Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 47, 19 November 1892 — PALAPALA A MR. T.H.DAVIES. [ARTICLE]

PALAPALA A MR. T.H.DAVIES.

Mu. Lunaiiooponopono: <<Ua heluhelu au mo ke akahelo i ka manao o 3lr. A. S. Hartwcll i lioopukaia maloko o ka nupepa Hawaiian Qazette o ka la 1 o Novemaba nei. Mamuli o na kulana like ole i noho ia e Mr. Hartwell naa na oihana aupuni maloko o keia Aupuui—he lunakanawai no ka Aha Kiekie a he hoa no ka Aha Kuhina, me he mea la ma la ano e manao ia ai ua koikoi kana mau manao hoakaka e hoolaha ia ana. Ua mahalo au i ka manuo nui i hoolaha ia. "Mahope iho o kekahi mau hoakaka pokole e pili ana no ke kumu o kona hoi hou ana mai, ola hoi ka emi ana o ke kumuwaiwai o ke kopaa, ua waiho mai la oia i keia mau kumuhana penei: << 1. * He mea pono e loaa ia Hawaii na lawelawo kalepa komo aku a komo mai o ua waiwai me ke dute ole ia me Amerika Huipuia i kumu e loaa ai he pomaikai nui.' n'2. <0 ka hookahua la ana he awa kumoku no na aumoku kaua o Amerika Huipuia ma ke Awa o Puuloa, he mea ia nana e hooi ae ka liolomua o ua pomaikai nei.' " 3. <0 ka hoohui aina ana me AmenkaHuipuia, inaua makemake ia e loaa ma ke ano naauao e ka Moiwahine a me ka lahuikanaka, e ike ia no e loaa ana he mau hopena maikai." «*Ma ka pane ana i ka manao mua, ke hoomanao aku nei au ia Mr. Hartwell, aole loa i haule ke kopaa, aka, ua iKe ia ko kau ana iho o ka popilikia maluna ona a me a*u pu mamuli o ka laulaha akea ana o keia mea he lawelawe kalepa dute ole o na waiwai, a aole maanei wale no, aka, ma kekahi mau aina e ae. <»No na mea e pili ana i ke kumuhana ekolu, mo he mea la ma ka nana aku he ninau koliuliu loa ia i makemake ole ia e ka Moiwahine o Hawaii a me ka lahuikanaka e hoohui aku i ko lakou aina me kekahi mana aupuni e aku nolaila, he mea makehewa ia'u ka lioike ana ae i ko T u manao. «Ke nonoi aku nei nae au ī kou oluolu e Mr. Lunahooponopono e kamailio a o hoakaka i ko»u manao maluna o ka ninau kumuhana Elua, kahi hoi a Mr. Hartwell i olelo ai e loaa ana he pomaikai nui ia Hawaii ina e haawi ia ke Awa o Puuloa i kahua hoolulu aumoku kaua no Amerika Huipuia. O kekahi keia o na ninau pili kalai aupuni i noke mau ia i ke kamailio, a ina malalo o ka hae Amenka ka hooinalu ana o kela kahua hooluiu aumoku kaua, a

i ole, malil i p,iha o ka hieo kekalii mana aupuui e ae o na aina e, m % ko|u manau ana, ar»ie r»o i i he m a e loli ae ai ke kulana o keii nmnu noke mau ia nei i ke A'ile i hoomoakaka pon'» i i ka m tnao kokua o ka ho*jk4furt a i i ī ke Awa o Puul'W i aw.i au:u »ku k taa uo Kekahi aupuni e aku, a he meu p.iakīki ka h!ou3&opo|>o ana ih» iua m;iialo u kn hae An»erika e ht>omtlu ia ai keU maheieaiun a malaio pjiha oka hiie Hawaii. Ina e iiio ka huomaiu ana maLUo o ka bae Amerika, aiaila, i ka wa e aia ae ai he kaua, o ke Awa o Puuioa ta maheie aioa o Amerika Iluipuia e poino loa ana. £ hoouka ia no he kahua kaua moana ma kalii he mau miie wale oo ka mamao mai Honolulu aku, a o ka hopena, aoie waie ma Puuloa e ike la ai ka poino mai na poka paha, aka, me he mea ia e heie ioa mai ana ka poioo i hana ia e na poka pahu a nia Honolulu pu. Aole o keia waie no aka, aole loa e nana ia ana na maheieaina Hawaii e ke aupuni e ieie kaua mai ana ina e ae ana o Hawaii e hookomo iloko o kona maa palena he kuenu a he moie kahi e oili mai ai ka poino. E noonoo pu ia no hoi, ina e lilo pio ke Awa o Puuloa alaila, ma na ano a pau, o ka hopena auanei ia o ke kuokoa o Hawaii. "A ina aoie e aia mai ke kaua, owai ke noonoo ole ana īne ka makemake oie i ke ano a me ka hopena e ike ia ana mamuli o keia ae ana aku e hookahua ia i mahele aina no kekahi mana aupuni o ko na aina e ma ko kakou īpuka ponoi? £ ike ia no auanei aoie e kaa ma o aka o umi miie mai ka pa alii aku ka mana kanawai o ka Moiwahine. Aole ioa e hiki ke hopu ia kekahi kanaka kipi a kanaka apuka dala paha; aole loa no hoi e loaa he mana 1 kekahi luna aupuni Hawaii e komo aku Iloko o ka mahele aina i haawiia a e hopu i kekahi mea hakihaki kanawai, a paahao mahuka paha. <{ Ua manao nae kekahi poe aole i manao aiua ia e haawi aku 1 kekahi mahele aina i kuleaua no kahi aupuni e aku, a o ke kahua hoolulu aumoku kaua o Amerika Huipuia e mau no ia malalo oka malu o ka hae liawaii. O ka manao keia e upu ia nei, no ka mea, ma ko'u hoomaopopo iho, i ka wa e ulu ao ai oke kaua mawaena o Amerika Huipuia a ine kekahi mana aupuni e aku, ua konoia ke Aupuni Hawaii e kauoha aku i na aumoku kaua Amerika e hualele koke i ke Awa o Puuloa iloko o ka manawa kowa o iwakalua-kumamaha hora, a e hoona no lakou iho ma o ke kuleana kuikawa. Ina e hoole ana o Amerika Iluipuia i ka hooko ana i keia —a he mea oiaio e hoole ana oia, e kono ia no auanei ke aupuni o Amerika Huipuia, ma ke ano he kumu pale nona iho, e lawe ae i na Paeaina Hawaii nona, a ina aole oia e hana ana pela e hana ana ke aupuni e lele kaua mai ana, ma ke ano he uku hoopai no ka uhaki ia o na kanawai pili moana kuikawa. Ma keia mau kumu a elua e ike ia aua no ua iilo no ka wa mau loa ke kuokoa o Hawaii, a ua nele ka Moiwahine a me ka iahuikanaka me ka mana a kuleana e kamailio ai maluna o ia mea. Ma keia mau hoomaikeike ke olelo nei au aole loa e loaa he pomaikai holomua i ke Aupuni Hawaii mamuli o ka manao o ke kumuhana elua, aka, he mau mea ia e hoemi hope ana 1 na hana kalepa.

"O ko'u mau pono a rae na pomaikui, a malia o ko'u kulana hanohano kokahi, ua kukuni paa !oa ia iloko o ke au nee pomaikai o Hawaii, a pela pu 110 paha me ko Mr. Hartwell, a ke manao paa nei au, ina he mea hiki ke hoomoe loa īa aku na lawe'na olelo maikai ole e kamailio mau ia nei, e loaa auanei he alanui e holomua ai ke Aupuni Hawaii a e mahalo ia mai ai o ke ao holookoa, a me na mahalo ix kokua kuikawa a ke aupuni o Amerika Huipuia. "Ua loaa ia'u ka hanohano, "Kau kauwa hoolohe, »Theo. H. Davies. <( Hilo, Hawaii, Nov. 5, 1892." [ O ka pane a Mr. A. S. Hartwell ī keia manao, a keia pepa aku e puka ai. L. H.]