Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 7, 18 February 1893 — Page 1
| This text was transcribed by: | Mary Friend Williamson |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
ME KO HAWAII PAEAINA I HUILA.
BUKE XXII. HELU 7. HONOLULU, POANO, FEBERUARI 18, 1893. NA HELU A PAU, 2429
Hoolaha Loio.
JAMES M. MONSARRAT,
@MAUNAKEA.
@oio a @ Kokua ma ke Kanawai
HE LUNA HOOIAIO PALAPALA
E Lana ia no ua Palapala Kuai, Palapala @oolimalima, a me na Palapala kali Kanani e ae ma ka olelo Hawaii. Dale no ka @oaie ma ka mo@ki ma na Waiwai Paa.
@ K@ena Hana: Hale Pohaku hua ma ka @oao ma Waikiki o ka Halewai, alanui Ka@pa. 2370
J. S. SMITHIES (KAMILA,)
NOTALI no ka LEHULEHU
---A HE ---
Agena Haawi Palapala Mare
Mahukona, Kohala, Hawaii @1731@
E. G. HITCHCOCK,
(AIKUK HIKIHOKI.)@
Loio a Kokua ma na mea a pau
e pili ana ma ke Kanawai.
E OH@A NO NA BILA AIE ME KA AWIWI
Hilo, Hawaii. 2370
NELLIE M. LOWREY,
NOTARI no ka LEHULEHU
---A HE ---
LUNA HOOIAIO PALAPALA A ME NA
PALAPALA HOOHIKI.
Keena Hana me W. K. Kakela, LOIO, ma ka
aoao makai o ka Hale Leia, Honolulu. 2370
ANTONE ROSA,
(AKONI.)
Loio a he Kokua ma ke Kanawai.
LUNA HOOIAIO PALAPALA.
Keena Hana ma Ala@ Kaahu@nanu
2370
W. R. KAKELA,
Loio a he Kokua ma ke Kanawai.
HE LUNA HOOIAIO PALAPALA.
2370
WILLIAM C. ACHI,
LOIO a he Kokua ma ke Kanawai imua o na Aha a pau o keia Aupuni.
He NOTARI no ka Lehulehu a ROROKA no na Waiwai Paa.
Keena Oihana, Helu 36, Alahui Kalepa, Honolulu, Oahu. 2370
P PUHALAHUA.
LOIO LOIO LOIO
Ua ae ia wai au e lawelawe ima o na Aha Hoomalu a me Apana a pau o keia Aupuni. He Agena Hooiaio Palapala no ka Apaua o Hana. Mokupuni o Maui.
E loaa no au i ka Ua Peepapohaku o Kaupo, a ma Hana i kekahi manawa. 2387 1yr@
ALLEN & ROBINSON,
NA MEA KUAI PAPA O NA ANO A PAU
E loaa no ma ka UWAPO O PAKAKA, Hoolu@u, make kumukuai makepono loa, no ka @omaikai o ka lehulehu e makemake ana e ku ul@ hale. E kipa mai a e ike kumaka.
2396-q@
WILDER & CO., WAILA MA.
Mea Kuai Papa a me na Lako kukulu hale o na ano a pau, a me na mea e ae a pau e pono ai o ka hale.
Kihiko Alanui Moiwahine me Papu.
2@q
J. T. WATERHOUSE
(WALAKAHAUKI.)
Halekuai o na Lole Nani Panio!
LAKOHAO.
Na Lako Hana Mahiko,
A PELA AKU ME NUI WALE.
Alanui Moiwahine, - - Honolulu.
2896.q
J. HOPP & CO.,
Na Poe Hana ma na Lako
Hale o na ano a pau!
Hana Moe, Na Uluna Pulu, Etc.
Noho no ka Hoolimalima ana, ua
Lako hale me ke kumuhuai emi,
Honolulu. 2396-q
KAUKA LEONG KENG TONG.
(L. AKINA.)
---
EIKEAUANEI NA ANO LAHUI A PAU. E noho ana ma ke aupuni Hawaii, mai na kane, wahine a me na keiki; i loaa i na ma`i o kela a me keia ano, e naue mai i ko`u keena hana, a na`u e hoopau aku i na ehaeha a ka ma`i maluna o oukou e na makamaka, he hiki ia`u ke lapaau i na ano ma`i a pau: ma`i i loko o ka opu, hu`i ko kino, aki iloko o ka iwi, eha o ke poo, ma`i wahine, a pela aku. mai hoololohe aku e na hoe, a he hiki ia`u ke lapaau i ka ma i hookaawale ohana. Hele mai hookahi, hele mai elua, hele mai no a pau loa; he oluolu ka auhau, ke hui me ia ma na kukai olelo ana: au makaukau au e pulama mai i au kouo ana mai mai na Mokupuni mai, me ka eleu me ka hikiwawe loa, he makamaka a he hoaloha maikai no oukou e na Hawaii oiaio.
DR. L. AKINA.
Kelu 40, Huina o na alanui Kamika a me Hotale Honolulu. 2@06-1yr
MA KE KAUOHA.
KANAWAI 7
HE KANAWAI E HOOMANA AI I KE KUKULU ANA I KA PUALI KOA AUPUNI.
E hooholoia e ka Aha Hooko a me ka Aha Kuka o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pue Aina.
PAUKU 1. O ka inoa o ka oihana koa o ko Hawaii Pae Aina, oia no ka Puali Koa Aupuni Hawaii.
PAUKU 2. O ka Peresidena o ke Aupuni Kuikawa, ola no ka Alihikaua Nui o na Puali Koa Aupuni.
PAUKU 3. Na ka Alihikaua Nui me a mamuli o ka ae ana o ka Aha Hooko e hoonoho a hookohu i na luna koa na ukali a me na luna koa laina. O na luna koa oia no he Mekia, Kuata master, Luna Pu, a me ke Kauka; o na luna koa laina oia no na Kapena a me na Lukanela o keia a e keia puali. Ua hiki no i ka Alihikaua Nui e hoonoho ae i na Luna koa ana i manao ni i mau ukali nona, e hana ia mau luna koa me ka uku ole.
PAUKU 4. O na Koa Aupuni he eha mau puali koa no ia, hookahi puali ku mau me ka ukula a me ekolu au puali pualu i loaa ia lakou na kokua ia ana mai ke Aupuni aku i hoakakaia mahope ae nei. eia no uae ua hiki no i ka Aha Hooko me ke apono ana mai o ka Aha Kuka e hoala i na puali e ae a lakou i manao ai he kupono.
PAUKU 5. O na puali o na Koa Aupuni e loaa no na kanaka aole i emi malalo o kanaono kumamakahi aole hoi e oi ae mamua o hookahi haneri me iwakalua, a ua hiki e loaa keia mau luna mahope ae nei: hookahi kapena, hookahi lukanela ekahi, hookahi lukanela elua, hookahi kakiana akahi, hookahi kuata master kakiana, eha mau kakiana, ewalu mau kopala a me elua hookahi pila.
PAUKU 6. E hoolakoia na puali koa aupuni me na mea kaua a me na lako e ae ma ke ano like me na puali o la ano iloko o ka Puali Koa o Amerika Huipuia.
PAUKU 7. O na kanaka a pau e komo ana i ka Puali Koa Aupuni e kakau inoa no lakou i ka papa inoa o ka puali, e hoohiki kokua i ke Aupuni e like me ia i hoakakaia ma ke Kanawai 2 a ma ke ano pu no hoi i hoakakaia ma ka Pauku 8 o keia Kanawai, a e komo no ka manawa aole e emi alalo o hookahi makahiki.
PAUKU 8. O na luna koa a me na koa a pau o ka Puali Koa Aupuni i ko lakou wa e lilo ai i mau lala a mamua ae o ka hoomaka ana i ka hana, a pela no ma kela a me keia komo hou ana mahope mai, e hoohiki a kakau inoa i kela olelo hoohiki mahope iho nei, a ua loaa ka mana i na luna koa a pau i hookohu maoli ia e hoohiki aku ia olelo hoohiki: Ke hookihi oiaio nei au e kokua no wai i ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Auna, a e malama a kokua i na kanawai a pau a me na luna a pau i hoohanaia ma ka hooko ana o ia mau kanawai.
PAUKU 9. O na luna koa, ka poe hookani pila a me na koa a pau nana i hooko i na hana e pili ana i ka oihana koa e like me ia i hoakakaia ma keia kanawai ua ku no lakou i ka hookuu ia ana mai ka hookaa ana i ka auhau kino a me ka auhau alanui a e hookuu ia mai ka hana ana ma ke ano he jiure.
PAUKU 10. Ina wa a pau a kekahi poe i lawa ko lakou nui, i kupono i ka hana koa, e kakau inoa ai i kekahi noi e hoala i puali, na ka Akukaua ma ke noi ana o au poe la, a me ka apono ana o ka Alihikaua Nui e koho i manawa a me kahi e halawai ai no ka hoala ana.
PAUKU 11. E noho hoomalu ka Akukaua ma ka halawai a hooponopono ia mea, hooponopono i ke koho ana i na luna hookohuia o ka puali, e hana ia ke kohoana ma ka balota; mahope o ke koho ana e hana oia i papa o ka poe i hoonohoia, i palapalapaia hoike no kela a me keia luna i koho ia a hooili aku i ka Alihikaua Nui.
PAUKU 12. Ua hiki no i ka Alihikaua Nui me ka ae pu ana mai o ka Aha Hooko e hoole i ka haawi ana i hookohu no kekahi ana e lilo i luna koa iloko o ka Puali Koa Aupuni.
PAUKU 13. Ua hiki no i kela a me keia puali o na Puali Koa Aupuni e lawe i inoa kaawale nona iho, aka e ike ia ma o kekahi hua e like me ka mea e hoakaka ia ana e ka Akukana ma ka puali a i ole ia bataliona paha.
PAUKU 14. O kela a me keia puali mahope koke iho o kona kukulu ia ana e komo i ka hana o ke Aupuni, a e noho malalo o na kauoha o a Alihikaua Nui.
PAUKU 15. Na ka Alihikaua Nui me ka apono ana o ka Aha Hooko e hana i na rula a me na hooponopono ana no ka hoomalu a hooponopono ana o na puali koa ana i manao ai au kupono.
PAUKU 16. O na Puali Koa Aupuni i kukulu la mamuli o keia nei e hoolako ia no lakou e ke Aupuni a e loaa no ia lakou ka uku no ka lakou hana e like me ka mea e hooholo ia ana e na Aha Hooko me Aha Kuka.
PAUKU 17. Ua hiki no e hoopau ia ka Puali Koa Aupuni, a i ole ia o kekahi hapa paha, ma ke kauoha o ka Aha Hooko.
PAUKU 18. O ka Mokuna 52 o na kanawai o 1890 a me na kanawai a me na hapa kanawai e ae a pau e kue ana i keia, ke hoopau loa ia nei.
PAUKU 19. E mana keia kanawai mai kona hoolaha ia ana aku.
Aponoia i keia la 27 o Ianuari M.H. 1893.
(Kakauinoaia)
SANFORD B. DOLE,
Peresidena o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Auna.
(Kakauinoaia)
J.A. KING,
Kuhina Kalaiaina
9-3 2428-3
KANAWAI 8
HE KANAWAI E PILI ANA I NA HEWA HOALAALAKIPI.
E hooholoia e ka Aha Hooko a me ka Aha Kuka o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina.
PAUKU 1. O na mea a pau ua hana i ka hewa mikamina ina hoolaha aku ma ka olelo waha ana a ma kekahi ano e ae paha i kekahi mau olelo a palapala paha me ka manao hooalala kipi. Ina o ka mea i hoolahaia pela he mau olelo i kamailiola, ua kapaia ka hewa he hoopuka ana i na huaolelo hoalaala kipi. Ina o ka mea i hoolahaia pela he mau huaolelo i kakauia a i olela i paiia, ua kapaia ka hewa he hoolaha ana i ka laipila hoalaala kipi.
PAUKU 2. O n mea a pau ua hana i ka hewa mikamina ina ua ae me kekahi mea a mau mea paha e hana i kekahi hana i mea e kokua a holomua ai paha kekahi manao hoalaala kipi i loaa ia laua a i oleia ia lakou no paha apau. Oia ana hewa au kapaia he ohumu hoalaala kipi.
PAUKU 3. O ka manao hoalaala kipi he manao no ia e manao inoia a hoowahawahaia, a i oleia e hoala i na manao kue i ke Aupuni Kuikwa o ko Hawaii Pae Aina, a i oleia i na kanawai o ia aupuni, a i olia e paipai a hoala i na kanaka e aoao me ka ikaika e hoanoe ae i kekahi mea i hana ia mamuli o na kanawai o k aupuni Kuikawa, a i oleia e hoala i na ke a kipi ana i ke aupuni Kuikawa, a i oleia e kokua i ka hoala ana i manao ino a kue mawaena o na lahui like ole ma ko Hawaii Pae Aina.
PAUKU 4. Ma ka hoomaopopo ana i ka manao maoli i hoopukaia ai kekahi mau olelo, kakau ia ai a paiia ai paha, a i hoolahaia ai kekahi palapala, a i oleia i hanaia ai kekahi aelike ana, he hoalaala kipi ia a aole paha e manaoia keia a me kaie kanaka ua manao maoli no oia e hanaia a e loaa mai ana na hopena e ukali mau aua i kana mea i hana ai, a i oleia i kana mea i olelo ai a hoolaha ai ma ia manawa a malalo o na mea ana i olelo ai pela, hoolaha ai a i hana ai.
PAUKU 5. O kekahi mea i hoahewaia no kekahi mikamina malalo o keia Kanawai e hoopai la oia ma ka hoopaahaoia ana ma ka hana oolea no ka manawa e oi ole ana i ka elua makahiki, a i oleia ma ka uku hoopai aole e oi aku mamua o hookahi tausani dala.
PAUKU 6. E load no ka mana like i na Lunakanawai Apana a me na Lunakanawai Kaapuni e hookolokolo mua a hooholo i na hihia e ulu ae ana malalo o keia Kanawai.
PAUKU 7. E hio keia Kanawai i mea mana mai kona hoolahaia ana aku.
Aponoia i keia la 30 o Ianuali, M.H. 1893.
(Kakauinoaia.)
SANFORD B DOLE,
Peresidena o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina.
(Kakauinoaia.)
J.A. KING,
Kuhina Kalaiaina
9-3 2428-3
KANAWAI 9
E PILI ANA I KA LAWE ANA MAI I NA PUA A ME NA LAKO KAUA A ME NA MEA PA-HU.
Ehooholo ia e ka Aha Hooko a me ka Aha Kuka o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina.
PAUKU 1. O ka lawe ana mai iloko o ko Hawaii Pae Aina i na pu, na lako kaua, ka dainamite, giant powder a me na mea pahu e ae o ia ano koe wale no e ke Aupuni, ma keia ua papa loa ia; eia no nae, ua hiki no i ka Aha Hooko ke manao lakou he pono e ae aku e lawela mai ia mau waiwai me ke noi ia ana pela, malalo nae o ka uku ana i na dute i kauia e ke kanawai ma ia mau mea.
PAUKU 2. E mana keia Kanawai mai kona la aku e hoolahaia ai.
Aponoia i keia la 30 o Ianuali M.H. 1893.
(Kakauinoaia)
SANFORD B. DOLE,
eresidena o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina.
(Kakauinoaia)
J.A. KING,
Kuhina Kalaiaina.
9-3 2428-3
KANAWAI 10
HE KANAWAI E PILI ANA I NA HANA HOOWAHAWAHA.
E hooholoia e ka Aha Hooko a me ka Aha Kuka o ke aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina.
PAUKU 1. O na Aha Hooko a me Kuka e noho pu ana, e loaa no ia laua ka mana e hoopai aku ma ka hoopaahao ana no ka manawa i oi ole ae mamua o kanakolu la, i kela a me keia mea i hana i na hana hoohaahaa i ua Aha la mamuli o ka hana ana i kehaki hana hoohaunaele a hoohaahaa paha, a i le ia nana i hoolaha i na hoike oiaio ole e pili ana i na hana o ka Aha i oleloia, a i ole ia na olelo hoinoino a hoohaahaa e pili ana i au Aha la; a i ole ia ua hoopuka i na olelo hooweliweli hana ino i ke kino a waiwai paha o kekahi o kona mau laia no kekahi mea i oleloia a i hanaia paha iloko o ka Aha Kuka; a i ole ia nana i hoeha a hoao e hoeha aku i kekahi o lakou no ia mea; a i ole ia nana i hoeha a hopu paha i kekahi hoike a mea e ae paha i kauohaia e hele aku imua o ia Aha oiai e hele ana oia ilaila a i ole ia e hoi ana ai laila ai, a i ole ia, nana i hoopakele i kekahi mea i hoopukaia maloko o ke kauoha o ia Aha.
PAUKU 2. E mana keia i Kanawai mai kona hoolahaia ana.
Aponoia i keia la 31 o Ianuali M.H. 1893.
(Kakauinoaia)
SANFORD B. DOLE
Peresidena o ke aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina.
(Kakauinoaia)
J.A. KING,
Kuhina Kalaiaina.
9-3 2428-3
KANAWAI 4
HE KANAWAI E PILI ANA I KA HOOHOLOIA ANA O NA KANAWAI.
E Hooholo ia e ka Aha Hooko a me Aha Kuka o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina.
PAUKU 1. E lawelawe pu ka Aha Hooko me ka Aha Kuka ma ka hana ana i na hana kau kanawai; a o ka Lunahoomalu o ka Aha Hooko oia no, mamuli o kona oihana, (ex-officio) ka Lunoheomalu o ia Ana Kau Kanawai.
PAUKU 2. O na Bila Kanawai a pau i hooholoia e ia Aha Kau Kanawai i mea e ana ai lakou ma ke ano he Kanawai, e kakau inoa ia e ka Peresidena a me hookahi lala o ka Aha Hooko. Ina aole i kakau inoa ia kekahi Bila Kanawai e like me ia i olelo ma ia ae la iloko o elima la mai ka manawa i waihoia aku ai imua o ka Peresidena alaila e lilo no ia i Kanawai ma ia manawa. Aka ma ua hoihoi aku ka Peresidena i ua Bila Kanawai la i ua Aha Kau Kanawai la mamua ae o ka pau ana o na la elima me ke kakau inoa oleia, me kona mau kumu o ka hoole ana, i kakau inoa puia e elua mau lala e ae o ka Aha Hooko, aole no e lilo ia i Kanawai, ina aole e hapai houia ka noonoo ia ana iloko o elima la mahope iho o ia hoihoi houia ana ae e like me ia i olelo mua ia ae nei a hooholo ia ma ke koho ana o eiwa lala o ia Ana Kau Kanawai i hui ole ia me na lala o ka Aha Hooko.
PAUKU 3. E mana keia Kanawai mai kona hoolahaia ana aku.
Aponoia i keia la 21 o Ianuali, M.H. 1893.
(Kakauinoai,) [sic]
SANDFORD [sic] B. DOLE,
Peresidena o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina.
(Kakauinoaia),
J.A. KING,
Kuhina Kalaiaina.
5-3 2427-3
KANAWAI 5
HE KANAWAI PILI ANA I KA INOA O KE AUPUNI O KO HAWAII PAE AINA.
E hooholo ia e ka Aha Hooko a me ka Aha Kuka o ke aupuni Kuikawa o ko Hawaii ae Aina.
PAUKU 1. Ma keia ke kukala ia aku nei o ka inoa o ke aupini o ko Hawaii Pae Aina oia no ke aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina.
Aponoia i keia la 21 o Ianuali, M.H. 1893.
(Kakauinoaia,)
SANDFORD [sic] B. DOLE,
Peresidena o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina.
(Kakauinoaia,)
J.A. KING,
Kuhina Kalaiaina.
5-3 2427-3
KANAWAI 6
E HOOPAU LOA AI I KE KANAWAI I KAPAIA "HE KANAWAI E HAAWI ANA I KA PONO E KUKULU A MALAMA I AHA LULU" I APONOIA MA KA LA 13 O IANUALI, M.H. 1893.
E hooholoia e ka Aha Hooko a me ka Aha Kuka o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii ae@ Aina.
PAUKU 1. O ke Kanawai i kapala "He Kanawai e haawi ana i ka Pono Kukulu a malama i Aha Lulu," o aponoia ma ka la 13 o Ianuali, M.H. 1893, ma keia ke hoopau loa ia nei.
PAUKU 2. E lilo keia i Kanawai i mea mana mai kona la aku e hoolahaia ai.
Aponoia i keia la 25 o Ianuali, M.H. 1893.
SANDFORD [sic] B. DOLE,
Peresidena o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina.
(Kakauinoaia,)
J.A. KING,
Kuhina Kalaiaina.
5-3 2427-3
Keena Waiwai,
Buro hale Dute,
Honolulu, Ian. 27, 1893.
Ua hookohuia aku o M.N. Sanders i keia la i luna kiai awa no ke awa o Honolulu a me ka apana ohi dute o Oahu, ma kahi o A.N. Tripp i waiho mai.
A.S. CLEGHORN,
Luna Dute Nui.
Apono ia:
P.C. JONES,
Kuhina Waiwai.
2427-3 7-3
OLELO HOOLAHA.
Ke Hoolaha ia aku nei ka lohe ua hookohu ia o WILLIAM GEORGE ASHLEY i keia la i Ilamuku no ko Hawaii Pae Aina.
WILLIAM O. SMITH,
Loio Kuhina.
Honolulu, Ian. 24, 1893.
4-3 2426-3
Ke hoolahaia aku nei, ua hookohu ia na Mea Mahaloia JAMES A. KING a me P.C. JONES i mau Komisina no na Aina Lei Alii o ko Hawaii Pae Aina.
Eia ka Papa i keia wa, o J.A. King, P.C. Jones a me C.P. Iaukea.
Ma ke kauoha a
SANFORD B. DOLE,
Kuhina o ko na aina e, Honolulu, Jan. 26, 1893.
6-3 2427-3
HOOLAHA A KA PAPA OLA.
E wehe ia ana ke Keena Oihana o ka Papa Ola ma na la Sabati a me na La Kulaia mai ka hora 7:30 a.m. a hiki i ka 9 a.m., no ka haawi ana i na palapala ae kanu kupapau.
DAVID DAYTON,
Peresidena.
Ianuari 26, 1893.
4-4 2426-4.
Ua kohoia o Mr. C L. Carter i lala no ka Aha Kuka ma kahi o F.J. Wilhelm, i waiho mai, a o C.M. Cooke, W. F. Allen, H.E. Cooper a me Alexander Young, ua koho ia lakou ma na wahi o W.C. Wilder, W.R. Castle, L.A. Thurston a me C.L. Carter, i waiho mai.
Ke kukulu ia nei ke Aupuni Kuikawa e like me keia malalo iho:
AHA HOOKO.
S.B. Dole, Peresidena o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina a me Kuhina o ko na Aina E.
J.A. King, Kuhina Kalaiaina.
P.C. Jones, Kuhina Waiwai.
W.O. Smith, Lolo Kuhina.
AHA KUKA.
W.G. Ashley, Andrew Brown, F.W. McChesney, James F. Morgan, Charles M. Cooke, S.M. Damon, J.A. McCandless, John Emmeluth, E.D. Tenney, C. Bolte, W.F. Allen, Henry Waterhouse, Alex. Young, H.E. Cooper.
AHA HOOKO.
2-3t. 2427-3.
----------
Ua loaa mai nei ia Kauka Hai ma ka mokuahi hope mai nei he bila kikoo dala he $500 ka waiwai io na kekahi makamaka i makemake ole e ike wale ia ka inoa, he makena no ke Kula Kahunapule.
Ua haawi aku o J. D. Spreckles & Bros. o Kapalakiko i ka mokuahi Zealandia e hookauwa ia e ke Aupuni Amerika, no ka hana hoohikihiki koa a me na lako kaua i Honolulu ke manao ke aupuni pela.
O ke kumukuai o na mahele kuleana o ka mahiko o ke Kulaokamaomao e kuai ia ana o ke kenikeni o ka mahele hookahi mamua aku nei, ua pii ae i kela wa ma Kapalakiko a hiki i ka $7.00. O ke kumu, no ka hiki ana aku nei o ba Komisina i Amerika me ka makemake e lilo o Hawaii i aupuni maikai a kapekepeke ole ma keia mua aku.
HE MOOLELO HAWAII
MOKUNA 11@.
KEKAHI MAU HUAOLELO ANO LIKE
O NA MOKUPUNI O KA HEMA
ME KO HAWAII NEI.
He me mea pono no ke ike ia kekahi mau olelo lahui ano like o kela mau mokupuni hema me ko kakou nei, ma o kekahi mau pauku Baibala la; ma ka helu ana mai ke kahi a i ka umi; ka helu malama ana, a me na inoa o na po.
Eia kekahi o na pauku Baibala o ka Pule a ka Haku. Hoko o na olelo lahu ekolu. Mataio 6:9:--
Ma ka olelo Samoa:
Ia matou Tama e, o i le lagi, fa faia lou suafa. Ia oo mai lou mai lou malo. Ia faia lou tinagalo i le lalolagi, e pei ana fata i le lagi. Ia foai mai ia te i matou i le aso nei a matou mea e `ai é tatou male aso. Ia e faamagalo ia te i matou ia matou agasala, e pei o i matou foi ona matou faamagaloina alu i e ua agaleaga mai ia te i matou. Aua foi e te ta`ita`iina i matou i le tofotofofega; a ia e lawe ai ia i matou ai le leaga. Aua e ou le malo, male mana, atoa male viiga, e faavavau lava. Amene.
Eia hoi ma ka olelo Polapola:
e to matou metua i te ao ra, i raa to oe i `oa. Ia tai to oe rahau. Ia haafaohia to oe hinaaro i te fenua nei, mai tei te ao atoa na. Ho mai i te maa e au ia matou hara, mai ia matou atoa e faaore i tei hara ia matou nei. E eia ha e faarue ia matou ia raahia-noa-hia e te ati, e faaora ra la matou i te ino. No oe hoi te hau, e te mana, e te hanahana, e amuri moa 'tu. Amene.
Eia hoi ma ka Manihiti:
E to matou Metua i te ao ra. Kia tapu toou ingoa. Kia tae toou basileia. Kia akonoia @ou anoano i te enua nei, mai tei te ao katoa na. O mai te kai e tau ia i teianei ra. E akakore mai i ta matou ara, mei ia matou i akakore i ta tetara ia matou nei. Auraka e akaruke ia matou kia timitaia mai, e akaora ra ia matou i te kino. Noou oki te basileia, e te mana, e te kaka, e tuatau ua atu. Amene.
Ma keia mau ano olelo lahui ekolu o kekahi mau o kakou aku nei, e maopopo no ia kakou kehaki mau mea, e like me matou, makou; ingoa, inoa; fenua, honua; lagi, lani a pela aku.
Pela no hoi e ike ana kakou i keia papa kuhikuhi helu o kekahi mau pae aina ame ua helu malama, a me na helu po e kau ai ka mahina. Eia kekahi o ia mau mea i ike ia ke ano like o na mokupuki e ae me ko Hawaii nei ma ka helu ana, penei:
Helu -- 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10.
Hawaii -- Kahi, lua, kolu, ha, lima, ono, hiku, walu, iwa, umi.
Samoa -- Tasi, lua, tolu, fa, lima, ono, fitu, valu, iva, sanga-fulu.
Fatuhiwa -- Tahi, ua, to'u, fa, rima, ono, hitu, varu, iva, raungahuru.
Waihu. (Eastern Is.) -- tahi, rua, toru, haa, rima, hono, hitu, varu, hiva, anahuru.
Paumotu -- Aerari, aite, ageti, aope, agoka, ahene, ahito, ahiava, anifa, horihori.
Tahiti -- Tahi, rua, toru, ha, rima, ono, hitu, varu, iva, ahuru.
Rapa -- Ta'i, rua, toru, aa, rima, ono itu, varu, iva, naguru.
Rorotonga -- Tai, rua, toru, a, rima, ono, itu, varu, iva, naguru.
Tonga -- Taha, ua, tolu, fa, ruma, ono, fitu, valu, hiva, kongafuru.
Nukilani -- Tahi, rua, toru, wha, rima, ono, whitu, waru, iwa, ngahuru.
Niue -- Taha, ua, tolu, fa, lima, ono, fitu, valu, iva, hongafulu.
Fakaapo. Uñion -- Tasi, lua, tolu, fa, lima, ono, fitu, valu, iva, sefulu.
Rotuma -- Ta, rua, thoi, hak, lim, on, hith, vol, siar, sanghui.
Niua. New Heb. -- Tasi, rua, toru, fa, rima, ono, fitu, varu, iva, tangafulu.
Isle of Cows -- Tasi, lua, tolu, tea, lima, hono, fitu, valu, iva, ongafulu.
Batta -- Sada, duo, tolu, opat, lima, onam, paitu, walu, sia, sapulu.
Lampong -- Sai, rua, tolu, ampa, lima, anam, pitu, valu, siwa, pulu.
Sunda -- Hidji, duwa, tilu, opat, lima, gennep, tudiu, dalapen, salapan, sapulu.
Javanese -- Siñ, loru, tulu, papat, limo, nanam, pitu, valo, sanga, sapulo.
Pulo-Nias -- Sara, dua, tula, ufa, lima, unu, fitu, walu, suwa, fulu.
Dyak-Idaan -- Uni, dui, tofu, ampat, lima, anam, pitu, haala, siu, sapulu.
Dyak Lamih -- Sa, duo, tale, pat, limo, anam, tuo, walo, siam, mapud.
Dyak Lamuh -- Ji, dua, telo, pat, limak, nam, tusuh, sayah, petan, sapuloh.
(Aole i pau.)