Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 50, 10 December 1892 — NU HOU HAWAII. [ARTICLE]

NU HOU HAWAII.

A keia Poakahi ae e upu ia aku nel o ka mai ana ka mokuahl "China ma Honolula nei a holo loa aku no lapana a me Kina. O ka nui o na ahui maia i hoouna la aku no ka makeke o Kapalakiko ma ka mokuahl Ausetrali'«i o ka la 7 aku nei, he B,GIG. O ka hoopii a C. A. Brown ia C. N. Spencer e hoihoi mai I ka Olhana Luna Helu nui o Oahu nei, ua haule imua o ka Aha Kiekie. Ho keaka paele ke haawi ia ana mu ka Ilalo Mele hou i kela po Po-1 aono, e ka puali hana keaka o ka m<>kukaua Bo.setona e ku nei ma Honolulu. Ua kau awiwi aku na Hon. L. A. Thur.ston a me G. W. Macfarlane ffla ka Australia o ka Poakolu nei a holo aku la no Knpalakiko no kekahi hana hikiwawe. Ma ka Poalua iho nei, ua pau aku I Ka hoouna la no na mahiko o Maui, Hawaii a me Kau:ii na limahana lapaua hou ioa mai nei, he 47G kane a uie 102 wahine. , Ua huli hoi aku ka mokuahi la-ma.-jiro Maru no lapana i ka auina la Poalua iho nei me ka ukana ole, aka, ua lawe aku nae oia iu 7 mau ohua kapena a ine 190 mau ohua oneki. Ua hala aku o Mr. llenry G, Treadway maluna o ka mokuahi /amasiro Muvu i ka nuina la Poalua nei no lapaua, e imi i ka maha no kona kino a i akaka ole ka manawa o hof hou mai ai i ka aina nei. Ua haawi ae o Mr. a mo Mrs. C. Bal r I ko ahiahi Poalua nei ma ko hiiia wahi e noho nei, i ahaaina hoomanao no ka la i piha ai ka makahikl mua o ka laua kamalei. Nui no na makamaka a me na hoaaloha i iiele ae o luiuwi i na hoo* maikni.

Eia na make o lluuolulu noi no kn mulama o Novemabu 1 linla, he 22 Ilawali, 3 I3oritania, 3 Pukiki, 3 Pnke, 2 lopnna, 1 Amerika a mo 2 onu luhui e ne; huina 3G. Maiioko luai o keia heluna, he 2 niau malihini ioa a he 7 inake lapaau oie ia.

Ua hoi mai no ke Alii ka Moiwahine Kanomake m:i ka Mikah.il* 0 ka la Sabati aku nei, ina Kana huakai pokole i holo mama aku nei 1 Waimea, Kauai. Aole oia i lele i Nawiiiwili iim ka holo ana aku mai anei. Ma ia moku no ia i holo aku nei, a hoi mai la no. Ke kakahe nni nei kekahi poe pake i ko Keena »> ko na aina e no ke kii i mau paiapalaae holo i Kina a hoi mai, malana o ka mokuahi e ku mai nna i Honnlulu nei i keia Poakahi ihi» a iiolo iiku no lapana a me Kina. Ua hoouna aku ka Oihnna Leta no na aina e i na leta a me na nupepa penei: Dekemaba G, maluna o ka mokuahi hot>hikihiki paahana lam:«sio Maru, no 1 ipana a me Kina, he 4,471 mau leta a me 218 mau nupepa. Maluna aku hoi oka mokuahi Australia o ka la 7 n Dekemaba, uo Amerika a me Europa, he 8,504 mau leta a me 3,53S mau nupepa. Ca huouna mai nei ke aupuni o lipana he kanikela hou ma ke fllo*Hi o Ilawaii nei, oia o Fujii S.aburo Jugoi. A ma ka Poaono i hala I hoikeike ia ae oia i ke Alii ka Moiwahine, a ku kukala mai uei ke Kuhina o ko na nina e i na kanaka a pau, e hilinai aku i kana muu luwelawe oihana aupuni ana.

O ka Aha Kiure Kaapuni mua loi\ a Luuakanawai Kiekle Aiapakl JuUd i helo ai e malama mawaho bku o Oahu nei, mahope iho o kona liookohu ia ana i Lunakanawai Kiekie i ka 1831, oia no ke kau o Luhaina. A uolaila, ua hoio aku noi oia i ke kau liope loa e maiama 1« la ma Lahaina i keia malama, e hookuu ia kuu ana i hanu ai, ae hoopau iioi iaia iho ma ka hoi i oiluina kanawai ana mawaho aku o Honolulu nei.

Ua hoike m«i ke Komite Opiuma IMu 1 i ka Poaha nei i ko btkou ! manno e npono ana i ka laikiui la o ' ka opium i. \ liAE^Hi—Pek. 4. Poina ka mea ; « manawa o ka «•ilolomua** i Ka lawnu i ka la S;ibati m« kel i huli u Ltesihi. Hui pu me kf*- . kahi o ko makou hoa paahana. Ua hoomaka ka wili o ka wiliko o Kahuku mai ka Poakahi mai, a j ke nome nei o ka po me keao. A ua hoohikihiki oial o Kaala 1 ku Poakoiu nei, ia 1,125 mau tona o keia wili ana mai nei. Ua make o Vikoli Keawe, kekahi jo na keiki puhi ohe kahiko a Mr. { Berger i ka Poakolu nei, a 1 ke ahiahi Poaha iho nei, ua manele ia aku j konakino kupapau i ka ilina o Koula e kona mau hoa make o ka oihana. Aioha ia hoa o ka oihana puhi ohe.

Ua hookuu ia inai ma ka beia o Mrs. J. Co3ta, ka mea i hoopii pu ia me kana kane no ka pepehi kanaka a e kali nei no ka hookolokolo ia i ke kou kiure o Hilo. Me he mea la ma kela hookuu Ia ana ma ka bela, ua ili koikoi aku la paha ka hihia maiuna o kekuhi mea hookahi o laua. 0 ka nui o na kanaka o ke kulanukauhale o Kikako i ka 1892, he 1,420,000, no lakou na lahui like 010 he iwakalua-kumamahiku. 3la ka nui o na kanaka, oia ke kulanakauhale elua ma Amerika, a o ka ehiku hoi oke ao holookoa. Ke j uhi nei keia kulanakauhale i na mile kuea he 180. 1 ku k 1 o Dekemabu nei, ina Kaiualiu, Kona Waena, Ilawaii, ua hoohui ia ma ka mare e Rev. W. M. Kulaiwaa, o Joe Paakaula o llonolulu nei me Mi.ss Esetera Kili. nuhe ke kai inalino a Ehu. ,) Muhope o ka mare ana, ua hoholaia m ii la he papaaina maro luluu i na on:> ;i ka IlaWaii, a luaki'.ha iho 1.• na poi> a pau i akoakou ae e honnuu a kalokalo pu no ke ola ioihi, ka noho oluolu a me ka holoinua o na mea ruare. Ma ka Malulani o ka Poalua iho nei, i hoi mai ni na mea mare i Honolulu uei, ko laua hoine o keia mua aku.

I ke ahiahi o ka la 5 o Dekemaba nei, mnloko o ka Halepulo Bihopa ma Honolulu, ua awaiauiu ia ma ka mare e Rov. A. Maekintosh o Mr. llerbert Garstin me Miss Mauel Knuds>ena, kaikamahine a Mr. a me Mrs. Valdemar Knudsen o Kauai. Ua h<3ohanohano ae ke Alii ka Moiwahine i keia anaina mare, i ukali ia e ke Kiaana a ine ka.Puuku a me hookahi lede ukali. Ma keia mokuahi «o e holo aku ana i Kaleponi, e kau aku ai laua a hoi no Kaleponi, ka houie a laua e upu aku nei nulaila e hoohala al i ko laua mau i t o keia mua aku.

Ma ke koho balota alii i malama ia ma na mokupuni o Maui, Molokai, Lanai a me Kahoolawe, ma ka la 20 uku nei o Novemaba, no ka hoopiha ana i ka noho hakahaka a Hon. \V. H. Cornweil, ua puka hou no uia mahope o kona hoi hou ana e holo i ua nol)0 la, oiai oia ua kaiehu ia ae mai ka Aha Kuhina i ka wa pokole loa ma ka moolelo oke ao nei. Peuei na balota i puka mai n<> na moho elua i holo iho nei: No Coniwell, he 219 balota, a no llocking he 152. nolaila, he G7 balota oi o Cornwell imua o kona hoa paonioni a me ka hooikaika nul no i puka ai. I ka la 28 o Novemaba i hala, ma Kumunui, Kaupo, Hana, Maui, ua kii mai la ka make ia P. Puhulahua a kaili aku la iaia inai keia oia una. Ua hanau ia oia ma Kaupo, i ka hapeouia o ka tuakahiki 1850, noiaila ua 42 kona mau uiakahiki ma kona wa i make ai. Ile kanaka oia i hoonaauao ia, uu noho ma na oihana kumukula, makai, halihali leta, he loio no na aha liilii a he ageua hooiaio no na palupala. Ua lawelawe pu ola i ka oihana luna nupepa no keia nupepa no kekahi niau makahiki. Ke noho u aku nei kana wahine me hookahi keiki a me na makuniaka he nui nona mahope aku nei Aloha. no ia.

Uii maktj m u uei i ka malaiuu i lialh ma Thompsouviilo, Ko»eticuta Amorika Hnipuia, o Ferederika E. Ely (Kli), he keiki i hanau ia ma Kailua, Kotia Akau, Hawaii, i lulai 21, 1527, ola ka koua makuakane o Rev. J«nies Ely o noho aoa lie misionari no Papa Amerika malaila. He keiki keia i inahalo nui ia ma kela wahi no kona hoopono ina ka lawelawe hana ana, a ua noho oia he Kakauolelo a he Puuku uo iwakalua inakahiki no ke kulanakauhaie o kona wahi I make inai la. O Kekahl hapa o ka manawa, ua noho iunakanawai hooponopono waiwai hooiiina. Ohi no ka inoa o Hawall i koua muu keiki e hookaulana oei.