Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 53, 31 December 1892 — Page 4

Page PDF (1.78 MB)

This text was transcribed by:  Nohea Astrande
This work is dedicated to:  NĀ PUA O HAWAIʻI

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ka Nupepa Kuokoa

MK

Ko Hawaii Paeaina i Huiia

 

No ka Makahiki          $2.00

No Eono Mahina        $1.00

Kuike ka Rula

 

Hoopukaia E Ka

Hawaiian Gazette Co.

H.M. WHITNEY, Luna Nui,

J.U. KAWAINUI, Luna Hooponopono

 

Poaono, Dekemaba 31, 1892

 

KULA SABATI.

Ianuari 18. Ka hooikika ana i ka lahui Hazai 2:1-9.

            1 KA la iwakaluakumamakahi o ka malama ahiku, hiki mai la ka olelo a Iehova ma o Hagal la ke kaula, i ka ana mai.

            2 E olelo aku oe ia Zerubabela ke keiki a Saletiela, ke kiaaina o Iuda, a ia Iosua ke keiki a Iosedeka, ke kahuna nui, a i ke koena o kanaka, i ka i ana aku,

            3 Owai o oukou e koe, nana i ike i kela luakini me kona nani mua? Pehea oukou i ike ai i keia, ano, aole anei ia ma ko oukou maka me he mea ole la?

            4. Aka, i nui hoi ka ikaika ou, e Zerubabela, wahi a Iehova; i nui hoi ka ikaika ou e Iosua, e ke keiki a Iosedeka, ke kahuna nui; i nui hoi ka ikaika o oukou, e na kanaka a pu o ka aina nei, a e hana hoi, wahi a Iehova; no ka mea, me oukou pu hoi au, wahi a Iehova o na kaua.

            5 E like me ka berita a'u i hoopaa aku ai me oukou, ia oukou i puka ai mai Aigupita mai, pela hoi e noho ai kuu Uhane iwaena o oukou; mai makau oukou.

            6 No ka mea, penei ka i ana mai a Iehova, ke Akua o na kaua; I kekahi manawa aku, he liuliu iki ia, a e hoonaue au i ka lani a me ka honua, i ke kai a me ka aina maloo;

            7 A e hoonaue hoi au i na lahuikanaka a pau; a e hele mai auanei ka mea i makemakeia e na lahuikanaka a pau, a e hoopiha auanei au i kela hale i ka nani, wahi a Iehova o na kaua.

            8 No'u no ke kala, no'u hoi ke gula, wahi a Iehova o na kaua.

            9 E oi auanei ka nani o keia hale hope imua o ko ka mua, wahi a Iehova o na kaua; a ma keia wahi hoi e haawi aku no au i ka maluhia, wahi a Iwhova o na kaua;

            Pauka Gula. Halelu 127:1. Ina aole o Iehova e kukulu i ka hale, hooikaika makehewa ka poe nana e kukulu.

            Manao Nui. E pono ke hooikaika ma ka hooholo ana i ka hana a ka Haku.

 

OLELO HOAKAKA.

            1. A hiki oia no T.I.S.R.I. ma ka olelo Iudaio, i ka wa a ka lahui i malama ai i ka ahaaina o na halelewa, i ka la hope o ua ahaaina la, he mau makahiki 16 mahope o ke kukulu hou ana i ke kuahu a me kaumaha hou ana aku i ka mohai, oia hoi ka M.K. 520, Okatoba 6. Ua nui e na mea kue, aka nae i ka wa a Dario Husetasepe i hoomaikai ai i kona alii ana, ia wa no ua paipai na kaula elua, o Hazai me Zekaria i hapai hou i ka hana me ka ae ana mai o ka Moi, Ezera 5:1 ame 6:14. 3. Pehea, aole like pu ko ke kanaka koonoo a me ko ke Akua manao, Tek. 8:6. 4. Ikaika; mai ke Akua mai ka ikaika maoli. 5. Berita, i hooko ia, Pukana 19:5 I kumuhooiaio no ko ke Akua makaukau e hoolanakila i ka poe manaoio i na wa a pau loa. 6. Hoonane, ma ke ano he hoopai; he olelo hoohalike? 7. Makemake ia, o Iesu ma kana oihana, ke Akua hoola. 8. No'u, aole no na kanaka mamuli o ko lakou kaena ana. 9. Maluhia, ma o Iesu ala, Luka 2:14. Oia no kekahi o na mea i makemake ia, ka lako loa, ke kuonoono, ke ano lalawai. Ua wehewehe kekahi i ka pauku 7 mamuli o keia manao. Oi, no ko Iesu hiki ana mai i Ierusalema mamuli o na olelo wanana, oiai ua kuemei i hope ka manaolana o ka poe Iudaio ia wa, (Hazai 1:7-11.)

 

UE MAU NIE@E

            I. Ka ke Akua kauoha, 1. Owai ke ke kanaka i loaa iaia keia olelo kauoha mai ke Akua mai? I ka wa hea? Oihanakahuna 22:53-36. Heaha na mea i kue ai i ka holopono ana o na hana ma ke kukulu ana i ka luakini ma Ierusalema, Ezera 4:24? Heaha ke ano noho o ka lahui Hazai 1:46? Owai ke kaula e ae nana e kokua ia Hazai ma ka hooikaika ana i ka lahui Iudaio? Ua pono anei ka molowa, ka uluhua, ke kulana ma ka hooholo ana i ka hana a ka Haku? Owai ke kaula e hiki iaia ke hoolana i ka manao o  na Ekalesia Euanello o Hawaii nei?

            II. Ka nani o ka hale kahiko, 3-5. Ia wai i kauoha ia o Hazai e olelo aku? Heaha ka ninau ana i ninau aku ai? Heaha kekahi kumu i olelo ia no ka manaka o ka lahui Iudaio? Heaha ka Hazai olelo e hoolana ai i ka manao o Kolobabela? Heaha ke kumu e hoopau ai i ko lakou makauz Owai ka mea hoopakele? I ka makahiki hea i hoopau ia ai ka luakini? Ehia mau makahiki no ka noho noonoo ana, Ieremia 25:11-12? Heaha ka ke Akua hoike, Pukana 29:45-46? Heaha ka olelo hoolana ia kakou nei, Matalo 28:20?

            III. Ka nani o ka hele hou, 6-9. Heaha ka ke Akua olelo paa? Heaha ka manao paa a ke Akua i hoike mai ai e pili ana i ka hale hou? Heaha kana mau lako i mea e hooko ai i keia mano paa? Heaha kekahi pomaikai e loaa ai ma ka hale hou? Ua hooko ia anei keia olelo hoopomaikai? Heaha ka manao ma ka mamalaolelo ka mea i makemake ia e na lahui? Heaha ka olelo wanana a Malaki 3? Heaha ke mele a na anela ano like, Luka 2:14? Heaha ko lakou pilikia hou, Hazai 1:7:11? E hiki anei i ke Akua ke hooholo i ka hana a ke kanaka manaka? Owai ka poe oi aku o ka mana, ka poe o humu paha, ka poe hoihoi? O ka wa i hala ua liko anei i mea ana kupono no ka wa e hiki mai ana, ma ke ano he palena paa? Ua pno anei ke kali a liilii a hiki i ka pau wale ana o na mea kekee? Hiki anei ia kakou ke paupauaho a hoka, i na paha e hana pu ana ke Akua me kakou?

            MANAO PILI.

            1. Heaha ke ano o ka hana a ka Haku maalahi paha, paakiki paha?

            2. Ua loaa anei ia kakou na mea kekee ma ka hana a ka Haku, mamuli o kona manao paa, aole paha?

            3. Ina hana pu kakou me ke Akua, e lanakila maoli ana anei kakou?

            4. O ko ke Akua manao likomaikai i hoikeia ia kakou, he mea ia anei e hoomau ai i kamolowa i ka eleu paha?

            5. Ua pno anei i ka hoihoi ke maalili a lilo i ke ano manaka hou aku?

 

Mai Nuuhiwa mai.

PUAMAU, Augate 7, 1892.

REV. D. KAPALI;

            Aloha nui kaua iliko o ka Haku Iesu Kristo. Ua loaa mai kau leta ma ka la 4 o Iulai, oia ka leta au e hai mai ana, Ia oukou e noho ana ma ko oukou Ahahui Mokupuni ma Kaumakapili i Aperila, ua heluhelu ia ka'u leta ia Mr. Hyde imua o ko oukou ahahui, a ua kohoia oe i komite e pane mai ia makou no ko hauoli nui i ka lohe ana i kekahi mau mea hou o ka paeaina Nuuhiwa nei ma ka hana misionari a kakou.

            Eia no makou n hoa paahana o oukou o ka hana maikai a Kristo e malama ana i ka hana a ka Haku, e like me ka makaukau i loaa ia makou mai ke Akua mai. Eia no o Hapuku me kaua wahine, ola maikai laua. Eia no o Kauwealoha me ka wahine ua nawaliwali a ano palupalu no hoi, ua kokoke mai no na la elemakule; i kela makahiki aku nei, ua manao makou e hala e ana la ia ma kela aoao o ka muliwai eleele o ka make, aole ka! Eia no ke kamau nei ke ola kino.

            Eia no au me ka'u wahine e ola maikai ana, pela pu na keiki a me na moopuna. Ikaika no ka uhane oloko no ka hana a ka Haku; a o na ipu lepo paha auanei ke nohaha koke ana, no kamea, ke kau mai nei maluna o'u na hoailona o ke ano elemakule, ua keokeo ka lauoho o kuu poo a ua helelei mai ka nui o ko'u mau niho, o ke 68 hoi keia o ko'u mau makahiki. Ua kono a i Lahainaluna i Augate, 1838, hemo i ka 1847, ua piha eiwa makahiki o kuu noho ana ma Lahainaluna a i ka hemo ana mai, ua mariea au me ka'u wahine e ola nei. Ma ia hope iho, o ia makahiki no, ua kono kokie maua iloko o ka hana a ka Haku ma Kahuku, Koolauloa, haiolelo ma na la Sabati, ma na halawai, kumuao kula kamalii, kokua no Emekona makua. ma ka 1851 a 52 paha, ua hoolaaia iho la au no ka oihana kahunapule ma ke noi a kuu mau makua kumu, oia o Emekona, Kalaka me Alekanedero, a ua ae au e lawe ia oihana me ka makau nui no, ua ike au aole i lawa ko'u ike no ia oihana laa a ka Haku.

            I ka 1858, ua noi ia mai au me na leo kahea o na makua misionari, "O oe o kakou ke hele i ka paeaina o Nuuhiwa," a ua ae koke au me ka'u wahine no ka hana a Kristo ma ka paeaina o Nuuhiwa. Ke hooikaika nei no makou ka hai ana i ka olelo makai a Kristo ma keia paeaina pegana. Aole i hoio laelae loa ka hana a ka Haku ma ka pae aina o Nuuhiwa ma o makau nei, nui ka naaupo, o ka hewa e uhi ana maluna o ka lahui Nuuhiwa holookoa.

            Mamua he mau kula kamalii ka makou, a i ka 1880 ua lilo ka pae aina holookoa o Nuuhiwa malalo o ka hoomalu ana a ke aupuni o Farani, no Farani mai no ke Kiaaina; o na kula kamalii na ke aupuni o Farani ia oihana. O ka rula, e aoia na kula kamalii ma ka leo Farani, aole ma ka leo Nuuhiwa, Beritania a me Hawaii, nolaila, ua nele makou i ke kula kamalii. Ke malama nei nae makou he elua kula kamalii ma ka leo Farani. Ma Puamau nei, he kula keikikani malalo o ke alakai ana a A. Sarran ke kumu leo Farani, Perotetane me kakou. Ma Atuona, he kula kaikamahine malalo o ke ao ana a Emele Hapuku me Kaulu Kekea. Ma ka nana aku i na kula, aole holopono, aole komo koke ka ike iloko o na haumana.

            He nui no na keakea i ka kakou hana. O ka nui o na 'lii Farani he poe Pope wale no, hoomaloka, noho ala wale no ka nui, noho mare ole ia, lawe pu mai me na wahine Tahiti kekahi, a e lawe ana hoi i na wahine Nuuhiwa ka nui o lakou; he poe puni lealea ka nui o na luna Farani ia lakou ka malama ana o ke kanawai, o lakou ke hoolalau. O ka mare he mea ole, pela i ka ike aku. O ke kiaaina ua mareia no me ka wahine Farani; 3 mutoi Farani a me 8 muloi me na wahine Tahiti a Nuuhiwa, aole i mareia. Ma ke kanawai Farani ua aeia lakou e hooko i ke kanawai mare ke makemake kekahi mau mea i ka mare. He malu ole ke kanawai mare, aia na luna mare e noho haukae ana o ka hoomana pope. Aole kanawai o kahoomana pope no ka la Sabati. Halawai i ke kakahiaka a pau, ua pau ae la no ia o ka la Sabati, hele i na hana pii ulu, pii niu, hoaimu, hana kela hana keia hana, no ia mea, he hoomana pegana ka pope, e like me ka hana a ka poe naaupo, puhi paka na kumu pope, he poe puni puhi paka ka Nuuhiwa, huipu lakou ma ia hana pelapela. Ke hoohaumana nei na pope ma ia mau ano hana, i loaa ka heluna nui o na haumana, aole laahia ke Sabati ma ka paeaina a pela no ma Tahiti. He aina karistiano no ia, he aupuni Farani nae. He poe karitiano oiaio kekahi malaila, o ka nui nae he poe hoomaloka a noho mare ole, aole misionari Beritania ma Tahiti, Moorea, Huahine, Raiatea, Takaa me Bolabola. Ua lilo holookoa ia paeaina no ke aupuni o Farani, a mailaila mai no na misionari. Ua ike au i kakahi mau mea o lakou ma Papeete i ka 1890 me 1891. I ka 1879, hookipa maikai mai no lakou ia'u ma Papeete e like me ko kakou mau makua misionari.

            Eono mau kula pope, 4 kula no na keikikane a 2 kula kaikamahine. Ua paa pono na moku i ka nohoia e na kumu pope. Nuuhiwa, 2 kula no keikikane me kaikamahine; ko Uapou kamalii i Nuuhiwa e ao ai. Hivaoa, 1 kula keikikane. Fatuiwa 1 kula keikikane. O ka oihana pule ia Maria ka mea i ao nui ia ma na kula pope, aole holopono ka hoonaauao ana, he nui ke kolohe; ua huipu kahi ike uuku o ka haole me ko lakou kolohe paakiki loa ae la lakou. He 11 ka nui o na kumu pope a pau ma keia paeaina, aole nae makou e hilahila i ka hai ana i ka olelo maikai a Kristo ma keia paeaina no ko lakou nui ana. Aole no i poho ka hana a ke Akua ma keia paeaina ma o makou nei, ua loaa no kekahi mau hua iki aole hoi o ka nui aku. He 120 makahiki a Noa i noho kumuao ai i ka wa mua loa, he 7 wale no nae mau mea i kauna mai me ia. O Lota i noho aku ai ma Sodoma me Gomora, o Naomi me Elimaleka i hele ai a noho ma Moaba, uuku wale iho no. Aole no i lilo ka olelo a ke Akua i mea poho wale no, ua holopono no.

            E hoomaikai ia ka ke Akua mau hana a pau, ina no ke ola mau loa ma ka lani me ke Keikihipa a ke Akua, e hoonaniia no ka inoa o ke Akua. A ina no ka hoopai mau loa ma Gehena, kabi o ke diabolo me na uhane ino, e hoonaniia no ke Akua. E olelo mai na mea a pau, Amene. Oiaio wale no.

            Ua hoike aku au i kau leta ia Z. Hapuku me kana wahine, a ua hauoli nui makou i ka heluhelu ana i kau leta a ike i na mea a pau o ka aina hanau. Auwe kuu aina hanau e! Ahea la au e ike hou aku ai i na nani o ka aina hanau. Aloha no. Ke hui pu aku nei au me ka'u wahine e uwe aloha aku ia oe, na hoa kaunapule Hawaii a kaua me na kumu makua. Aohe palapala iki mai o Waiamau, Timotio, Pali me Nawahine; ua ike no lakou ia'u i ka 1876 me 1880, he poina paha i kahi Nuuhiwa.

            Owau no o kou hoaloha iloko o ka hana a Kristo. E uwe aloha aku i kou ohana o ka hale. E pule nui i ka Haku no makou ma Nuuhiwa nei a no na kamaaina, i paa ko Iesu Aupuni. Amene.

            James Kekela.

 

NA LETA

(Aole o makou makemake e lawe i ke koiko o na hale no na manao i hoopuka ia malalo o keia p@ ko makou poe mea kakau.)

Na Mea Hou o Kona.

            Ua hoopau ia. Ua hoopau ia o W. Muller mai kona noho kumukula olelo Beritania ana no Pahoehoe, Kona Akau, Hawaii, no kona pepehi ana ia Willie Ikaika Jr. a hoopai ia ai imua o ka Aha Apana.

            He hoopii oke mare: Ma ka la 26 o Sepatemaba i hala, ua hooiaio ia kekahi palapala hoopii oki mare na Thomas Aiu Jr. hooiaio; he palapala hoopii kui keia na W. Muller i kana wahine mare, e hoopii ana imua o ke kau kiure o Waimea i ka mahina o Navemaba i hala, no na kulu lehulehu. Aka, aole i hana ia ua hihia la imua o ke kau, me he mea la paha, ua hoopau wale ka mea hoopii.

            He pohaku mai luna mai: Na Ioane Kaea i hai pono mai i keia mea hou malalo iho nei penei: "Ia'u a me__e noho ana ma ke alo iho o ko makou hale i ka hora__o ka la o__aia hoi, haule iho la kekahi pohaku ahi pele mai luna mai, ma ko maua alo ponoi, aia hoi, e wela ana no ua pohaku la." I ka haule ana nae ilalo, ua naha ae la ua pohaku nei, a ua malama ia kekahi oia mau apana, a ke waiho nei ma ka hale o W. D. Kaea. Ina aole i naha ua pohaku nei, me he mea la ua 1 1/2 paona koua kaumaha.

            E Mr. Lunahooponopono e. I kuu lohe ana i keia mea hou i hai ia maluna, ua kanalua loa ia au, a mamuli o ko'u ake e hoopau ia ko'u kanalua, ua hele aku au e ike pono i ka apana pohaku pele i malama ia ai, a i kuu ike ana, he pohaku pele io no, he pohaku hou loa, aole hoi he pohaku i malama ia no ka manawa loihi.

            Hoohaunaele na Iapana a C.D. Muller: Ma ka la 28 o Novemaba, ua kii aku na luna hana o ka "Hui Mahi Kope me Tea" o Kona Akau nei na Iapana e hele i ka hana ma ia la, a ua hoole mei na Iapana, "aole ehele i ka hana, no ka mea he la nui ia no ke aupuni Hawaii." A ua ulu mai ka haunaele mawaena o na luna a me na Iapana. A ua hoopii hoi ka haku hana i ua poe Iapana nei imua o ka Aha Hookolokolo no ka haalele hana. A ua olelo ae na Iapana, "ina makou e kaki ia mai i elua dala a ka mea hookahi e uku aku ai no ko makou noho ana e hauoli pu me kananka Hawaii i ka la kulaia o ke aupuni Hawaii, he oi loa aku ka maikai oia mamua o ko makou lawe ia ana imua o ka aha kanawai." A ma ka la 3 iho nei o Dekemaba, ua lawe ia ae imua o ka aha ua poe Iapana nei.

            Nui ke akule ma Kailua: Ma ka la 3 o Dekemaba, ua puni i ka upena a ko Kailua poe ke "akule"; nui na i'a i hei i ka upena. Ua piha pono ka eke; kahi e waiho ai o ka i'a. Ua kolo ia aku nei me ka manao e kokoke iki aku iuka, aka, ma keia hana ana, ua moku pu a e la upena, a pau aku la ka 3/4 o na i'a i loko o ke kai. I keia manawa, ua make ka i'a a ke luu nei na kanaka i i'a na lakou iho, he mau lau a he mau mano ka kekahi poe. Ua luu na kanaka a po ka la, aole i pau ka i'a oloko o ke kai. A ma ka la 4 ae, (he la Sabati) ua pae ka i'a iuka o kahaone, a ua ku ka pilau, a ua kanu ia i ke one. A ke ku mai nei no ua "akule" nei i keia mau la, a me he mea la e puni hou aku ana no.

            Ua lokahi ia: He palapala noi ka'u i ike iho, i kakau inoa ia e na inoa he__e noi ana i ke Kuhina Kalaiana, e hoomana mai ia S.B. Kaomea i luna alanui nana e hoohana hou aku ke koena o ke alanui e moe nei mai Kailua kai a uka o Kehana. He hoike ana mai keia heluna nui __ ka poe i kakau inoa i ko lakou hilinai ia S.B. Kaomea, he kupono ma ia hana. Pela io no. I kuu manao, ua lawa ia kanaka ma ia hana, a o kana hana ia i hele a hio ka ihu. Ua kupono ko ka lehulehu hilinai ana iaia, a e nani auanei na alanui o Kona Akau iaia. O ka nele loa o D.K. i hoi mai nei mai Honolulu mai, a hoounauna aku nei ia J.K.N> e hana i palapala noi nana, oia ka luna alanui ma ia wahi. Aohe he loaa, aohe ike, aohe no he poe hilinai aku iaia. Makehewa ka onioni ae e kau ma ia wahi.

            Kona, Hawaii Decemaba 15, 1892.

 

Ke Ahinoa

E MR. LUNAHOOPONOPONO:

            Eia ma ka apana o Kalawao nei kekahi ahi e a nei iloko o keia mau la, ua nui ka a ana o keia ahi he waiona ke holapu hele nei iloko o na kauhale, me kona mau alelo ana ole, iwaena o ua kane a me na wahine, a pau pu aku me na keiki.

            Pehea la e pio ai keia ahi no a? Eia ka hana malaila. Aia iwaena o na haipule o ke Akua a me ka makua nana e hoomalu nei i ka Panalaau nei. Oiai ola ka mana e hoomalu i keia lahui kanaka nui, mai na ma'i a i na kokua, he leo kona e weli ia, a pela hoi na haipule oiaio o ka Haku, o ko lakou mana e hoomalu, oia ka poe i ike he ahi keia nana e hoolilo i ka noho maemae ana i mea pelapela a lilo ka maluhia i mea lapuwale.

            E loaa ana he ninau iwaena o ka poe oia auna, ka pae e iho ana iloko o ke kio lepo pohopoho? Heaha iho ka pilikia ke lilo ke kino ma ia hana, he mea ole ia. Eia mai ka'u haina oiaio. He lua ia e poino ai nou, no ka mea, e hele ana maia hana lapuwale. Poino ke kino me ka uhane ke lilo ma ia hana a me kou ola pu kekahi. A uo ka ike pono o ka mea kakau nei, he hana ino loa. Ina e lilo ana ma ia hana, aia kau wahine, na keiki, ke noho la me ka pilikia, aole oe e nana iho ana aia ak@ la mahea.

            A no'u iho, ua ike au i ka hopena awahia o kela hana, he hana ino loa e pau ana kau mau pono i waiho ma kou waihona i mea ole, a he puhikole ka hopena. Nolaila, eia mai ka leo o ke ola ke puana ia aku nei imua ou e kuu io a me kuu iwi. Puu au i ke aloha i ko'u mau hoa o ka aina o ka ehaeha a me ka luuluu. Eia lakou ke komo hohonu nei i ka luahi o ka waiona. Nui loa ka poe ma keia apana e lilo nei ma keia mau hana, ke mau nei ka a aole he kau e pio ai. Ke puana ae nei au me ka hookamani ole, o ke Akua wale no ka mea nana e kinai a pio loa keia ahi. Ua hookuu ia mai ka a ana o keia ahi i ka wa e noho ana ka makua mua o makou W.H. Tell. Ma kona mau la mua o ka noho ana mai ma ka Panalaau nei, ua maluhia, a mahope mai ua a liilii mai la keia ahi a hiki i ka nui loa ana a lilo i luahi no Gehena. Pololei ka'u mau hoakaka ana, o W.H. Tell ka mea nana i hoaa ka pulupulu a o na hoa kanaka e hono nei ka mea nana i kaka i ka wahie a me ka pohaku a hiki i ka enaena ana o ka imu, ke mau nei ka enaena a hiki i keia la a'u e kakau nei.

            Ma na la i aui aku nei, ua hoouna ia aku kekahi leta ma ka Panalaau nei e kekahi o na makua o ka pono Kristiano, I ka makua nana i kukulu ka Hui Lipine Polu (Alapaki) a ua hooko ia mai.

            Ma ka la Sabati, la 4 o keia mahina, ua hooko ia ua hana la. Ua kukulu ia ka Ahahui Lipine Polu, ma ka Halemai o Kalawao kahi i noho mua ai na ma'i ma Kalawao nei. Ua lilo mua ka hanohano i ka Ekalesia o na La Hope, ka wehe mua ana ma ia la. Ma ia la no, ua wehewehe mai ka makua S. Halai ma na mea e pili ana i na hana o ka la, ma na mea ano nui, a ua apo mai la kekahi poe a ua loaa ma ia la 7 ka nui o na hoa. Ma kekahi mau la mai, ua loaa hou 4 lala, ka huina o na lala 11. Oia mau inoa a pau, aia ia Alapaki ma Honolulu.

            Ma ia Sabati no, ua koho ia i komite, a ua loaa ke komite o Luiga Kawai a nana i hele aku imua o kona mau hoa o ka luuluu, a puana ia mai na huaolelo makona, a me na olelo hoohenehene mai na hoa mai ona. Aka, aole lakou i ike i ka lakou mau mea i kamailio ai, a ua loaa iaia ekou mau hoa oia 2 mau kaikamahine opiopio, ua loaa ka uhane maikai ia laua, a hookahi hapauea. Ma ka la a'u e kakau nei, ua loaa hou hookahi lala. Alaila ua piha aku la 11 lala o ka Ahahui Lipine Bolu.

            Nolaila, ke noi aku nei au i o'u hoa o ka aina ehaeha, a no ka wa e ao kanaka mai ai, a lilo kakou i mau hoa no ka Ahahui Lipine Bolu. Ua lawa au maanei.

            J. Kahilina.

            Kalawao, Moloka, Dec. 8 1892.

 

HOOLAHA PNO WAI.

            UA WAIHO IA MAI HE NOI NO KA HOOponopono ana i ka hoopaapaa pono wai ma Manoa, Oahu, ko Hawaii Pae Aina., e Emma Nakuina a me A.K. Kunuiakea, na mea e koi nei he pono ko laua e wehe a hookahe ma ka auwai mai Keapuapu, Kapilipili a auwai paha maluna o ke awawa o Manoa mawaena o na aina o Kuhi, Kalaweamoku, na hooilina o Kuihonuia, a me H.J. Nolte @oko o Kauwalaa, Ne@cal@ a auwai paha malalo mai o na kaupapa loi mai i kapala Ailuau, alaila iloko o ka aina o na mea hoopii i kapala o Kauwalaa, me ka pono e hookele a hoohana i ka wai mailoko mai o laila no umikumamalua mau hora o ka la o ka wa malamalama iloko o na la eono a pau; me ka hoohalahala i kekahi poe i olelo i ka poe pale e hoole i ua mau mea hoopii la i ua mau pono la a hookahi aku la hoi kekahi poe i ua wai la a maila he poe e @ kekahi he mau pono ko lakou e pilikia ana ma keia mau hana. Nolaila ke hoolaha la aku nei ka lohe i na poe a pau he kuleana ko lakou, a o ka oi loa aku i na ona o na aina e pili ana, e hoolohe ia ana keia noi ma Manoa ma kahi o Kuh@ Pa@ou, Manoa. I ka Poaono, Ianauari 7. 189@. hora 2:30 auina la.

            P. WUNDENBERG.

            Komi@ina o na Pono Wai a me na Ala liilii no ka manawa   2@3

 

OLELO HOOLAHA.

            OIAI, UA LILO MAI IA'U MA KE KUAI KA hoolimalima o ke Kai Lawaia o Kukuluaeo no laila, ke papa a ke hookapu loa aku nei au, a o na mea a pau e loaa aku ana e lawaia ana maluna o na kai nei e hoopii la no ma ke kanawai.

            JOHN KAMANOULU.

            Honolulu, Dec. 1@, 1892.      2@3

 

Hoolaha Kumau.

OLELO HOOLAHA.

            E IKE AU ANEI NA MEA A PAU @ ka mea @ ka inoa ma@ @ k@ papa a ke hookap@ @ aku nei au @ apana aina e waiho la ma ka ahupuaa o @, Kona Akau, Hawaii, @ hook@ wai@ na mea @ @: @ e loaa i k@ luna i @ a'o oia o A.P. Nahulu e uku ia e like me ke kanawai.

            H.W. HAL@L@

            Honolulu. Nov. 12 1892         @

 

Hoolaha a ka Lunahooponopono Waiwai.

            O NA POE A PAU HE MAU KOINA KA KAkou i ka waiwai o KEKAHA i make o Waiehu, Wailuku, Maui, Ko Hawaii Pae Aina, @ koke mai me na hooia kupono i @hiki ia imua o ka N@ o ka @, i ka mea nona ka inoa malalo iho ka mea i hookuhu ia i Lunahooponopono Waiwai no ka waiwai o ka mea i make, maloko mai o na malama @ a i ole ia e hoole mau loa ia aku no. O ka poe a pau i ale i ka waiwai o ka mea i make, e hookaa koke mai @a ka manawa a mamua @ o ka pau ana o ka eono malama.

            W.H. DANIELS.

            Lunahooponopono Waiwai o Kekaha i make.

            Wailuku, Maui, Oct. 2@, 1982.          @

 

Hoolaha Hookapu Aina.

            KE PAPA A HOOKAPU LOA IA AKU NEI ka holo ana o na holoholona o ka poe e ae maluna o na aina hanai holoholona o'u ma @honua a me ka hapa mauka o Humuula, Hilo, Hawaii, a ke kauoha ia aku nei e hoonee aku i ua holoholona me ka hookaulua ole, a i ole, e hoopii ia no e like me ke kana wai.

            J.T. BAKER.

            Hilo, Hawaii. Mar. 31, 1982.              @

 

 

KAUKA LEONG KENG TONG.

(L. AKINA.)

            E IKE AUANEI NA ANO LAHUI A PAU E nohoana ma ke Aupuni Hawaii, mai na kane, wahine a me na keiki; i loaa i na ma'i o kela a me keia ano, e naue mai i ko'u keena hana, a na'e e hoopau aku i na ehaeha a ka ma'i maluna o oukou e na makamaka, ke hiki ia'u ke lapaau i na ano ma'i a pau: ma'i iloko o ka opu, hi'i ke kino, aki iloko o ka iwi, eha o ke poo, ma'i wahine, a pela aku. Mai hoololohe aku e na hoa, a he hiki ia'u ke lapaau i ka ma'i hookaawale ohana. Hele mai hookahi, hele mai elua, hele mai no a pau loa; he oluolu ka auhau, ke hui me ia ma na kukai olelo ana: ua makuakau au e pulama mai i na kono ana mai mai na Mokupni mai, me ka eleu me ka hikiwawe loa, he makamaka a he hoaloha maikai no ou e na Hawaii oiaio.

            DR. L. AKINA.

            Helu 40, Huina o na Alanui Kamika a me Hotele Honolulu.             @

 

Hale Hana Kopa O Honolulu.

            Ua paa aunei ka Hale Hana Sopa Mahu Hou o ka poe no lakou na inoa malalo iho a ua makaukau lakou e hoolauna aku i ka poo piepiele i na Kopa Maikai Loa Maoli.

            I hookomo ia iloko o na Pahu 100 paona mai ke 42 a 56 auka Kopa pakahi.

            Ke hooia nei makou i ka oi o la MAIKAI o ka makou KOPA mamua o na Kopa o waho mai.

 

            Ua kuni ia mawaho o ko makou mau Pahu me ka hoailona "HONOLULU SOAC CO.," ae

Kuai ia e na Halekaui Liilii a Pau

HUI HANA KOPA O HONOLULU

M.W. McChesney & Sons,

Na E2ona.

@

 

PAPA! PAPA!

AIA MA KAHI O

LEWERS & COOKE

(LUI MA),

Ma ke kahua hema o Alanui Papau me Mol.

 

E LOAA NO NA

PAPA NOUAIKI

O kela a me keia ano,

Na Pani Puka, na Puka Aniani, na Olepelepe, no Pou, na O'a, na Papa Hele, na Papu Ku, me na Papa Moe he nui loa.

NA PILI HALE O NA ANO A PAU

A me na

WAI HOOHINUHINU NANI

O na ano a pau loa.

 

Na Balaki o na Ano he Nui Wale

            Ke hai ia aku nei oukou e na makamaka a pau, ua makaukau keia mau makamaka o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana no ka

Uku Haahaa Loa,

            E like me ka mea e holo ana mawaena o Laua a me ka Mea Kuai.

Hele Mai e Wae no Oukou iho.

2396-q

 

Hoolaha Kumau

KAKEL@

ME

KUK@

KA HALEKUAI N@

O NA

WAIWAI LIKE OL@

NA LAKO

HANA KAMANAAPA

                                                                        Na pahi,

                                                                                    Na Upa,

                                                                                                Na Palupalu,

                                                                                                            Na Pena, a me na

KAA PALALA

NA IPUKUKUI ME NA AILA

PALAU

A me na mea Mahiai.

NA PAKEKE PO@

                                                                        Na Ipuhao,

                                                                                    Na Hiwai,

                                                                                                Na M@, a me na

                                                                                                            Ah@ Lawaia

Mikini Hamuhamu

MIKINA A WILCOX ME GIBBS

Na Mikini a @@mingtion.

Kakela me Kuk@

@

KA AYER SASEPARILA

            Oia ka LAAU oi loa o ka maika no na mai i hookumu ia mai ke koko ino mai. Ua oi loa ae hoi, no ka mea, o kona kahua i hookumu ia ai o ka

Honodoruse Saseparila Oiaio.

            No ka mea, o ka LAU NAHELEHELE a me na mea a pau i maa i ka hoohuihui ia, oia na laau oi loa o ka maikai, a no ka mea hoi ua ike ia ka waiwai @ ma ka lapaau ana i na MA'I o ke KOKO ua oi ka

Ayer Saseparila

ma na mea a pau e hooikaika a e kukulu hou ai i ke kino i hoonawaliwali ia e ka ma'i a me ka eha.

            Ua hoonoono ia ka ai, ua hoopau ia ka ma'i o ka waihona hoowali ai, ua hooikaika ia ke Ake a me ka Puu Hoowali ai, a hoohana maikai ia na lala a pau o ke kino. Ua hookuke ia mai ke kino @, ka laau make o ka ALAALA, ua hoola ia na EHA, na PUHA, na RUMATIKA, na MAIHEHE, na HUEHUE a me na ma'i ma ke poo kahi wale o ka hupe, a ,a na wahi a pau ke hooia mai nei na Kauka alakai i ka maikai o keia laau.

            Ke hoola nei ia hui a e hoola @ hoi ia oe.

            No ke KUNU a me ke ANU o ka

Ayer Cherry Pectoral

ka laau lapaau alakai o na ohana.

No ka NALULU, ka LEPOPAA, ka LENA a me kekahi mau mea inoino e ae o ka opu, e lawe i ka

AYER HUAALE CATHARTIC

E makemakenui ia nei e ko ke a@ puni.

Hoomakaukauia e Kauka J. O@

AYER & Co., Lowell, Masekuseta

HOLLISTER & CO.

Na Agena ma ka Paeaina Hawaii.

2396-q