Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 48, 26 November 1892 — Page 2

Page PDF (1.92 MB)

This text was transcribed by:  Malialani Cabaniss
This work is dedicated to:  Hawaiinuiakea School of Hawaiian Knowledge

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

MA KE KAUOHA

 

            Ua oluolu i ke Alii ka Moiwahine ka hookohu ana i keia poe keonimana malalo iho i Aha Kuhina Nona:

            Mea Mahaloia Hon. G.N. WILCOX, i Kuhina Kalaiaina, ma kahi o Charles T. Gulick, i waiho mai.

            Mea Mahaloia Hon. M.P. ROBINSON, i Kuhina no ko na Aina e, ma kahi o Joseph Nawahi, i waiho mai.

            Mea Mahaloia Hon. PETER C. JONES, i Kuhina Waiwai, ma kahi o Hon. W.H. Cornwell, i waiho mai.

            Mea Mahaloia Hon. CECIL BROWN, i Loio Kuhina ma kahi o Charles Creighton, i waiho mai.

            Halealii Iolani, Novemaba 8, 1892.  2416 3

 

            O ka hapanui o na Hoa o ka Papa Nana Koho Balota no ka Mahele Ekolu o ka Apana o Hilo Hema, Hawaii, ua waiho mai i ko lakou mau kulana, a oiai aole i lawa ka manawa no ka hoopiha ana aku ia mau kulana i hoohakahaka ia a e hooko ia ai hoi ke kanawai mamua ae o ka la 29 o Novemaba, ka la hoi i kukala ia ai no ka malama ana i ke Koho Balota Kuikawa no ka Lunamakaainana no ua Apana la; no laila, ke hoike ia aku nei ka hoolaha akea, o ka Olelo Kukala i hoopuka ia mai keia Keena aku ma ka la 4 o Novemaba, 1892, e kauoha ana i ua Koho Balota nei, ke kauoha ia nei ua hoopau ia.

            G.N. WILCOX, Kuhina Kalaiaina

Keena Kalaiaina, Nov. 21, 1892.        2117 3

 

            Ua hookohu ia o A. BARNES i keia la, i iaia no ka Papa Alanui o ka Apana Auhau o Wailuku, Maui, no ka manawa i koe i hoohakahaka ia mamuli o ka waiho ana mai o H.G. Treadway, Esq.

            G.N. WILCOX, Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Nov. 10, 1892.        2416-3

 

HOOLAHA KOHO BALOTA.

            Keena Kalaiaina,

Honolulu, Nov. 4, 1892

            I kulike ai me ke Kanawai Koho Balota o ke Aupuni, ke hoolahaia aku nei ma keia, he koho balota kuikawa no ke koho alii no na mokupuni o Maui, Molokai, Lanai a me Kahoolawe, ke malamaia ana mawaena o na hora 8 a.m. a me 5 p.m. o ka POALUA, ka la 29 o Novemaba, 1892, no ka hoopiha ana i ka noho hakahaka no na makahiki eha i koe i hoohakahaka ia mamuli o ka haalele ana mai o ka Mea Mahaloia W.H. Cornwell.

            O na Apana Koho Baloto, na Mahele Koho, na wahi koho a me na Luna Nana Koho Balota, eia malalo iho nei:

NA MOKUPUNI O MAUI, MOLOKAI, LANAI A ME KAHOOLAWE.

APANA EKAHI--MOLOKAI

Oia no ka Mokupuni o Molokai.

Mahele Ekahi--Kela mahele o Molokai, oia hoi o Kalawao a me Kalaupapa.  Wahi Koho: Halekuai o Kalaupapa

Na Luna Nana--Ambrose Hutchinson,

William Notley,

J. Kahaulelio.

Hookohuia no ka la Koho Balota wale no.

William Clark,

C. Kopena

Mahele Elua--Ke koena aku o ka Mokupuni o Molokai.  Wahi Koho: Hale Hookolokolo Pukoo

Na Luna Nana--A. Mouritz,

D. Kailua,

W.A. Kukamana.

Hookohuia no ka la Koho Balota wale no.

J.H. Van Giesen.

 

APANA ELUA--LAHAINA

            Oia no ka Apana o Lahaina a me Kaanapali ma ka Mokupuni o Maui a me Lanai.

            Mahele Ekahi--Ka Apana o Lahaina.  Wahi Koho: Hale Hookolokolo, Lahaina.

            Na Luna Nana--Henry Dickenson, D. Taylor, Thos. C. Forsyth

            Hookohuia no ka la Koho Balota wale no.

                        C.B. Cockett, L.M. Baldwin.

            Mahele Elua--Apana o Kaanapali.  Wahi Koho: Halekula o Honokohau.

            Na Luna Nana--R.C. Searle, M. Meheula, D.A. Wahinehookae.

            Hookohuia no ka la Koho Balota wale no.

                        J.A. Kaukau, B. Mahookaa

            Mahele Ekolu, Mokupuni o Lanai.  Wahi Koho: Hale ma Maunalei

            Na Luna Nana--S. Kahoohalahala,

 

Palauina.

Hookohuia no ka la Koho Balota wale no.

Kahikiwawe, K. Kaai

APANA EKOLU--WAILUKU AKAU.

            Oia no kela wahi a pau o Wailuku e waiho ana ma ka akau o ko alanui mai ke Awawa o Iao (ma ka aoao Hema o ka muliwai) a hiki i na Puu One; mailaila aku ma ka lapa o na Puu One a ka nuku o ka muliwai o Wailuku.  Wahi Koho: Hale Holohau (Skating Rink),

            Na Luna Nana--A.N. Kepoikai, W.A. McKay, W.S. Maule.

            Hookohuia no ka la Koho Balota wale no.

                        John S. McLean.

 

APANA EHA--WAILUKU HEMA.

            Oia no kela wahi o ka Apana o Wailuku e waiho ana ma ka Hema o ka Apana Akau o Wailuku, a e huipu ana i ka Mokupuni o Kahoolawe a me Honuaula.

            Mahele Ekahi--O kela wahi o ua Apana la e waiho ana mawaena o na Puu One a me ke Kuahiwi a me ka mokupuni pu hoi o Kahoolawe.  Wahi Koho: Hale Hookolokolo, Wailuku.

            Na Luna Nana--W.H. Daniels, W.T. Robinson, Manuel C. Rose

            Hookohuia no ka la Koho Balota wale no.

                        William Conway, S.E. Kaiue.

            Mahele Elua--Kahi i koe aku o Wailuku Hema, Wahi Koho: Hale Dute, Kahului.

            Na Luna Nana--L.M. Vetle@en, G.P. Wilder, Kauianaula.

            Hookohuia no ka la Koho Balota wale no.

                        C.R. McVeigh, Robert English.

            Mahele Ekolu--Ka Apana o Honuaula.  Wahi Koho: Hale Hookolokolo, Honuaula.

            Na Luna Nana--Leonard C. Parish, M. Kealoha, John Brown.

            Hookohuia no ka la Koho Balota wale no, S.W.A. Kaleihoa, W.D. Kaaumoana

APANA ELIMA--MAKAWAO.

            Oia no kela wahi a pau e waiho la ina ke komohana a me hema mai ke awawa o Oopuola a me Huelo a e hui pu ana i ka Apana o Kula.

            Mahele Ekahi--Oia keia wahi a pau o ua Apana la i kapaia o Kula, a me kela mahele o ka aina o Hamakuapoko e waiho la ma ka hema a me komohana o ke awawa o Maliko a mauka o kekahi laina e kamoe ana ma ka waena o ke alanui e holo ia mai Kainanui a ka Halepaahao o Makawao, a mai kekahi laina e hoomau aku ana mai laila aku.

            Wahi Koho: Hale Hookolokolo Makawao.

            Na Luna Nana--F.W. Hardy, John Kalama, Charles Copp.

            Hookohuia no ka la Koho Balota wale no.

                        David Morton, David P. Eldredge.

            Mahele Elua--Oia no kahi i koe o ka Apana o Makawao, a ke awawa o Oopuoia.  Wahi Koho: Halekula, Hamakuapoko.

            Na Luna Nana--C.H. Dickey, H. Laws, E. Helekunihi

            Hookohuia no ka la Koho Balota wale no.

                        C.M.V. Forster, J.P. Kuia.

APANA EONO--HANA.

            Oia no ke koena a pau o ka Mokupuni o Maui.

            Mahele Mua--Kahikinui, Kaupo a me Kipahulu.  Wahi Koho: Halekula, Kipahulu.

            Na Luna Nana--Charles Lake, Christian Andrews, P. Puhalahua.

            Hookohuia no ka la Koho Balota wale no.

                        Iona Nakila

 

            Mahele Elua--Mai Kipahulu a hiki a komo pu mai o Makapuu, Wahi Koho: Hale Hookolokolo, Hana.

            Na Luna Nana--F. Wittrock, A. von Gravemeyer,

 

            Hookohuia no ka la Koho Balota wale no.

                        Benjamin K. Kaiwiaea,

 

            Mahele Ekolu--Oia no ka Apana o Koolau a ke awawa o Oopuloa.  Wahi Koho: Keanae.

            Na Luna Nana--James P. Saunders,

 

            Hookohuia no ka la Koho Balota wale no.

                       

                        CHAS. T. GULICK, Kuhina Kalaiaina,

Keena Kalaiaina.         2416-2t

 

HOOLOHA KOHO BALOTA.

OIHANA KALAILAINA,

HONOLULU, NOV. 21, 1892.

            I kulike ai me ke Kanawai Koho Balota o ke Aupuni, ke hoolaha ia aku nei ma keia, he Koho Balota Kuikawa no ke koho ana i Lunamakaainana ke malamaia ana ma ka Apana o Hilo Hema, Mokupuni o Hawaii, mawaena o na hora 8 A.M. a me 5 P.M. o ka POAKAHI, la 19 o Dekemaba, 1892, no ka hoopiha ana i ka makalua o ka noho i hoohakahakaia mamuli o ka haalele ana mai o ka Mea Hanohano Joseph Nawahi.

            O na Apana Koho, na Mahele Koho, na Wahi Koho, a me na Luna Nana, eia iho no ia malalo nei:

APANA EKAHI--HILO HEMA

            Oia no o Puna a me Hilo ma ka hema o ka moeana kahawai maloo o Pukihae.

            Mahele Ekahi--Oia kela wahi o Puna e moe la mai Kau a hiki aku a e hoohui pu mai ana ia Kehena.  Wahi Koho: Halekula o Kalapana.

            Na Luna Nana--J.M. Kauwila, S.H. Haaheo, J. Kahoomana.

            Hookohuia no ka la Koho Balota wale no.

                        J.A. Kaaukai, D. Kahaulelio.

            Mahele Elua--Oia kela wahi o Puna e moe la mai Kehena a ka palena o Hilo, koe aku o Keaau a me Olaa.  Wahi Koho: Hale Hookolokolo o Pohoiki.

            Na Luna Nana--J.E. Eldarts, D. Kapele, S. Kaulupale.

            Hookohuia no ka la Koho Balota wale no.

                        W.L. Haau, Rev. J.K. Kalawe.

            Mahele Ekolu--Oia no na aina o Keaau a me Olaa ma Puna, a me kela wahi o Hilo e moe la mai ka palena o Puna a ka moena kahawai maloo o Pukihae.  Wahi Koho: Hale Hookolokolo ma Hilo.

            Na Luna Nana--Daniel Porter, S.L. Desha A.W. Richardson.

            Hookohuia no ka la Koho Balota wale no.

                        J.T. Brown, G. Nakapuahi.

                        G.N. WILCOX, Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina.         2417-2

 

HOOLAHA KOHO BALOTA.

KEENA KALAIAINA,

HONOLULU, NOV. 10, 1892.

            I kulike ai me ke Kanawai Koho Balota o ke Aupuni, ke hoolaha ia aku nei ma keia, he koho balota kuikawa no ke koho alii no na Mokupuni o Kauai a me Niihau, ke malama ia ana mawaena o na hora 8 A.M. a me 5 P.M. o ka POAKAHI, ka la 5 o Dekemaba, 1892, no ka hoopha ana i ka noho hakahaka no na makahiki eono i koe i hoohakahaka ia mamuli o ka haalele ana mai o ka Mea Mahaloia George N. Wilcox.

            O na Apana Koho Balota, na Mahele Koho, na wahi koho a me na Luna Nana Koho Balota, eia malalo iho nei:

NA MOKUPUNI O KAUAI ME NIIHAU.

APANA KEKAHI--WAIMEA.

            Mai ka Oloina mai o Puuanaiea, e huipu ana ia Kalaheo a me ka Mokupuni o Niihau.

            Mahele Ekahi--O kela wahi a pau o Kalaheo e huipu ana me Hanapepe.

            Wahi Koho: Halekula o Hanapepe.

            Na Luna Nana--H.C. Perry, P.P. Holi.

 

            Hookohuia no ka la Koho Balota wale no--S.M. Nawai,

 

            Mahele Elua--O kela wahi o ka Apana i olelo ia e moe ana mai Hanapepe a hiki i ka laina i kahaia mai ke kai mai a hiki i ka lalani mauna ma kahi he 200 iwilei ma ke komohana o Waimea Mill, a e huipu ana hoi i ke awawa o ke Kahawai o Waimea a me kona mau lala.

            Wahi Koho: Hale Hookolokolo o Waimea,

            Na Luna Nana--T.H. Gibson, James Kamalemi, C.B. Hofgaard.

            Hookohuia no ka la Koho Balota wale no--G.L. Kopa, G.W. Kaona.

            Mahele Ekolu--O kela wahi o ka Apana i oleloia e moe ana mai ka Mahele Elua mai a hiki i ka Lae o Puuanaaiea.

            Wahi Koho: Halekula o Kekaha.

            Na Luna Nana--W.I. Wells, David Kua, W.E. Smith.

            Hookohuia no ka la Koho Balota wale no--J.K. Kalua, J. Kanuikino.

            Mahele Eha--Mokupuni o Niihau.

            Wahi Koho: Halekula.

            Na Luna Nana--J.H. Kaika, J.B. Kaomea, W.H. Keale.

            Hookohuia no ka la Koho Balota wale no--J. Pulawa, J.D. Kaili.

APANA ELUA--LIHUE.

            O kela wahi a pau o Kauai, mai a e huipu ana ia Kalaheo a hiki i ka huipu ana mai me Hanamaulu.

            Mahele Ekahi--Apana o Lihue.

            Wahi Koho: Hale Hookolokolo o Liue.

            Na Luna Nana--R.W.T. Purvis, W.G. Smith, J.B. Hanaike.

            Hookohuia no ka la Koho Balota wale no--S.R. Hapaku.

 

            Mahele Elua--O ka Apana o Koloa, mai kona palena me Lihue a hiki aku i ka huipu ana mai me ka aina o Lawai.

            Wahi Koho: Hale Hookolokolo o Koloa.

            Na Luna Nana--J.K. Burkett, J.M. Kahalawai, Louis Kahlbaum.

            Hookohuia no ka la Koho Balota wale no--E. Strehz,

 

APANA EKOLU--HANALEI.

            Oia kela wahi a pau o Kauai, e huipu ana mai Wailua a hiki i ka Lae o Puuanaaiea.

            Mahele Ekahi--O kela wahi o ka Apana i oleloia e waiho ana mawaena o Waimea a me ke Kahawai o Kalihiwai.

            Wahi Koho: Hale Hookolokolo o Waioli.

            Na Luna Nana--H. Peters, Jno. H. Barenaba, J.M. Naeole.

            Hookohuia no ka la Koho Balota wale no--S.P. Kaleikini, H.J. Wells.

            Mahele Elua--O kela wahi o ka Apana i olelo ia ae nei, e moe ana mei ke Kahawai o Kalihiwai, a hiki i ka huipu ana me ka aina o Papaa.

            Wahi Koho: Halekula o Kilauea.

            Na Luna Nana--W.O. Muller, J.W. Kahee, John Lovell.

            Hookohuia no ka la Koho Balota wale no--Hiram K. Anahu,

 

            Mahele Ekolu--O kela wahi o ka Apana e waiho ana mai ka aina o Papaa a hiki i ka huipu ana me ka aina o Wailua.

            Wahi Koho: Hale Hookolokolo o Kapaa.

            Na Luna Nana--H.Z. Austin, J.M. Kealoha, S. Kaiu.

            Hookohuia no ka la Koho Balota wale no--F.B. Smith, G.B. Meheula.

                        G.N. WILCOX, Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Nov. 14, 1892.        2416-3

 

Kuai Kudala o na Laikini Awa

            E KUAI KUDALA ia aku ana ma ka POAHA, la 8 o DEKEMABA, 1892, na laikini awa malalo iho no ka manawa he hookahi makahiki mai Ianuari 1, 1893 aku.

OAHU

Waialua...1      Koolaupoko...1

MAUI

Lahaina...2      Hana...1

Wailuku...2      Makawao...1

HAWAII.

Hamakua...1    Kohala Hema...1

Kohala Akau...1          Kau...1

KAUAI.

Waimea...1

            O na laikini o Oahu, e kuai ia aku ana ma ka la maluna ae, hora 12 awakea, mamua iho o ke alo o Aliiolani Hale.

            Ko na mokupuni e ae mau laikini o Maui, Hawaii a me Kauai, e kuai ia aku ana ma na apana like ole ma ka la maluna ae, ma ka hora a me kahi i hookaawale ia e na Makai Nui a e ko lakou mau Hope paha.  Ina ma kekahi kumu kupono e manao ia ai e hoololi i ka la e kuai ai, e hoolaha ia ma na pepa pa ʻ i alanui a pa ʻ i ma ka apana.

            Koho kiekie.--No Wailuku a me Lahaina, $300 no ka laikini hookahi, a no na apana e ae he $100 no ka laikini hookahi.

            Uku Dala.--E waiho o ia mai ka 25 hapa haneri i ka wa e haule ai ka hamare, a e lilo wale ia mau dala ina aole e hookaa piha ia ka huina o ka laikini maloko o ka manawa he umi la mai ka la aku i kuai ia ai.

            CHAS. T. GULICK, Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Honolulu, Novemaba 4, 1892.        2414-5t

 

Ka Nupepa Kuokoa

ME

Ko Hawaii Paeaina i Huiia

No ka Makahiki...$2.00

No Eono Mahina...$1.00

Kuike ka Rula.

NA PUKA ANA        1 Pule  2 Pule  3 Pule  4 Pule  5 Pule  6 Pule

1 Iniha                         $1.50   2.00     2.50     3.00     3.50     4.00

2 Iniha                         2.00     2.75     3.50     4.00     4.50     5.00

3 Iniha                         2.50     3.50     4.50     5.00     5.50     6.00

4 Iniha                         3.00     4.00     5.00     6.00     6.75     7.50

5 Iniha                         3.50     4.75     6.00     7.00     8.00     9.00

6 Iniha                         4.00     5.50     7.00     8.00     9.00     10.00

            O na Olelo Hoolaha a pau e hoouna ia mai ana no ka Hoolaha maloko o keia Nupepa, e hoouna pu mai me ka auhau, a ina aole, aohe hookomo ia

 

            HOOPUKA E KA

HAWAIIAN GAZETTE CO.

H.M. WHITNEY, Luna Nui,

J.U. KAWAINUI, Luna Hooponopono.

POAONO,--NOVEMABA 26, 1892.

 

KA NEE ANA O KA MANAWA.

            Me he mea la i ka hakilo aku, ua ano aneane e laumania ka noonoo o keia anaina i keia Aha Kuhina e hookele mai nei i na kaulawaha o ke Aupuni, akam aole no paha i nele loa ka nauki iloko o kekahi poe kakaikahi i moe ino loa e komo iloko o ka Aha Kuhina a i halawai mau hoi me na makapaa.  Ina no ke ake wale no e komo iloko o ka Aha Kuhina no na pomaikai pilikino iho ko ka poe e hoomaka e nei, aole no ka pono o ka aina a me ka pomaikai o ka lahui, alaila aole no oia na kanaka e ola ai ka aina.

            Eia me kakou i keia wa, he mau hookele hou i hoike e mai i ko lakou kahua hookele aupuni, a i hooia mai i ka lakou mau huaolelo o ka hanohano, e lawelawe aku ana lakou i na hana o ka aina maluna o ia papa kuhikuhi.

            Aole i like ka hoau ana aenei o keia mau hookele waa hou e like me ko kekahi mau hookele mamua iho o lakou, ka hoonakulu ia e na noonoo akiaki a lili o ke anaina a me ke kipaku pupuahulu ia.  Ua maopopo ma ka wae ia ana o keia poe, aia he lokahi iloko o ka noonoo ana o ke lehulehu, he poe kupono keia; a nolaila i hamumumu liilii loa ai ke kuihe a me na nema.

            A o kekahi noonoo paha i waena o na hoa o ka Hale, aole e loaa aku ana kekahi aha kuhina e like me keia ka wae ia ana o ka poe koikoi o ka aina na lakou e hookele ke Aupuni, no ka mea, aia no iloko o ka noonoo o ka poe puni kuhina aole lakou a pau e lilo ana i mau kuhina, a he mea makehewa ka hoopaapa ana i na hana o ka aina e hoolololaiahili wale ai no na kuko palaualelo i akaka ole.  Nolaila, me he la ke emi liilii aku nei na kuko lili o kekahi poe, e like me ka nee ana aku o ka manawa imua.

            Ma ka hoomaopopo aku i ke kaana ana o ka poe lawelawe hana o ka aina, he Aha Kuhina keia a lakou i mahalo ai mamuli o ke koikoi o ko lakou kulana iloko o ka aina, ka hanau ana a e nele ole ai ko lakou aloha i ka aina a me ka lahui.

 

KA UWEAOLELO PAKIPIKA.

            Aole i haalele loa ia ke kumuhana no ka hoomoe ana i uweaolelo moana ma ka moana Pakipika, a ina aole e moe mai ana ka waea mai Kapalakiko mai a i Asia ma ke ala aku o Honolulu nei, alaila e halulu e mai ana ka waea a na poe waiwai o Beritania mai Beritania Columebia mai ahii i na Panalaau o ka Hema, me ke kipa pu ana ma Honolulu nei.  Nolaila ma na hoolala hoomoe waea moana ana a elua, aole no e ole ke kipa ia o Honolulu nei.  O ko kakou ku ana i kiko waena ma ka moana Pakipika, oia ka mea nana i hooi ae  i ko kakou kulana kipa io ia mai e keia mea nui a ko kekahi pea e ae o ke ao e hauoli nei, a i hoonele ia mai hoi ia Hawaii.  Nolaila, e hiki mai ana no he wa aole e loihi loa a ike pu kakou i na mea e hana ia ana ma kekahi wahi e aku iloko o ka imo ana a ka maka.

 

Ka La Kuokoa o Hawaii.

            He kanaha kumamaiwa makahiki loihi i hala ma ka la 28 aenei o keia malama, kakau inoa iho la na Elele Kuhina o na Aupuni nui o Beritania nui a me Farani maluna o kekahi aelike, e hoohiki ana kela a me keia pakahi o laua, aole e pakaha, kaili a hao kekahi o laua i na mokupuni o Hawaii, a ua manao like laua "he mea pono ke hui lokahi ma ka hoike ana he aupuni kuokoa ka Pae Aina o Hawaii."

            O keia ka la a na Hawaii a pau i kapa ai mai ka 1843 mai a hiki i keia wa, he "La Kuokoa," a ua lilo no hoi i la ulumahiehie o ka hoomanao ia ana e ka lahui i na au o na Kamehameha a me Lunalilo, aka mahope me, ua pahemohemo mai la ka hoomanao ia ana, koe wale no ko ke aupuni kukala mau he la kulaia a me ke kipu aloha ma na hora 12 awakea o na la 28 o Novemaba a pau.  Aole i akaka ke kumu o ka palaleha ana, koe wale no ke koho wale iho, malia no ka akoakoa loa o ka la hanau o ka Moi, ka la kuokoa a me ka la hoalohaloha i ke Akua o na puuwai Amerika, a pau loa iloko oia malama hookahi o Novemaba, a i ole he mau kumu e aku paha.

            Oiai aohe he mau hookahakaha ano laula no ka la ma ka aoao o ka lahui, nolaila, ua eleu mai nei na ahahui opiopio o Kawaiahao a me Kaumakapili e malama i kekahi mau hana hoomanao no ka la kuokoa maloko o Kawaiahao i ka hora 10:30 kakahiaka o ka Poakahi iho, a ua kono ia na Hawaii a pau e hoopiha ae i ka hale.

 

NINAU ANO NUI.

Pehea Kakou e Hana ai me ke Awa o Puuloa

Na Hoakaka Piha a ka Hon. L.A. Kakina.

MR. LUNAHOOPONOPONO:

            O ka ninau "Heaha ka kakou e hana ai me ke Awa o Puuloa," oia kekahi o na ninau ano nui loa iloko o ka aina i keia manawa.  I ko ʻ u nana aku, he mea pono e hoakaka ia me ka maopopo na manao e pili ana i keia mea mamua o ko kakou apono ana a hoole ana paha ia mea.

            O ka mua, ua ano huikau i ka noonoo o kekahi poe ka mea i makemake maoli ia; ma na kamailio iloko o na nupepa, ua oleloia, "e hoohui aku ia Puuloa," a pela aku.  Ma ia mau hoakaka ana iloko o na nupepa ua lilo ia i kumu alakai hewa i ka mea maoli i makemake ia; aole no hoi i manao ia e hoohui aku i kekahi wahi o Puuloa me Amerika Huipuia, oiai aohe aina o ke Aupuni malaila; ua hoakakaia no keia mea mamua, aka hoi, me ia moakaka lea no ke hoohuikauwale ia nei no e kakahi poe e like me ko kakou hoaloha maikai Mr. Davies, ma ka olelo ana "he hoohui aina," a ua lilo ia i olelo e hoopunihei ai i ka lehulehu, aka ua lilo nae ia i mea na ka poe e olelo ana ia mau olelo i mea e manao ai lakou, he poe lakou e hana ana i na hana e hoopakele ai i ka lehulehu mai na pilikia ae.

            Ina e makemake ana o Amerika Huipuia e loaa kekahi aina ma ke Awa o Puuloa, ma ke ano alodio, a hoolimalima paha, alaila, o ka mea wale no e loaa ai e kuai a hoolimalima oia me na poe mea aina malaila; a ua hiki no iaia ke hana pela ina he kuikahi a kuikahi ole paha mawaena o na Aupuni elua, e like me ka hiki iaia ke hoolimalima i kekahi apana aina ma Ainahou.

KA MEA I MAKEMAKEIA.

            O ka mea i makemakeia i ka wa i hala, a oia no hoi ka mea i makemakeia i keia manawa, o ka haawi aku o ke Aupuni Hawaii i ke Aupuni o Amerika Huipuia i mana e hana i kekahi mau mea ma ke Awa o Puuloa, ma ke ano hookahi e like me ka haawi ana i palapala hoohui i ka Hui Mokuahi o Waila a i ka Hui Alahao me Aina o Oahu e hana i kekahi mau mea ma na kahi o Hawaii nei, a ma ka Mokupuni o Oahu; nolaila, aole ma ka haawi ana o ke Aupuni i keia mana ia mau Hui, e manaoia ai ua hoolilo aku ke Aupuni i kekahi o kona mau mana ma ke ano aupuni; no ia mea, ina e haawi ana ke Aupuni Hawaii i ke Aupuni o Amerika Huipuia i ka mana e eli ai i ke one ma ke Awa o Puuloa, e hooholo hoi i kona mau moku ma na wai o Puuloa, e ae aku hoi e hookuu i na heleuma o kona mau moku ma na papaku o Puuloa; ma ia hana ana, aole ia he mea e manao ia ai, e hoolilo ana ke Aupuni i kona mana aupuni malaila a mana hookolokolo paha, a i ole he mana paha i oi aku mamua o ka mana i haawiia i ke Hui Alahao, a i ka Hui Mokuahi paha o Waila.  A aole hoi ma ke Aupuni o Amerika Huipuia a he Hui wale no kela i hoakaka ia ae nei, e hoano e ai i ko lakou mana i loaa; ma na ano a elua, aole i hoano e ia ke ku ana o ke Aupuni, ke kulana Moi, a o ka mana hookolokolo paha, ua ola mau lakou i na wa a pau.

HE WAIHONA WAIWAI ILOKO O KA LEPO.

            O ka manao e haawi i keia mana i ke Aupuni o Amerika Huipuia aia no ia i ke Aupuni Hawaii, a oia kekahi o kona mau waiwai ano nui, aka hoi, ua like no ia waiwai nui me na waiwai e ae, e loaa ana ka waiwai ma ka hoohana ia ana wale no.  Ina paha e piha ana na apuupuu o Puowaina me ke gula a me ke daimana, aka hoi, he mea pono e hoomaopopoia, ina e waiho wale ana ia mau mea malaila me ka hoohana ole ia, alaila e waiho wale ana oia e like me ka lepo a me ka pohaku.  A oiai hoi, aia ka mana o ka loaa ana o keia waiwai i ke Aupuni, he mea ole loa ia ke hoohana ola ia; ina aole e hoohanaia, alaila, aole no e hiki e ukuia kekahi mea waiho dala ma ka Banako Hale Leta, aole hoi e hiki ke hana ia kekahi kapuai o na alanui, a aole hoi e kokua ana ia i ka hooholomua ana i kekahi hana o ka aina.  Pela no hoi, he mea waiwai nui loa ka loaa ana ia kakou mai ke Awa mai o Puuloa ina e hanaia me ke akamai a kalaiaina naauao.

            No na makahiki he tausani i hala, aole he waiwai iki i loaa mai laila mai, koe wale no he lepo a me na pohaku, pela no hoi, e mau aku ana no ia kulana no ke tausani makahiki hou aku, ina e lanakila ka manao o ka poe kue i ka hana i kekahi mea e pili ana ia Puuloa me Amerika Huipuia.  Ina eia ka lakou keia lua waiwai nui, kahi e loaa ai ke daimana a me ke gula, e laka anei kakou a paa ia mea me ka ae ole aku e hoohanaia ua mea la e kekahi mea?  a i ole ia, e hoao anei kakou e loaa kekahi waiwai ia kakou mailaila mai no ko kakou holomua?  Ina e manao ana kakou e hana pela, pehea la e hiki ai ke hanaia ia mea?  Ke olelo nei au, o ke ala e hana aku ai he molaelae loa ia, e like me ke akaka o ke kau ana o ka ihu imua o kou mau maka.  Ina e nana i ke kulana o hawaii nei i keia wa, alaila, ua hiki no ia kakou ke hoomaopopo iho.

AOLE ANEI HE PILIKIA MA KA OIHANA MAHIKO?

            Ke olelo nei o Mr. Davis, "aohe pilikia o ka oihana mahiko."  Ina aole io he pilikia malaila, alaila he mea pahaohao ia i ka nana aku.  O ka mea oiaio, o ka hapalua o na poe i komo aku iloko o na mahiko, e ohi ana lakou i na puka mamua aku o ka 1890, i keia wa, ua pilikia maoli lakou; nolaila ke au nei kakou i wahi e palekana ai.  O na hana hoi e hiki ai ke hoohana aku a loaa mai kahi pono, he mea hiki ole ia i keia wa mamuli o ke Kanawai Dute ma Amerika Huipuia.  Nolaila, he wahi ala anei kekahi e hiki ai ke kapaeia ae kela Kanawai Dute ma Amerika Huipuia?  Ke keha nei o Mr. Davies ma kana hoakaka e pili ana i ke Awa o Puuloa i kona mau manao, ʻ he hiki no ia kakou ke hahai i kekahi kumuhana kalepa holomua i mea e loaa ai i ke Aupuni ka mahaloia mai e ke ao nei, a e loaa mai ai hoi na kokua ia ana mai e Amerika Huipuia."

            I na makahiki i hala aku la, ua mau no ko Mr. Davies ai ana i na pomaikai a Amerika Huipuia i haawi mai ai, a ke manaolana nei no hoi oia e mau aku ka ai ana ia mau pomaikai ma keia hope aku mai ka luhi mai o ke kanaka ilihune, ua hoomomona aku iaia a hoowaiwai hoi ia ia mamuli o na kokua ana mai a Amerika Huipuia.  Mamuli hoi o kona ano maalea, a mamua hoi o ka hiki ana mai o ka pilikia maluna o ka oihana mahiko, ua mio iho la oia a hoolilo aku la i kekahi hapa o kona mau loaa mai ka oihana mahiko mai, mamuli o ke kokua ana a Amerika Huipuia, a kukulu ae la i halekuai nui, e kuai ana i na mea a pau mai na heleuma moku a na lole silika nani, na waiwai nani o Kina mai, a ua ohi a hookomo ia iloko o na kini.  Me kona kumu waiwai nui, ua hiki ia ia ke kuai i na waiwai ma na aina e ma ke kuai makepono loa, a hoi mai a kuai aku ma Hawaii nei no ka aie loihi o ka manawa, a e hiki no ia ia ke palo mai me na poe kuai liilii maanei, a loaa no ia ia ka puka nui, oiai na poe kalepa liilii e kupilikii ana a ane make i ka pololi.  Nolaila, ma ia ano he mea ole no ia ia, ina paha he kuikahi ko kakou me Amerika Huipuia a aole paha.  Ua hiki no hoi ia ia ke luakaha ma kona home nani ma Pelekane, a holo mai ianei nei e komo hoi iloko o na anaina pule me na lede, a e hoakaka mai paha i na mea e pili ana i ke kulana aupuni.  Nolaila, o ka ninau e pili ana i ke kuikahi, he mea ole ia ia, no ka mea, e loaa ana no ia ia ka puka ke loaa ia mea a loaa ole paha, aka, me ka lehulehu e ae, he ninau ano nui keia, no ka mea, aia malaila ko lakou ola a make paha, ko lakou holomua a kuemi hope paha.  Ua loaa ia kakou na pomaikai mamuli o ke kokua ana mai o Amerika Huipuia, aka, e hoomaopopo kakou, he poe akamai a maalea no na Amerika ma na hana imi waiwai.  Ina e manao kakou he mea pono e loaa ia kakou ke kuikahi kalepa me Amerika Huipuia, he mea makehewa e manao aku kakou e loaa mau ia mau mea ia kakou mamuli o ko Amerika Huipuia kokua wale mai i na wa a pau, aka hoi, he mea pono e makaukau kakou e haawi aku i kekahi mau panai pu ana.

            O ka Amerika Huipuia mea e anoi nei e loaa ona kahua hoolulu moku kaua a wahi hoahu lanahu ma ka Moana Pakipika, nolaila, ina e ae kakou e haawi aku i kekahi mea i mea e ae ia ai ko kakou mau waiwai e komo dute ole aku ilaila, alaila, e ku ana no ia i ka hooko ia o kona mau iini.  Ke makemae nei no hoi oia e lilo ole aku ka mana o na Paemoku o Hawaii i kekahi mana e aku.  Aole paha he wahi ma ka Moana Pakipika nei i oi aku ke kupono i wahi hoolulu moku mamua aku o ke Awa o Puuloa, eia oia ke ku nei ma ke kikowaena, he maluhia he hohonu ke awa a he akea hoi.

            [Aole i pau.]

 

            Eia ke waiho nei na makalua oihana Luna Malama Buke nui a me Luna nui o na Hana Hou me ka hoopiha ole ia, aka aole no nae i nele na noi lehulehu e waiho nei no ia mau hakahaka.

           

            I ke ahiahi Poakahi aku nei, ua uku ae kekahi mea i lilo ma kona pili ana mahope o Harisona i ka mea pili mahope o Clevelana, ma ke kauo ana i ke kaa huki lima i ka mea nana ke eo i hoonoho ia iluna me ke kani o ka pahu a me ka ole, e poai ana i ke kuea e kaapuni ia ana e na alanui Papu, Kalepa, Kaahumanu a me Moiwahine.  O Mr. Oat ka mea e huki ana i ke kaa hukilima, a o Mr. A Bolster ka mea e noho hoohanohano ana iluna o ke kaa, i aahu iaia iho me ka hae Hawaii a me ka papale piva ahinahina, e wehe ana a e kunou ana ma o a maanei o ke alanui e lulumi ana na kanaka mahope.

 

HOOLAHA HOU.

 

            Ma ke keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka waiwai o KALUAIKAPA (k) no Maulili, Hilo, Hawaii, i make.

            Ua heluhelu ia a ua waiho la ka palapala @@ a Kaholowale (w) e noi ana e hoopnopno ia ka waiwai o kana kane mare, o Kamaikapa (k) no Maulili, Hilo, Hawaii, i make kauoha le aku nei, a e hookohu aku la Kaaina Kapuaa (k) i Lunahooponopono no ia waiwai.  Nolaila, ua kauoha ia na mea a pau i pili, o ka POAONO.  oia ka la 17 o Dekemaba, i ka hora 10 kakahiaka ma ka Hale Hookolkolo o Hilo, Hawaii, oia kahi a me ka manawa i koho ia no ka hoolohe aku i ua noi la me na mea kue ke hoike ia.

            F.S. LYMAN, Lunakanawai Kaapuni, Apana Ekolu, HPA

Hilo, Hawaii, Nov. 14, 1892.  2417

 

            Iloko o ka aha Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina MARIA M BREWSTER kue ia CHAS H BREWSTER.  Hoop@@ oki mare.

            LILIUOKALANI: Ma ka lokomaikai o ke Akua o ko Hawaii Pae Aina, Moi.

            I ka @amuku o ke Aupuni, a i ole i @@@ Hope--Me ka Mahalo:

            Ke kauoha ia aku nei oe e kii ia CHARLES HENRY BREWSTER mea i hoopii ia ma e waiho mai ana oia i kana pane i kaku ia iloko o na la he iwakalua mahope iho o ka hooko ia ana o keia, e hele mai imua o ka aha Hookolokolo Kiekie i olelo ia ma ke kauoha Aha la e malama ia ana ma ke keena hookolokolo o ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, MOkupuni o Oahu, i ka POAKAHI la 3 o Okatoba e hiki mai ana, ma ka hora 10 kakahiaka, e hoike mai @@ ke aha la e ae ole ia ai ke noi a Maria M. Brewster mea hoo@@@@ like me ka mea i hoakakaia iloko o kana palapala hoopii i pakui ia me keia.

            A e hoihoi mai i ka palapala kii me ka hoike piha o kau mau hana no ia mea.

            Ikea ka mea Hanohano A F JUDD, Lunakanawai Nui o ko makou Aha Hookolokolo Kiekie ma Honolulu, i keia la 2 o Iulai, 1892.

            GEO. LUCAS, Hope Kakauolelo Elua

            Ke hoike nei au o ka mea maluna ae @@@@@ oiaio no ia o ka palapala kii ma ia hihia @@@ kauoha ua Aha la e hoolaha ia ia mea @@@ panee ia ka hihia a ke ka@ o Ianuari e hiki @@ ana.

            Kakauia ma Honolulu, Okatoba 8, 1892.

            HENRY SMITH, Kakauolelo o ka Aha Kiekie

2413-6

 

            Iloko o ka Aha Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii o ko Hawaii Pae Aina.  CLARENCE W MACFARLANE kue ia LILIAN MACFARLANE.  Hoopii oki mare:

            LILIUOKALANI: ma ka lokomaikai o ke Akua o ko Hawaii Pae Aina, Moi.

            I ka Ilamuku o ke Aupuni, a i ole i kona Hope--Me ka Mahalo:

            Ke kauoha ia aku nei oe e kii ia LILIAN MACFARLANE mea i hoopii ia, ina e waiho mai naa oia i kana pane i kakau ia iloko o na la he iwakalua mahope iho o ka hooko ia ana o keia, e hele mai imua o ka Aha Hookolokolo Kiekie i olelo ia ma ke kau o ua Aha la e malama ia ana ma ke keena hookolokolo o ka Hale Hookolokolo o Honolulu, Mokupuni o Oahu, i ka POAKAHI la 3 o Okatoba e hiki mai ana ma ka hora 10 kakahikaka, e hoike mai no keaha la e ae ole ia ai ke noi a Clarence W Macfarlane mea hoopii e like me ka mea i hoakaka ia iloko o kana palapala hoopii i pakui ia me keia.

            A e hoihoi mai i ka palapala kii me ka hoike piha o kau mau hana no ia mea.

            Ikea ka mea Hanohano A F JUDD, Lunakanawai Nui o ko makou Aha Hookolokolo Kiekie ma Honolulu, i keia la 2 o Iulai, 1892.

            HENRY SMITH, Kakauolelo

            Ke hoike aku nei au o ka mea maluna ae he kope oiaio no ia o ka palapala kii ma ia hihia, a ua kauoha ua Aha la e hoolahaia ia mea a e hoopanee ia ka hihia a ke kau o Ianuari e hiki mai ana.

            Kakauia ma Honolulu, Okatoba 8, 1892.

            HENRY SMITH, Kakauolelo o ka Aha Kiekie.

2415

 

            Aha Hookolokolo Kaapuni Apana Elua o ko Hawaii Pae aina.  Ma ka hooponopono waiwai.  Ma ka hana o ka waiwai o KAHELE (k), o Hamakualoa, Maui, i make.

            Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala hoi a me ka papa hoike o M. Kealoha Luna Hooponopono o ka waiwai o Kahele (k) no Hamakualoa, i make, e noi ana e apono ia na hoolilo he $475.93, a e hoike ana o na mea i loaa mai iaia he $665.60, e noi ana e nana a apono ia kela mau mea, a e kauoha ia e mahele i na waiwai e waiho ana ma kona lima i na mea i kuleana malaila, a e hookuu ana iaia a me kona mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano.

            Ua kauoha ia o ka POAHA, ka la 1 o Dekemaba, MH 1892, ma ka hora 10 o kakahiaka, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena ma ka Hale Hookolokolo, ma Wailuku, oia kahi a me ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la, a me na papa hoike i olelo ia, a o ka poe a pau i pii malaila e hele mai a e hoike i ke kumu, ina he kumu io ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i olelo ia.

            Kakuia ma Wailuku, Ko Hawaii Pae Aina, Nov. 5, MH 1892

            A.N. KEPOIKAI, Lunakanawai Kaapuni Apana Elua.

2415-3

 

            Aha Hookolokolo Kaapuni Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina.  ma ka hooponopono waiwai.  Mokupuni o Maui, Hawaii Pae Aina.  Ma ka Waiwai o KAUO (w) Wailuku, Maui, i make.

            No ka mea, ma ka la 4 o Novemaba, MH 1892, ua waiho ia mai imua o ka Aha, kekahi palapala i olelo ia, oia no ke kauoha hope loa o Kauo (w) i make aku la: a me ka palapala hoopii e noi ana e hooiaioia kela palapala hoopii e noi ana e hooiaioia kela palapala kauoha a e hoopuka hoi ka palapala luna hooko no--------ua waiho ia mai e------

            Nolaila, ua kauoha ia o ka POAHA, oia ka la 8 o Dekemaba, MH 1892, ma ka hora 10 AM ma ka Rumi Hookolokolo o ia Aha, ma Lahaina, Maui, oia ka la me ka hora, e hooiaio ia ʻ i ia palapala kauoha, a e hoolohe hoi no ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili, e kue ana ia palapala kauoha, a me ka hoopuka ana i ka palapala luna hooko.

            Kakauia ma Wailuku, Maui, Ko Hawaii Pae Aina, Nov. 3, MH 1892.

            A.N. KEPOIKAI, Lunakanawai Kaapuni Apana Elua.

2415-3

 

            Ma ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni, Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina ma ka waiwai o HOOKUKU (k), no Honuapo, Kau, Hwaaii, i make.

            Ua heluhelu ia a ua waiho ia ka palapala noi a Holona (k), no Honuapo, Kau, Hawaii, i make kauoha ole, iwaena o na hooilina.  Nolaila ua kauoha ia na mea a pau i pili, o ka POAONO, oia ka la 3 o Dekemaba, MH 1892 nei, i ka hora 9 kakahiaka ma ka hale hookolokolo manawa i koho ia no ka hoolohe aku i ua noi la me na mea kue ke hoike ia.

            F.S. LYMAN, Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu, HPA

Hilo, Hawaii, Novemaba 2, 1892.      24@@-@

 

            Aha Hookolokolo Kaapuni Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina,  Ma ka Hooponopono Waiwai.  Ma ka hana o ka waiwai o MAKUAHINE (k) no Honuaula, Maui, i make kauoha ole.

            Ma ka heluhelu a me ka waiho ia ana mai o ka Palapala Noi a Hellen Kahookano (w) e hoike ana ua make kauoha ole o Makuahine (k) no Honuaula, Maui, ma Honuaula, Maui, i ka la --o-----18--, a e noi ana e hooponopono ia ka waiwai, a e hooholo ia i na hooilina.

            Ua kauoha ia o ka POAHA ka la 1 o Dekemaba, MH 1892, ma ka hora 10 kakahiaka, oia ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la imua o ua Lunakanawai la, ma ka Hale Hoola imua o ua Lunakanawai la, ma ka Hlae Hookolokolo ma Wailuku, Maui, a me ia manawa @ ia wahi no, e hele mai ai na mea a pau i pili @ hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la.

            Kakauia ma Wailuku, Maui, Ko Hawaii Pae Aina, Nov. 5th, MH 1892

            A.N. KEPOIKAI, Lunakanawai Kaapuni Apana Elua.

2415-3

 

Hoolaha Hooko o ka Moraki a me ke Kuai.

            Ke hoolaha ia aku nei ka lohe i na mea a pau, i kulike ai me ka mana kuai i hookomo ia iloko o kekahi moraki i hana ia e JAMES L HOLT o Honolulu, mokupuni o Oahu, o ia James B Pakele, ma ka la 24 o Iune, MH 1892, kopeia ma ke Keena Kakau Kope, Buke 139 a ma na aoao 113 a me 114, ke hoike ia kau nei, ke makemake nei ka mea e pae @@@@@@ moraki e hooko aku, no ke kumu ka uhaki ia o ka aelike, oia ka hookaa ole ia o ke @@@@@@@@@ me ka ukupanee i ka wa e hooka ai.

            Ke hoolaha hou ia aku nei o ka waiwai i @@@ malokoo ua moraki la e kuai ia aku no ma ke kukala akea ma ka hale kudala o J P Morgan ma Honolulu, ke hiki aku i ka POAONO, la @@ Novemaba, AD 1892, ma ka hora 12 awakea o ia la.

            O ka papa o na waiwai lewa i paa maloko o @@ moraki la, oia keia:

            2 moe BW; 1 pahuume BW mahe@@@@@@ paahuma BW; 1 pakaukau mabela @@@@@@ kauaku BW; 1 kau pa holoi maa mabela BW 1 kau pa holoi maka BW; 2 mau ela @@@@@ lauoo; 2 mau bela moe uwea; 2 mau @@@@@ 1 noho paipai BW; na lako rumi hookipa @@@@ nee lauoho; 7 apana noho, 1 noho paipai ia ʻ i @@@ 1 pakaukau poepoe BW; 1 pakaukau ai uwai@@@@ 12 kapuai; 1 pahuaniani ku mabela; 6 @@@@@nee; 2 noho paipai ; na lako dala a ma aniani 1 kapuahi a me na lako; 1 pahu waiho @@@@ pahu waiho hau pua; 1 pahu waiho buke @@@@@ nunui; 1 kaa lio ohana; 1 kaa huila lua @@@@@ keokeo; 1 lio kea ulaula; 1 kaa hehihehi wa@@@@ 1 hale noho am e 1 hale lio.

            O kela mau waiwai a pau, aia ke waiho @@@ ma kahi noho o ka mea nana i moraki mai @@@ Kalihi, Honolulu.

            No na mea i koe e ninau ia J.B. Pakele, @@ ole ia

            J.K. KAHOOKANO, Loio no ka Moraki

Honolulu, Oct. 20, 1892.        2417-@

            O kela kuai maluna ae ua hoopanee ia ai @@ Dekemaba 3, 1892.

 

OLELO HOOLAHA.

            Owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke hoopau aku nei au i ka noho Luna ana o KAKE (Iapana) no kuu mau ai@@@@ waiho la ma Kipahulu, Maui.

            J.H. KAMIO.

Honolulu, Nov. 19, 1892.       2417-3