Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 6, 11 February 1893 — Page 3

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA HUI ALAHAO ME AINA O OAHU

MANAWA HOLO

  Mai a Mahope aku o Okakoba 1,1892

@

NA KAA AHI

@

 

NU HOU HAWAII

Ua maui ia ka lima o kekahi haumana o ke Kulanui o Oahu i kekahi ma i ke kinipopo pekupeku wawae.

Ma keia hope aku e ae ia ana na @ kakau nupepa e noho pu iloko o halawai a na Aha Hooko a me Kuka, aole hoi e like me mamua iho i ka puikaika loa paki ole.

Ma keia Poaha aku, Feberuari e kulaia ai na pake i ko lakou la makahiki hou. Aka, e hoomaka e ma no kekahi poe i ka hoomanao ma i kekahi ia mamua ae.

I ua loaa ole i kekahi o ko ma @ poe lawe na nupepa mai ka la @ o Ianuari, e hoike koke mai ia makou i na helu i haole a na makou ae hoolawa aku.

Ma ka lono hope loa ma ka moku@ Belgie mai Kina mai, ua haalele ho o Henry G. Treadway la Honoaona ma ka la 3 o Feberuari, a ua hele aku no Beremana Geremania, maluna o ka mokuahi Bayern.

Aia ka oihana Makai Nui o na Honoa Piilani ke waiho hakahaka nei, a o ka inoa o Mr. J. W. Kalua @ mea a na kanaka e ae  a apono lokahi ai me ka mahalo i ke Aupuni Kuikawa ina e hookohu io ia mai ma.

Pakele kekahi keiki Pukiki o Hana, Maui, i ka Poakahi i hala mai make, mamuli o ke kauo ia ana na lio kauo kaa me ka hihia o kona mau wawae, Aku, mamuli o ke ku ana o na lio, ua hemo mai la oia a palekana.

Eia ae ka mokukaua Amerika @ ma kona ala moana e hiki mai ai i Honolulu nei mai Samoa mai, no ka mea ua kauoha ia oia e hoi no Kapalakiko, a maanei mua mai oia e kipa ai mamua o ka hoi loa ana aku i Kaleponi.

I ka Poaono i hala, Feberuari 4, ma hiki aku la i Kau, Hawaii ma ke Kelefone, ka mea hou o ka huki ia ma o ka hae Amerika maluna o ka Oahu hae kaupoku o Alilolani hale. A ma na mea i lohe pono ia mai, kole he mau peku ana o na manao i ike ia ae.

Ma ka Mariposa e ku mai ana i keia la, e upu ia aku nei, o kau mai ana ke kapena hou o ka mokukau @ oia Kapena B. F. Day, i hookohuia e ke Aupuni Aeto o hele mai e pani ma ko Kapena Wilse makalua, oiai oia e hookuuia aku mae e hoomaha.

@ ua nele kekahi o ko makou @ lawe pepa o keia 1893 i hookaa mua mai i kinohi i ka $2, i ka Alemanaka ole, he pono e hoike mai ia makou i hoouna koke ia aku. Ina ua luna ka hookaaia ana o na @ elua no ke KUOKOA, na ka luna pepa e kaku mai ia makou.

I mua o ka Aha Hooko o ke Aupuni Kuikawa ka Lunahooponopono o ka nupepa namu Buletina kahi i ninaninau ia ai i ka Poaha nei no kana mau lono palaualelo kaha wale aku i ka mea kupono, a ua hoopololei ia mai. Oia iho la ka moepuu o ka Lunahooponopono o ka Holokee.

Ke kapapa mai na niuhi a ka Hamuku Ashley ma ka hopuhopu ana i ka poe piliwaiwai sifa, ka mea hoi i hoopalaeha ia e ke au kapulu i pulumi ia mai ke aio aku o ka henua. Eia no ka he paa no i ka hopu ia e na makai o ke au i hala e, a pehea ia hoi i hopuhopu oia ia @ ia wa.

Ua kuikahi na lono a pau i loaa mai i Honolulu nei mai maui a me Kauai mai no ka ua kona o ka @ i hala me ko Honolulu nei, a ua haole like ma ka Poakolu ia wa hookahi me ko kakou nei. Aole nae peha i oi aku na maewaewa o ko na wahi e na e like me ko Oahu nei.

O ka hihia o Lukela kaaimanu i waiho ia no ke kau kiure kaapuni o Oahu nei, no ke kuni kolohe i ka holoholona me ka hao, i lilo i hana ma ka aha i kekahi hapa o ka Poakahi nei a me Poalua, ua ahewa ke Kiure Hawaii iaia ma ka home 2 a me hapa o ka ia hope, he elua nae kiure kue.

Ua make ma ke kakahiaka nui o ka la 5 o Feberuari nei, mauka ae nei o Kalihi, Honolulu, he keki kane ohana na A.T. Bannister a me Caroline kana wahine, a he moopuna hoi ua W.H. Tell. He keiki i minamina nui ia e na makua a me ka ohana. I ka ia hope o Dekemaba aku nei i hala, i piha ai koua makahiki, a o ka ako e ia mai ia no ia e ka make. “O ka mea a ke Akua i aloha ai, make opiopio oia.”

I ke ahiahi Poakahi nei, Feberuari 6, ma Honolulu nei, ua awaiaulu ia ma ka @ e Rev. E. G. Beckwith D.D. o Mr. H. H. Williams me Mrs. S. L. Osborne.

Aia keliuliu la na lele o Waimea, Kauai, ma ka hoomaamaa ana e ku kekahi aha mele no ka hana aloha a manawalea, oia e loaa na dala e kukulu ai i halemai no Waimea, Kauai. E mahalo nui ia keia hana maikai.

Ua hoomau mai na lohe ma ka Malulani o ka Poaina nei, ke kupepa la no ka ua kona i na mokupuni o Hawaii a me Maui, a ua pulu eio maoli na wahi @ ia a hoohalahala mau i ka ua ole mamua aku nei.

Ua pau ke Kanawai Koa – ua pau ka puali puhi ohe Hawaii – ua pau ka hali hele ia ana o na palapala kakau inoa paipai kepi – “ua malu ke kula aohe lele Pueo” ua pau ka aaka o na kanaka i ke Aupuni Kuikawa, a ua eo ia Maui ke alakai ana no ke kulou ana o na poo e like me na hipa.

O ka nui o na waiwai Amerika I puka mai ke waw mai o Kapalakiko a hookomoia i Hawaii nei i ka makahiki 1890, he $4,179,311 ke kumukuai o na waiwai, i ka 1891 mai, he $4,099,814 ka waiwai io i komo mai i Hawaii nei mai ia awa hookahi mai, a i ka 1892 i hala koke aku ia, he @2,258,980.

O nehinei aku ia ka la e upu ia aku nei e ku mai ana ka mokuahi Mariposa ma keia awa mai Kapalakiko mai, aka, o keia manawa o ka makahiki ma ka moana Alelanika, he wa ino e apa ai na moku halihali leta i ka holo ana mai e hiki i Nu Ioka. A no ia mea, ke hopohopo mei kekahi poe, aole e ku mai oia a komo paha i keia la, a i ole i ka la apopo.

Ma ka lono hope loa mai Iapana mai, ua loaa mai i ka Papa Hoopae Limahana ka mea hou, o ka mokuahi hoohikihiki limahana Iapana e lawe mai ana i na paahana, oia o Miike Maru” aoie o Iamasiro Maru e like me ka lohe mua. E haalele ana oia ia lokohana i ka la 14 o Feberuari a holo mai no Honolulu nei me 730 mau paahana, oia he 585 mau kane a me 145 wahine.

Telefone – “He mea hou weliweli ko Ewa nei, he Iapana i holo ae ma Waimalu ae nei i kela la aku nei, a i ka hiki ana ma ke kihi o ka pa e hoohuli ai, ua hina iho la ka lio ana o kau ana, a ma ka ulia, ua komo ae la kekahi wawae maloko e ka pa a kaa ka pou mawaena o na u-ha a holo aku la ka lio me ke kino a me kekahi uha e paa ana iloko o ke kaula keehi, a ua nahae pu ae la na uha.”

Ian, 27,1893 – Ma Wainiha, Hanalei, Kauai, ua lawe ia aku ke oia o Mrs. J. B Jones ma ka hora 5:30 o ia kakahiaka nui poniponi. Ma ia wahi o Rev. J. M. Kealaoha a me Husto de La o laua wale no kai ike i ka lele loa ana o kona ano. Ua haalele mai oia he 3 keikikanie a he mau kaikaina, e paiauma aku ma keia aoao o ke ao mauleule. He aneane he 33 ona mau makahiki ma keia oia ana.

Ua hoao ia e wawahi ka halekula kaikamahine o Kawaiahao i ka po Sabati aku nei i hala, e kekahi mea i kamaaina ia loko o ka halekula. Ua komo oia i loko, hele e huli i ka pakaukau o ke kumuluna me ka manao he dala koloko, aka, ua paa i ke ki ia. I noke wale iho no nae, aohe hemo. Ua okioki aku oia i na pakaukau me ka pahi. Aohe mea i loaa i ka powa ma keia ham, o kekahi mea i kuko ia eia, hookahi wale no, - ua ahai pu aku oia i kona pakeke he ke puka, ma ka manao paha e hoi hou mai i keia mua iho.

Ma Kainaliu, Kona Hawaii, i ka la 24 o Ianuari i hala, ua hele aku ia no ke aupuni uhane o Daniel Barrett, ka panina hope loa o na haole kahiko i noho mua ma Kona, i ke 90 mau makaeiki a me 10 mau malama o ke oia ana ma keia honua, a i ke 57 o na makahiki o ka noho kamaaina ana ia Kona. Ua hanau, a i ke 57 o na makahiki o ka noho kamaaina ana ia Kona. Ua hanau ia oia ma Wittshire, Enelani, i ka ia 30 o Maraki, 1802. Ua hoolele ia oia mailuna mai o kona moku ma ke kaikuono o Kealakekua, me ka ma’i nawaliwali loa i manao ole ia e oia mai aua, aka i ka lele ana iuka o ka aina, ua palekana mai oia a oia he hapalua keneturia makahiki a oi ma Hawaii nei me ka haalele ole. Ua haalele iho oia mahope nei, he keikikane a me ke kaikamahine e paiauma aku nona.

 

Na Mea Hou Hope Loa.

                                                            POALIMA, FEB.10.

I ka hora 7:45 o ka po Poaha nei, ua kalewa mai ma ka nuku o Mamala ka mokuahi Monowai, mai Kikane, Nukilani a me Samoa mai. Ua haalele aku oia ia kikane i ka hora 6:30 p.m. o ka la 23 o Ianuari; ia Nukilani i ka hora 5:30 p.m. o ka la 28; a ia Apia, Samoa, i ka hora 9 a.m. o Feberuari 2.

Aole mea hou a ka Monowai i lawe mai nei no ke ku ana aku o ka Waila i Kapalakiko, eia uao ua haalele aku ka Monowai ia Nukilani, kahi e loaa mai ai na lono waeaolelo mai Europa mai, ma ka hora 5:30 o ka la 28 o Ianuari, a me he mea la, ua ku ka Waila ma ka la 27.

O ka lono hope loa mai europa mai, ke hopohopo ia la malia o ulu mai kekahi pilikia kuhohonu no ka ninau o Aigupita, no ka mea ke paakiki la ke Alilkui i ke kuei na Beritania. Ke oioio ae la hoi na nupepa o Rusia e kue ana ia Enelani, a e hoike la ka la e haalele ai ua Beritania ia Aigupita. Ke hookekena mai la no hoi na nupepa o @ i ke aupuni e kue aku i ko Enelani hooana ana i mau kea hou i Aigupita.

Ma ke kamakamailio ana a Peredena i kohoia Cleveland me kekahi Democarata, ua hoopuka oia i na olelo na hoonoho ia mai au e ma Democarata ma kahi mana no ka hoopau aku i ke Kanawai Dute a Makinele.

I ke kakahiaka Poalima nei, Feb 10, i ku mai ai ka mokuahi Mariposa mai. Kapalakiko mai ma kona ala moana no na Panalaau o ka Hema me na mea hou o na aina e. A ma ia la no oia i au hou aku ai no kona mau awa ma ka hema.

 

Ka mokuahi “Belgie” me ka ma’i Samota poki.

I ka wanaao o ka la 8 o Feberuari nei, ua hekau mai la ma ka nuku o Mamala, Ka mokuahi nona ka inoa maluna ae iloko o ke kauna koma, mai Honokaona a me Iokahama mai, me i ohua kapena no Honolulu nei, 117 mau pake, 59 mau Iapana a me na ukana he 430 mau kona paha a me 19 ohua kapena no Kapalakiko, 299 mau ohua oneki a me na ukana.

Ma ke ala moana e holo ana no Honolulu nei mai Iokahama mai, ua puka ae mai ua ohua oneki Iapana o Honolulu nei, he ma’i samola poki.

Ma ka nana ana o ke Kauka o ke awa i ka mea ma’i, ua hooholo oia e noho ka moku ikolo o ka hoomalu, na aliimoku, na luina, na ohua a me na ukana a hiki i ko ka Papa Ola wa e lehe ai a lawelawe paha i kekahi hana pili i keia mea.

Nolaila, ua hoi mai ke Kauka a hoike i keia ma’i oluna o ka moku Belgie i ka Peresidena. Nana aku i kahea koke i halawai o ka Papa Ola. Heelua mau holowai a ka Papa i malama ai, a ua hooholo lakou, e hoolele ia mai na ohua ma kahi hoomalu ma Kahakaaulana, no umikumamalua mau la, a o na ukana e hoolele ia ma kahi hoomalu e puhi ia a hoomaemae me ke kukaepele, mamua o ka haawi ia ana aku i na ona waiwai, a pela no hoi na eke leta e puhi kukaepele ia a haawi aku i ka poe na lakou ia mau leta.

A o ka poe e kiai ana i kela poe hoomalu ia ma Kahakaaulana, e noho pu lakou ia kapu no ia manawa e like me ko na ohua. Aole i pili keia hoomalu ana i ka moku, ke pau mai na ohua i ka hoolele ia a manao oia e holo aku no kona awa e hoi aku nei.

 

NA LETA

‘Aole o makou makemake e lawe i ke koikoi o na hala no na manao i hoopuka ia malalo o keia poo e ko makou poe inoa kakau.

 

Na Keiki o ka Bana Hawaii.

Mr. Lunahooponopono, ua ike au ma ka Holomua i ka manao o na keiki puhi ohe e hoike ana no ka hanohano a lakou i imi nui ai. He oiaio no kela, aka, aole anei lakou I like me ka holoholona i hoike ia ma ka Buke Hemolele, i ka waiwai ole o ka momi a me ke apo gula i kau ia ma kona ihu. No ka mea, aole ia e hoomaopopo ana i ka makamae o ia mau mea, pela no hoi ka’u hoomaopopo ana i ka hana a keia mau keiki puhi ohe, aole o lakou hoomaopopo i ka hanohano a lakou i hooikaika ai no iwakalua makahiki a oi, a kaulana no hoi a puni ka honua nei, aka, ke kiola wale nei lakou i ua momi nei i ka lepo. Na ka lahui anei i olelo ia lakou e hana pela?

Aole, na lakou no, ka hoao ana a Mr. Aylett e pane ma ka Buletina a me Holomua me na huaolelo hailiili a hoino pu.

He hoike ana mai ia ona ua pa oia i ka pohaku, a ua huhu loa no ka loaa pono ana aku ua hana hewa. E hoole ana ia aole loa lakou i olelo, aole e hookani no na haole Amerika he kupaianaha, ina o ka haalele ana i ka hana aole ia he hoole hana, alaila, heaha la ka?

Aole anei no ko lakou makemake ole i na Amerika ke kumu o ko lakou hoole ana, a i ole ia no ke kaa ana o ka hooponopono aupuni hou malalo o na Amerika kekumu o ko lakou hoole ana? Aole anei o ko lakou hoohiki ole ana, he hoike ana aku no ia aole lakou e hana malalo o na kanaka Amerika? Ua imi ia ka manao aole wale ma ka olelo maoli ana, aka, ma ke ano o ka hana i hanais, nolails, ma keia e maopopo ai ka oiaio o ka oukou mea i ohumuhumu ai, a oiaio hoi na mea i hoopu kaia i ke akea.

Oia no kekahi hewa nui ia kakou i na kanak Hawaii, o ka hana i ka hana a loaa ka mahaloia, o ka manawa iho la no ia e hoi hou ai i hope, e hoomanao e na keiki puhi ohe, e mau ana no ka inoa Hawaiian Band, a o na lala hou e ao ia mai nei, e loaa ana no ka ike ia lakou a me ka makaukau ke loihi iho ke ao aua, a o ka hanohano a oukou i hoooikaika ai a loaa, e lilo aku ana no ia mai a oukou aku, ina no he haole a pukiki paha, no ka mea, o ke kumu nana oukou i paka, oia no ia e ao mai ia i ka poe hou.

E na keiki puhi ohe, he minamina au i ka hanohano a oukou i kiola wale aku la, a o  oukou wale no ka mea e hoi hou mai ai keia inoa kau lana a oukou pakahi i hooikaika ai ke hoopaleleha ole aku ouko a @ mai ka poe hou. O ka manao ana e hana a hana koke ka @ wale no ia e holomua ai ka hana.

Me ka mahalo,  KUIKAWA – Honolulu, Feberuari 7, 1893

 

Nawai ia keia Keiki e Hanai ia nei

Eia ma ka apana o Kau nei, kekahi keiki e hanai ia nei e Mrs. Sera C. Thompson o Honuapo Kau nei. me ka maopopo ole o na makua i ko kau nei poe.

Eia kahi moolelo a laua i hai mai ai. Ma ka pule elua iho nei o Ianuari, ua haalele aku is o C. Thompson i ko laua home noho ma Honuapo a hoi mai ma Naalelu no ka hana me ka hui , a i ka lua o ko laua la ma ia home hou, ma kekahi ahiahi ua hele laua ma kahi o Mrs. E. Hewitt a malaila laua i noho ai a hoi mai no ia po, a ia laua i puka ai mawaho o ka puka @ o Mrs. Hewitt, maalo ae ana he kane haole a me ka wahine Hawaii. Ninau mai la laua ia laua nei. He kamaaina anei olua no keia wahl? Ae aku la laua nei. “Ina pela e lawe aku olua i keia bebe na olua, no ka mea pilikia loa kona mama, e hanai olua a nui a ina e makemake olua e hoohiki i keia keiki na olua, e kauoha ae ia maua i Hamakua, “ oiai no laua nei e nana aku ana i ka makuahine o ua bebe nei e kau ana no iluna o ka lio me ke ano palupalu, a lawe mai la laua nei i ua bebe nei, a hele aku la no na makua iloko oia pouli no, me ka ae ole e moe, no ka pilikia o keia wahine hanau.

Ua olelo mai no o Sera Thompson i ka olelo a na makua, no hamakua mai laua a e hele ana i Kona Akau, aka ia laua i hele mai ai ma keia huakai a hiki ma Kuaehu, aia ia wahi ma kai ae o Kaluaopelu hanau iho la ua wahine nei, a ekolu la o ka noho ana ilaila, kau ma na lio me keia hehe me ka holi ole ia, a hiki i Pahala. Ua haawi aku no laua i keia bebe ia lakou aole nae o lakou lawe aku, a ia laua nei hoi lilo ana a eia ke hanai ia nei ua kaikamahine hapahole nei me ka maikai.

Nolaila, e ko Hamakua poe ua hele anei kekahi oukou me ka opu kokoke e hanau ma ka huakai e like me keia?

E ko kuaehu poe, ua hanau anei kekahi wahine i kou uha iloko iho nei o Ianuari, 1893?

E ko Pahala poe, o wai o oukou ka mea i lawe ole aku i keia makana i haawi ia aku ai ia oukou? E hai koke mai oukou i pau keia nune ana, a ina ole oukou i ike iki i keia mau mea a pau, alaila, ua oiaio na leo e lohe ia nei, he manomano ka lakou olelo ana he akamai maole no ka haku ana i keia moolelo hoopuaipuni, aole anei e hiki ia olua ke hai mai i ka pololei a me ka oiaio e ke @ o Kau, ke lawe nei au maluna ou i na hilahila a koe hoi ka mea mana i hanau mai a me ma kupuna e noho ae la, ia ko ka ka Baibala. “O ka mea i hana ia ma kahi malu e hoike ia no ma ke akea.”

GEORGE KEAWE – Honuapo, Kau, Hawaii, Feb. 4 ‘93

 

A Kahi no au a Pane ia Simeona Ku o Honolulu.

 

E MR. LUNAHOOPONOPONO:

                        Aloha oe: E ae mai oe i kahi kaawale o kau nupepa.

E Simeona Ku, alohe ae: O kau i hoolaha ai i ka Luna o Hana i ka hookano, aole he oiaio oia hoolaha ana au, oiai, e lawe ia mai ana ka bila kanawai kahea elele hana kumukanawai a ka luna mai Lahaina mai, ua ike au he mea e poino ai ka noho alii a me ka lahui ina e onou ia mai ana ke kumukanawai hou, a oia ke kumu o ko’u ku a haiolelo me ka wiwo ole iloko o ka hale ahaolelo, a hoike aku me ka makau ole, e hiki mai ana ko kakou hopena e hulihia ai mamuli o na olelo ino a na lunamakaainana e hookaawale ana ma ke ano o ka ili, a oia ka’u i ninau iho ai, heaha ka pilikia o na kanaka Hawaii i keia kumukanawai? Ehia kana Hawaii i kaill ia aku mai kona alo aku kana “ipukai” a me ka “umeke?”

He oiaio no , o ke alahele i hoea mai ai keia kumukanawai i ka M. H. 1887, aole no au iapono ma kekahi ano, a nolaila, ua hooikaika au e holo balota ia makahiki, oiai ka manawa aole i kokolo iho ke aa o ua laau nei. A hiki mai i keia wa, he mea paakiki ka hemo o keia laau ke uhuki ae, oiai, o kona mole ua komo ilalo loa o ka honua. Ka mea kupono wale no, e hoololi ma na pauku hiki mai ana he makahiki hoololi no hoi, oiai, alua pauku o ke kumukanawai i holo iho nei.

Ola ke ano nui o ka’u haiolelo ma ia la, a oia ka oukou i pane mai ai ia’o oiai au e hoike ana i ko’u manao imua o ka hale, “E noho iho oe ilalo, aole ou aloha i ka la hui” A oia ka’u i pane aku ai, Owai oukou? Aole na oukou au i koho mai, aka na ka apana o Hana na 344 halola i hoouna mai ia’u e noho iluna o ka noho o ka apana o Hana iloko o keia hale.

Aole lakoai kauuha mai ia’u i kumukanawai hou. He @ he wahi palapala hooopil mai ka apana mai e Hana nei, o na inoa ka poe no i koho ole ia a’u aole i piha ka 20. Eia ka ninau ia oe e Simeona Ku owai la o kakou ka hiki mua o ka hookano? Eia ka’u haina, o oukou o ka poe naaupo o ka apana o Honolulu. Ua ike no oukou aole o oukou kuleana e pepa i na lunamakaainana. I loko o ka Ahaolelo, o ka Peresidena wale no ka mana e kauoha mai ia’u e noho ilalo ino ua halahu au mawaho o na rula o ka hale. Aole o oe, o na kanaka palaualelo hele wale iho no iloko o ka ahuaolelo ka mea e kauoha mai ia’u e noho ilalo. He Kuleana ko oukou e komo a e noho malie, aole o ke kauoha i kekahi lunamakainana e noho ilala he hookano! he hookano oukou!! he hilahila ole!!!

He oiaio, o ko’u koho ia ana e ka apa o Hana, ua like ia me ko’u koho ia ana e na apana a pau iloko o keia aupuni, a e hana like i na pono a pau o ko’u lahui. Auhea oe e ka makamaki? Ke i nei oe ke kumukanawai hou he mea ia e pomaikai ai ka lahui wai o a o, aole nae pela, ua like ole kou ike me ko’u ike. O ko oukou ike he mea e pomaikai ai ka lahui, e loaa ai ka hana i ka poe hana ole, e pii ae ai ka uku o na limahan. Aole pela ko’u ike a me ka poe i kakoo e pepehi e make na blia kanawai la, o ko makou i ke he hopena pilikia ke hoea mai ana, a oia ka moku i uwalo aku ai i o la honua, aole mae i maliu mai oukou a me na lunamakaainana i alakai hewa i kumukanawai hou, a no ka pau ole o ka lili o na lunamakaainana i ka haule ana o ua bila nei, nolaila, hui pu aku la ka hui Kalaiaina me na lala he 13 i hele a prihina, e koi ai ika Moiwahine e hooko mai i ko lakou makemake, a ma ka hookuu ana o ka Ahaolelo i ka Poaono Ianuari 14, hora 12 awakea, ua ukali aku na @ kaainana alakai hewa, a me keia hui Kalalaina me na papale fiva loloa a me na lolewawae poloheke me na Mikini lima a he hiki no ke ike ia aku ke aiai mai o ka palulu mawaena o ka puliki a me ka lolewawae, a o ka hoomaka noia o ka Moiwahine e hoolohe i ka lakou alakau lalau ana. Heaha ka hopena i hiki mai iloko oia mau la? Auhulihia kakou, o ka Moiwahine aole iluna o ka noho alii. Auhea ka hoi ka hou Kalaiaina, na luna makaainana makemake kumukanawai hou? Auhea ka hoi kekahi poe alakai hewa e ae? Onou aku aku nei i ka Moiwahine imua, a i ka la o ka pilikia pau nui i ka holo a haalele i ka Moiwahine e auamo i na luuluu a me ke kaumaha. iloko o ka Ahaolelo, liki ae no o ka hakaka, ua oki e pee ana iloko o na hale e holo pipika ai, e kuni ia ma ko lakou lae pakahi ka hoailona o ka hoomaewaewa mau loa ia maluna o ka lakou mau keiki, na moopuna a me ka lakou mau mamo ka poe nana i “ka” i ka pohuehue i ka a-e one me ka hoopuka ana i na huaolelo maa mau a kamalii heenalu o Puhele, “Hu hu! kaikoo loa! Ku mai ka nalu mai Kahiki mai!! Popoi kai uli kai loo loa!!!” oia pii no o ka nalu a popoi ana iluna o ka noho alii o Hawaii nei.

Eia ka lua. Ua hoolaha wahahee oe e hoi ana au i Makaweli, $500.00 o ka makahiki, he aina a me ka hale, mi a noble H. P. Baldwin mai, ke mahalo aku nei au ia oe i kou akamai i ika haku olelo i mea e hoinoino ia ai kou hoa kanaka.

E hoolohe mai ou mau pepeiao e ku la i ka mahamaha. I ka mahina o Oct. M. H. 1891 i hala, he palapala kahea a ka ekalesia o Lihue e hoi aku i kahu no lakou, aole no au i hui a kuka iki me H. P. Baldwin no ia mea a hiki i keia hora a’u e kakau nei i kei pane ia oe.         

Me ka mahalo, J.K. Iosepa

 

            Ke pii mahuahua mai nei ka makemake ia o ka Chamberlain Colie Chorela a me Diarrhoea Laau Lapaau Ola, mamuli o ka ike o ka poe a pau i hoao i na hopena maikai i loaa mai, a na lakou aku hoi i hoikeike aku i ko lakou man hoalauna. Ke hilinai nei makou aohe mau hookaulana kiekie e ae a nui.  E kuai ia aku no e na mea kuai laau lapaau a pau, BENSON SMITH & CO. na Agena ma Honolulu.
            He nui ka hoonaluea ana a ka ma’i ma ka opu i keia kau, wahi a G. W. Shivell, ka mea koai laau lapaau, o Wickliffe, Kenetuke, “a ua nui launa ole mai na noi no ka Chamberlain Colie, Cholera a me Diarrhoea Laau Lapaau Ola. Ua hoolile aku au ma ke kuai ia cha mau omole o kela laau i keia kakahiaka. Ua ike ia kekahi ola ano kupanaha a keia laau, a ma na ma’i no a pau ua keu a ka holopono: E kuai ia aku no e ma poe kuai laau lapaau a pau, BENSON, SMITH & CO. na Agena ma Honolulu.          2406-4t

 

Hoolaha Hou

MUTUAL 76- NA TELEPONE – BELL 179 @

H.H. WILLIAMS & CO.,

KA POE HOOKOMO MAI, KUAI AU A ME

HANA PAKA O NA HOONANI HALE

MAIKAI O NA ANO A PAU ME KA MAKEPONA

ME NA Piano I hanaia Me ke kapeno i keia au – Aole Mu e Komo

ELOAA NO – Na he Kupapau – Na Pohaku @ e wai ai a ka Makemake Lawe.

MAANEI E LOAA AI

NA LAKO KANU KUPAPAU, KAA

A me na Pono Ia-loa i ke kino o ka mea aloha

HELU 103 – ALANUI PAPU - HONOLULU

 

Ka Halekuai Laau Lapaau Hou

HUINA O NA ALANUI PAPU ME MOI

Ke hoolake mau ia nei me na la @ lapaau oi loa o ka maikai ma Honolulu nei a ke kuai ia nei me ka emi loa.

Ka Laau Kunu maikai, Ka Laau Hoomaemae Koko Saseparila, Na Hua-ale maikai, Na Hua-ale ma’i fiva maikai, Na Paakai pipii maikai, Na Paakai hoonaha maikai, Na Sopa a me ana Waiala maikai, Na Aila Niu hamo lauoho maikai.

E hoomanao i ka inoa a me kahi o

HOBRON a me NEWMAN

Huina o na Alanui Papu me Moi.

 

OLELO HOOLAHA

     AOLE WAU E UKU I NA AIE A PAU I kauohaia e ka’u wahine ke o’e ke @ oha mai a’u @. J. P.SYLVA.

Hana, Ianuari 27,1881

 

Olelo Hoolaha

     E NOHO ANA KA HALAWAI O NA ONA hai o ka Aina Leialii o Hanalei, Kauai ma Wanini ma ka hale o @. ke hiki aku ka la 18 of Feberuari. A. P @ hora 10 A.M. Ke kahea ia aku nei na lala a pau oia @ hele mai e hoolohe i ke kanawai oka @ ko oukou pono, wai palaleha. J.K APOLO.

Papaa, Kauai, January 28, 1898.

 

Hoolaha a ka Lunahooponopono Waiwai.

     UA HOOKOLLE PONO IA MAI KA MEA nona ka Inoa malalo iho i Lunahooponopono no ka waiwai o HOOKUKU ka i make o Hokukano, Kau, Hawaii a ke hope mei keia hoolaha o ka poe a pau he mau koi ka lakou i ua waiwai la, e waiho mai me na hooia kupono ina aole e hoole loa ia no, a o ka poe a pau i aie i ka mea i make e hookaa koke mai ma ko’u lima. E loaa no au ma Hokukano, Kau, Hawaii.

G. S. KAHAAWEMUA(k)

Lunahooponopono Waiwai o Hookuku(k).

Ianuari 14, 1893.

 

Hoolaha Hui Aina o Haena.

     E NOHO ANA KA HUI KUAI AINA O HA-ena Kauai, ma ka la 25 o Feberuari o keia makahiki,m nolaila, ke kauoha ia aku nei na lala a pau e hele koke mai ma ia hui, ina e hiki ole mai e hoouku ia oia $3.50. Kahi o halawai ai ka hui ma Kee, ma ka hale o ka Lunanui Mahuiki, hora 10 o ia la.
W.H. PAAMAI’I

Kakauolelo.

Haena, Kauai, Jan. 16, A. D. 1893

 

Hoolaha a ka Lunahooponopono Waiwai.

     MAMULI O KA HOOKOKU PONO IA ANA mai o ka mea nona ka inoa malalo iho e ka hou. F.S. Lyam, Lunakanawai Kaapuni Apaua Hookolokolo Ekolu Lunahooponopono no na waiwai o Hilinai (k) no Naalehu, Kau, Hawaii, i make. Nolaila, ke hoolaha ia aku nei na poe a pau he mau koina ka lakou i ka waiwai o ka mea i make, e waiho koke mai me na hooia kupono i ka mea nona ka inoa malao iho. Hoko o na malama @ mai keia ia aku a o na poe a pau i aie mai i ka mea i make, e hookaa koke mai i ka Lunahooponopono waiwai.

J.T. BAKER

Hilo, Hawaii, Mar. 13, 1892

 

OLELO HOOLAHA

     UA MAKEMAKEIA NA POE A PAU I KUleana, ai kuleana paha ma ke ano pili, maluna o ka apana helu 128 o ka Ilima ma Makiki, i kuai ia e Ehu (w) i make, e hoike koke mai i ka mea nona ka inoa malalo nei ma kona keena oihana.

G WC JONES (Keoki Mano)

Luna Nui o ka Ilima ma Makiki

Honolulu, Ian, 10, 1893

 

Hoolaha Hoopau Hui.

     KE HOOLAHA AKU NEI NA MEA NONA na inoa malalo iho, i keia la ua hoolilo aku laua i ko laua mau kuleana Hoko o ka HuiMahi Laiki ma Waikiki ma ka inoa hui o KWONG SING COMPANY ia Chong Sing Tong, a ua ae ua Chong Sing Tong la e lawe i na ale o ua Hui la iolelo ia.

A ke hoolaha ia aku nei o ka hui o Kwong Sing Company us hoopau ia ia keia la ma ka au like ana.

CHANG FAI TING.

LEONG SUM.

Hoholalu, Oct. 3, 1892

 

KO BIHOPA MA,

 BANAKO MALAMA DALA

     ELAWE NO MAKOU I NA DALA HOOMOE ma ka homie ana ma ko makou Banako Malama Dala malalo o keia mau kumu,

lua e hoomoe mai ke kanaka hookahi i na dala Elima Maneri, e uku no makou i ka ukupanaa ma ka Elima Hapahaneri o ka makahiki, mai ka wa aku o ka lawe ia ana mai o ka dala, he waiho ia ke dala hoomoe i ekolu mahina a ua waihola pehe ke dad a hala ua malama ekolu i ka wa e hooponopono la ai na helu. Aole uku pannee e helu ia maluna o na dad ha kina no na ia elua paha o ka mahine.

Aole uku panee e uku ia i ua dala e lawe ia ana maloko o ekolu mahina mai ka wa aku o ka hoomoe ia ana mai.

     He ia @ zd o kz @ ana aku o keahi kanak i kana mau dala, e hoike e mai i ka BANAKO, a e lawe pu ia mai ka buke dala i ka wa e kikoo ai.

     Aole dala e uka ia, aia wale no ma ke kikoo ka mea nana i hoomoe mai i ke dala me ka awe pu mai i ka buke @.

     I ka la mua o Sepekemaba o keia a me keia makahiki e hoopnopono ia ai na helu o ua mea a pau, a o uku panee i uku oia ia maluka o na pau dala a pau o waiho ana me ke kikoo ole ia, e helu ia ma ka aoao o ka mea hoomoe dala mai, i hala ma malama ekolu a ma ia wa aku e mai ia me ke kumupaa mua.

     O aa puu dala hiamoe mai maluna o elima @ dala, e lawe ia no mamuli o ke @ pu ana.

@ @ ana ka Banako ma na ia a pau o ka @, noe na ia @ me na la @.

BIHOPA MA

Honolulu, Ian.

 

KA AYER SASEPARILA

Oia ka LAAU oi loa o ka maika no na mai i hookumu ia mai ke koko ino mai. Ua oi ma ae hoi, no ka mea, o kona kahua i hookumuia ai o ka.

 

Honodorusa Saseparila Oiaio

     No ka mea, o ka LAU NAHELEHELE a me na mea a pau i maa i ka hoohuihua ia, oia na laau oi loa o ka maikai, a no ka mea hoi ua ike ia ka waiwai io ma ka lapaau ana i na MA’I o ke KOKO – ua oi ka.

 

Ayer Saseparila

ma na mea a pau e hooikaika a e kukulu hou ai i ke kino i hoonawaliwali ia e ka ma’i a me ka eha.

Ua hoonono ia ka ai, ua hoopau ia ka ma’i o ka waihona hoowali ai, ua hooikaika ia ke Ake a me ka Puu Hoowali ai, e hoohana maikai ia na lala a pau o ke kino. ua hookuke ia mai ke kino ae, ka laau make o ka ALAALA, ua hoola ia na EHA, na PUHA, na RUMATIKA, na MAHIEHE, na HUEHUE a me na ma’i ma ke poo kahe wale o ka hupe, a ma na wahi a pau ke hoola mai nei na Kauka alakai i ka maikai o keia laau.

     Ke hoola nei la hui, a e hoola no hoi ia oe.

     No ke KUNU a me ANU o ka

 

Ayer Cherry Pectoral

ka laau lapaau alakai o na ohana.

     No ka NALULU, ka LEPOPAA ka LENA a me kekahi mau mea inoino e ae o ka opu, e lawe i ka

 

AYER HUAALE @

E makemakenui ia nei o ko ke ao puni.

     Hoomakaukauia e Kauka J.C. Ayer & Co, Lowell Masckuseta.

 

HOLLISTER & CO

Na Agena ma ka @ Hawaii

 

Hale Hana Koa O Honolulu

     Ua paa aonei ka Hale Hana Sopa Mahu Hou o ka poe no lakou ma ana malaio @ a ua makaukau lakou e hoolawa aku i ka poe peopele i na.

 

Kopa Maikai Loa Maoli

I hookomo ia iloko o na Pahu 100 @ mai ke 42 a 56 auka Kopa pakahi.

Ke hooa nei makou i ka oi o ia MAIKAI ka wahou KOPA @ o na Kopa a waho mai.

     Ua kuni ia mawaho o ko makou mau Paha me ka hoailona “HONOLULU SOAP CO” a e.

 

Kuai ia e na Halekaui

Liilii a pau.

HUI HANA KOPA O HONOLULU

M.W. McChesney & Sons,

Na Egona.