Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 53, 31 December 1892 — NA LETA [ARTICLE]

NA LETA

o mAiemake e Si*e i ke koiko o r?4 hAli ao na ox&nao i htxrpeJt* ia EHlalo *> keia pc<£? ko ui4kt>u jv.<? mea k*kart.!

He Hoonaauao aka ia "Ikemaka'' ke Kaiiu Aknn Eana Knmukanawai Hou.

E Mk. LvNAiiooro^oroso:— E oluolu oe, e hookaawale ae i wahi lumi no ko'u mau manao hoakaka no na mea e pīli ana I ka poao i ka Ahaolelo e koho ī mau elele e hana i «'Kumukanawai Hoo," no ke aupuni, e like me ka llamuka e olelo nei ma kou heiu 51, Dekemaba 17, 1592. a ka hapa uuku hoi o ke komite hana kumukanawai a

ka Ahaolelo i apono ai, Wahi aka Ilamuku e olelo nei, a loaa i kumukanawai hon, alaila, pomaiKai ka Lahui, ka Moi, a e hoomau loa ai hoi ike kuokoa oka aina. Ma ka inanao oka mea kakau, o kela komite hapa uuku o ka Ahaolelo a me Ikemaka e apono nei 110 ka hana hou ana i kumukanawai hou, he man kamalii aiwaiu wale no lakou a pau, a oi loa aku, ke hoopunipuni nei lakou i ka lahui, a aole 110 |>aha Inkou i heluhelu wahi kanawai iki, i hiki ai ia lnkou ke iioomaopopo

iho, o ke kuimikanawai e !:« nei, oia ke kahua o ko aupuni i keia la; a o na kanawai e kue ana i ua, kumukanawai la, c Hio ana ia i mea ole. Malia io 110 paha he mea ruaikai k\ hana ana i kumukanawai hou, aka, o ka pilikia wale no, he kue ke kanawai koho eleie i ke kuniukanawai e ku nei, ke kuhua hoi o ko kakou Ahaolelo kau kanawai e noho nei. Nolaiia, e ka lahui, ke alakai hewa ia nei kaKou e na Iunainakaainana a [Kemaka e painuu nei, ana hoi e kahoa nei i ka lahni e apono aku i kaim kukahekahe. Iie kanaka Ilawaii au ma ka hanau ana, aka, aole loa o'u mahalo iki i ka Ikeiuaka, oiai, ua ike ole oia i kana mea e olelo nei. O ke kumukanawai, he aelike ia mawaena o ka Moi a me ka Lahui ma na aupuni Moi, a oi loa aku na «'kanaw r ai manao o Enelani, ("Cominon La\v of England") oiai hoi, ua ka* kau inoa a hoohiki ka Moi Kalakaua a me na makaainana ma keia kumukanawai e ku nei, a ina pela, pehea iho la auanei e hiki ai ke hoopau? Aole loa e hiki ke hoopau ua hiki no ke hoololi ia, nolaila, ina paha o ke kanawai koho elele hana kumukanawai a na Ilon. U. I\ Kamauolia ma i apono inai nei lu, he kanawai ia e koho ai i aha elele hoololi kumukanawai, e aho iki palia ia, akn, he hoohaahaa loa ana ia i na lunamakaainana, oiai, ua koho ia lakou i wahaolelo no ka lehulehu, a no ka hiki ole anei ia lakou e hoololi i ua kumukanawai nei, i manao ai lakou e koho i elele na Iakou e hooponopono, a i ole, hana hou palut i na wahi hemahema 0 ke kumukanawai, ina aole i lawa ko lakou makaukau e lawelawe i ka hana hilinai ia a ka iehulehu, e aho 110, e waiho mai i ko lakou mau noho lunamakaainana. I'ela no hoi ke olelo hou nei o Ikemaka, a loaa 1 "kumukanawai hou," ola ka lahui a mau hoi ke kuokoa o Iiawaii uie ka Moi, ina peia, he keu aku ka laki o Ilawaii. Aole paha <> ke kumukanawai ka mea e waiwai ai o Ilawaii, aka, o ke kopaa ka waiwai pookela loa o Iiawaii i ike ia, mai oi ioa aku ka pono ina i hoopau ia e Ikemaka, kela kauawai hoonoa dute u Makinele, oia wale 110 ka ma'i mn e noho Iiuno nei ka aina i keia wa, aole o ke kumukanawai hou. lle mea oiaio, aole i maikaf loa ke kahua i puka mai ai keia kumukanawai e ku nei,aka, ua olelo ae o A. F. Juckl, o kfe kipi lanakilu, aole ia he kipi ma ke kanaw r ai. A no ke aha i hiki ole ai ia Ikemaka e hana ma ia ano hookahi? Nolaila, lie mea pono ia Ikemaka e hoonui hou i kona noonoo, 0 keia au malamalama lon o Hawaii, 1 maopopo pono iaia ka hewa a me ka pono. E like me kela moto a Kaleiopapa Kauikeaouli Kamehamehalll., <<Ua mau ke ea o ka aina i ka pono," pela e māu ai ke kuokoa o Hawaii o ka Pono, ina no paha o keia kumukanawai a i ole, i kumukanawai hou paha. A e like me ka Solomona, <<0 ka pono ka mea nana e hookiekie ka lahui kanaka." He mea oiaio, ua lilo kekahi mana o ka Moi ma keia kumukauawai e ku nei, a no ke aha ka

liiki ia Ikemaka ke kono aku i na lunamakaainana ana e kaena nei, b hoololi hou ae ia wahi o ke kumukanawai, oiai, he hana hiki wale no ia? Peliea la ka wahino kui !ei o Xuuanu, ina aia iioko o kana lei e kui ana he mau pua inoioo, e kiioi anei oia i ka lei hoiookoa no ia pua inoino? Maiia pela no ka po* 1010, a ano hepa, aka, o ka mea naauao, e kiloi ana oia i ka pua inoiuo a koe ka pua maikai a me na pua muikai e ae i hui pu ia iho, pohi eloaaai he lei maikai. "E i mai ko lei la e ka Lani. Ko iei huiamanu huiu melomele." Nolaiia, e ka lahui Hawaii, na owe hoi a na koa i eha ai na iii i ka ihe a me ka pahoa oia au pouliull, mai manaoio kakou i ka Ikemaka a me kekahi poe eae, oiai, aohe kanawai e hiki ai ke hana i kumukanawai liou, ma ke ano maikai, koe wale-no ma kela ano lapuwaie a R. *W. Wilikoki ma i hana ai, oia ka'u e minamina nei o hiki mal auanei he hopena awahia maluna o ka poe hapa ike, e iike me ia, ,a ma ke ano nui, he hana pono oie maoli ka na Hon. G. P. Kamaaoha, W. White I a me J. E. Bosh, no ko lakou hoao ! aoa e ahikai hewa i ka lahoi a lakou e olelo nei, ua hiki i ka Ahaole ko hana i kana\nil koho elele hana kumukanawai hou, aole ioa e hiui ia lakou ke kuhikuhi mai i ka lahui he kanawai kekahi nana i kauoha ia lakou e'hana pela, aoie, aole loa! Me ke kanalua ole, aole loa a kakoa kanawai, e olelo ana, o ka Ahaolelo ka mana e hana i kanawai koho elele hana knmakanawai, e hiki ai

ia lakou ke olelo ae, ua loaa ko lakou kahua kupono. Nolaila, e Kohala nui, mni maimoio I ka kou koa. E ka Mala Ulu o Lele, he palaina wale no ka Hīl.» i:* oe, he ekihai kahi paa. E ka pali Koolau e, ua pulapu iaoee Kooni E. 15. he wahi kii hoikelne wnle no oukou, •aia aku ma-o o Hi-o-a mo-ka>ihu. Aloha oe e "Ikemakn." J. K. Kapoukaiii.

ila Kahelnma ua kulaia ae kekahi mau !eile paahana ulana papale i ka la Karisimaka ma k » hale o Joei Kahinu me ka papaaina i piha i na ono a ka puu e lawa ai ka hoohiluhilu ana i kn l:i hanau o ke alii o naalii. Il»x>iiK\hui akti imua ma na hana niaikai.