Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 4, 28 January 1893 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ka Nupepa Kuokoa

ME

Ko Hawaii Paeaina i Huiia

No ka Makahiki $2.00

No Eono Mahina              1.00

Kuiko ka Rula.

 

HOOPUKAIA E KA

HAWAIIAN GAZETTE CO.

H.M. WHITNEY, Luna Nui,

J.U. KAWAINUI, Luna Hooponopono.

POANAO, Ianuari 28, 1893

KULA SABATI.

Feberuari 12. Ka pule a Nehemia. Nehemia 1:11.

Ona olelo a Nehemia ke keiki a Hakalia. I ka malama o Kiselau, i ka iwakalua o ka makahiki, @oko no wau o Susana o ka pa-kaua.

2 A hiki mai la o Hanani kekahi o na hoahanau o’u, oia a me kekahi mau kanaka o ka Iuda; a ninau aku au ia lakou no ka poe o ka Iuda i pakele, ka poe i koe i ka lawe pio ana, a no Ierusalema no hoi.

3 A i mai la lakou ia’u, O ka poe i haaleleia malaila, ma ka mokuna, ka poe i koe i ka lawe pio ana, iloko no lakou o ka popilikia nui a me ka hoinoia mai; a o ka pa o Ierusalema, ua hoohioloia, a o na panipuka no hoi ona, ua pau i ke ahi.

4 A i ko’u lohe ana i keia mau mea, noho no au ilalo, a uwe iho la, a kaniuhu no hoi i kekahi mau la, e hoopololi ana a e pule ana hoi imua o ke Akua o ka lani,

5 A i aku la, Ke noi aku nei au ia oe, e Iehova ke Akua o ka lani, ke Akua nui hooweliweli, e malama ana i ka berita a i ke aloha no ka poe i aloha aku ia ia a malama hoi i kana mau kauoha;

6 E haliu mai no kou pepeiao, a e kaakaa kou mau maka, i lohe oe i ka pule a kau kauwa, a’u e pule aku nei imua ou i keia la; i ke ao a me ka po, no na mamo a Iseraela a makou i hana hewa aku ai ia oe; owau a me ko ka hale o ko’u makuakane, ua hana hewa no makou.

7 Ua hana ino loa aku no makou ia oe, aole hoi i malama makou i na kauoha a me na kanawai a me na olelo kupaa, au i kauoha mai ai ia Mose i kau kauwa.

8 Ke noi aku nei au ia oe e hoomanao oe i ka olelo au i kauoha mai ai ia Mose i kau kauwa, i mai la, A hana hewa oukou, e hoopuehu aku no au ia oukou iwaena o na lahuikanaka;

9 Aka, ina huli mai oukou ia’u, a malama i ka’u mau kauoha, a hana hoi ia; alaila ina i kipakuia kekahi o oukou ma na palena o ka lani, e houluulu au ia lakou malaila mai, a e lawe mai ia lakou ma kahi a’u i wae ai e waiho i ko’u inoa malaila.

10 A, o lakou la, o kau poe kauwa no a me kou poe kanaka, au i hoopakele ai me kou mana nui, a me kou lima ikaika.

11 Ke noi aku nei au ia oe, e ka Haku e, e haliu mai kou pepeiao i ka pule a kau kauwa, a i ka pule a kau mau kauwa e makemake ana e makau i kou inoa; a e kokua mai oe i kau kauwa, i keia la, a haawi ia ia i ka lokomaikalia mai imua o keia kanaka. No ka mea, owau ka mea lawe kiaha no ke alii.

Manao Nui. E pono ke pule me ka mihi a me ka manaolana.

Pauku Gula. Halelu 30:10. E Iehova, e lilo mai oe i kokua no’u.

 

OLELO HOAKAKA.

He mau makahiki he kanahiku mahope o ka hoolaa ana i ka Luakini, ua hele aku kekahi poe Iudaio Babulona. Malaila ia wa, M. H. 445, o Nehemia ma ka halealii, o hooko ana i kana oihana. He mea lawelawe oia, e malama ana i ke kiaha na ka moi e inu waina ai. He mea aialo i paulele ia, no ka mea, ua nui na kauwa o na moi i ka wa kahiko, makaukau e hooinu i na laau make no na moi alunu. Ua make o Sario Husatepe i ka M. H. 486, o kana keiki o Abasuelo, ua alii oia i ka M. H. 486-465. O Areteseseta kona hope, ua alii oia i ka M. H. 465-423, ua hele aku o Egera ke kahuna mai Babulona aku a hiki i Ierusalema. Ua hooponopono hou oia i na oihana hoomana i ka M. H. 445, ua pii aku o Nehemia mamuli o ka moolelo ma keia mau haawina Kula Sabati. He keikialii paha oia no Iuda mai. Ua noho oia he aialo ma ka halealii Peresia. Malaila no hoi o Ezetera, ka moiwahine o Abasuero i na makahiki mamua ae. Ua noho ka lahui Iudaio ma ke ano paupauaho, paumako pilihua. Ua lilo kakou i mau kanaka lomalomaaihele, kalau a me ka halolili. Ua make e o Zerubabela, a me Iosua, o Hagai a me Zekalia. Aohe he mea alakai hou. Ia wa ua hoola mai o Iehova ia Nehemia, he alii haipule, eleu a hoopono. Ua hapai hou oia i na hana e hookiekie ai i ka lahui Iudaio, a lanakila loa i ka wa uoku no kana mau hana imi pono. Oia no ke ano kanaka i makemake uui ia no keia lahui Hawaii i kela mau la. Aia mahea ua kanaka la?

1. Keseleu-Ko kakou Novemaba a me Dekemaba. Iwakalua o ko Areteseseta alii ana. Sosana-Ke kulanakauhale alii o Peresia, he mau mile 250 mai Babolona aku ma ka aoao hikina.

2. Hanani-Ko Nehemia hoahanau, 7, 2.

3. Mokuna-aina o Iudea. Koe he poe uuku no. Hoolilo ia e na koa o Nebukaneza he mau makahiki he 137 mamua ae.

4. Pule e like me Daniela, 9: 4. 19. 7 Ino-pela no ka olelo hoike, Hosea 9:9; Zepania 3:7. 8 Hoomanao i ko Iehova olelo hoopomaikai hou i ka poe mihi, Kanawailua 30: 1.5.

9 Kahi-oia no o Ierusalema. 10 Kauwa-e pili paa ai ia Iehova i ka wa mua. 11 Kanaka-ka moi Peresia. Lawe kiaha, he oihana hanohano loa ma na halealii Peresia.

 

HE MAU NIELE.

I. Ka pilikia i hoike la aku ia Iehova, 1-4. Owai ke alii Peresia ma Iuda i ka wa o Nehemia? Heaha ka Nehemia oihana? Owai ka poe i kaahele mai ai i Iuda? Heaha ka ninau a Nehemia ia lakou? Heaha ka olelo pane? Ehia mau makahiki ia wa mahope o ka hoi hou ana mai Babulona mai? Pehea ka wanana a Nehemia i kona wa i lohe ai i keia lono ino? Heaha kana hana? Heaha ke ano o kana pule ana? Heaha ka olelo ao a Iesu e pili ana i ka hoike ia ana, Mataio 6:16-18. Mareko 9:29? Owai ka mea nana i hoohiolo i na pa Ierusalema, 2 Nalii 26:8-10.

II. O na hewa i hoike ia no hoi, 5-7. Pehea i hoomaka ia ai keia pule o Nehemia? Heaha ka mea mua ana i noi ai? Heaha na hewa ana i hoike aku ai me ka mihi no hoi. 2 Oihanalii 36: 14. 17. Ezera 3:1. Pehea i hewa ai ka lahui Iudaio? Heaha na hua o ko lakou mau hewa? No keia mau hewa, ua lawehala anei o Nehemia? Heaha ka ke Akua olelo paa i ka poe mihi me ka manaoio, Ioane 1: 9? Heaha kekahi mau ano akua i paulele ai? Ua hana anei ke Akua i wahi berita me na kanaka a pau loa? Pehea e hiki ai i ke Akua ke hooweliweli? Heaha kekahi olelo hooweliweli mai ke Akua mai?

III. O na olelo hoopomaikai i hoikeia, 8-11. Heaha na olelo mai ke Akua mai e hoomanao mau ai? Ua hooko anei oia i kana olelo hooweliweli, Kanawailua 26: 40. 45: Kanawailua 28: 45. 62. Ina paha aole i hookoia, ua hiki anei ia Nehemia ke manaolana e hookoia ana no hoi ka ke Akna mau olele hoopomaikai? Heaha ka pomaikai a ke Akua i olelo mua ai i ka poe hewa i ka wa a lakou i huli ai i ka pono? Heaha ke kumu o ko Nehemia hooikaika ana i kana noi? Ua loaa anei i ka Iudaio he mau kokua mai ke Akua mai? Imua o ke alo o wai ua iini nui o Nehemia e hoaponoia ana oia? Hiki anei i ka mea hewa ke huikalaia, ina paha aole oia i mihi me ka haalele ana i ka hewa? Heaha kekahi olelo ao kupono ia kakou mai ka Nehemia pule mai? Ua lanakila anei o Nehemia no kona ano haipule wale no.

 

HE MAU MANAO PILI.

1. Ua kaumaha anei ka poe haipule no na poino o ko lakou lahoi maoli?

2. Ua paulele wale anei lakou i ka mana o ka pule?

3. Owai ka mea hoolanakila, ka ike kanaka, a i ole paha ka hoolohe ana ia Iehova?

4. Hiki anei ia kakou ke pule ma k@ ano kupono ina paha ua mihi ole kakou?

5. Hiki anei ia kakou ke lanakila ma ka pule ke ole ka ke Akua olelo paa e paulele loa ai?

 

E AKAHELE NA HAWAII.

Ua lohe lauahea mai makou, ua hoouna ia aku nei o Col. J. Richardson a me ke Kuhina i pau Cornwell me na palapala kakau inoa e kue ana i na hoolala hana a ke aupuni kuikawa. Ua hui pu mai ma keia hana, ka makai nui Kikaha a ua onou ia kekahi mau makai e lawe hele i keia mau palapala ma Wailuku e hookekena aku i na kanaka e kakau inoa mai malalo o kela mau palapala. No ka maluhia o ka aina a me ka palekana o ka lahui, ke ao akea aku ne makou, e akahele loa na kanaka Hawaii i ka lele kamoko ana mahope o na alakai hupo i ike ole ia ka hopena, o like auanei me na alakai lalau a kekahi poe i hoohulihuli hewa ai i ke aliiaimoku e onou mai i Kumukanawai hou, a i ka puni ana a hoao e hooko, auhulihia iho la ke aupuni moi. E kali kakou e ike i ka hopena o keia mau hana, no ka mea, ke manaolaua kanalua ole nei makou, aole e hoonele ia ana na Hawaii i ko lakou mau pono pili paa, aka, e hooi hou ia aku ana. Oia hoi i aupuni maikai, e lawelawe ia ana no ka pono a me ka pomaikai o na Hawaii maoli a me na lahui like ole o hooholo nei ia Hawaii imua, a i aupuni maluhia hoi e aia hou ole mai ai na haunaele.

Ke manao nei makou, e lokahi ana me makou na poe noouoo a pau o ka aina ma keia, a o uhola aku ana lakou i ko lakou malamalama maluna o ka poe uwiuwiki poliuliu o kahi kukui.

 

PELA NO KA OIAIO.

Ua hooniole mai ka nupepa Holomua puka la o Ianuari 20, no na poo manao i hoopuka ia ma ke Kuokoa o ka Poaono aku nei i hala, penei: “Hoao ka Moiwahine e onou i Kumukanawai hou, Hoole ka Aha Kuhina me na Makaainana.” O ka poe naauao a pau o keia anaina, e ae mai no lakou, oia no na mea i hana paka ia ma ka auina la o Ianuari 14, ma ka pa alii. A ina e hoole ana kekahi, alaila he hoole manawa ino ia ma ke ano e kukulu mai i mea wahapaa waiwai ole. A i ole, o na koena Waawaaikinaaupo no ia a ka poe alakai hewa i ke Alii, ka poe hoi na lakou i kumakaia ia Hawaii mai kona noho ana aupuni moi kumukanawai mai a hoolilo i mea ole, oiai ua puhi ia aku na hoonaauao ana a pau he mea makehewa ka onou mai i Kumukanawai hou, no ka mea, he hookahuli aupuni ia. Aole i hala kela mau oleloao, ua hiki mai ia me na maka no o ka poe puni kumukanawai hou e kaakaa ana a me na pepeiao hoolahe ole e hamama ana.

 

KA HOLOHOPE.

O ka nupepa e kapa nei iaia iho ka “Holomua” mai oi loa ka pono ina i hea ia o ka Holohope. Ma kahi o ka nana aku iluna a i mua i ke au o ka holomua, malamalama a me ka pomaikai, ke huli mau aku nei oia e nana i hope a kulou ilalo i na manawa o ka poeleele.

E ala ae e Waawaaikinaaupo, mai onou i kou poo e pee iloko o ke opu nahelehele e like me ka osetarika, aka e kau mai iluna e like me he kanaka la, a e kaakaa ae kou mau maka e ike i na pomaikai oiaio o kou aina.

I na oe e makemake ana e huli aku i hope e nana ai, alaila e nana aku i ka wa a Hawaii i nee mai ai i mua nei malalo o na alii kaulana, ka poe nana i kaikai ae a hoohanohano aku i ko lakou aina mawaena o na lahui, e like me na alii wahine la Kapiolani, Kaahumanu a me Kinau a me na alii kane hoi e like me ke au o Kamehameha, a o Hoapili, Kekuanaoa, Ioane Ii, Paki a me na poe e ae i like me lakou.

No ke aha ka mea e kuko aku ai i na manawa o ka hoowahawaha ia a me ka hoi hope, o ka uhaai, o ke kipe a me ka lapuwale, na manawa o na huakai a Kaimiloa, o ke koho balota me ke gini a me ka hoomanamana.

Aole o na kahuna hoopunipuni ka mea i pakele ai o Hawaii. E like me ko Iehova hoopai ana i ka Iseraela no ka hoomanakii a me na hewa, pela no e hana mai ai Oia ia Hawaii ina aole e hoolohe mai ana ko lakou pepeiao kuli i ka oiaio, a hoolohe aku i na kahuna a me na poe haole hooikaika i ka Lotari, ke kuu akea i ka rama, a pela aku.

Ke manao nei ka Holohope, e ehaeha aua o Paki a me Konia ke ike mai i ka hoohana ia o ko laua hale ma “Aigupita.” E oi loa aku ana ko laua kaumaha no ka hana hoohaahaa a ka ahaolelo i pau i hookau mai ai maluna o ko kakou lahui.

Aole loa e ae ke alii Bernice Pauahi e kakau inoa malalo o ka @ila Lotari.

 

Na Mokuahi Ahailono.

He hookelakela ko na ala moana a elua no ke ala mua nana e hoolaha aku i ke ao hoolokoa i ka hookahuli aupuni ma Hawaii nei, ka hoopauia ana o ke aupuni moi, ke kukulu ia ana o ke aupuni kuikawa, ka ike ana mai o na Luna Aupuni nui o na Aina e a me na Kanikela i ke aupuni hou a me ka maluhia o na mea a pau me ka poino ole o kekahi ola. Ke holo hookelakela  la ka mokuahi Waila, me ka manao oia ke ku e ana i Kapalakiko ma ka la 27 o keia malama, a o ka mokuahi Alameda hoi, e hiki ana ia i Nu Kilani ma ke kakahiaka o ka la 28. Nolaila, he mau lio heihei keia mau mokuahi e kukini la, aka ua oi aku nae na mea hou ma ka mokuahi aku o Kapalakiko, no ka mea, he mau mea hou ano nui kekahi i loaa ole i ka Alameda mamua o kona holo ana.

 

Ka hewa o ka puni i na alakai makapo.

No keaha i lilo ole ai ke kumukanawai hou loa a ka Moiwahine i makemake ai e onou mai i ka la 14 o Ianuari nei i kumukanawai no ka aina? Eia, no ka hoole o na Kuhina, oia no ko na makaainana mau kiai iloko o ka oihana hooko o ke aupuni, e like me ke kuhikuhi o ke kumukanawai a ka lahui i hoohiki ai e malama. A o ka lalama ana aku e ulu a a wawahi, he hookahuli aupuni ia, no ka mea, oia ke kahua kahi a ko kakou mau kapoai e ku ana a me ko kakou mau pono pili paa e malama laahia ia ana. O ka hoole ana o na kuhina i kela mauna ekaeka (kumukanawai hou), oia no ka hoole ana o na makaainana, ka mea a makou i hoike aku ai i mua o ke akea. Aole o makou kokua i na paipai hookahuli kumukanawai, a ua ao mau aku makou i ka lahui i ka hewa oia mea a me kona hopena. A i ka wa a ka poe hakihaki kumukanawai i hoolohe ole ai, emoole ua maalo ae la ke aupuni alii mai ko kakou mau alo ponoi ae.

 

Na Puali Koa o Europa.

                Mahope koke iho o ka hooholo ia ana o na Kanawai Koa hou loa o Europa, alaila e hoomahuahua ia ae ana ko Geremania puali koa i ka heluna nui he 5,000,000; ko Farani, i ka 4,350,000; ko Rusia, i ka 4,000,000; ko Italia, i ka 2,236,000; ko Auseturia, i ka 1,900,000; ko Helevetia, i ka 489,000; a me ko Belegiuma, i ka 258,000. Alaila e hiki ana la Europa a pau ke holako i na koa aole e emi iho malalo o ka 22,000,000, oia hoi, i 15,000,000 mau koa oi ae i ko ka makahiki 1869. Oia iho la ke kumukuai a Europa e uku ai no ko Geremania ka@li ana a lilo na okana aina Farani o Alasace-Lorraine. He mea maopopo, mai oki koke ia i ka la apopo a hiki i ka elua hapakolu ka nui o no koa ina i hoihoi hou ia ua mau okana aina la ia Farani.

 

Lonalona ua mea he Wahine.

Ke makemake nei ka Emepera paele o Moroco e holo mai e makaikai i ka hoikeike nui o Kikako me ka hoa-pua mai i kana mau wahine he eono tausani ka nui, eia nae hoi, ua hoonuinui e aku kekahi nupepa o Sana Lui, Missouri, i ua Emepera la no ka lawa loa ma Kikako i na mea e hoohemo ai i kana mau tausani wahine, a nolaila ina ia i makemake e hele mai, he pono iaia ke haalele aku i kona mau hoa lealea i ka hale. Ke hoomaopopo iho i ka puni wahine o keia kanaka, ua kue maoli i ka mea pono a ke keneturia umikumamaiwa e hoomanawanui ole ai e ao aku iaia, o kana hana o kela ano mamua aenei, ua kue maoli i ke kanawai o ke ola kino a me ko ke Akua.

 

Kela me Keia mea Heluhelu.

                Ma ka haiolelo makahiki hou a ka Emepera Wiliama o Geremania, ma ka la Hape Nuia ua kukala aku oia ina aole e hooholo ana ka ahaolelo i ke kanawai koa hou, alaila e kipaku ana oia i ka ahaolelo a kauoha e koho hou a ia ona mau elele no ka ahaolelo. Ma ke kanawai, mahope iho o ke kipaku ia ana o kekahi ahaolelo, alaila e koho hou ia na hoa ahaolelo iloko o kanaono mau la mai ka wa aku e kipaku ia ai, a e noho hoi ke kau o ka ahaolelo hou malalo mai o kanaiwa la mai ka hoopau ia ana o ka ahaolelo mua.

                He nui ka nune ma Parisa, no ka puapuai ana ae o na lono, ua komo pu ka Peresidena o ka Ripubalika o Farani iloko o na poai i puni i na hoowalewale a me ke kipe ia e na poe alakai ia lakou ka hoolala ana no ka hooholo pono aku i ka hana o ke alawai oki o Panama. Ua pau pu na poe kau kanawai, na poe ona nupepa, na lunakanawai a me na poe koikoi i ka puni iloko o keia hana kipe. I lawelawe ia keia mea, i kumu e hoeueu a hoopaa aku i ka hilinai o ka lehulehu, e holopono ana na hana o ke alawai oki ma o ke komo ana mai o ka poe koikoi a inoa nui o ka aina iho a me ko waho poe. Mamuli o keia mau ano i ikeia o ka hapala ana i ka inoa o ka Ripubalika, ua hoeueu ae ke koena o ka poe puni aupuni alii o Farani e ola nei, he wa maikai keia e hoihoi mai ai i ke aupuni moi o Farani. O ka holopono a me ka ole, aole maopopo, oiai he hapanui no ka poe Ripubalika e noho nei ma na oihana a e noho mana nei maluna o na puali koa. Aka, mahope aku paha e maopopo loa ai.

                O kela kanaka kilo aupuni kaulana o Amerika Huipuia o James G. Blaine, aia oia ke aumeume la mawaena o ke ola a me ka make. Pinepine kona ailiili ana e lele loa ke aho, aka ua kanaaho mai no nae. O ka ike nae a na kahuna lapaau, aohe manaolana no ke ola mai, aka he hoohala la wale no ma ke ano hana ike akamai o ka oihana lapaau.

 

Ka Ulia poino o ka mokuahi “Kimo Maki.”

                I ka wanaao poniponi o ka Poaono aku la i hala, ma kahi he eono mile paha ka mamao malalo aku o Waianae, ua loaa iho la i ka mokuahi “Kimo Maki” ka ulia poino ma ka hai ana o ke kano o ka huila e kakaa ai, a ua ku oili iho la oia me ka nee ole imua. Nolaila, ma ka hora 4 me hapaha kakahiaka nui, ua haalele aku la ke kupakako me eono kanaka i ka mokuahi, kau iho la maluna o kekahi waapa a hoe mai la no Waianae. Mahope o ka hoe ikaika ana no elua hora a keu, ua pae mai la lakou i Waianae a hoolaha ae la i keia poino o ke “Kimo Maki.”

                I ko ka mokuahi “Kaala” lohe ana i keia poino, oiai e ku ana oia ma Waianae, ua holo koke aku oia e kokua i ka mokuahi poino. Ua hai pu ia mai ka lohe i Honolulu nei ma ke telepone, a mai Honolulu aku nei i hoouna la ai ka mokuahi C. R. “Bihopa” e ukali aku i ka mokuahi poino. Ma ka Laeloa i loaa aku ai ka mokuahi poino a huki like mai la na mokuahi elu a komo ana iloko nei o ke awa i ka hora 1:15 o ka auina la, oiai ka uapo e lehua aku ana i ka poe i ulu ia ae e lohe i ke kumu o keia poino.

                Ua lawe mai ke “Kimo Maki” i na ohua oneki, 2396 mau eke kopaa a me 400 mau eke laiki ihi ole ia, mai Kauai mai ma keia huakai popilikia.

 

NA LETA

                ‘Aole o makou makemake e lawe i ke koikoi o na hal@ no na manao i hoopuka ia malalo o keia poo e ko makou poe mea kakau.

 

He mana ka olelo, a me ka peni a ka Naauao.

                Minamina nui au i ka naauao o ka poe naauao i hiki ole ke ike i ka malamalama o ka @a e kau ae nei maluna o na paia poniu o ka lewa lani iluna lilo loa.

                Ua lilo paha oe i ka holo a ka lio,

                Haule i hope nei ko’u aloha.

                He moakaka loa ka olelo noeau a ke kanaka kiu naauao e olelo nei i ko ka honua a pau, a pela no ka olelo mana a ke Akua Kiekie loa; i hoomalamalama ia mai nei iloko ou e Hawaii no ka wa mau loa, he ipu-kukui @aimana maopopo loa nou e Hawaii, eia la ke alohi nei a ke anapa nei me he ahi uwila la iloko o ka Paeaina ma na kapakai o ka moana Pakipika a puni ke ao h@lookoa.

                He oiaio no, ua loaa ka naauao i ke kanaka, aka, ke hoomaopopo nei au ua loaa no a hiki i ke kumu o ka laau pau mai, koe aku no ka mele. Aole poe naauao e hiki ke kaikai i ka pono o ka lahui, ka aina a me nohoalii o Hawaii no ka wa mau loa. Ua oleloia ma ka @ai@ala, “He oiaio, he oiaio ka’u e olelo aku nei, he pepeiao no ka pepeiao a he maka no ka maka. Aole i piha ka pepeiao i ka lohe ana; a aole hoi i maona ka maka i ka ike ana. No ka mea, aole i hoohaahaa ke kanaka iaia iho me ka makau io aku i ke Akua ka mea nona ka mana ma ka lani, ame ka honua, ame kona mau mea a pau i piha ai, a aole hoi ke kanaka iaia iho; a peia hoi e loaa ai iaia ke aloha oiaio loa ana i kona hoalauna ame na mea a pau. Makemake nui no na mea a pau i @a naauao@ aka, heaha hoi ka waiwai o ka ike ke makau ole oia i ke Akua. O ka mea e noi me ka @aahaa io o ka naau, e loaa a e haawi ia iaia, a @ ka mea i imi hoomanawanui me ka pauaho ole, e ike no oia e loaa ana, a o ka mea e kikeke me ka hoomau aku e weheia no iaia.”

                Owai keia kanaka e olelo nei, “Manomano no na olelo ma ke ao nei, aole i koe kekahi me ke ano ole?” A ke olelo hou nei oia, no ka mea, ua palapala ia mai, “E hoopau au i ke akamai o ka poe akamai, a e hoolilo au i ka naauao o ka poe naauao i mea ole.” Auhea ka mea hoopaapaa o keia ao? Auhea ka mea akamai? Auhea ke kakaolelo? Aole anei ke Akua i hoolilo i ke akamai o keia ao i mea lapuwale?

                Nolaila, ke kahea leo nui aku nei au me ka hookamani ole malalo o ka malamalama o ka la, ua kokoke mai ka manawa e hookoia ai na mea a pau i hoikeia ae la e pili ana no ka poe naauao hookamani iloko o Hawaii; oiai, aole au i ike iki he pono oiaio ko kakou e kuu lahui aloha i na lunamakaainana a kakou i hoouna aku nei iloko o ka Hale Ahaolelo, no ka imi ana i ko kakou mau pono a ke Akua i haawi mai ai ma keia ao no ke kanaka.

                Nolaila, ke hoomaikai ae nei au i ke Akua mana loa, no ka pono o Hawaii, e lokahi! e lokahi oukou me ka puuwai a me ka umauma i sila paa ia e ke aloha aina oiaio loa a me aloha lahui oiaio loa, no ka makahiki 1894 e hiki mai ana, ke ae io mai ke alii nui ia kakou ma ka leo o ka’u pule.

                Eia au he@ kanaka i hanau kamakahiia iloko o Hawaii, a i ulu iloko o Hawaii, a i hua iloko o Hawaii, a i oo no iloko o Hawaii i keia la, no ka pono a me ka pomaika o kuu aina hanau, a o kakou no a pau loa. E like me ka palapala ana mai. O ka mea kaena, e kaena oia ma ka Haku; nolaila, aole au me ke kani ku’i o ka pu, aole au me ka oi o ka pahikaua, aole au me ka hoala manao kipi e hoohaunaele; aole, aole loa no, aka, he oiaio aia no au iloko o ka makani aheahe malie loa, me ka puana pono ana aku i keia huaolelo maluna ae o ke kahua oiaio, me ke kamahao, a iloko hoi o ke pahaohao nui loa ia.

                Hookahi no au; ea naue pu ka pono mai Hawaii a ka mole olu  o Lehua i ke kai. No keaha la ka mea i  hiki ai ia’u ke kaena i keia huaolelo? “Hookahi no au, ua loaa ka pono i ka lahui a puni ka Paoaina.”

                1. No ka mea, ua haahaa kuu naau me ka makau io aku i ke Akua, a nolaila, ua lilo loa ka honua ia’u, wahi a ka Haku.

                2. Ua hooko ae nei au i ka palapala hemolele i keia la, no ka lanakila kamahao i loaa ia’u i keia au me ka’u i hoomanawanui ai, a oia no ka makemake o ke Akua.

                Nolaila, me keia mau kumu, ua loaa ia’u ka ikaika hoonee no ka pono oiaio a me ka naauao oi kelakela kamahao lua ole ma ka lokomaikai wale mai o ke aloha o ke Akua, maluna iho o’u o ke kanaka hewa a me ka naaupo.

                Nolaila, eia no ma kuu lima akau ke ki o ke ahi uwila nana auanei e hoomalamalama aku ia oe e Hawaii Paeaina, no ke kau o 1894 e hiki mai ana. A e loaa auanei na kanawai maikai a pau, a e hoopauia ke kaniuhu a me ka manao luuluu, a e noho auanei na mea a pau me ke kaulike ma na ano a pau. Nolaila, e kupaa kakou a pau me ka hoomanawanui pauaho ole ma ka pule ikaika i ke Akua a me ka hookeai ana iloko o ka lokomaikai.

                E hoomanao oukou e ka lahui, he manawa loihi keai a kakou e au aku ai, aka, ina ae mai ke Akua ia kakou a hiki mai ia manawa, alaila ua hookoia keia leo. Nolaila, ke kauleo mua aku nei au, a ke hooipo aku nei ia oe e ka apana koho balota o Hilo Hema, mai ke kulanakauhale o Hilo i ka lihiwai o Pukihae, a hiki i ka palena waho o Puna paiaala i ka hala, me keia leo nahenahe imua o kou kiekie, “I ipo oe na’u e lei aloha aku no ka wa e hiki mai ana, a iloko hoi o ka wa mau loa.” Owau no me ka hookamani ole iho.            Iosia Keahi.

                Wainaku, Hilo, Ian. 19,1893.

                No ka oi loa aku o ka poahi a ko makou Papa Pai Uwila, nolaila ke @@lapa aku nei ka nupepa Puka La Kuokoa me ka ohuohu a kaulua ole iho, a ke oili aku nei kona h@lu mua me na kaukemio, ua hele wale a mikololohua.

                Ke pii mahuahua mai nei ka makemake ia o ka Chamberlain Colic Chorela a me Diarrhoea Laau Lapaau Ola, mamuli o ka ike o ka poe a pau i hoao i na hopena maikai i loaa mai, a na lakou aku hoi i hoikeike aku i ko lakou mau hoalauua. Ke hilinai nei makou aohe mau hookaulaua kiekie e ae a nui. E kuai ia aku no e na mea kuai laau lapaau a pau, BENSON, SMITH & Co. na Agena ma Honolulu.

                He nui ka hoonaluea ana a ka @a’i ma ka opu i keia kau, wahi a G.W. Shivell, ka mea kuai laau lapaau, o Wickliffe,Kenetuke, “a ua nui launa ole mai na noi no ka Chamberlain Colic, Cholera a me Diarrhoea Laau Lapaau Ola. Ua hoolilo aku au ma ke kuai ia eha mau omole o kela laau i keia kakuhiaka. Ua ike ia kekahi ola ano kupanaha a keia laau, a ma na ma’i no a pau ua keu a ka holopono.” E kuai ia aku no e na poe kuai laau lapaau a pau, BENSON, SMITH & Co. na Agena ma Honolulu.     2406-4@

 

Hoolaha Kumau.

Hale Hana Kopa o Honolulu.

                Ua paa aenei ka Hale Hana S@pa Mahu Hono ka poe no lakou na mea malalo ike a ua makaukau lakoa e hoolawa aku i ka poe piepiele i na

Kopa Maikai Loa Maoli

I hookomo ia iloko o na Pahu 100 pao@@ mai ke 42 a 56 auka Kepa pakahi.

Ke hooia nei makou i ka oi o ka MAIKAI o ka makou KOPA mamua o na Kopa ‘o waho mai.

                @ Ua kuai  ia mawa@o @ ko makou mau Pahu me ka hooloaa “HONOLULU SOAP CO..” a @

Kuai ia e ua Halekaui Liilii a Pau.

HUI HANA KOPA O HONOLULU

M.W. McChesney & sons, Na Egona.

2396

 

PAPA! PAPA!

AIA MA KAHI O

Lewers & Cooke

(LUI MA),

Ma ke kahua hema o Alanui Papu me Moi.

 

E LOAA NO NA

PAPA NOUAIRI

O kela a  me keia a@o,

Na Pani Puka, na Puka Aniani,

na Olepelepe, na Pou, na O’a,

na Papa Hele, na Papu Ku,

me na Papa Moe he nui loa.

NA PILI HALE O NA ANO A PAU

A me ua

WAI HOOHINUHINU NANI

O na ano a pau loa.

 

Na Balaki o na Ano he nui Wale

                Ke hai ia aku nei oukou e na makamaka a pau, ua makaumakau keia mau makamaka o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana no ka

Uku Haahaa Loa,

E like me ka mea e holo ana mawaena o Laua a me ka Mea Kuai.

Hele Mai e Wae no Oukou iho.

2396-q

 

Hoolaha Kumau.

KAKELA ME KUKE

KA HALEKUAI NUI

O NA

WAIWAI LIKE OLE

NA MEA

HANA KAMANA A PAU

Na lak@ pili h@o kukulu hale.

Na @@pa.

Na lei ilio.

Na kaulahao ilio.

Na Pahi.

Na Upa.

Na k@pe hula.

Na Palapala.

PALAU LIO

Na mea mahi@i.

Na au he.

Na au ko@.

Na kua @i@i.

Na lei bipi.

Na kaulahao bipi.

Na uwe@ pa.

Na @@@ p@l@l@.

Na mea p@@@.

Na @pah@@

Makau me Aho Lawaia

Na Iliwai.

Na haola.

Na hulu pena.

Na paluna.

Na p@na me ka a@la.

Na kopa,

Na a@la mah.

Na pakeke p@i.

Na pakeke ha@.

Na kapa @ao,

Na p@nda.

Na kukaepele.

Na uwiki, a me

Na @pukukui.

Mikini Humuhumu Kaulana

A Wilcox & Gibbs, Hookahi Lopi.

Ka Remington, Elua Lopi.

A me na ukaua he uni loa, o kela ano a me ke@@@po.

 

Kakela me Kuke

KA AYER SASEPARILA

Oia ka LAAU oi loa o ka maika no na mai i hookumu ia mai ke koko ina mai. Ua oi loa ae hoi, no ka mea, o kona kahua i hookumuia ai o ka

Honodorusa Saseparila Oiaio.

No ka mea, o ka LAU NAHELHELE a me na mea a pau i maa i ka hoohuihui ia, oia na laau oi loa o ka maikai, a no ka mea hoi ua ike ia ka waiwai ia ma ka lapaau ana i na MA’I o ke KOKO -ua oi ka

Ayer Saseparila

ma na mea a pau e hooikaika a e kukulu hou ai i ke kino i hoonawaliwali ia e ka ma’i a me ka eha.

                Ua hoonoono ia ka ai, ua hoopoo ia ka ma’i o ka waihoua hoowali ai, ua hooikaika ia ke Ake a me ka Puu Hoowali ai, a hoohana maikai ia na lala a pau o ke kino. Ua hookuke ia mai ke kino ae, ka laau make o ka ALAALA, ua hoola ia na EHA, na PUHA, na RUMATIKA, na MAIHEHE, na HUEHUE a me na ma’i ma ke poo kahe wale o ka hupe, a ma na wahi a pau ke hoola mai nei na Kauka alakai i ka maikai o kela laau.

                Ke hoola nei la hai, a e hoola no hoi ia oe.

                No ke KUNU a me ke ANU o ka

Ayer Cherry Pectoral

ka laau lapaau alaki o na ohana.

                No ka NALULU, ka LEPOPAA ka LENA a me kekahi mau mea inoino e ae o ka opu, e lawe i ka

AYER HUAALE CATHARTIC

E makemakenui ia nei e ko ke ao puni.

                Hoomakaukauia e Kauka J.C. AYER & Co., Lowell Masekuseta.

 

HOLLISTER & CO.

Na Agena ma ka Paeaina Hawaii.

7396-q