Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 47, 19 November 1892 — NA LETA [ARTICLE]

NA LETA

' o aAka- cs*k*Euii< «? i-ī i o n» bil» so s* l i* ©*i*k> o keU peo « k.o si*£>:~i v>e b» īcxk*3-;

No ka Hooliui Aina

Miu Li nahooponopoko: Ke hoike nei aa \ ko'u manao no ka mea e kiulana oei iwaeoa o na kanaka, oia ka hoohui aina. Ua kaulaoa keia mau oieio nia ka waha o na kanaka a uia na nupepa no hoL O ka ninau nui wale 00, Owai la ka j>oe makemake i ku hoohui aina me Amerika? Ua hoolaha a» ka Ilatcaii Iloiomua i keia mau olelo, *'E ka Ua Lanihaahaa, e Kaiaiki—e ! He kuai aina anei ka niakemake®' E Mr. Lunahooponopono, oiai, he mau keiki haoau kaua no ua aina ua kauiana la o kaua. No'u iho, aole o'u makemake e hoohui aina me Amerika, a me kekahi aupuni okoa aku. Inala i kahea mai ai ka hapanui o na hoa'loha a me na makamaka o kuu aina kaulana i ka Uakea e ae aku au e lilo i moho no lakou, ua haawi aku au i kuu ae e hele aku e paio no ka pono o ko'u aina, ko'u lahui a me ko'u Moiwahine, a e nana hoi i ka pono kaulike mawaena o na lahui e ae i komo mai iloko o ko kakou aina. Mamua o ko T u holo baiota ana, a mahope iho o ko'u puka ana, ua hoike aku au imua o ko'u mau haku makaainana, e hele ana au e nana i ko kakou pono. Aoie o'u makeinake e hoohui aiua, a eia uo au maluna oia kahua a hiki mai i keia la.

E Mr. Lunahooponopono, he kupapau kahiko loa keia i kanu ia iloko o na makahiki loihi i hala ae nei. Aia a hiki mai na ia koho balota, alaila, kii aku la kekahi poe a hue mai la i ua kupapau nei i hele a polopoiona, hoohonihoni aku la imua o ka ihu o na makaainana a hoikeike aku la imua o ka lehulehu me ka olelo aku he poe ino keia, he poe hoohui aioa e imi ai i na kumu hoopunipuni i mea e komo ai i ka Ahaolelo, aia a komo, pau ae la o ka hopena nae, aohe ko iki oia umu houpuupu ana. Ua poho wale ka manaoiana. Ua ike nui ia keia ma na kau koho balota i hala a hiki mai no i keia manawa, o ka mea e ike ia nei aole he hoohui ainn. Peia no me ke kau koho balota iho nei i pani no Paulo Numana uia, ua ikeia kekahi mau hoa e haiolelo ana no keia kumuhana. He oiao no paha he poai kekahi e manao nei no ka hoohui aina, a ke manao kuhihewa nei kekahl poe o ko'u mikanele ana a komo pu iloko o ia poai oia iho la ka mea i manao ia ai lie hooliui aina au. Ua koino au iloko oka lakou mau kuka ana, aole nae i hai ia mai ia'u no ia kumuhana. Ua pane pololei mai na alii oka Mokupuni o Maui, aole loa o lakou makemake i ka hoohui aina, oiai i Ilawaii nei lakou kahi i hanau ai a ua nui hewahewa ko lakou mau pono maanei ioi aku mamua o ka poe e kalahea nei he aloha iakou i ka aina, he neo nae ka mea ikeia. O keia poe aohe kahua e akuka «i ke aloha aina, o ka uhano o ka niua ka lakou e kakani nei ma o a maanei c like me ka manu Elepaio. Me he mea la o ka • o ka aina aia i na haoie ao ka £ ina kanaka. Iwaena ! o ko'u poai aole au i hoopapa iu no ka hoohui aina, aole no ia niea iloko 0 ko'u puuwai. Ina au e loho ana i kela manao e hoike koke no au i ka Moiwahine me ka huna ole iho. O na kanaka noonoo pono a pau e kaana 1 keia ninau. E lilo io anei ko kakou aina ia Amerika? Ke i nei au, Aole. A e hoakaka au penei:

I—Aia a makemake kn laluii mai o a o e hoohui me Amerika a nie kahi aupuui okoa e ae palia, alaila, he mea hiki ke noonoo ia ia mea. 2—Aia a ui ia ka Ahaolelo no ia uiea lie hoohui, alaila, e kuka ka Ahaolelo no ia mea. .°» —Aia lie haunaele kuloko iloko o ko kakou nei aina a hiki ole ia kakou ke iioomalu a iole mai paha na maua nui o ke ao nei a kaili Uu ae i ko kakou nei aina, alaila, e hiki ana anei ia manao aua pela? No'u iho, aole e hiki mai ia \va ino maluna o ko kakou nei aina. Aole, eia ae no he mana nui o ae e nana mai nei i ko kakou mau pono a me ke kuokoa o Uo kakou aina. 4 —Aia a ae ko kakou Moiwahine mamuli o ka makemake o kona lahui a me ka Ahaoielo. o—Aia a ae mai kekahi o na aupuni mana uui o ke ao nei i haawi mai i ke kuokoa o ko kakou nei aina. A mamuii oia manao he mea maopopo loa aoie e ae lakou a o kekahi o lakou e hoo. hui me kekahi aupuni okoa. Noiaila, iloko o keia mahele a'n e hoike aku nei imua o ke akea, i ike mai ai ka lahui mai o a o, aole no e lilo io ana a hoohui ia ko kakou nei aupuni me Amerika a aupuni e ao malalo iho o ka la. Mai makau a puni aku e kuu lahui i ka mali leo a kekahi poe e pelo mai ana, he poe hoohui aina lakou nei ae, lakou nei iho, a pela aku. E hoomanao e kuu lahui aloha i na lioakaka maluna ae, he mau kahua ia e lilo ole ai ko kakou aiaa, a ke ku nei au maluna o ia kahua. Aole no e hiki i kekahi kuhina a mau kuhina paha, a i ole, i kekahi poai paha ko hoohui i ko kakou aina me ke kuka ole me ka Moiwahine. Aole no e ae ana ke Alii ia manao lapuwale, a ina Oia e ae ana, alaila, aia au ma ka aoao e kue aku ana i Kouu uiukemake, e like me Daniela, Mekaka, Baderaka meAbedeneko 1 kue ai i ka makemake o ka Moi o Babulona. Aole no e hana ana ka Moiwahine pela, no ka mea, aia iloko o Kona umauma ke aloha aina, ka lahui, a me ka nohoaiii o Kona Aupuni. £ia oia ke hookele Uoomanawanui nei i ke aupuni iloko o na kuia he nui, ke hele nei kekahi poe imua Ona e pekapeka ai a me ka iuakilo oihana; a ua lilo maoli ka hoopunipuni i rula no kekahi poe, a kapae ae la i ka oiaio. Nolaila, e na haku makaainaoa

o'u, na kupa aloalo Uakea o Hana, o kā Ua kupunl kapa o Lanakila, o ka Us onioi pa tiea i ka m<iaaa e haiheo ae I* i ka ili o ke kai; mai ka i*3 holo i ka wai o Oopaola e kiei mai 2u ma ke kaa aka o ka wai Kaa o Keanae i na pali haulīuli o Koo!aa r a i ka makaoi Moae o Kahikinui i na aa haoeoe o ka palena o Keahaaiea, mai hooiohe oukoa i oa h<x>laha e kakala ieo dqi oei } o ko oukoa lunamakaaioaaa kekahi ma ke aloha ole i ko kakou Moiwahine, a owaa kekahi e kumakaia i ka aioa ame ka lahai, aole loa. Oka poe no i haiolelo hoino i ke kanaka o ke Alii a uhi aku i ka lepo maluna ona o lakou no ia e pikokoi aku nei i ka maka-ha o Uko'a, me ka lawe mi»i i na olelo hooholo e kipaku ika Ilamuku. No'u iho ua maliim i au i ko'u waha iloko o ka Uale Ahaolelo, ua maiama pu hoi ika hanohano o ka apīina o kakou. He oiaio ma na la i hala iho nei, ua ku au ma ka aoao kipaku i ka Aha Kuhina, no ka mea, ua ake nui au e loaa ona mau kuhina i hiki ke hilinai ia ena poe Koikoi oka aina, a i hemo mai na pani hao o ka lakoa inau pahu hao a kokua i ka wa pilikia o ka aina. J. K. losepa, Lunamakaainana o Hana.