Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 3, 21 January 1893 — HOOKAHULI AUPUNI MA HAWAII NEI. Hoao ka Moiwahine e Onou i Kumukanawai Hou. Hoole ka Aha Kuhina me na Makaainana. Kukuluia he Komite Hoopakele no ka Lahui. Na Halawai Makaainana Elua. NA OLELO HOOHOLO I APONOIA Hoopauia ke Aupuni Alii ma Hawaii. Kukulu ia he Aupuni Kuikawa. [ARTICLE]

HOOKAHULI AUPUNI MA HAWAII NEI.

Hoao ka Moiwahine e Onou i Kumukanawai Hou.

Hoole ka Aha Kuhina me na Makaainana.

Kukuluia he Komite Hoopakele no ka Lahui.

Na Halawai Makaainana Elua.

NA OLELO HOOHOLO I APONOIA

Hoopauia ke Aupuni Alii ma Hawaii.

Kukulu ia he Aupuni Kuikawa.

Kia malalo iho nei ka moolelo o keia hookahuli Aupuni nana i hoolilo i ke Aupuni Alii o Hawaii i mea ole iloko o ka manawa pokole loa. Ka Moolelo. Maiuua ae o ka lawe ia ana mai o ka oleio hooholo hilinai oie i ka Aha Kuhina o Wiicox, Robinson, Jones ame Brown, ua lohe ia, ua hooikaika malu ka Moiwahine i ke Alii A. Dreier a me kekahi mau hoa e ae o ka Ahaolelo e koho ma ka aoao e kipaku ai i ka Aha Kuhina, me ka nana a hoomaopopo ole i kona palena ma ke Kumukanawai. A i ka pau io ana o ka Aha Kuhina maluna ae, ua hookohu koke aku oia i kekahi Aha Kuhina i hilinai o!e ia e keia anaina me ka hakalia ole. Ua lilo keia hooikaika malu anao ka Moiwahine e kipaku i ka aha kuhina i loaa na hilinai ana o keia anaina i mea nune nui ia ma Honolulu nei mawaena o na lahui waihooluu like ole e noho nei, a ua hoomahualiua loa ia hoi ka eliaelia a me ka nauki ma oke kakau inoa ia ana mai o na bila opiuma a me loteria. No ka mea, he mau kumuhana ia i manaoia e ka poe naauao e hoopoino mai ana i na pomaikai oka aina, a ua nul no hoi na palapala hoopii kue i waiho ia aku imua o ka Ahaolelo a me ka Moiwahine, aka, aole i hoolohe ia mai. Ua hoomahuahua hou ia ae ka pioloke ma ke kakahiaka o ka la 14 o lanuari, 1893, ka la hoi e hookuu ia ai ka Ahaolelo hoehaa nana i hooneoneo ia Hawaii, ma ka pahōla liikiwawe ana ae o ka lono, e kukala ia mai ana e ka Moiwahine he Kumukanawai hou ia la, aka, no ka nui ona lohe oīa ano mamua aku nei i lilo i mea kamailio wale ia iho no a pau wale mo ka waiwai ole, nolaila, ua hoopuukahua ia ua ! lono la.

Mahopo iho o kn hiK)kuu ia ana o ka Ahnololo, ua hoi aku ka Moiwahino iloko o ka lli>loal ii, i hahni ia aku e na Elele o ka Mui Kalaiaina ka poe i hoohiki malalo o ke Kuniukanawai o ISS7 o malama, aka ia manawa hookahi e hookekena maa ana i ka Moiwahine o kukala i Kumuknm\wni hou. Ua ukali pu aku kekahi mau hoa Hawaii o ka Ahaolelo me kela huakai a ka Ilui Kalaiaina, a m&loko o ke keena kalaunu i hookipaia aku ai lakou a halawai me k&Moiwahine nokela hora hookahuii aapuni. Ua hoi uka ka 3loiwahine iloko o ke Keena Uliuli me kona aahu piha i hookuu ai i ka Ahaolelo, a kena aku la i kona Aha Kuhina e akoa* koa koke mai. Ua hele koke aku la kona Aha Kuhina iloko o ke keena kahi a ka Moiwahino e noho nna, Ua hoike koke mai la oia i ke kojn> o ke Kumukaaawai liou, me ke uoi mni e kakau inoa na kuhina m»ialu o ke Kumukaoawal hou. Ua hoole koke

| aku ka Loio Kuhina Pet«?r&oo a me IkeKohioa Kaliiiaina Colborn i ke | noi a ka Moiwahine, a aa hu» P u | mai mahope o ka apa ana na KuhiI na Cornwell a me Pijrker ma ka ho- | ole like pn ana. Ua aoia na kuhina I e kekahi poe kaniaaioa aole eae aku i na hana hookahuli aupuni a ka Moiwahine a e paa ina hookuhu kuhina ke noi ia inai. paoe mai ka\Moiwahine i na kuhina penei: "E na keonimana, aole o'u makemake e lohe i kekahi oieloao mai a oukou mai. L a manao au e kukaia afeu i keia Kumukanawai a hana i keia wa." Ua olelo aku oia i kona mau kuhina, ina aole lakou e hoopau koke i ko iakou kue ana, e hele aku ana oia ma ke alanui pii o ka Ilaleaiii a hoike aku i ka aha kanaka piha nauki e akoakoa ana, ua makemaKe oia e haawi aku i Kumukanawai hou no lakou, aka ua keakea kona Aha Kuhina iaia. Ua pau aku na kuhina i ka naholo no ka lohe ana i keia mau olelo. Ua wawa wale ia ae, ua ike mua no kekahi mau hoa o ka Aha Kuhina i keia Kumukanawai. He elima mau kope i paa i ke kakau ia, aka aohe hookahi kope o lakou i like ke kope

ia ana. Mai Aiiiolani Hale mai i hoouna mai ai na kuhina i ka ninau i ke kaona nei e kokua ana anei na kamaaina i keia hoole ana a ka Aha Kuhina i ka hana hoao hookahuli aupuni a ka Moiwahine. Ua hul koke ae kekahi mau kamaaina ma ka Hale Loio o Hon. W. O. Smith, o kela a me keia ano oihana a hooholo iho la me ka manao lokahi, o ka hana kupono a na kamaaina maikai a pau, o ke kakoo i ke kanawai me na pono o ka makaainana, a e kue ana i na hana hookaliuli aupuni a ka Moiwahine. Ua hoouna ia aku keia lohe i ka Aha Kuhinn. I ka lohe ana o na Kuhina i keia olelo a na kamaaina, ua komo hou aku lakou iloko o ka Halealli. Ua nui na hooikaika ana e hoopau ae ka Moiwahine i kana mau hana kue i ke kanawai a me ka maluhia a e hoihoi i kana hoolala hookahuli aupuni. Mamnh o na hoohulihuli ikaika ana i ke Alii me ka hoomanawanui, ua ae mai oia me ka nauki. Ma ka hora 4 ahiahi, ua komo hou aku oia iloko o ke Keena Kalaunu, kahi o na Elele o ka Hui Kalaiaina me ka hapanui o na Hoa Ahaolelo Ilawali, ka Aha Kuhina, na Keikialii, ka Lunakanawai Kiekie a me Lunakanawai Bickorton, ke Kiaaina o Oahu, na lede o ke aloalil a me na poe paa kahili a haiolelo aku la penei:

<< E nā Keikialii, na Alii a me ka Poeikoeoia: Ua lioolohe Au i na tausa»i o na leo o Ko'u mau makaainana i hiki mai imua O'u, aua makuukau Au e haawi aku ia noi. Ua piha ke Kumukanawai o keia wa me na kinaunau, a ka Lunakauawai Kiekie e hooia ai, uo ka mea he nui na ninau i waiho ia aku imua ona no ka hooponopono ana. No ka nui o na hewa i manao ai Au e pono e haawi ia ona Kumukanawai hou. Ua hoomakaukau ifio Au i mea hou, a maloko olaila i maiamaia ai na pono o na mea a pau— he kumulianawai elawa ai na makemake o ka lahui. Ua makaukau Au a ua upu e kukala aku i ke Kumukanawai hou i keia la, ka manawa kupono no ia mea, a pela e lawa ai na makemake o Ko'u mau makaainana aloha. Aka, me ka minamina nui Au e hoike aku nei ua halawai mai Au me na keakea. E hoi aku i ko oukou mau home me ka maluhia a me ka hoohaunaele ole a e hoomau i ka nana mai la'u, a pela hoi Au e nana aku ai ia oukou. E hoopaa la'u iloko oko oukou aloha. Ua konoia Au e hoopanee i ka haawi ana aku ike Kumukanawai no kekahi mau la kakaikahi. He pono la'u ke kuka me Ko'u Aha Kuhina, a i ka wa mahope iho o ko oukou hoi ana aku i ka home malia o ike iho oukou, a o hookipa aku me ka hiipoi. Ala maluna o oukou Ko'u aloha, a me ke kaumaha Au e hookuu aku nei ia oukou." Ua pane hoomaikai mai o W. While i ka Moiwahine me ka hooia aku iaia i ke aloha o na makaainana a e kali hoomanawanui ana lakou a hiki i ka wa e hooko ia ai ko lakou makemake, Ua ku ae la ka Molwahine me ka haawi mai i ke aloha a haalele mai la i ke Keena Kalaunu.

Ua hoomaka ae la o Kaunamano me ka leo nui klkooin hoonaiaai kapono ole a i apoipoi ia aka. Ua noi ne la oia i na ola o na kuhina e kue ana i na makemake o ka Moi\vahine, me ke kukala ana aa ma* 100 kona pfcu no ke koko He mau minute mahope iho, ua ku mai la ka Molwahlne ma ka ianai o ka haie liuna a haiolelo aku la i ka ahakanaka. Mamuli o ka hooie paakiki o ka Aha Kuhina, ua hiki ole iaia ke haawi aku i Kumukanawai hou e like me kana i hoola aku ai ia lakoo, aka e lawe ana oia i ka \\d kupono mua ioa e ioaa ia iakou. (Ua haawi mai ia ka aha* kanaka I akoakon ae iloko o ka pa alii he mau hurtx) Ua iho mai la o Bila While a ma na anuu o ke aiapii a haiolelo mai la, ua kumakaia mai ka Moiwahine

a me ka Aha Kuhma ia iakou, *; nolaiia ma kahi o ka hoi i ks hale ! me ka maluhia, he mea pono e! komo lttfcou iioko o ka Haieaiii e j hoao ai e pepehi a kanu aku iaia. > Ua hoomalimali ia aku oia e hoopau | i kana mau olelo Inoino, aka paa \ kiki no. A mamuli oka CoI. J. H. \ B*»yd wehewehe ana i hoopau ai oia ! i kana mau oleio. \ I ka lawe ia ana ae © ka lohe i na | kamaaina o ialo o ke kaona, ua; haule no ka manawa ka hookahuii; aupuni, aka ua maopopo no i na ha- j ole, he hoomaka wale ana no keia ] aole i pau, nolaila ua malama ae 1 lakou i halawai a koho ia i Komlte I Hoopakele no ka lehulehu, mai ka! poe mai i hoohui ia i hookahi manao. Ma ka la Sabati a po, ua lilo i la uune nui no na mea a pau maloko o na ohana a me na home, a ua malama ae no kekahi poo kakaikahi i halawai maloko o Aliiolani Hale, a o ka hana, aolo i maopopo. Ma ke kakahiaka Poakahi ao, lauuari 10, ua puka ae na pe{>a hoolaha halawai makaainana elua a paiia ma na pipa alanui, e kalahea ana he halawai makaainana ke malama ia ana ma ka Halepaikau o Mana-

mana ika hora 2o ia auina la. Ua puka ae no hoi he hoolaha, he hajawai makaainana ke malama ia aua i ka hora 2 o ia auina la nn ma ko kuea o ka Halealii. Ma keia wa e nune nui ia nei keia mau hal.iwai, ua puka mai ht* hoolaha maloko o na iH»p:i liilii nia ke kauoha a na kuhina e kukaln ana, o ke kulana a ka Moiwahine i lawe ai e onou mai i kumukanawai hou, malalo no ia o ke koi ikaika a kona lahui Hawaii, a ua hooia mai, o na hoololi ana i ke Kumukanawai e hahai wale ia no malaio o na kuhikuhi i hoakaka ia e ke Kanawai kumu. Aole i manaoio ia keia hooia a ke Alii a me ka Aha Kuhina, oiai ua uhaki ia ka hoohiki a ua paa ka manao onou kumukanawai hou mai oke Alii. Nolaila, ua kukuluia ka uhaki kumukanawai.

Ma ka halawai o Manamaua ku poe koikoi o ka aina, na poe hookau auliau nui a me ka lehulehu ona ano lahui o na aina e raai a rae na keiki i hanau h\ raa Hawaii nei. Ua piha kela hale i ka poe i hele ae, a ua like no rae kela halawai o ka 18S7. Na Hon. W. C. Wilder oke Komite Iloopakele o ka Lehulehu i kahea e hoomalu i ka halawai a i wehe mai me ka haiolelo. Na Hon. L. A. Kakina i heluhelu mai i ka hoike a ke Komite Hoopakele o ka Lehulehu, e helu papa ana i ka moolelo o keia hookahuli aupuni, a no ia mau kumu, ua hooholo ia he olelo hooholo, e kue a e hoahewa loa ana i ka hana a ka Moiwahine a me ka poe kokua iaia, a e hooia a apono loa ana i ke koho ia ana o ke Komite lioopakele o ka Lehulehu. Ua hahai ia mai na haiolelo kakoo i keia mau hana e Kakina, H. F. G!acle, A. Voung, C. Bolte, H. P. Baldwin, J. Emmeluth a me R. J. Greene. O ke ano nui o ka manao o na haiolelo, o ka makee i na pono i loaa ia lakou malalo o ko Kumukanawai a rae ka hoahewa i na hana hookahuli aupuni a ka Moiwahine.

Ma ka halawai hoi u na Hawaii ma ke Kueu o ka Halealii, ua hooholo ia he olelo hooholo, e apono ana i na hooia a ka Moiwahine i hoopuka ia ae i keia la. Ua akakuu na haiolelo a Rosa, I3ush, White, Nawahi, Kamauoha a me Wilcox, aole hoi e like me na la e holo balota ana ka liki e loaa ana he kumukanawai hou, aka, ua emi hope loa mai la keia. Ua ao pu aku no hoi na haiolelo e malama i ka maluhia. I ka hom 5 paha o ke ahiahi, ua hoolele mai la ka mokukaua Amerika Bossetom i na koa me na luina, i hoaahuia uie na lakokaua. I ka pae ana iuka nei, ua maheieia na koa manue e e malama i kahi noho o ke Kuhina Amerika Btevens ma aianui Nuuanu a me ke Keena Kanikela Amerika ma alanui Kalepa, a ona koa iuina, ua hoohele ia ma ke alanui Moi a ku mamua iho o kahi noho oJ. A. Hopper, mahope iho ua hoohele ia a kahi nobo o Mr. J. B, Atherton. Noho malaila no kekahi wa a hoi nui mai ana a moe maloko o Ariona Hoio, makai oka Hale 3tele Hou. Eia no iakou ke noho mai nei maaka nei a hiki

i keia wa. Poalua mai, ua kaakai ke kolanakauhale o ka ike aka i na hana a ke Komite HoOpakele o ka Lehaleho. Ma ka auioa la koke no, ua pii ako ke Komite Hoopakele no ka hale aupani ma Aliiolani Hale, a oa kukaia mai i ke kuahaaa malalo iho: Kuahaua• Iloko o na la moa o ka mooieio o Hawaii nei, ua loaa iaia he Aupani Kainukanawai i iawelawe hooponoia me na hoololi pakiko no ka pooo o ka iehaleho. Ua kahea ako ka Nohoaiii ma ke ano i poe e ao iaia i ka poe oaaoao, hoopouo, a maoao kaalike, he poe

i kanalua ole ia ko I.ikou hoopouo c ka poe kue ia lakou ma ke knhuA kalaiaina. Ua hooia ia ko kulnm kupaa o ke • aupuni, aole i nr>«>n<n>iH na mauao ; kue ame na kipi. Ua ma- [ iamaia na pono piirpas t a ua hoo- ; i kela a me keui | tuana\Ta nu pono o na msks;unaßa ? ! a ua hoemi ia iu«i ka mana o k;i [ Moi niamoli o ka haus |WiOi ana o i na >loi maiuua a m?iho{v i\\s\ o lakou. Ua mau mai keia an-> o ku ni-ho ana, me ke kw o kekahi ii.nu manawa kakaikahi l»>a, a hiki i ka |»au ana o na makahiki iuuh e ka noho , Moi ana o ka 3loi KaUkaua i make. ; īa \v:i, ua hiki ko ht>omaoj>«>j>oJa • ua loli ae ka m ui.io o ka niea o noho '

Moi ana a me na mea e alikai ana i ka Nohoalii. Ma ua pii mau ae ka manno o ka :«!.»; .■ }> l(H.;uahuahua aku i na mnna M<>i, e lux>punahe'.e ika poe kue\v ; i ame ka o ?.r\r> m:»!ksi oh» •> i-n!--:•» 5 \? h\we:\:\ 0 k.t U'hu!t>i)u, a h>> 'i i'ki i n:t |0!;o uie na mana i n::ik:uiii;inH ma ka i\oomuu nn:i mUu i n.i hana ekaeka e pili ana i k.. p.-.o k» h.> b:i--lo(a; a mamuh o ka \n-.\v\ a :.i. k;v htxiikaika aua o k;\ p r • :- ih ame na hana ino e » i ,k. ilu \va 1 na kt»ho luh>ta amv. a o ka !v>p*n ua lilo ka mnna a !>a\i i» pili .m | ka niina Hooko aiue k \ \w\i.\ Kaukanawai a pola pu no Imi u-o i : -hi h:ipa o ka m:tna !!k. ī < .« Aupuni :ua!aio «» k;< mi.o.'-i •> huali». • M.inuili o in:tu iiu'! i i.!i: ;; i ;ai nn in.it::;o ln»«»waha\vjti:t amr k' 1 I ah» ana in:u o n.i h;ina o ka M. 11. | ISS7, nana i lawe mai ka Moi mai i ( keknhi hapa nu: o na ni in » i loaa | iaia ma koia a.'io kM|»on«» oie. ' Ona alakai oi i n -.n-A :;«>!(• i iki.u e

luili a 111 i ko laUou {».>ll » th >, hoi i ka mana kal:tiain:i, :mn» ko kinai ana i ke Aupuni o na kan:\k:i Hawaii. Ina oia ko Inkou u;t hiui no ke liooko i.i k:\ oluoiu !oi, no ka mou, ua lilo ia lako'i k;i n.auu holookon. O ko hikou manao, ria uo Ua loaa o kekahi Aupuni kiij>ono ma o keknhi Aha Kuhina hilinai ia, i kokui ia. a maluna o lakou kt 4 koikoi o ka lakou mau hana malaloaku o na lunamakaainana i kohoia e na makaninana. Ua hookomoia krkahi olelo o keia ano iluko o ko Kumukanawai, a mahope mai u:i hoo!n)]o ia he kanawai e ka Ahao!e!o e hoakaka pono ana ma na hana apau <• pili ana i ke Aupuni e haua ka 3loi mamuli wale no o ke aoi 1 ana e ka Aha Kuhina, a mamuli wale uo oia

e hana ai oia. Ua ae oluolu ka .Mol i keia manao a ua hoike i na manao ininamina no u» hana i hala, a ua waiho mai i na ae hooia aua no kn wa e hiki mai ana. Aueane no uiai ka la mai o ia mau ae ana a hiki i kona wa i make ai, ua ike ia ka moolelo o ke Aupuni he hakoko mau mawaena o ka Moi ma kekahi aoao am«' ka Aha Kuhina ine ka AhaoU 'o nia kokaki aoao; o ka mua, e hoao mia ana ma na ano apau e h«»ole i kana mau niea i ae ni a hoihoi Imu mai i nu mana i laweia aku. O keia mau hakoko ana i ki i U-::hi naanawa ua iiio i haunaele, a iuahope mai ua ae no ka Moi, a ua isoike 110 i na manao mihi aine ka ae e hana e like uie na hoohaiki aua a ke Kumukanawai a me na kauawai. 3[a kela mau manawa apau, ua hookoia no kana olelo a hiki i k i wa o loaa ai he manawa kup >n hou, alalla h(K>maka hou nr> ka hakoko ana nie ka nana oie i na inea i ae mua ia.

I ka wa i noho Mii ai ka M«»i Llliuokalani, no kekahi mnnuw.i p»»kole, ua manaolana ia e loaa aua lu* haua ana ina ke ano hou. I'a hoopau wale ia nao k« i i ioaua< laua inamuli o kona koino ana i!(»ko o kekahi kue me ka A»i.t Kuhma e n>ho ana i noho ma ko lakou mau wahi me ka iiikmio ia e kekahi ha{Ki nui loa o ka Ahaolelo, o k i h«;|K-na n»e f ua lanakila ka Mniwahiue i ua hooixiuia ka Aha Kuhina. Mamuli o ke kolu» iaanao kekahl Alm Kuhlna hou i tnc kona inanao a nn» ktt lakou noho ana ma ka oihana a hiki i kekahi manawa mamua koke iho nei, aole i loaa kekahi mea e maopopo ke an(y o m hana e hana ia ana e ka Moiw:-hine a hiki i ka wehe ia aua o ka Aha* oielo iloko o Mei 1892-

i Ua hoiko mai ka mooielo «> ia Kau Ahaolelo i ka manao pa;ikiki o ka Moiwahine e hana ma na hana a kona kaikunano i make, a ma na ano a pau e hiki ana o imi i ka iioa* kea la ana o ka mana AHi, me ka hoemi ia mai o na pono o na maka* ainana. Iloko o ka hapa ho[w o ke Kati, ua piha ka Ahaoieio tiie na ht»na ekaeka; o ke kipe a me na hana ino e ae ua iaweiawe ukeu ia | niea e ko ai ka mea i makemake i», a o ka hopena ua ianakiia oia maluna o na poe kne a pau, a hoonohoia he Aha Kuhina i koho kaokoa ia e ka Moiwahlne ma ke ano i ka tna* naoo ke Kumnkauawai a me ka pono o na m&kaainana. Iloko no o ia hopena maikai ole, tta noho malie no ka aoao i haule me ka hana oie aku i kahi mea. Aoie nae i lawa i kona manao kona ianakila ana, a ma ka la hope o ke Kao, tta iawe kuleana oie ae ka Moi i ka mana e kukala i Kumukanawai iiou, a iwaeua o na mea ī manaoia ma ia Kumukanawai» ua manaoia e

hoonele i kekahi hapaha o ka pot» |wino i ke koho « j>oe ona hoi o liapa-unii ona waiwai iloko o aupuni i ka mami koho hnion, e ho>|xiu i ke koho ana o na 'Lii U:>|?»> o ka Ahiiolelo, h e hooknmo m i u wahi i na'Lu i kohoia e ka M.«i O ka moolelo piha o keia hoao *r, » [ a me na hana nmho|>e mai e }u\ ! ana, ua hoike ia no ia uialoko o k\ hoikeoke KoMrTF. Mauma Mi. : Li HiA ina makaainana o Honolulu, a me ka olelo hwliolo i h<x)ho(o ma ka halawai makaalnaua i nuI.uua ia iu;i ka la IS iho m»i. a o k i pololei o la hoike a uie ke kupono > ia < leio ln»«>hr»|o, ma keia, ke hoi i» ia uku nei ka |H.>|t»lei.

O kvia mm han* i puka ma. muli o \y\ haiw h«x>|»>lflolfi mau au*. he niau mea ia natia i holke mtu mrti me ka maopopo, rise ka mini* mina no uu% kekahi iwjva uui I-m t» ka jx*e kujH>n<.> iwiena o ka lehulehu, ao'.e e hī\i ana e ii»ai ke aupuni ku »k«>a i ltetij«moj>ono ke.mukanawai 3:i »<4 kun »k:\ i h.iki v lu ilnui i iaia iho imii na htxi!a kipi »n» an}*' m» haua kaili mana o n.t 'io. »o:»!tlo o ke an»> aupuni e ku nei, He eliiua mau h«*ala kipi e ku<» ana i ke uupuni i nla mti iI »ko t> elima makahiki me eliikn mahiu:i. l'a manao uuioii ia o ka hoao k»pi o ka IV»«iono iht» nei, ina at»',o t» h:\na ia ana na hana kuio maoli. he me* ia e pomo Joa ai ko lakou intv\ ma:- ) kai ma r t :*.in.i e. a he mea h<M <• ' hoo?iī k:\v.iwo mai ai i ka |K>im» m »una t) ko kakou kulana ilaia i kuj> likii i keia maeawa, a t» na htvu ■ e pili ;■ na i K!.■, omalu ia :tna t» k^

ola, k 1 m>ho ianakila ana a me k t w.iiw.ii. o emi niau mat »r.a a <• iti ie >h>t tk:t ana k«> kakou ku!-f t :sUpU'.',;. M uiuili t» mau.ioiu n tuv k \ »n i:i io ut oli !t'» o 11:1 niM <» hatt:i ! t i 11«'i «>?:» ih> kn mu'U i <»i ke kup l : <» I iio ka m-O.Mina ana t n.i jv»no pihkino, p«»!w» kaiaialua, n waiwai • ! k< la a me keia kauaka o ka alna. ■ ! u iti:ikf'ti, tta mak«;ainj»na a «u> ka poe e nolm aua ma ko llaw.oi ; I'ae Aina. i lionhuiia, s» e lawel.iu-. j ana no ka mnluhia o ka lehulehti t j me ka p.mo n !<a mea u pau, ke kuI k:tia aktt iui e like me kela: » S I. Ma keia, k« l hoopua l«>a ia i.ei

i kc ant» hoopon(»pono Aupuni M<-i >» j Ilawaii nei. j *J. Ma keia, ke kukuluia nei he I Aupuni Kuikawa no ka hiHunalu a | lUKiponopon»» ana o na hauu <» ka < lehuiehu, a uo ka malama ana i ka ! maluhia a hiki i ka manawa I 0 hiki ai e hooponoinmoia a aelikeia I na kumu e hoohuiiaai me Amerika ■ liuipuia. Oia Aupuni Kuikawa, oia uo ; kekahi Aha Hooko o eha lalst, a ke | kuk tla ia aku nei o ia poe oia n<» t> I s. b. i>or,i: s 1 A, KlX<{, j l'. ( J()NKS, I w. o. smitii. ! A na l ikon o hooko i na ke< !t t | oiliana o ke aupum, o ka inoa tt.:i 1 I e lawelawi» ma ke ;i:t i !Vresi<l. ii*i v

Lunahoomalu u i.i Alm, m «• l.iw.lawo ana i kc Keena o ko u:i Am.i K, a o koknhi j*«»t* iho »• law» l.tu'uiia uu'. na keena Kaluiuiiia, Wuiu v. » Loio Kulihm pakahi e llko iuv k<kau ia ana o ko lakou inau I:i<•:<, «• liko ine na kanaka Uawaii v ku nn ma k».» nno kuliko mi» keia oh-|.» kunhau.i; a uip kekahi alut kuk » <• unuktnnamah« inau lala, a kr lu»ik" ia ;»!><: !."i tJ | \ no «, I S. M. lJtUion, L. A. Tlun-«lnii, .1 I lOinnn ialii, J. A. Alt (',in(llt's, I-\ W |M < U! -a« v, W. R. C!iNtk», W. ( . I W i!«l»-r, A. Hn.wii, .1. l'\ Mor«r»n, jll. W.*ifr!:ou>-(», K. 1). Tfnnoy, !'. | Wilhelm, W.<;. Asl»|fy, ('. | K loaii no hoi iua Ahn Kuka i:. i I ka maua kau kanawai laula. i Oia Aha Hooko a Aha Kukn. •• I loaa no ia laua, olal e noho pu iiiim, I ka nian.i o 1 kokahi lala o ; oi i umu Aiui, a t» hoopilm i | ka hakahaka «m« na hukahnku e av. j L O n;t luna apau inalalo o k«• | Aupun» o ku iil'l i keia manaw.i. k«" I n-ii ia aku in*i lakou ma kria e 1 u><>- | mau uo i k:i h(K»ko aua i na liana i pili aua iko lakou mau oiluina, m j nae k<*iu poi» i hoikeia na inoa iii.i- -• 1 I • iho nt*i;

MoiWAIIINK Ll LIUOKAI \NI. i'. ii. Wii>ox, Ilamuku, Sam*i. Paukku, Kuhina okv. m Aina e, W. 1L Counwf,u, t Kuhina Wai wai, ♦L i*. (OUU'KN, Kuhina Kalai aina, A. I\ l»irrKftsox, Loio Kuhimi, i iioopau in raa keia mai ko lakoii muu oihana ae. •3. O m Kanawai iiawaii ame na niuua Kuniukanawal apau » ku* like mo keia o mau no ko lakou uiana a hiki i ka manawa e kauoh.* hou ia aku ai o na Aha llooko a Aha Kuka. (Kakauinoala) Henr % v K, Ox,{.♦•/, Luna Iloomaiu, A- IJrown, T. F. J. f:mmeiuth, e. lioile, Ed. Buhr, Fl. Waterhou">e, W. (\Wilder, F. W. McChesnev. W. O. Srnith, L. A. Thursfcon, AN. It. <*ast!e, J. A. Me€amiles-, Komito Malama Maluhia. Honoiulu, H. L, I.»nuari i7, ISl>