Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 2, 14 January 1893 — NA LETA [ARTICLE]

NA LETA

Aole o makou makemake e lawe i ke koikoi o na hala no na manao i hoopuka ia malalo o keia poo e ko makou poe mea kakau

Ke Awa o Puuloa

O ke awa o Puuloa, oia no kekahi ninau nui iloko o na kau ahaolelo a pua loa, a ua wehewehe nui ia keia | ninau i na manawa a pau, a ke we-

hewehe hou ia nei no iloko o keia manawa, a e wehewehe hou ia aku ana no hoi ma keia hope aku. Ma keia ninau, ua ike au i ka weheweho nui o kekahi poe loea kalai olelo a he ku no i ka mahalo ke hoolohe aku, a e oluolu mai hoi ka lehulehu ia'u e wehewehe aku i ko'u wahi manao. Hookahi wale no mea i manaoia ma keia ninau, e loaa mai na pomaikai i keia lahui, ma ka lilo ana aku o Puuloa i wahi hoolulu mokukaua a i wahi hoahu lanahu no na moku manawa o Amerika Hoipuia; a aia ma kahi o ka pomaikai a pomaikai ole paha o keia aupuni ke haawi ia o Puuloa la Amerika kahi a'u e kamilio ai Eia ka mua, o ka aina kula palahalaha e waiho ana mai Maliko a hiki i Paia, he kula waiho wale ia iloko o na makahiki lehulehu wale a na kuai ia ua aina la a na lilo i na

haele Amerika. 25 keneka no ka eka hookahi, i ka wa e noho ana o Limaikaika i Haiku, kokoke hookahi tausani eka paha kona nui a oi aku a emi mai paha, ua lilo loa ua aina la a hiki i kela la. Mamua he uuku ka mea loaa i ke aupuni ia manawa, pehea la i keia manawa, aia ke hookomoia nei he mau tausa ni dala iloko o ka wahihona aupuni pehea la ia. Eia ka ninau, ua lilo anei o Hawaii ia Amerika no ka li lo ana o ia wahi i na hoale Amerika oia hoi o Limaikaika? No ka mea, he kula holoholona wale iho no ia, a ua kanaha paha makahiki ka lilo ana o ia wahi i na haole Amerika a

hiki i keia la Pehen hoi ke kula o Kamaomao lilo iho nei ia C. Spreekeles, ina e hui pu me na aina kalo iloko o Wai luku, he iwakalua tausani eka ka nui, a ua lilo ua aina la no na dala he umi tausani wale no, lilo loa i kela haole Amerika; mamua loa he aina kula p*** a kula holoholona wale no na, aole akahi keneka loaa i ke aupuni ma ia aina, he aina hoo lima wale no ia no na olohe he mau miliona ko lakou nui. Aka, pehea i keia manawa, he umi tausani dala ka nui e hookomoia nei iloko o ka waihona aupuni i kela a me keia makahiki. Pehea la. ua lilo loa anei o Hawaii nei ia Amerika. Pehea hoi kela aina mauka iho o Puukanakanui, he kula palahalaha waiho wale iho no ia, aohe waiwai, he wahi hele wale iho no na holoholona lio a me bipi, aka ua kuai lilo la ua aina ia ia C. Brewer Ma he poe haole o Amerika, he nui ke dala e loaa nei a e hookomo ia nei iloko o ka waihona aupuni, kanakolu makahiki i hala ae nei o ka lilo ana lilo loa anei o Hawaii nei ia Ameri ka, aole loa.

Pehea la kela aina palahalaha mai ke kihi o Waiehu a hiki i ke kihi o Waihee, o Ahikuli paha ka inoa o ia wahi, he elima a i ole he ehiku haneri paha ka nui o ua aina la, a mamua aohe mea loaa mai ia kula waiho wale, aka ua lilo ua wahi la i na haole o Amerika, aia i ka ohana o James Makee i noho ai i Ulupalakua mamua, i keia manawa he puu dala nui no ia aina e komo nei iloko o ka waihona aupuni, a pehea la, ua lilo loa anei o Hawaii nei ia Ameri ka Huipuia. Pehea la hoi kela leuia palahalaha e waiho wale ana ma Honouliuli, he kula hanai holoholona ia, aole he mea loaa i ke aupuni malaila, aka, ua lilo ua aina la ia Jamcs Campble Ona Miliona o Lahaina, Maui, pehea la i keia wo, ke hookomoia nei iloko o ka waihona aupuni he mau tausani dala; he haole Amerika nae ua haole nei nana i kuai ua aina la, pehea la ua lilo loa anei o Hawali ia Amerika Pehea la kela mau kula lapuwale waiho wale ma Hana a mo Mokae, a me Kipahulu, aole he mea loaa malaila, no ka mea, ma kekahi wahi he pohaku wale no, a ua kanula | kekahi ko iloko o ka iliili pohaku a ua nui loa ka waiwai ma ia mau wahi a pau, a ke hookomoia ne ilo ko ka waihona aupuni he mau tausani dala, pehea la, ua lilo loa anei o Hawaii ia Amerika mamuli o ka lilo ana o ia mau aina i na haole o Amerika,

Ke manao nei nu, ua lawa paha ka'u wehewehe ana no na mea pili i ka waiwai a me ka pomaikai o ke aupuni, ma ka lilo ana o kekahi mau tausani eka i ke kuai lilo loa ia ana i na haole Amerika, aole hoi i hoopilikia ia ka lahui, maila, aka aia ma na mokupuni e ae o Hawaii nei kekahi mau aina i lilo i na hao= le o Amerika, aole nae au i ike, a ke manao nei au, pela io no. Eia hoi kekahi mau hoakaka, mamua ae o ke kukulu ia ana o na mahiko ma na wahi i hoakakaia ae nei maluna, a me kekahi mau wahi e ae o ke aupuni i hoakaka ole ia e a'u, aole he wahi e loaa ai ke dala a na kanaka, aka mamuli o keia mau oihana nui i kukuluia ai o na mahiko, ua komo pu aku la na kanaka mikiala hana o na Hawaii i loko o na hana mahiko pu me ua haole o Amerika, a ma keia mau hana hoowaiwai iloko o ka aina, ua loaa pu i na kanaka Hawaii kekahi mau dala

a ua noho kuonoono ka poe malama pono i ka lakou mau hana luhi, a ua kukuluia na hale laau a puni ka paeaina, mamuli no ia e na hana hoowaiwai a na haole Amerika i kukulu ai maanei, a mailoko mai hoi o na aina o Hawaii nei i kuai ia aku i ua haole Amerika a ma keia mau alakai ana a'u ia kakou, e nana aku ai ia Puuloa, a maopopo na ia kakou ke hoakaka no Puuloa Aka ma keia mau hoakaka ana ae nei maluna, aole paha ia i like me na manao o keia ninau ia Puuloa. O na hoakaka mua, ua pili wale no ia i na kino pakahi; aka o keia, ua pili keia ninau i ke aupuni me ke aupuni, nolaila, o ke Aupuni o Amerika ua makemake ia Puuloa no na kumu i hoakakaia mamua. O ka noho ana kuikahi o na aupuni elua ma waena o kakou a me Amerika, oia kekahi keehina maikai loa i loaa ia kakou, a ke noho makamaka maikai nei kakou me lakou, a ke omo mau nei kakou i na pomaikai kuho honu a Amerika e lawe mai nei na kakou, a ma ia mau ano kakou e

nana mua aku ai, ina paha ko o ko kakou noho aloha pu ana me ke Amerika iloko o na makahiki loihi i hala ae, a ua lawe lima nui ia kekahi o ko kakou mau aina, a i ole kekahi paha o ko kakou mau mokupu ai liilii iloko o ia manawa, alaila e lilo paha ia i kumu e kanalua ai a e makau ai paha kakou; nolaila, penei kuu manao penei: E haawi aku o Puuoa ia Amerika no na makahiki he kanakakolu malalo o ke ano he kuikahi kalepa a me hooholomua i na pono a me na pomaikai i loko o Hawaii nei, no ka mea, pehea la ka hiki ka waiho wale ana o Puuloa me ka loaa ole o kekahi ************************* ka wa hea kakou e ike ai i ke ano hou ana ae ou e Hawaii, o ka i he aina waiho wale ia mai kinohi mai a hiki i keia la, e like me na alua waiho wale a'u i hoakaka ae nei malu-

na, a ua loaa hoi i ka ****** upuni mamuli o ke kukulu ana i na hana hou iloko ou e Hawaii, nolaila ke manao nei ka mea kakau i keia ninau, e pono no e waiho ae i ko kakou mau lolo noonoo a e hoakaka i na mea a pau ame ka lawe pu ana mai i na hana i maopopo, a oia hana i maopopo ai ia kakou na kumu hoohalike. Ke manao nei au e like me ko'u manao ponoi, e haawi aku ia Puuloa i wahi e kukulu ai i na mokukaua a me hoahu lanahu no lakou, ma ke ano he kuikahi kalepa no na makahiki he kanakolu, e like me ka hooholo ana o na aoao elua, a a e noho no kela mau hoooponopono ana o kela wahi o Puuloa malalo o na kanawai a me ke kumukanawai o keia aupuni Hawaii, a malalo hoi o ka Hae Hawaii o ka Moiwahine Liliuokalani. Aia a kukulu hou la he mau hana hou Hoko o ka aina, e like me na aina waiho wale a puni ka paeaina, alaila e pii hou ae no oe e Hawaii i ke kulana oi ae, aka o ka hoole wale aku i na mea maikai me ka maopopo no nae o na hopena pomaikai e hoea mai ana, aole paha la he hana naauao mau e Hawaii. pehea la kou manao i kela kuikahi panailike i hanaia e Hawaii nei me Amerika no na makahiki ehiku. J. HAOLE {Aoie i pau.)

Ke pii mahuahua mai nei ka makemake ia o ka Chamberlala Colle Chorela a me Diarrhoea Laau Lapaau Ola, mamuli o ka ike o ka poe a pau i hoao i na hopena maikai i loaa mai, a na lakou aku hoi i hoikeike aku i ko lakou mau hoalauna ke hilinai nei makou aohe mau hookaulana kiekie e ae a nui. E kuia ia aku no e na mea kuai laau lapaau a pau, BENSON, SMITH & CO. ma Agena ma Honolulu. Hc nui ka hoonaluea ana a ka ma'i ma ka opu i keia kau, wahi a G.W. Shivell, ka mea kuai laau lapaau o Wieklife, Keneluke, "a ua nui launa olemai na noi no ka Chamberlain Colle, Choloea a me Diarrhoea Laau Laapua Ola. Ua hoolilo aku au ma ke kuai la e ha mau omole o kela laau i keia kakahiaka. Ua iko ia kekahi ola ano kupanaha a keia laau, a ma na ma'i no a pau ua keu a ka holopono." E kuai ia aku no e na poe kuai laau lapaau a pau, BENSON, SMITH & CO. ma Agena ma Honolulu. 2406-4t