palapala hoopii e waiho ma ka papa. Apono ia ka hoike a heluhelu mua ia ka bila ma ke poo. 3. No ka lawelawe oihana kauka huki niho ma keia aupuni, mahalo no ke komite i ka bila 79, aka e hoololinae ma ka pauku 6. Apono ia. 4. No ka bila 180 e ae ai i na leperama Kalalau, Kauai e noho no malaila, ua manao ke komite e waiho ma ka papa.  Apono ia. 6. No ka aua i na mai lepera o Kalihi e noho pela a hiki mai o Kauka Henan aole pono. Waiho ia a hiki mai ka hoike hapa uuku. 7. No ka bila 184, e pili ana ma ke koho baiota o ka poe kupono i ke koho balota o Oahu, e koho ia ai na lala o ka papa ola, aole apono. Waiho ia a lawe mai ka hapa uuku i kana hoike. 8. No ka bila 165, e ae ai i na mai lepera o Molokai e koho balota, e waiho ma ka papa. Apono ia. Hoopanee.

            La Hana 119 Nov. 9, 1892

 

            Hoomaka na hana e like me ka mau a me ka hooponopono pu a ka L.M. Smith i ka moolelo o ka la i hala.

            Ma ke kapae ia ana o na rula, ua heluhelu ia mai keia mau hoopii:

            Na Kapahu, mai Kau mai, e kukuluia i hale kula ma Wailau. Aia i ke Komite Hoonaauao.

            Nakealii pua, mai na mai leperea mai o Kalawao he 600 e hoihoi hou ia W.H. tell i luna nui no ke Panalaau lepera. Aia i ke Komite malama ola.

           

            Na Hoike Komite.

           

            Na Smith o ke Komite Hookolokolo, no na bila 94 a me 100 e pili ana i ka laikini aku i na hookele kaa hapaumi, e waiho ma ka papa. Apono ia.

            Na Kapahu, o ka hapa uuku o ke Komite Malama ola, he hoike no ka pono e koho balota ia na lala o ka Papa ola. Waihoia a noonoo pu me ka hoike a ka hapanui.

            Ma ke kapae ia ana o na rula, ua hoolaha mai ke kuhina waiwai Jones he bila e hookaawale ai i na lilo no ke aupuni a hiki Nov. 30, 1892. Ma ke kapae hou ia ana o na rula, ua heluhelu mua a heluhelu alua ia ka bila. Ma na kuka a me na hooponopono ana, ua  hooluli ia ke poo o ka bila e hoomana ana a hiki i Dec. 31, 1892, ke holo ole ka Bila Haawina mamua ae a ma ke ana uku mua no o ka Bila Haawina kahiko. Ma ke noi, ua kauoha ia ke kakau poepoe a heluhelu akolu ma ka la apopo.

            Ua koho mai ka peresidena i na alil Kauhana a me Maile no ke komite hoonauaoao a i ke alii Hopkins i Lunahoomalu no ke Komite Koa.

            Na smith o ke Komite Hookolokolo i na joike no ka bila 106 e waiho ma ka papa. Apono oa no ka bila 99, e piliana i na moku hookui ma ka moana, e waiho ma ka papa. Apono ia. No ka hoopii a D.W.K. Thompson, e hoihoi aku i kana $25 uku laikini holo moho luna,akaainana, e waiho ma ka papa, no ka mea aole i hai mua ia aku a pau ka balota i ke pai ia. Apono ia, no ka bila 162 pili i na oleloino, he bila hou ka lakou, a e waiho i ka bila 162 ma ka papa. Waiho ia a noonoo pu me na bila. No ka bila 110 e hoopau ai i kaoihana Damaku Kinai Ahi a e haawi i kana mau hana i ka luna Kinai Ahi Nui, e hooholo loa aku. Waiho ia a noonoo pu me ka bila. No ka bila 108 e haawi ana i ka mana nui o na date Oihana Kinai Ahi maluna o ka papa Kinai Ahi, manao ke komite ma kekahi mau mea, e ae ia no ka luna Kinai Ahi Nui, me ia hoololi e hooholo aku i ka bila. Waihoia mahope e noonoo ai. No ka bila 172, e pili ana i ke koho balota ana o na luna moku holo pili aina ma na awa kumuku e hiki ai i ka la koho, e waiho ma ka papa no ke kue i na pauku 59 a me 61 o ke kumukanawai. Apono ia No ka bila e ae ai i na hoa Ahaolelo e lawe i na oihana luna aupuni o ko na aios e a kanikela paha, e waiho ma ka papa. Apono ia. No ka bila 161 e hoololi al i ka pauku 41 o ke kumukanawai oia hoi na ka ahaolelo e koko na kuhina e hoomoe ma ka papa. No ka bila 146 e hoololi ai i ka pauku 54 o ke kumukanawai e hoomoe ma ka papa. Apono ia No ka bila 144, e hoololi i ka pauku 59 o ke kumukanawai ma ka hoemi ana i ke ana waiwai o ka poe koho alii mai ka $600 a i ka $300 loaa makahiki, he kue ka hapa uuku o ke komite Waho ia ma ka papa a lawe mai ka hapanui i ka lakou hoike.

            Na smith o ke Komite malama ola no na ninau e pili ana i na kauka aupuni, he hoike loihi. Kauoha ia e unuhi a e pai. Hoomaha ka Hale i ka hors 11:35 a.m. a halawai hou ia ka hors 1:30 p.m.

            Halawai Auina La.

            Akoakoa ou ka hale i ka hors 1:35

            Na ke alii pua o ka haph uuku o ke Komite Malama Ola, e ana ana i nama'i pepera o Kalihi. Waiho ia a noonoo pu me ko ka hapanui hoike.

            Na wilder o ke komite kalepa no ka bila hoohoihoi hana mikiala hou ma ka hookuu ana i na auhau a me na dute no na lako hana oia ano a ua waiho mai i bila hou oia 192A. Wahio ia a noonoo pu me ka bila. Na ia komite no e pili ana i na palapala hoopii e noi ana e hookuu i na dute a me na auhau no na hana hou e hookomo ai i na hua ai iloko o ke tini a hiki i ka wa e hoopau ai o Amerika i ke kau ana i ke 35 kenete dute. Ua ae ke komite. Na ia komite no i ka bila e hoopaa hou ai i na hao kuni e hooholo lao ku. Apono ia, kauoha ia e kakau poepoe a e heluhelu ekolu i ka poano. Na ia komite no e hoike ana e hooholo loa aku i ka bila e hookomo dute ole mai ai i na lako no ka hana sopa ana. Apono ia me ka hoolu i ka pauku 1, kauoha ia e kakau poepoe a heluhelu ekolu i ka Poaono. Na ia komite no e hoomoe ana ma ka papa i ka bila e hookohu ai i mau luna leta maluna o na mokuahi pili aina nei; apona ia.

            Na ke alii Kakina o ke komite o na Hana Hou, no ka hoopii a Robertson e koi ana i ka uku no ka hana ana ma na alanui a me na alahaka, e apono ana e hookomo i elua haawina i ka Bila Haawina e lawa ai na koi. Waiho ia a noonoo me ka Bila Haawina.

            Na ke alii Marsden o ke komite wae i haawi ia ai ka bila 175 e hooponoono ai i na hora hana o na luua aipino e hooholo aku me kekahi mau hoololu. Waihoia a noonoo pu me ka bila. Na ke alii marsden no o kekahi Komite Wae okoa ae, e pili ana i ka bila 42 no ka haalele hane e hooholo aku. Waihoia a noonoo pu me ka bila. Na ke alii Marsden o ka papauuku o ke komite no ka bila 149 e hoololu ai i ke kanawai o na haku me na kauwa, e hoomoe ma ka papa waihoia a hoea mai ka hoike a ka hapanui. Na ke alii Kakina o ke komitre wae no ka uku kokua laina mokuahi ideanika e hookaawale ia i $24000 no na makahiki elua, a i $12000 hou aku in a e ku ana ka Auseteralia ma Hilo. Kokua ke alii Baldwin i $30,000 no na makahiki elia a i $6,000 hou iho ina e ku mua ma Hilo. Waiho ia a noonoo me ko ka hapanuuku a me ka bila haawina.

            Na ke lii Williams o ke komite awe no ka hiipii a l ahlo no ka hana i pau ma nuuanu o na lua wai a e koi ana i ka uku. Mamuli o ka hooleia ana e ka Ahaololo o 1890, o pahea la e hiki ai ke hoololi ae ia ololo jhoolo. Aponoia e hoole i ka hoopii.

            Na Kamauoha o kekahi hapa o ke Komite Wae no ka bila 5 e hoopau ai i ke kanawai hookaawale ma'i lepera o 1878, he bila jou ka lakou. Waihoia a lawe mai kekahi hapa i ka lakou hoike.

            Na Smith o ke komite wae no ka eleao o ke Kalo, me ka hoike a kauak Lyons i hoopili pu ia he pono i ke Kuhina Kalaiina ke huli piha aku a e hookaawale ia i $500 no ia hana. Waiho ia a noonoo pu me ka Bila Haawint. Na ke alii kakina o ke komite o na aina Aupuni e hooholo aku i ke kanawai e kukulu ai i ke komisina palena aina. Apono ia, kauoha ia e kakau poepoe a e heluhelu ekolu i ka poaono.

            NA OLELO HOOHOLO

Na kapahu he mau ninau i ke kuhina waiwai no ka mea e pili ana i ka hale i kuaiia mau a lilo i ka papa hoonaauao.

            Na ke alii Young i heluhelu mau mai ma ke poo o ka bila e hoomana ana i ke Aupuni Hawaii e hana ae like no ka hoomoe ana i waeolelo moana. Kapae ia na rula a heluhelu aluaia ma ke poo a haawi ia i ke komite wae kakina young Hind, Wilder, White.

Ma ke noi, ua hapai ia

            NA HANA O KA LA

            Heluhelu elua ana i ka Bila haawina pauku 2.

Ma ke noi a ke Kuhina Waiwai ua holoi ia ka hiona ma a laina mua.

            OHANA O KO NA AINA E.

            Hoonaaoao ana i n opio Hawaii ma na aina e, $10,000. Mahope o ka hoopaapaa ana, ua waiho ia i ke Kuhina o ko na aina e nana e noonoo.

            Hoihoi me malama i na Hawaii Pilikia, he $5000. Hooholo a hoihoi ia i ka pauku 1.

            Hoopanee ka Hale.

           

            NA LETA

Aohe Oiaio

            Mamuli o ka lono i loaa mai ia'u e hoike ana no na mea e pili ana i ka haiolelo a ka Rev. J. K. Iosepa a me Rev. H. H. Paleka mamanoa nei i kekahi Sabati i hala aku nei, ua olelo ia ma ia halawai ua haunaele malalo o ka haiolelo a Rev. Iosepa, a ua ku mai kekahi kanaka a hoopaapaa a mai hailuku ia ke kabu i ka pohaku.

            Ke hoike aku nei au ia oe i ka mea oiaoiam aole ia hana ia ma ia balawai kekahi mea pono ole, he maikai wale no na mea a pau i hana la, o ka mano paipai no ka lulu mahina hou o ka la mua ae nei o inuali 1893.

            No ka oiaoi o keia ke kau nei au i ko'u inoa.

            Ua ike au ma ka nupepa Holomua puka ia , i na manao lalau a kona luna hooponopono e paue ana ma ka mea i ku ole i ko maua kahua paio oia keia :kipe: a me "hoahaaina". E ku mai oe e pale nou iho ma ia kahua paio o kaua au i hoolaha ai me ka manao lalau. Ua waiho aku au he ninau imua o ke akea. Owai la ka hiki mua ma ke "Kipe a me ka hoahaaina?" Ua hoole aku au imua o ke akea, aole i hawahawa ka lima o ka luna o Hana, ua holoi oia i kona lima a maemae, a ma he kanaka oe i noho ia e ke daimonio o ka waiona, alila, loaa ia oe ka noonoo pono, hookuu mai oe ia'u me ka maikai, ua hoike aku au imua ou a me ke akea, in a ua ike oe ua kipe io ia kekahi lunamakaainana a mau lunamakaainana paha, he mea pono ia oe e hoike ae ma ka akea i ko lakou mau ino ponoi, alila aole au e ku a paio aku imua ou a ma ke akea, aka, no kau hoolaha e hoohuikau ana oe ua kipe ia na lunamakaaina oia ka mea i koho ai ma ka aoao kipaku. Nolaula, e ku au a paio me oe oiai he manamina au no ko'u inoa maikai, a he kuleana ko'u e pane ai ia oe, oiai owau kekahi lunamakaainana o keia kau, a he mean paha ia e komo ai ka manao iloko o ka poe nana au i koho mai, a hooiio lakou owai kakahi ma ia ano, oiai, aole au i pale no;u io imua o ke akea, no'u iho, aole o'u makau ia oe in a e oluolu oe e hui pu kaua e paio ma ke kumuhana. Owai la ka hikimua ma ke kipe a me ka hoihaina?

            Auhea oe e ka makamaka, ua hoolaha mai nei oe ua pii maua me Rev. H. H. Parker iuka o Nanoa o ka halawai a ua haiolelo ka au e kue ana i ka Moiwahine, a ua ku mai kekahi poe e hue ia'u, a ua pau kekahi poe i kaiholo iwaho, a mai pepehi kakahi poe ia'u, a o ka hope la ua ku mai o Rev. H. H. Parker e papa iau, pela na olelo au i hoolaha mai nei.

            E ka makamaka, ua lilo loa oe i ka ulala a me ka ulaia o ka malagauwaina. E haaheo ka luna o Hanamua ou a me ke akea o Rev. H. H. Parker ko'u hoike oiao a me ka poe haipule a he pupule paha ka mea nana oe i olelo wahahee aku. Aole loa he haiolelo kue ka'u i ka moiwahine, aole no he kanaka i ku ae iluna a pakike mai ia'u, aole no he nanaka a mau kanaka e ae i oili aku iwaho, aole no o Paleka i ku mai a papa ia'u, aole au i ike ia mea, olai o Paleka e noho ana ma kuu aoao akau, ua oi aku ka wahahee oia kanaka mamua o ka mea kupono aole nae oe i hoike mai i ka inoa o u a kanaka la, aka, e imi aku ana au a loaa, a peniei e loaa ai:

            E hele aku ana au imua o na loio e ninau tesicles ai in a ua ku keia hoolaha ana au i ka laibile i ko'u ino maikai i ka mea a;u i hana ole ai alaila e hoopii ana au ia oe a me ka Lunahooponopono o ka Buletina, a oia kou wa e lawe mai i ke kanaka nana oe i oleleo wahawee i hoike nou ma kou aoao, alaila e loaa pono auanei ua kanaka wahehee la o Manoa. Kemku nei maua me ka kahi o ka ekelesia o Kawaihao a pale i aku hoolaha hoopunipuni ana. No'u iho, aole au he kanaka  naaupo e haiolelo ai i ke akea a hoino i ka inoa o ko'u moiwahine, a pela aku. E nana ma ke ano o ko kaua noho ana, Malila e maopopo ai ke kanaka aloha alii a me ke aloho ole.

            No'u iho aole ia mea iloko o ko'u puuwai e ohumu ai i ke alii ma na ano a pau, pau ae no ka Ahaolelo huli hoi aku no ke kuaaina komo no na lima iloko o ka lio, lawe ae no ai, o kala ka mea nana, pella ana anei oe? Aole e pani ia aku ana ko nupepa e hoolaha nei no ka nui o ka aie, a o ka lua, no kou noho ana he alakai no ia nuepepa, aole e loaa ia oe ke alakai ana a J.M. Poepoe he noonoo kulio kona , a o oe he papau, he akukole pili kino.

            No J.M. Poepoe  aole ona nana ma kela a me keia aoao, aka kalai oia ma kona noonoo ponoi. Nolila ke noi nei au i kou oluolu, e hoihoi hou oe i kau hoolaha, aole he oiaio, a e pane oe noi iho ma kahi o ke "kipe" a me "hoahaaina." A ke hooloho ole oe i keia leo o ka ola, e hoopii no au ia oe ma ke kanawai.

            Nolaila, e ku oe a me a'u ma ke kahua o ke "kipe" a me "hoaaina/" Ua haule oe imua o'u a o kou hauule ekahi ana keia, oiai, aole oe i pale mai nou iho ma ke kumuhana au i hoolaha ai, lalau ae nei oe ma kahi e, haule elua oe ia'u. Ma keia wahi ke hookuu aku nei au ia oe me ka manao makai, a i lalau hou ae oe ma kahi e, kanui hou ia e a'u ko lae.

 

            E homanao i ka lakuokoa o Hawaii, Novemaba 29.

 

            Hoolaha

 

Mutual 76--Na telephoe--bell 179

C.E. Williams.

            Ka põe Hookomo Mai, Kumukaku a me

            Hana paka o na hoonani Hale

Maikai o na ano a pau me ka makeono

Me na piano i Hanaia me ke kupeno i kela ea aole mu e komo.

            E luaa no Hs. he kupapau na Pahaku Mabela ie wai al a ka makemake Lawe

            Maanei E loaa Ai

            Na Lako kanu Kupapau, kaa

            A me na Pono ia loa i ke kino o ka mea aloha

            Hele 103, alanii papu Honolulu

 

            Ka Halekuao Laau Lapaau Hou

            Huina O na Alanui Papu Me Moi

            Ke hoolako mau ia nei me na laau lapaau oi loa o ka maikai ma Honolulu nei a ke kuai ia nei me ka enui loa.

            Ka Laau Kono maikai, ka laau hoomaemae Koko Sasepaeila, Na Huaale maikai, Na Hua ale ma'i fiva maikai, Na paakai hoonaha maikai, Na sopa a me na Waiala maikai, Na aila nui hamo lauoho maikai

            HOBRON a me NEWMAN

            Huina o na Alanui papu me moi…2396

 

            OLELO HOOLAHA.

            E ike auanei na mea a pauke nana mei i keia hoolaha owao o ka mea nona ka inoa malalo nei. Ke kauoha aku nei au ika mea nona keiaa HOKU Keokeo e kii koke mai oia i keia hoki i kona wa e ike ai i keia hoolaha ekii mai ola me ka hoihoi pu mai i ko;u mau poho o ka malama ana o ka mea noua ka hokuu e hoakaka pu mai oia i ke ano o kona hoku in a aole oia e kii mai a hala na la he 15 mai ka la e puka ai o keia hoolaha ma ka nupepa aliala e lilo loa keia hoki ia'u no ka manawa pau ole.

            Wau no me ka oiaoi J.R. Kaaukai Keiki.

Keehia hamakua Hawaii Nov. 7 1892.

 

            OLELO HOOLAHA

            E ike auanei na mea a pau owai o ka mea nonon ka inoa malalo iho. Ke papa a ke hookapu o loa akiu nei au i kuu apana aino o waiho la ma ke ahupuaa o pahoehoe kona akau Hawaii aole hookuu wale na mea holoholona in a e loaa i kuu luna i hookohu ia e a'u oia o A.P. Nahulu e uku ia e uke meke kanawai.

 

OLELO HOOLAHA

            E ike awanei nakanaka i pau o ka mea nona ka inoa malalo iho ua hoonoho ia mai i Lunahoopnonono no ka waiwai o makapuu o kanapali maui i make no laila o ka poe a ka mea make i aie ai a me ka poe i aie iaia e hoike mai i ka lakou mau koi iloko o na malama eono o hoole mau ia

M. Maui Lunahooponopono o ka waiwai o Makapuu

            HOOLAHA HOOKO O KA MORAKI

            Ke hoolaha ia aku nei ka lohe i ua mea a pau i kulike ai me ka mana kuai o kakabi moraki i hania ma ka la 30 o iulain 1884 e manu a me J. Kaupono a kaua kane o honolulu mokupuni o Oahu ia Alexander Cartwritght o la wahi  nno kope ia ma ke keena kakau kope buke 93 a ma na aoao a me 82 ke makemake nei na mea nona ua inoa mailalo iho e hooko i ua moraki la no ka uluaki ia o ka aelike oia ka hookaa  ole ia o ke kumupaa a me ka uku panee

            Ke hoolaha hou ia aku nei mahope aku o ka pau ana  on a hebedoma ekolu mai ka la aku o keia hoolaha ana, e kukulanakai hale o Honolulu mokupuni o Oahu ma ka Poaono la 3 o dekemaba 1592 hora 12 awakea o ia la ma ka hale kudala o Kaf Morgan no na mea i koe e ninau ia.

            Na Auahau

            HOOLAHA A KA LUNA AUHAU

            Ke hoikeia aku nei na poe hookaa auha a oau o na mokupuni o Kauai a me niihau e hiki ana ua Hope Luna Auhau ma na wahi e hoike ia aku nei malalo  iho a me na la i hai ia no ka ohi ana i na auhau.

Hana pepe " 5''10"4

Kekaha "5 " 10"4"

Makaweli Dec. 10 keena hana o ka Hui Mokupuni o niihau, Honopapa, Nov. 24 mai ka 10 a.m. a 4 p.m.

Wahiawa "3""10"4"

Lawai "4""10"4

Apana lihue

Hanamaulu "4"10""4

Wailua kai "7"10"4"

Apana o Kawaihau

Aliomanu me Anohola "4"10"4"

Kelia me Kapaa "5"10"4"

APANA o HANALEI

Wainiha "8""10"4

Kikiula "9"" 10"4"

Ma na ia e ae ahiki i Dekemaba 15. E noho ana na hope luna auhau ma ko lakou mau keena oihana like ole mai ka 9 a.m.

            O ka makemake o ke kanawai o na auhau i oiaku mamua o ka 10 e hookaa ia ma ke dala gula a e kauleleia ka 10 keneta maluna o na auhau kaa ole mahope aku o Dekemba 15.

 

            HOOLAHA HOOKO O KA MORAKU A ME KE KUAI

 

I kulike ai me na hooko ana o kekahi moreai hanai e hoolani w a mo akuwapo ia S Roth ma ka a 19 o Maeaki 1890 kope ia iloko o ka buke ma na aono 199 a hiki i ka 201 ke hoolaha ia aku nei ka lohe i na mea a pau ke makemake nei ka mea e paa nei i ka moraki e hooko aku i na moraki la ka uhaki ia o ka aelike oia ka hookaa ole ia o ke kumupaa a me ka ukupanee i ka we e hookaa ai.

            Ke hoolaha hou ia aku nei mahope aku o ka pau ana o na hebedoma ekolu mai ka ia aku o keia hoolaha ana oia hoi ma ka poakolu kuai la aku no ma ke kudale akea ka waiwai i pas maloko o ua morake la ma ka hale kudala o jas f morgan Honolulu

            No na mea i koe e ninai ia Honolulu Novemaba 5 1992 Oa waiwai i paa maloko o ua moraki la o ia kela aia e waiho la ma koloa Kauai i kuhikuhi pono ia maloko o ka palapala sile nui helu 4250 kuleana hoona aina i hanaole nona ka ili he S ruda o kela mau aina a pau i Kuhikuhi ia maloko o ke kuleana hoona auna helu ia punipuu nona ka ili he ekolu mau eka i ruda.

            HOOLAHA A KA LUNA HELU A ME LUNA AUHAU O HILO.

EHIKI ANA KA LUNA HELU A ME KA LUNA AUHAU MA KEIA MAU WAHI I KUHIKUHI IA MALALO

            APANA O HILO

            HILO KAONA NOVEMABA 34567111215

PPUAIKOU NO MAWAENA O 11 A.M. ME 2 P.M.

PEEKEO "7"12" 12"

HINOMU "8 " 8"

APANA O HILO AKU

HONOHINA "21 " 3 p.m.

Ookala Nov. 23 maw 9 a.m.

O na ilio a pau e loaa aku ana aohe metela no 1892 mahope aku o Dekemaba 14

            Hope lunahelu me auhai o halu a me Hilo Akau.

Aponoi H. C. Austin

 

            Hoolaha Hooko o ka moraku a me ke kuai

            I kulike ai me na hooko ana o kekahi morak i hana ia e E. Doyle o hoonolulu Oahu i ka mutual benefit society hawaii he hui malalo o ke kanawai ma okatoba 22 1890 okpe a ma ke keena ka kau kope o ke aupuni bue 127 aoao Honolulu ke hoolaha ia aku nei ka lohe ke makemake nei ka mea e pau uei i a moraki e hooko aku i ua moraki la no ke kumu ka hookaa ole i o ke kuu a me ka ukupanee i ka wa e hookaa ai.   

            Ke hoolaha houia aku nei. ka waiwai i paa maloko o ua morake la e kuai ia aku ke kuala akea ma ka hale kudaida Morgana ma Honolulu, ke hiki aku i POAKOLU Novemaba 3 1892 hora 12 awakea o ua waiwai ia penei i kuhikuhi ia ai

            O kela aina a pau me na hale maluna iho e waiho la ma kainapuaa kepalaua honolulu i hoike moakaka lea ia ma ka palapala hoolilo a wc ache ika mea maua i moraki mai i ka kauia ma okatoba 22 1890 ia kope ia ma ka buke 127 aoao 176 nona ka lili he 5500 kapuai kuea o ua aina la he 50 kapuain o mu ma ke alo a he 110 kapuai ka hohoun

            John Q. Wood

            Mea i ilio mai ai o ka moraki Thurson and Freaf loto no ka mea i lilo mai ai o ka moraki

Honolulu Oct. 31 1892

 

HOOLAHA A ka lunahooponopono Waiwai

            On a põe a pau he mau koina ka la kou i ka waiwai o kekahi i make o wai ehi wailuo ka poo a pau i aie i ka waiwai o ka mea i make e hookaa koke mai ma ka manawa a mimua ae o ka pau ana o ka cono malama

            W.M. Daniels

Lunahooponopono waiwai o kekaha i make Wailuku Maui

            Hoolaha Hooko o ka Moraku a me ke Kuai

            I kulike ai me na hooko ana o kekahi moraki i hana ia e ka elele pub. Lushing company ia Fredeer H Hawshelden ma ka la 22 o Aperila 1889 a i kope ia ma ka keena kakau kope ma honolulu buke 116 a me na aoao 43 44 a me 45 a i hooliloi aku e ua Frederick H Hay selde la e kono hope o J. Walker  ia kohn Bowler in a ka la 27 o okatoba 1891 ke hoolaha ia aku nei ka lohe oiai ua hala ka manawa.

            Ke hoolaha hou ia aku nei mahope aku o ka pau ana o na ekoulu mai keia la aku ola ka Poalua la 22 o Novemaba  1899 e kuai ia aku no ma ke kudale ka waiwai i paa maloko o ua moraku ia ma ka hale kudale o Jas. Morgaon ma Honolulu ma ka 12 akawea.

            Mea i ilio mai ai o ka moraku no na neia i koe e ninau ia A Peterson lioo no ka moraki Honolulu Nov 1 1892

O ka waiwai i paa malalo o ka moraki oia nu mea a pau i pili i ka Halepai Eleleo e ku la ma Alanui Moi Honolulu

            Hoolaha Hooko o ka Moraki a me ke Kuai

            I kulike ai me na hooko ana o kekahi moraku i hana ia e E. Hookano a me luika hookano kana wahine o kahaluu Koolaupoko, Oahu ia Frank Hosner o Honolulu Oahu ma ka la Novemba 1891 kopeia iloko o ke keena kakau kope o ke aupuni buke 131 aoao 371 noiaila ke hoolahe ia aku nei ka lohe i na mea a pau ke makemake nei ka mea e aa nei i ka moraki e hookomo ke kumu ka uhakila oia aelike oia ka hookaa ile ia o ka ukupanee i ka wa e hookaa ai.

            Ke hoolaha hou ia aku nei ka lohe i na mea u a pau e kuai ia aku ana ka aina i paa ma ua moraki la ma ke kudala akea ma ka hale kudala o James Morgan ma hookulu ma ka POAKOLU Novemaba 30 1892 hora 12 awakea.

            O na aina la penei ke kuhikuhi ana:

            O kela apena aina e waiho la ma Alanui Nuuanu. Honolulu. a i kuhikuhia penei E hoomaka ana ma ke kihi ekau o keia e pili ana Kauhola a holo aku hema 48 deg. min hik. 30 pauka a hema 45 deg. 50 min.  koua 115  pauku ka mahele "a" no kealoha a i ke Alanui Nuuanu a hema 48 deg. 30 min kom pauku a akau 40 deg. 00 min. hik 117 pauku i kahoomaka ana nona ka ili he o ka eka a oia kekahi hapa o ka aina i kuhikuhi ia iloko o ka palapala  sila nui 630 kuleana hoona alua 150 ia hikiau a me na pono a pau.

            O keia aina ua paa i ka hoolimalima ma ka 300 o ka makahiki.

            Frank Hosmer

            Mea e paa nei i ka moraki .

Thuston and Frear na moio no ka mea e paa nei i ka moraki honolulu Okatoba 31 1892.