Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 1, 7 January 1893 — He Moolelo NO KA Ui Nohea Berela. [ARTICLE]
He Moolelo NO KA Ui Nohea Berela.
Ke Kamehai hoopoiio—Ke kup.ia me ka luli ole—ile wahine na ke kane ho<jkahi—Ke au pnpiliki-i a me ka huli ana <> ka |Kjm;iikai mahope o ka wahiiiM. MOKUNA XXXII. HKKKLA I KA AI WAK AINA — lIK III : AK A I lIKI.K NO KA MAKK — I.OAA lIK I'l' UHONI'A lIOOLUOM*. Xo ko 15erela lilo i ka noonoo ana nona ponoi iho, aole oia i ike a hooniaopopo i kekahi mea kino kanakn e moe ana ma kekahi aoao o kahi ana o noho nei. Ua maalo mua iho he makai ma ke alo o Herela no eiua manawa, a 110 ka ekolu o ka manawa ua hoea hou mai la oia ma ka uwapo e hoemu ana i ka poe i loaa aku iaia e hiaome ana. Ua puehu aku lakou me he poe hipa la a holo pee aku la ina na ipuka hale a me na ala liilii i maa mau la lakou i ka hiamoo ia. " Keu ae a e hele aku, " wahi a ua makai nei ia Berela iaia i hou aku ai iaia me kana lanu newa me he holoholona ln. «'Aole keia he walii moe walo ia o ka poe loj)a. " Ua eu ao la o Berela a hoomala malama koko aku la ua makai nei i kana kukui helo po. Ike koke iho la oia aole i like ko Berela ano a kulana me ka poe i maa mau i ka loaa iaia inalaila. Ile aahu maemae* ko keia wahine opio; he helehelena nohea kona; he nanaina akahai hoi, he leele hoi ma na ano a pau.
Ui\ ano akahai koko iho la oia ma ka olelo ana, akn, ua komo iho la he tnanao hoohuoi iloko ona. «< Aole no au e kala i nana hakilo ai ia oe, " wahi ana i pane aku ai nio ka oluolu. 11 Manao au he ake kou e lele iloko o ka muliwai. Aole keia he walii kupono nou a no kekahi wahine opio i like ke kuiana ine kou. Ke kokoke nku nei ika hora 2 o ka wanaao a o kauhaie kahi kupono nou i keia wa. Aia I hea kou wahi? " Ua neenee aku la o Herela mai ka makai aku, a aole 110 hoi i pane aku. Ua hahai aku la no nae ka makai ma ka aoao. " He ake anei kou e pepehi ia oe ilio?" waiii a ka makai 1 ninau hou aku ai. » Aole, " wahi a Bereia. Ua pane aku o Bereia me ka leo haahaa. A ua pane hou aku oia: «Aoleaue pepehi ia'u iho. " "O ka pono ia. Ina ua hana oe i kekahi mea e huhu ai kou mau inakua, a ua hopohopo oe 110 ka hoi ana aku, o hoomanao e aho ka iohe ona pepeiao i na olelo nuku aao a na makua mamua o ka hele auwana ana ma na alanui o Laeiana iioko o keia mau hana oke aumoe. A ina hoi ua hakaka oe me kau ipo e like hoi mo ka inea i maa i na ano wahine i iike keano me kou, e hoomauao hou Iho, aole o ka manao ana e pepehi ia oe iho ka mea e hoona ia ai ona manao inaina. Ihea la hoi oe i olelo mai nei i kou wahi e noho uei?"
" Aole—aoie au i ike. E oluolu e hookuu mai ia'u. " A uiamua o ka pane hou ana aku o ka makai ua holo aku la oia me ka mama nui a haia loa aku ia ma kela aoao o ka uwapo aiahaka. Iloko o ka manawa j>okole, ua hiki aku la oia i ke aianul Westminister, he wahi hoi keia i malihini loa iaia. Ua komo ka manao hopohopo iioko ona no na kuono pouliuli, a hoomau aku ia oia i ka liele ana ma ka wae* nakonu o ke aianui. Ua hala mahope ona kekahi mau aianui hou a hoea aku la oia ma kekahi halepaa" hao I kapa ia ke Queen's Henah Prison. Maanei noho iho la oift e hoomaha. I keia wa ana e noho ana, ua hoomanao ae U oia ia Swlt*erian<l kahi
ona i i :ū i k i h i{)anui o kona mau l i I.*:\ ko<)-u ia wahi iain i keii w.i. Ao!e ona home mahiil.i. A«;le 110 hoi oiki honio ma .Starwood, kahi h i o kona niakuakano [unele,] aole no hol ona home ma kekahi wahi e ae. Aole ona wahi e manao ai e loaa ona palekana iaia i keia w:i. I keia wa ana e noho nei, ua hooinuka mal la ka |>oe mea halekuai e wehe i na ipuka oko hikou mau lialekuai. Ua eu ae la o I3erela a iioomaka hou aku Ia e hele. Ua maalo aku la oia niawaho o kekahi halt.*kuai. Ikt; aku la oia i kona aka maloko oke :uiiani. llc nana ina kona :ma i ike aku ai o ke ano haikea <> k.t mea muke me na maka e li-o ana, a ua hooinuopopo koke iho la oi.i o ke kuinu ka ia o kanaka e hele nei nui ke alanui e nana pono nei iaia. Iluki iho la oia i kona uhimaka a hoomaka aku la no i kahele ana a hiki i kona wa i hoea aku ai i ka hale hoolulu kaaahi o ka Uwapo Alahaka o Ladana. E hooniaka ana kekahi poe e komo aku iloko oka hale. Ua komo pu aku la-oia a no.ho iho la ma kekahi noho kaawale loa.
Ilooholo ilio la oia i konu lima iloko o kii ekeekee o ka holoku a i>a iho !a kona walu ekeeko daln. Nana no i iiookomo me kona niau mikillma a mu ka iiainaka, akn, ua paiaka ioa oia a liiki mai i keia \va. Wehe ae la oia i ka ekeeke a ike iho la ua pau pono no kana mau wahi kenikeni ponoi ite $215 me ka hapaha. Oka impaha kana i lawe ae, a iaia i hana ai pela, ua ike iho la oia i kekahi waiil apana pepa ma kekahi maiiele oka eke. Huki ae la oia a nana iho hi. Ile wahi apana pepa ia i haawi ia aku iaia e kona haku hale wahine o ka llotele Kakela Dova, mi l)ova, a e kau ana hoi ka inoa] o kekahi hotele o Ladana a Berela i noho til i kona wa i hiki mai ai i ke kulanakauhale, a ua kakau pu ia ka inoa o kekahi hale hoolimalima ma Boyswater. "No keaha hoi au e lielo ole ai ilaila i keia wa?" wahi ana i ninau iho ai iaia iho. Ile ioa ke alanui a'u e heie ai, aka nae, e nalo ana au mai ia Desemona mai a liiki i ka wa e maopopo ai ia'u ka'u mea e hana ai ma keia iinui aku."
Puka aku 1a oia iwaho. O ka hoea ana aku no ia o ke kaa ahi. Ua pau aku ka hapanui o na ohua i ka hoi ame na kaa pu. 13 ku ana no he kaa. Kuhea aku la oia, kau iho la a holo aku la 110 kahi a:ia i tnanao ai e loaa ona maha. Ua lele koke iho la o Borcla ilalo, uku aku la i ke kahu kaa, alaila, hookani aku la i ka bele kahea o ka hale. O keia bele kuhea ana i ho®kani ai, aia no ia ma ka ipuka e komo aku ai iloko o ka mala kihapai pua oka hale. O keia mala pua, ua pale ia a kaawalo ma ke aianui me kekahi pa hao kiekie. Ke nana kilohi nei o Berela i keia mau mea a pau, aka, aole i loaa ia ia he manawa e nana hoomau aku ai mamua o ka hemo ana mai o ka ipuka pa a ku ana he wahine haia iinua ona. Kono mai la oia ia Bereia e komo aku iloko, a ma ia manawa pu alakai loa aku la a hiki i ka hale a pii aku la ma ke alapii no ka hale o luna a hookipa aku la ia Berela maloko o ke keena hookipa e kiei iho ana maiuna o ka maia pua. A noho o Berela, o kona wa no ia i nalo koke aku ai. Aole no i emo iho, hemo uiai la kekahi puka a komo mai la ka haku haie wahine. O keia haku hale wahine, o Miss Kamanawa kona inoa. He wahine ailiki oia ma ka hanau aoa a he nanaina ai. liki kona ma na ano a pau. He heiehelena kona o ke ano ohaoha, he oluolu a ho piha lealea, i awili pu ia me ka naau auwai. No umikumamalima makahiki kona malama a hookelo ana i keia hale hooiimalima. He wahi wahine hana. He hoomakaulii pu no hoi, a i keia wa i loaa aku ai ia kakou, he wahi wahine alliki oia i loaa he wahi waihona daia mahuahua. Ma kokahi ano o ka poe ailiki, e ka mea heiohelu, he poe lakou i ona ia e keia mea he naau oluolu, pela no hoi ko kakou wahi haku liaio wahino hou.
! <'o,vāu o Mis< Kamanawa/' wahi ; ana i p.me aku ai ia Bon-la mo ke kunou pu ana aku a me ka miooaka pu. «Ua liai mai nei kuu kauwa wahiue ua oe e ike ia'u. He oinio anei?" <'Ae," wahi a Berela. 4i O Mi>6 Star ko'u inoa. No kekahl mau la i hala ae nei, ua hoohala ia e a'u he mnu hora pokole ma ka Holele Kakela Dova ina ke taona o Dova, a oini au malaila, ua haawi mai ka haku hale wahine he palapila kuhikuhi alakai nou a no kou hale, a ma ia ano au i hiki inai nei." Alaila, e like me ka inea maa mau ia Berela, hoike hou aku I.i oia i ka moolelo pololei o kon i ola ana a me na mea a pau e pili ana nona, a ma ka hooki ana, ua panai hou aku la oia me ka ninau ana aku, <l Ua iohe aku laoe i ko'u moolelo mai ka mua a ka hope, ua hiki anei ia oe ke haawi mai i wahi keena moe no'u?" <«Me ko'u naau a pau loa, o loaa no he keena moe nou. Ua hiki ia'u ko haawl aku i kekahi keena o mua 0 ka hale ekolu no elua dala oka pule me ka hui pu aua i na lawelawe a ine na hooponopono ana a ka haiawahlne. Malia ho wahi makalei oo i hoea mai nei i o'u nei i keia kakahiaka nui loa, no ka men, ia'u 1 haulo mua aku ai ko'u nnnaina maluna ou, ua pipili paa aku ko'u manao a ohohia ana mahopo ou. Ile mea kaumaha no lioi ka ike ana i kekahi wahine opio a kulaua i like me kou e hele iiulī ana ma ke kulanakauhale o Ladana nei i ona wahi keena e hooluolu ai i ke poo. E kala mai nae ia'u. Ke lilo nei au i ke kamailio a hoopalaleha aku la ia oe. E hahai mai mahope o'a a e alakai aku no au i ke keena a'u i
manao ai nou." Ua eu ae la o Berela me ka hoihoi nui. Alakai ia aku la oia no eluaalapii a hiki aku la i ka hale ekolu, a koino aku la iloko o ke keena. He wahi keena nioe keia i hoonani ia ine ka inakaulii. Ua paa na paia nie ka pepa, a ua halii pu ia ka papahele me Ka moena. < 4 Ua lawa ae In; e noho au," wahi a Berela i pane aku ai me ka hoihoi nui. "Aole o'u wahi okoa aku i koe e hele ai. Ua hookuu aku nel au i kuu kaa, a aole o'u wahi e ae e hele aku ai." "Ua ae au e like me ka'u i olelo mua aku nei ia oe. Nou kena keena. Nou na mea a pau. Aka, alia oe e pulale. Ua maluhiluhi oe ma ka'u ike aku. Ua loa kau alahele i hele mai nei. Ua nani lioi ua loaa ia oe ko'u inoa a me ko'u walu i nolio ai, hookahi wale no a'u wahi olelo hope—o ka hale ia noho iho. Oka hale keia maluhia oe. O ka hale keia nalo kou mau kina a me na hala. Ua lohe au; iloko o'u nalohia ia mau mea a pau loa. Ua
maemae oe imua o ko'u nanaina. "Hookahi nae mea i koe a'u e hoike aku ai imua ou alaila hookuu ae keia mau kamailo ana a'u. Alia oe e lawe e i ke keena. Alia oe e pulale. Ke ike aku nei au ua pololi a maluliiluhi oe. E iho hou ae kaua ilalo i >*e keena hookipa. Malaila kaua e noho liooluolu ai a liiki I ka manawa e makaukau ai kou keena a ho-a pu ia hoi ke kapuahi hoopumehana. Lalapa ke ahi o kapuahi, hoopumeliana pu i ke keena, pela e pumehana a oluolu maikai ai kou hiamoe. E ae hou mai ia'u e panai aku uo ka manawa hooe ioa i ko'u manao, aole loa mai kinohi mai 1 hana ai e like me keia i kekahi mea okoa aku, a la oe wale no. Ua pahola aku nei au i na mahalo a pau ma ko'u aoao a'u i ike ai. Ina ae kaua no ke keena hookipa." Maemae keia mau olelo i pa-e aku ma na pepeiao o Berela. Aole hiki iaia ke hoonana iho. Eu ae la oia a hahai aku la mahope o Miss Kamana. Ua pahola ia aku imua o Cerela na mea ai a pau. Ua al oia, ua inu a ua kena, a no ka manawa hope ala oia maioko o ke keeoa i haawi ia aku nooa e hooiuola ana iloko o na oluolu a me na pumehana a pau i pahoia oiaola Ia aku imua ona. ! Aka, e ka mea heluheiu, ia BeI rela i ioaa aku ai ia kakoa iloko o i o keia keena, e noho hookahi ana
iloko «> p.a iuhiehu n ka maluhi.t T a e aha aua la oia i;»ia e ana, ina hoi e hnomahui iiio ka kaua mnau ana |k*l.i ? Eia p.iha ke kuailo: K noho ana o Berela, a o na akaku o Desemona ko ku i:ei imua *»na. Ona honmanao aua, <> na halia ana, aia hikou a pau ke ku aku nei, aia iloko ona keia mau kuhoaka a haawina a pau. E ka nsoa holuhelu, ke hoomanao nei o Berela n:> I)esemona. Ua ike pu ia aku oia e kakau ana. Ao, e kakau ana oia i » Desomona. 10 kakau ana oia penei: <{ Dear o kuu puuwai Eia au ua hala: Send me your 1« \ e Ever mine. Mai poina ia'u— Oh! aole, aole loa; Nau neUa mau, A hui hou kaua." Aka, e aha hou ana o Berela ? Ua ike hou ia aku 110 oia e kakau hou ana. K kakau ana pehea la ? K kakau ana penei, a o kona manao maoli ia 110 Desemona: "E kuu dear Desemona:—la'u i haalele aku ai i ko kaua hale hoolimaliina a o ko kaua pupupuhale i hui a launa a hookamaaina ai, ua
manao nu e lielo mai a e lawe ae i ko'u ohi ponoi. Na keia niau lima palupalu e liooko i ka īunnao n na kalil manao kuokoa uuku Iloko o kc kino e hooko pilia aku i na inea a pau i nianao ia. Aka, aole i hooko ia ka niea i manao i;i. Me he mea la o kou akaku no ko'u lama hoopakole, a o ka oi loa ae nae o ka inakua ma ka lani. Oka minao nui iloko o'u, oia no ka pepehi ana ia'u īho. Ua hele mai au no ka Uwapo Westmlnister. Ilaila au i manao ai e hoonalohia aku 110 ka manawa pau ole ia Berela nei. Ilaila e lele iho ai o !3ere!a iloko o ka muliwai a make. Ilaila, ama kekahi wahi kokoke e loaa ai i kekalii poe a'u i ike ole ni keia kino nei. AUa, ua pnle ia ae ia nmu mea a pau. lala ma ka laui a ia oe pu palia kekahi, ua loaa īho la ia'u ka palekana. Ma ia pakele aua mai o'u, ua nuwana hele mai la au ma im alanul a hoea ma keia wahi a'u e kakau aku nei la oe. Jle wahi keia no ka maha i loaa ia'u, aka, e kala mai, ina au e huna ana i ua wahi nei. E 1 iho paha auanei oe, 110 ke aha la ke kumu ? Eia: Aia a hui hou kaua ma kela ao. Ehaeha ko'u naau ia'u e kakau nei i keia mau mamala olelo nialuna ae, aka, aole e hiki ia'u ke huua iho i ka mea oiaio. Aole au he wahine mare nau, e kuu Desemona; o ko kaua mare ia ana he mau hana hoomakeaka wale no ia. E hai aku ana au ua palekana oe a ua kaawale oe mai ko kaua noho na mare aua ho kane a he wahine. Ia kaua e ku ana mamua o ka ipuka o ka halepule, ua manao au aia au iloko o ka nani e oi mau loa aku ana no ka hopena a ma na paepae kapu o ka Paredaiso, aka ua ike aku.la au iaia i ka maalo aua ae—o Vane Konaroe, kuu kane mare ! E alolia mai ke Akua ia kaua a elua ! Aole loa au e ike hou ana ia oe, aka e pule no au i ke Akua nou a hiki i ko'u mau ia hope; a ma ia manawa, ke manaolana nei an e nalohia aku ana kou aloha no'u iloko o kou puuwni, a e lilo no oe i kanaka e noho ana iloko oka hauoli mau. Aka nae, auwe e kuu Nohala l He mea pau wale ke oia o ke kanaka, aka aole loa ke aloha. E aloha no ka nianawa pau ole! Berela."
I ke kakahiaka o kekahi la ae, me o kona maka i ka uhi ivme kona liaaiele oie ana he wahi moali e hiki oie ai ke ike & hookolo ia oia, heie aku la oia no haie leta a hookomo aku ia i kana palapaia. f Aole i pauJ] Ua pau ka makahiki 1392, a eia i ka makahiki 1393 e hele nei, o ka mea kupaianaha aole i pau ka Ahaolelo pauaka. Ua hala aku ma keia aoao mau o 0 ka honua, o Mr. Kapou (e kau alani mao ana ma ka huina o alanui Moi me Papu). Ua haalele iho oia Ika ohana, na makamaka ame na hoaloha e paiauma aku nona ma keia ao.