Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 7, 18 February 1893 — Page 4
This text was transcribed by: | Randy Tandal |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ka Nupepa Kuokoa
ME
Ko Hawaii Paeaina i Huiia
No ka Makahiki . . . . @2 00
No Eono Mahina . . . .1 00
Kuike ka Rula
HOOPUKAIA E KA
HAWAIIAN GAZETTE CO.
H. M. WHITNEY, Luna Nui,
J. U. KAWAINUI, Luna Hooponopono.
POAONO, - FEBERUARI 18, 1893.
KULA SABATI.
Maraki @. Ka malama ana i ka la Sabati. Nehemia 13:15-22.
IA MAU LA ike aku la au ma Iuda i kekahi poe e helu ana i na loa kaomi waina i ke Sabati, a e halihali ana i na pua a e hoo@@@ ana i na hoku; a e lawe ana i ka waina, i na Lua waina, a me na @, a me kela mea keia mea kuai ma Ierusalema i ke Sabati, a @ aku @ ia la no, i ko lakou kuai ana i ka ai.
16 Noho iho la iloko o laila na kanaka o @ i lawe mai i ka ia, a me kela mea keia mea kuai, a kuai iho no i ke Sabati me ka @ iloko no o Ierusalema.
17 Alaila, papa aku la au i na kaukaualii o ka Iuda, a oukou e hana nei, a hana ino i ka la Sabati?
18 Aole anei i hana ko oukou poe makua pela, a kau mai la ka kakou Akua i keia popilikia a pau maluna o kakou, a maluna o keia kulanakauhale? Aka, e hoomahuahua ana oukou i ka inaina maluna o ka Iseraela i ko oukou hana ino ana i ke Sabati.
19 A i ka wa i pouli mai ai na puka o Ieraslema mamua o ke Sabati, olelo aku la au, e pani lakou i na puka, a olelo aku no hoi au, e wehe ole ia lakou a hala ke Sabati; a hoonoho iho la au i kekahi o ka'u poe kauwa ma na puka i komo ole kekahi ukana i ka la Sabati.
20 A o ka poe kalepa a me ka poe e kuai ana i kela mea keia mea kuai, akahi a elua hoi ko lakou moe ana mawaho o Ierusalema.
21 Alaila, papa aku la au ia lakou, a olelo aku la ia lakou, no ke aha la oukou e moe ai ma kahi e pili ana i ka pa? Ina e hana hou oukou pela, e lalau no ko'u lima ia oukou. Mai ia manawa mai, aole lakou i hiki mai i ke Sabati.
22 A olelo aku la au i na Levi, i kuikala lakou ia lakou iho, a i hele mai lakou a e malama i na puka i hoano ka la Sabati. No keia mea hoi, e hoomanao mai oe ia'u, e ko'u Akua, a e naonui mai oe ia'u e like me ka nui o kou lokomaikai.
Nanao Nui, E pono ke hookapu i ka la Sabati e malu ai ka lahui.
Pauku Gula. Pukaana 20:8. E hoomanao i ka la Sabati a e hoanoia.
OLELO HOAKAKA.
A pau ko Nehemia hooponopono hou ana i na oihana lahui, M.H. 444, e like me ka olelo hoike ma ka haawina mamua iho, ua hoi hou aku oia i Susana, aka nae, ua hooikaika hou na hana inoino o ka poe hoomaloka. Ua hoi hou mai o Nehemia, M.H. 427, a noho hou he kiaaina ma Ierusalema malalo o Avetasaseseta, ka moi Peresia. Ua hooponopono hou oia i na oihana Indaio. Ua uhai e na makaainana i ko lakou berita i kukuluia mahope o ka heluhelu ana i ka buke Kanawailua o Mose Nehemia 10:29.
15. Ia mau la, mahope o kona hoi hou ana ia Ierusalema, p.6. Hehi - oia no ke ano hana ma na lua kaomi waina, ma ka aoao o ka mauna Oliveta; aole i like me ka olokaa ma na halew@liko o keia mau la. Halihali - no ka makau i na powa. Papa. mamuli o kona mana kiaaina, 718. Inaina - ma ke kue ana ia Iehova, ua kau ia lakou e na popilikia.
16. Turo - he poe hoomamakii, o Baala ko lakou akua kii.
19. Pouli - ua hoomakaia na hora o ka la Iudaio i ka napoo ana o ka la, aole i ke kulu aumoe e like me ko kakou mau la, mamuli o na kanawai aupuni. @. Levi - ua hoopauia na koa kiai puka, a hoonohoia na Levi. Huikala - hoomaemae, e like me ka pikai o na kanaka Hawaii i ka wa hoomanakii, ua manao o Nehemia e lawelawe i na hana a pau loa, ma ke ano he mau oihana hoano.
HE MAU NIELE.
I. Ka hana ino ana aku i ka la Sabati, 15, 16. Heaha na hana hewa o kekahi poe Iudaio a Nehemia i ike maka ai ma kona hoi hou ana i Ierusalema? Heaha na hana a na kanaka o ma ka la Sabati? Pehea i komo pu ai ka lehulehu Iudaio i keia mau hewa? Heaha ke ano hana i kauohaia? Heaha ke ano hana i papaia? Heaha ka hewa o ke kahuuh nui, Nehemia 13;45? Heaha na hewa i pili ai i ke kue ana i ke Sabati? Malaki 1;7,8. Ua hiki ia Nehemia ke hoohole i ka pono me ka maalahi, Nehemia 13;14,22. Heaha na hua i puka ai mai ka hewa o ka poe maluna ole i ka la Sabati, Kanawailua 28;15,20. Pehea i hoanoia ai ka la Sabati? Heaha na poino o na makua Iudaio no keia hewa? Ieremia 17:26. Ua pili anei ke kanawai aha ia kakou i keia mau la?
II. Ka papa ana aku i ua Iudaio, 17,18. Owai ka poe a Nehemia i hoahewa ai? Heaha kana olelo ao i na mea koikoi Iudaio? Heaha kana mau mea i hoomanao ai? Heaha na hua ino o ka hoomau ana i keia hewa ano nui o na Iudaio Ieremia 17,27? Heaha na olelo hoapono o ka poe kue i ke kanawai Sabati i keia mau la? I ka wa hea i kukulu ia ai ka la Sabati? heaha ke kumu o ke kauoha, "e hoomanao i ka la Sabati," Kanawailua 4;13,14? Heaha ko kakou mea e hoomanao ai ko kakou la pule, Oih. 20:7? 1Korineto 16:2. Hoikeana 1;10? Pehea ke ano like o ke kumulaau o ko ola ma Edena a me ka la Sabati no kakou e hoano ai? Heaha ka maha e loaa ai ia kakou ma o Iesu la, Hebera 4,10? heaha ka hewa ano nui a Iesu no ko kakou pono, 2Korineto 5;17?
III. Ka malama pono ana i ke kanawai, 19;22. Heaha ka Nehemia mau lana i mea e malu ai ke Sabati? Heaha na hana a ka poe hoomaloka? Heaha ka Nehemia olelo hooweliweli? Heaha ke ano hana a ka poe nunuha? Owai ka poe kiai i hoonohoia ma ka la Sabati? Pehea i lilo ai ka lakou hana i oihana laa? Heaha ka pule a Nehemia nona iho? Ua hookiekie anei oia pela iaia iho ma ke ano haakei? Heaha ke ano hana kupono ma ka malama ana i ke Sabati, Matatio 12;12? Heaha ka rula no ka hookaa wale ana i na hana pono ole? Heaha ke kaona o ke kauoha e hoano ai i ke Sabati? Heaha ke kumu o Ierusalema i ka napoo ana o kela a me keia la hoomalolo, Oihanakahuna 23;32? Heaha ka olelo a Iesu e pili ana i ke Sabati, Mareko 2;27,28? Ua malama anei ko Iesu poe haumana i ke Sabati, Luka 23;56. E pono anei ke mahiai ma ka la Sabati? Heaha ka olelo a ke kaula e pili ana i ka malama pono ana i ke Sabati, Isaia 56,2,6,7; 58,13,14? E pono anei i ka poe manaoio ke ae wale aku i na manao a me na lana o ka poe hoomaloka, Na Solomona 28;4. Epeto 5;11? Heaha ka hana kupono, Isaia 55;7.
MANAO PILI.
1 Mai ae aku i na oleo hoowalewale o ka poe kue i keia kanawai o Iehova.
2 Mai uhai i na kanawai aupuni no ka hookapu ana i ka la pule.
3 Mai hahai i na manao o ka poe malihini ma ka hehi ana i ka maluhia o ke Sabati.
4 Mai ae aku i na manao o ka poe hoomaloka e pili ana i na hale hoikeike keaka lealea ma ke Sabati.
5 Mai hoopau i na palena e hoomau i ka maluhia o ka lahui.
UA KUU KA LUHI
Ua make mai nei ma Fremont, mokuaina o Ohio, ka Peresidena i pau ma ka la 17 o Ianuari, 1893, a na kanu ia aku ma ka Ilina o Oakwood ma ka la 20 mai. Ua hanau ia oia ma ka mokuaina o Deleware i ka la 4 o Okatoba, 1822, a ua make ma ka la mamua aenei, i ke 70 a oi iki o kona mau makahiki o ke ola ana. Ua komo oia i ke Kulanui o Kenyon a puka mai i ka 19 o kona mau makahiki; a ua komo i ke Kula Kanawai o Havada a ae ia e lawelawe i ka oihana loio i ka 1845. Ua komo oia i ke kaua huliamahi ma ka aoao o ka Akau kue i ka Hema, a ua puka mai me ke kaulana. He mau kau lehulehu kona i koho ia ai no ka ahaolelo lahui, a he ekolu hoi ona manawa i koho ia ai i Kiaaina no Ohio. Ma kela koho Peresidena i pai ai i pai na elele koho Peresidena ma Tilden, a na na Ahaolelo Lahui elua i hana i kanawai e haawana i ka mana koho Peresidena i kekahi mau Komisina kuikawa, i loaa ai iaia ka noho Peresidena ana no Amerika Huipuia no eha makahiki mai 1876 mai, a pau no i ka hopena o kona kau. I ka pau ana o kona manawa, ua hoi oia a noho ma Fremont a hiki i kona make ana.
KA MAKE ANA O JAMES G. BLAINE.
I ka la 24 o Ianuari, ma ke kulanakauhale o Wasinetona, ua make aku la o James Gillesple Blaine, kekahi o na kalaiaina naauao o Amerika Huipui. Ua hoopanee na ahaolelo lahui a me ua ahaolelo o na mokuaina lehulehu e ae no kona hanohano.
Ke lohelohe ia nei, e hoomahuahua ia aku ana ka nui o na lala o ka Papa Oia a hiki i ka ehiku, ke hui pu ia me ke kauka o ke awa.
Ua pauaho mai i keia ola ana o Mr. John Kaulahea maloko o ka Halemai Moiwahine ma ke kakahiaka Poalima iho nei, mai kona hoomanawanui ana malalo o na hoomailo ana a ka mai maluna ona a hiki wale i hona hala ana aku la me ke aloha nui ia. Ua haalele iho la oia i kona hoapili a me na keiki, pela no hoi kona mau kini a pau. Ke hui pu aku nei makou ma ka ehaeha pu ana. Aloha ino ia makamaka.
Na Komisina Hawaii
ma Amerika!
Lohea ka Hookahi Aupuni
o Hawaii!
Lokahi ka Lahui Amerika
e Hoohui ia Hawaii
Ohohiahia na Komisina e
Kipa!
Malalo iho, ke waiho aku nei makou i ka moolelo piha o ka huaki a na Komisina Hawaii i hele aku nei e imi pono i Amerika Huipuia, a e heluhelu ia me ka anoi nui.
Ke ku ana o ka mokuahi "Waila" i Kapalakiko.
Ua ku maalahi aku ka mokuahi Hawaii "Waila," kapena E. F. Cameron, e ahai ana i na Komisina Hawaii no Wasinetona, ma ke awa o Kapalakiko, i ka hora 2 wanaao o ka Poaono, Ianuari 28, he ewalu mau la a me umi mau hora ka manawa holo mai Honolulu aku nei. Maikai wale no na ola o na Komisina a pau, a o ke komisina omaimai Kakina i hoouna pu ia ai ke Kauka Dau no kona palekana, ua paapaana ae oia a hiki ke hele ma kona mau kapuai iho, i ka ekolu o na la mahope o ka haalele ana ia Honolulu nei, a i ke ku ana i Kapalakiko, ua ola loa.
Ua pahua na pule anaana e make o Kakina ma ke ala moana, a e holoaia ka mokuaki Waila i ka papaku o ka hohonu. E malama ka poe i noho ma na kapuahi kuni, o hoi mai auanei na akua unihipili e ai i na kahu.
O ka holo loa o ka Waila ma keia pii ana aku mai lalo aku nei, he 269 mau mile i ka la.
Ma ka hoi ana mai nei a ka "Waila," ua haalele aku oia ia Kapalakiko ma ka la 1 o Feberuari, a ua ku mai ma Honolulu nei ma ka hora 6 ahiahi o ka la 10 aku nei o Feberuari, he 8 mau la a me 8 mau hora ka manawa holo mawaena o na awa elua. O na puolo hoomanamana a na kahuna o ka "Holokee" a me ka "Leo" i hoouna aku nei mahope, loaa mai nei no i ka moku e lana ana mawaho ae o Pelekunu, Molokai.
Ka Lohe ana o ke Ao i ka Hookahuli Aupuni ma Hawaii.
I ka hoea ana aku o na Komisina Hawaii i Kapalakiko, emoole ua pahola awiwi aku la na lono o ka hookahuli aupuni ma Hawaii nei me ka hoohikilele nui ia, a ua puhalahiu aku la ka uila i ka hoolaha ana i keia mau mea hou ma na wahi a pau o kela aina nui palahalaha a hala loa aku i na aina mamao o Europa. Mamua o ka napoo ana o ka la, ua puni ke ao a ka waea olelo i hoopuni ai me keia mea hou.
O ka noeau mua a na Komisina Hawaii no ka waele ana i ko lakou alahele, oia ka hoolauna ana me na poe kalepa waiwai o Kaleponi ka poe lawelawe hana ma Hawaii nei e haha ai no ka lakou misiona i hele aku ai mai Hawaii nei. Nolaila, ma ka auina la o Ianuari 28, ua kahea ia he halawai o na kahu o ka Papa Kalepa o Kapaiakiko e ka Peresidena Pond ma kona keena oihana ponoi, a ua hiki ae na kahu Chanman, Merry, Nelson, W. Henry Dimond a me McKinnon a me kakauolelo Haynes o ka Papa Kalepa.
Iloko o ka hora hookahi i noho ai keia poe, ua hoolohe aku lakou i na wehewehe ana a L. A. Kakina a me W. R. Kakela i ka moolelo o ka hoomaka ana o ke Alii ka Moiwahine e kukala mai i Kumukanawai hou e lawe ana i na pono o na haole, a ia mea aku a hiki i ke kukulu ia ana he Aupuni Kuiwa a me ka lakou misiona e hele aku nei i o ka Peresidena Harisona la.
Mahope o ka puka ana aku o na Komisina, ua kuka hou na kahu a ua hooholo e kahea i halawai no ka Papa ma ka hora 2 auina la Poalua, Ianuari 31.
E haipai ana no hoi ka Ahahui Halihali Waiwai o Kaleponi i halawai no kela kumuhana. Ua hoopuka e ae no nae ka Peresidena o keia Ahahui i kona manao e i ana penei: Ke manao nei au he mea e pomaikai nui ai no na Pae Aina o Hawaii ina e hoohui ia me Amerika Huipuia, a pela aku.
Ia Claus Spreckles i hiki aku ai i kona keena hana i ka hora 10 kakahiaka o keia la, Ianuari 28, e kali ana o Kakina me ka makemake e kukakuka me ia. Ua piha he hora o ko laua noho kamailio ana o laua wale no me ka ae ole ia o kekahi poe e ike ia Spreckles. Ua wehewehe aku o Kakina i ka moolelo piha o ka hookahuli aupuni, e onou ana i kumukanawai e hoole ai i ka pono koho balota o na mea a pau, koe wale no na kanaka Hawaii hanau ia, e kipaku ana i na haole a pau mai Hawaiia aku, alaila, lawe ae i na aina. Nolaila, ina aole e ae ana o Amerika e hoohui ia Hawaii, alaila, e hamama ana o Hawaii no ka anake. Ua hooia pu aku o Spreckles ia hopena.
Ua hoolaha aku o Spreckles i kona manano ma ka nupepa Examiner, ma o na lono la i loaa mai ia'u, ua hooholo au i ko'u manao he pono ia Amerika Huipuia ke kuakaua aku i knoa mana maluna o na mokupuni a pau o Hawaii no ka pono o ke aupuni maikai.
Ua hoike no hoi o Hou. C. R. Bishop i kona manao no ka pono e hoohui ia Hawaii me Amerika Huipuia, a ina ole e ae ana o Amerika e hoohui mai, a e hookuu paha ia Hawaii i ribupalika kuokoa, alaila e kii ana oia i kona kuleana a pau i Hawaii e lawe i kahi e.
Nui no na poe e ae i hoike i ko lakou manao e huli ana a pau ma ka aoao hoohui aupuni, oia o R. M. Daggett, M. S. Grinbanm, R. J. Creighton, Adimarala Belknap, V. V. Ashford a me kekahi poe e ae.
Eia ka ke Kanikela Hawaii ma Kapalakiko olelo, aohe mea e kanalua ai ina e hoonui ia ana o Hawaii me Amerika Huipuia, e nai ana na pomaikai.
Eia ka Mr. W. G. Irwin olelo, he hana hoonui lilo ia Amerika ke hoohui lilo ia Amerika ke hoohui ia Hawaii no ka malama ana, a e koi ana e hoomoe ia ona waeaolelo a hiki i Hawaii. Ua hiki mai ka pilikia ma Hawaii, aka aole au i ike he alanui e ae kekahi no Amerika Huipuia e hana ai, o ka hoohui wale mai no. No ka mea, ina e like me ka'u e manao nei, alaila ua hiki mai ka hopena no ke ano aupuni Moi ma Hawaii.
Hooho Lokahi ka Lahui Amerika e Hoohui ia Hawaii
Ua makawalu mai ka leo hooho o ka lahui mei ka hikina a ke komohana o ka Ripubalika nui o Amerika maloko o na nupepa, e hoohui mai ia Hawaii no kakou, oia no Amerika.
Ua hoala ae na kulanakauhale o ka mokuaina o Wasinetona, he mau halawai makaainana e hoike ana i ko lakou leo no ka pono ke hoohui mai ia Hawaii no Amerika Huipuia.
Ua hooholo na ahaolelo mokuaina o Oregona, Kaleponi, Inikiana, Ilinoe a me Nu Ioka, he mau olelo hooholo e hoike ana i ko lakou apono loa e hoohui mai ia Hawaii no Amerika Huipuia, a e kauoha ana i ko lakou mau Luna Senate a me na Lunamakaainana i na Hale Ahaolelo Lahui e noho la ma Wasinetona, e kokoa i keia manao hoohui mai ia Hawaii.
Ua lawe ia ae no i mua o ka Ahaolelo Senate nui o Amerika Huipuia ma ka la 31 o Ianuari, he olelo hoohole na Luna Senate Chandler o Nu Hamesire mai, he olelo hooholo e kauoha ana i ka Peresidena e komo koke aku i ke kuka ana me ka Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina no ka ae ana aku i na Pae Aina ma ke ano teritori, a e waiho mai ia hana i mua o na ahaolelo lahui no ka hooiaio aku ma ke kau kanawai ana.
Ka haalele ana o na Komisina ia Kapalakiko a holo no Wasinetona.
Kapalakiko, Ianuari 30. - Ua haalele na Komisina Hawaii ianei a holo no Wasinetona i ka hora 5 p.m. o nehinei, me ka piha hauoli no ka ulumahiehie o na ohohia i pahola ia mai i na komisina e ka lahui Amerika, a nolaila, ua piha manaolana lakou no ka holopono o ka lakou misiona. Ua holo aku lakou ma ke kaa ahi o ka Hui Pakipika Uniona e holo ana no Omaha, a malaila aku no Kikako. E kau ae ana o W. A. Kinney a hui me lakou ma Ogden, a laila, holo pu me lakou i Wasinetona. Ua kono ia o Mr. Kenney e na komisina e hele pu me lakou e kokua ma keia hana.
Kikako, Feberuari 2. - I ka hora 12:15 p.m. i hiki mai ai ke kaa ahi e ahai ana i na Komisina Hawaii ma kahi hookio ma ke Komohanaakau. Mahope o ka lulu lima pupuahulu ana me na hoa'loha, ua kau ae la na Komisina maluna o ke kaa lio nui a hookele awiwi ia aku la i kahi hookio o Fort Wayne, a aole lakou i hapalua hora maloko mai o ka palena o ke kulanakauhale, a ia lakou e holo ana i ka hikina no Wasinetona ma luna aku o ke alahao Peniselavenia.
A ma ka hora 3 P.M. o ka la 3 ae o Feberuari, ua pae palekana aku la na Komisina a pau me ka maalahi i ke kulanakauhale poo aupuni o Wasinetona.
Ma ka hora 5 ahiahi o ka la 1 o Feberuari, ua haalele iho o Hon. C. R. Bishop ia Kapalakiko, a ua holo aku no Wasinetona no ke kono a ke Kakauolelo E. G. Waite o ke Keena o ko na aina e o Amerika Huipuia e hele aku ilaila e kuka pu ai no na mea e pili ana ia Hawaii nei, oiai he kanaka kamaaina oia ia Hawaii a ua ike i na makemake a me na nele o na kanaka.
Ua lohe pu ia mai no hoi, ua haalele iho o Claus Sprecles ia Kapalakiko a ua holo aku i Wasinetona ma ke kakoo no i keia misiona, no ka mea, ua hoike akea ae oia i kona makemake e hoohui ia Hawaii me Amerika Huipuia.
Makaukau ke Aupuni o Amerika Huipuia e apo mai ia Hawaii
Aia ke poo aupuni o Amerika Kuipuia ke ku makaukau mai la e apo aloha mai i na Komisina Hawaii i hele aku la e imi pomaikai, a e hookipa ia aku ana lakou me na lima ohaoha.
Ua paa ka manao o ke Aupuni Aeto, aole e ae i kekahi aupuni e ae e noho mana maluna o na mokupuni o Hawaii, oia wale hoi no. Aole lakou e hookuu ana i keia wa maikai loa i loaa ia lakou e lilo i mea ole.
O ka ninau wale no ma ka no aoao elua e noonoo ai, o ke aupuni hea la auanei ka mea pono no Hawaii. O ke ano aupuni kuokoa paha malalo o ka hoomalu ana mei o Amerika Huipuia. Ua kuikahi na mea a pau no ka hoohui.
Aole hana mai a Enelani no Hawaii
Ladana. Feb. 4. - Iloko o ka Hale Ahaolelo Makaainana i keia la, ua ninau ae o Lunamakaainana Ellis Ashmeed-Bartlett i ke aupuni, pehea na lono i loaa mai no ka hookahuli aupuni ma Hawaii, a ua makemake ia na hoonaauao ana pehea la ke Aupuni i manao ai e hana aku no ia mea.
Ua pane mai o Haku Edward Gray, ke Kakauolelo Ahaolelo o ke Keena o ko na aina e, o na lohe i loaa mai, ua like no ia me na mea hou waea olelo i hoolahaia ma na nupepa. Ua pakui mai nae oia, i keia manawa aole i manao ke Aupuni e hoouna aku i mau mokukana i Honolulu. Ua manao ke Aupuni ua palekana no na ola a me na waiwai o na kanaka Beritania ma Hawaii malalo o ka hoomalu ana o Amerika.
Hoomau hou aku la o Haku E. Gray i ka olelo, he mea maopopo, eia he manuwa Beritania ma ke alanui mai Aeapuleo, Mekiko, e kipa ana oia no Esekimo.
I ka hoopau ana, ua kukala aku o Haku Edward, aole he oiaio o kela lohe, ua waiho aku ke Aupuni Beritania i ke keakea kue i ke Aupuni ma Wasinetona no na mea pili i na Pae Aina Hawaii.
Wasinetona, Feb. 2. - He mau hiohiona holoke ko ke Keena o ko na aina e i keia kakahiaka o Amerika Huipuia nei, oia hoi ka wa o Haku Juliana Paunceforte ko Beritania Amabasadoa i hiki mai ai e wehewehe no ka mea i lohe ia e lawe mai ana o Beritania Nui i ke keakea kue i ka hoohui ia Hawaii me Amerika Huipuia a ma ke ano hoomalu paha. Ua hoole loa mai ko Beritania Amabasadoa maanei, aole he oiaio o ia mau lono.
Apono ia Na Hana a Ke Kuhina Stevens e Kona Aupuni
Ua loaa ae na lono i na nupepa o Kapalakido mai Wasinetona mai, e apono ana i ko ke Kuhina Stevens kahea ana e hoolele mai i na koa manuwa mai ka mokukaua Amerika Bosetona mai, ka mea hoi a ka aoao o ka Moiwahine i pau i hoonaukiuki loa ai, no ka mea ua hooko oia i na kauoha mai ke aupuni mai ma Wasinetona he elua aku nei mau malama i hala. Mamua aku oia wa, ua maopopo e i ke Keena o ko ua Aina e o Amerika Huipuia mamuli o ke ano lapuwale o na mea e hana ia ana maloko o Hawaii, aole e loihi ka manawa a e hiki mai ka hookahuli aupuni ma Hawaii a e hoopau ia ka Moiwahine mai ka noho alii aku. Nolaila, ua kukakuka ke Kuhina nui a me ka Peresidena a ua hooholo e pono o Amerika Huipuia ke lele mua i ka wa e poha ae ai kekahi hiohiona o ka haunaele, mamua o na aupuni e ae a pau o Europa, a e makaala i na pomaikai o Amerika, a ma ia manawa hookahi, e malama i ka maluhia a e keakea aku i ka luku ana i na ola a me ka waiwai. No ia mea i haawi ia ai na kauoha i ke Kuhina mamua aku nei, e hoomakaukau i ka Bosetona a e hoolele aku i na koa i ka wa mua loa e hoomaka ai ka hanaele.
He Manao Mahalo no S. B. Dole.
Ua hoouna palapala aku o Mr. T. H. Davies, Kanikela Beritania mua ma Honolulu i ka nupupea Manawa o Ladana, malalo o ka la 30 o Ianuari, a ua hoolaha ia ae ma ke akea, e hooia aku ana i ka poe a pau he mau waiwai ko lakou ma Hawaii, o Sanford B. Dole, he kanaka maikai, naauao a me ka hoopono i hiki ole kanalua ia, a nolaila ma kona lawe ana i keia kulana hou, he hoopaa ana ia i ke koikoi o ke kulana pioo a me ka hoopono e halawai aku ai.
Ka Adimarala Amerika.
I ka wa i ku aku ai ka mokuahi "Waila" i Kapalakiko ma ka wanaao o ka la 28 o Ianuari me ka nuhou o ka hookahuli aupuni ma Hawaii nei, ua kauoha koke ia ka mokukaua "Mohiean," Adimarala J. S. Skerett, e ku ana ma kahi kapili mokukaua awiwi loa no ka holo i Honolulu. Nolaila, ma ke ahiahi o ka la 29 ae, ua haalele oia ia Kapalakiko, a ua holo pololei mai a ku i Honolulu nei i ke awakea Poalima i hala. I kona komo ana mai iloko nei o ke awa a hookuu ka pohaku, ua haawi koke mai oia i ka ike ana i ke Aupuni Kuikawa ma ke ki ana i na pu he 21. Ua lawe pu mai oia i ka lono, e ukali mai ana mahope ona na mokukaua Adams a me Ranger.
Ua loaa aku i na kiai hale dute i ka wanaao Poaono i hala, he mau eke opiuma he 295 tini ka nui, ua hoolewalewaia iloko o ke kai mahope o ka mokuahi Waila, a ua hopu ia he haole malihini nona ka inoa o Jas. McGovern, ka mea i manaoia nana ua opiuma la ma ka hoike a kekahi kahu kaa a me ke keiki hoi waapa o ka uwapo.
Ua hoolaha ia ae e na lehelehe eueu o na kolohe a po ka Poaono i hala, e hoi hou ae ana ka Moiwahine i keia Poakahi, aka i ka huli ana aku i ka mea oiaio, ua hai ia mai, e hoomakaukau ia ana ka Halealii no ka ike ana o na aliimoku manuwa i ka Peresidena Dole o ke Aupuni Kuikawa, a e nana poao ia ana hoi na lako hale o ka Halealii, a e hoihoi ia ko na poe i kuleana mau lako pilikino ia lakou iho.
Ui Nohea Berela.
Ke Kamehai hoopono - Ke kupaa
me ka luli ole - He wahine na ke
kane hookahi - Ke au popilikia a me ka huli ana o ka pomaikai
mahope o ka wahine.
MOKUNA XXXIV
KA HOOKOLO A KA LOIO KEWELA
- AIA OIA MA KE MEHEU POLOLEI.
Ia wa, mahope iho paha o ka lohe ia ana ua make io kela kanaka " Vane Konia," o ka wa paha ia o ua kanaka la i huli hoi mai ai i Enelani nei, a mare hou iho la ia Octavia. Manao iho la hoi kela wahine he wahine kane make io ia, nolaila, ua mare iho la ia i ka opio Desemona. A i ko laua oili ana mai mailoko mai o ka luakini mahope iho o ko laua mare ia ana, me he ia, ua ikemaka oia i kana kane mua, nolaila, ke paa loa nei ko'u manao, o Konia no kana i ike ai, a no ke kaumaha ino loa o kona naau o ia ke kumu o kona maule ana. "Ke manaoio nei au, ua loaa io ia'u ke kumu o keia mau poino." wahi a ka loio i hooho ae ai laia wale iho no.
Mahope iki iho o kona noho mumule ana no kekahi mau sekona, ua puana hou ae la ia: "O keia lei hoi, malia paha no Konia no keia mea, a i kona mare ana me keia iede opio ua makana aku paha ia. Nolaila, ina no ka ohana Konia keia mea, aole paha e nele ka ike o ka Haku Hakahuka, a i ole, hoomaopopo mai paha ia. Ea, ina he mea oiaio keia, alaila, e ehaeha ana ka manao o kela wahine hookano "Octavia."
Ua nui ko ka loio kuekaaa ana i keia mau mea ma kona noonoo, a o ka hana loaa wale no i loaa mau iaia i ua wa a pau, o keia Dane Konia no kela Dane Konia, a kane mare mua a Berela, ka mea i oleloia ua make maluna o Mauna Rose.
I ka auwina la ae, oiai ua loio la e noho ana na maloko o kona keena malu, ua alakai ia mai la ka Haku Hakahuka e ke kakauolelo a hookomoia mai la iloko o ke keena a ke loio e noho ana. Mahope iho e na kukai aloha ana, ua ninau koke mai la no ka haku:
"Ua ike anei oe ia Desemona i keia la?"
"Ae, ua ike au iaia ma kona wahi noho e kuu Haku; aka, ua loaa mai nae iaia he leta mai ua wahine la ana. Aole nae hoi i hai mai ua wahine la i kona wahi i noho ai."
Pupuku ino ae la na kuemaka o ua haku la: "Pehea, ua manao anei oe he wahine kolohe kela, a mamuli o kona maalea, ua hoopunihei ia ka opio?"
"Aole loa e kuu haku. He wahine kanemake opiopio loa kela, a ma na mea a pau a'u i hoomaopopo ai, he lede opio maikai. Oiai, he umikumahiku wale no ona mau makahiki. Ke ole nae au e kuhihewa, eia no ke kanaka lapuwale ke ola nei ka mea hoi nana i hoowalewale kela lede opio, a mahope haalele ino aku la i kela kaikamahine me ka hoopunipuni ana ua make oia mamuli o ka ulia i loaa iaia maluna o Mauna Rose. Me ka manao o kela lede opio na maka kana kane mua, aka, aia nae mahope o kona mare ana me Desemona, ua ike hou aku la ia i ua kane mua la ana," wahi a ka loio.
"Alaila, ua mare o Desemona i kekahi wahine me ke kane no e ola nei ea?"
"Pela ka mea oiaio loa i ko'u manao e kuu haku."
"Aloha ino no ka hoi. He mea pono e hoihoi koke ia ae oia ma ka hale Hakahuka, a na Konia a me Ocatavia e hoolanalana ae i kona naau kaumaha. Aole loa he pono e hoopoino oia iaia iho mamuli o keia mea he wahine na kahi mea e aku,. He minamina nui au iaia. He oiaiaio, he opio naauao maoli no oia, a he wiwo ole. Auwe no ka hoi! a owai ke kane mua a kela wahine? He keonimana anei a i ole he nahesa paha?"
"Ua kapa paha oia iaia iho he keonimana." Aole loa he manao o ua loio la e hoakaka aku i ka haku no kana mau mea i noonoo wale ai no Dane Konia i keia wa, no ka mea, he manao kona e kali iki iho a loaa he mau ike hou alaila, oia kona wa e hookaakaa aku ai i na maka o ua haku huhu hikiwawe la.
"E malama loa i keia mea aole make hoike aku i keia poe kakau nupepa walaau, oiai, ina e lohe iki ana keia poe kolohe aohe hopena o na olelo hoohilahila. Oia iho la no, ua loaa ia Desemona he momi mailoko ae o ka auwaha lepo, a ua haule pu iho la ia iloko o ia auwaha. Ke manao nei au, he wahine ake loaa a ake hanohano keia, e like me kau mau olelo i kapa ai ia Octavia mamua, ke hoomanao nei no anei oe? Aloha maoli ka hoi au ia Desemona, ke manao nei au e hoololi ae oe i keia mea a'u i hana mua ai maloko o kuu palapala hooilina. E hookomo iho oe i elua tausani paona i ka makahiki no Desemona, aole hoi o kela wahi hookahi tausani wale no. E haawi mai oe i kuu palapala hooilina?"
"Ku ae la ka loio, a hele aku la oia a wehe ae la i na pani nunui o kekahi pahuhao nui, a mailoko mai o laila, ua lawe mai la ia he wahi pepa nui loihi i uwepa ia a paa me ke sila i kuniia me ka inoa "Ka Mea Kiekie ka Haku Alii o Hakahuka" a haawi aku la oia i ua wahi la ma ka lima o ka haku.
Lalau mai la ka haku i ua wahi la, a me ka pane leo ole, na uhae koke ae la ia i ka wahi, heluhelu malie iho la ia mai ka mua a hiki ka hopena; a i ka pau ana , ua ea ae la ia, a pane mai ia i kona loio:
"Ke manao hou nei au, e hana hou mai oe i palapala kauoha hou na'u. He oiaio no hoi paha, o Konia no ko'u hooilina ponoi, aka, ke makemake nei nae au e hooili aku ia Desemona i keia aina a me na hale a pau a me na waiwai e ae a pau ma Habele" he waiwai nui maikai keia a kekahi kanaka e haaheo nui ai a o kona loaa makahiki he elua tausani a oi paona dala gula. E hana oe i palapala hooilina hou, i oia wale iho la no kahi hoololi. Ma ia mau olelo, ua anehe aku la ua halu la a kokoke i ke kapuahi hoopumehana, a me ka puana leo ole, ua kiola iho oia i ua palapala la iloko o kapuahi, a iloko o na sekona pokole, ua hamu ae la na alelo ana ole o ke ahi i ua palapala la, a o kona wahi koena wale no he wahi puilehu uuku.
Haka malie mai ia na maka o ka loio aoo maluna o kona haku alii, a pane mai la:
"Ea! He oi loa ko'u hauoli ina oe e ae mai ana e kuu Haku, e hookomo ia ka inoa o Nobala Desemona maloko o ko palapala kauoha hou ma ke ano oia kou hooilina ponoi."
"Ahe! a e lilo keia mau lono e loheia nei no kana wahine i mea mele mau ia maluna o kuu inoa ohana?" i panemai ai ua haku la me ke ano piena, a i hou ae la oia:
"Aole loa he mea e lilo ai o kuu mau Kakela a me kuu inoa ke ole ia mea e ae mai i ko'u makemake. He oiaio, o Desemona io no ka mea a'u i ake nui loa ai e lilo i hooilina no'u, aka he hookahi wale no ona hewa, oia hoi kona poo paakiki. Ina oe e ike hou ana iaia, alaila he mea pono loa, e hoohuli mai oe i kona noonoo mai ke kanikau wale ana i kela wahine; a mahope aku e hooikaika kaua iaia e mare ia me kekahi wahine kupono; a ina e ae mai ana oia, alaila e haawi koke aku no kaua iaia ia Habele, a noho iho oia me ka hanohano.
He oi no ko'u aloha iaia mamua o kela kanaka hookamani. aka o Octavia no nae paha ka mea nana i hoopololei iaia." (Konia.)
I ka pau ana o keia mau olelo a ua haku la, ua hoomau aku la i ka holoholo ana ma o a maanei o ua keena la me ka pane leo hou ole, aka aia nae kona mau maka ke hai@ la ma o a maanei.
Oiai ua haku la e holoholo ana ua hoi iho la ka loio a noho iho la maluna o kona noho ponoi, me kona nana ana i kahi lei gula ana wehe ai a waiho ma kona pakaukau, a eia hoi kana mea e noonoo ana, aka, ua hoohikilele ia oia i ka holo ino ana mai a ka Hakahuka a me na lima haalulu, ua lalau ino iho la ia i ua wahi lei gula la, a o kona mau papalina, ua hele koke ae la a haikea, a me ka hiki pono ole iaia ke hoopuka pono mai i kana mau huaolelo, ua pane mai la oia me ka pihoihoi nui: "Ea! Keia - Keia lei? Nohea a nawai mai keia?" a noho iho la ua haku la me ka naka haalulu o kona kino holookoa. He mea ano e loa hoi keia a ka loio e ike nei, oiai he mau makohiki loihi kona lawelawe kanawai ana malalo o ka Haku Hakahuka, akahi wale no nae oia a ike i ke ano pihoihoi o kona haku Ia wa, ua pane aku la oia:
"O kena mea, e kuu Haku, ke manao wale nei au na ke kane mua paha a ua wahine la. Ua ike mua nae paha oe i kena lei?"
"Nawai mai? Mai hea mai i loaa ai ia oe?" Wahi a ka haku me ke ano mau no o ka pihoihoi.
"Auwe! Ea, mai keia wa aku e kuu Kewala, e hooikaika loa oe ma ka huli ana i kela wahine a Desemona. Mai nana oe no na lilo. E hoolimalima koke aku oe i na kiu oi loa o ka eleu. E imi a loaa, oia wale no ko'u makemake nui hookahi ma keia ao. E hooko koke aku oe i keia kauoha a'u. E waiho oe i na hana e ae au a hiki i ka loaa ana o kela wahine. Auwe! o keia wahine a Desemona! Nohea la ia?"
Hookomo koke iho la ua haku la i ua wahi lei la ilako o ke eke o kona kuka. Ia wa, ua nonoi mai la oia i kana loio e haawi aku iaia i kiaha Barani, a mahoe iho o kona inu ana a pau, ua ku ae la ia me ke ano nawaliwali, a me kona mau papalina i hele a haikea, a ua oili aku la oia mai kahi aku o ka loio a hoi pololei aku la no kona home.
MOKUNA XXXV
Maloko o ka Halekuai.
Aole i hooloihi wale o Berela i kona mananwa ma ka noho wale ana no, aka ma ke kakahiaka mahope koke iho o kona noho ana aku ma ka Hale Pokatesta, ua hele koke ae la oia e ninau i ka manao o ka ledo mea hale, Miss Kavana.
"Ua hiki ia'u ke ao aku i ka olelo Farani, Italia, Geremania a me Enelani, a ua hiki no hoi ia'u ke ao i ke kahakii, ao mele a me na hana lihilihi ana. He ake nui loa ko'u e loaa ia'u ke kulana kumuao no kekahi ohana?" wahi a Berela i ka lede mea hale.
[Aole i pau]
KALAUPAPA, Feb. 10, 1893. - Ua pii aku o Pauohi iluna o Kalae i kahi o R. W. Meyer i ka lawe leta elike me kana hana maa mau, a ma ia la a po aole oia i hoi mai, a ma ia po a ao a awakea aole no i hoi mai, oiai na paka ua o Kulanihakoi e iho makawalu ana. No ka loihi loa o keia hele ana, nolaila, ua ane komo mai ka hoohuoi ia, a ua telepone koke aku o W. Notley ia R. W. Meyer i Kalae. Ua pane mai o Meyer ua hoi aku no o Puaohi iki, nolaila, ua hele koke aku o A. K. Hutchinson, W. Notley a me kekahi poe e ae e huli ia Puaohi, ia lakou i hiki ai i ke pakukui, ike aku ia lakou i ka lio e ku mai ana me na pono no a pau o na eke leta a me na nupepa e kau mai ana no iluna o ka lio, o ka papale no e waiho mai ana no, ia lakou i kiai aku ai ma kekahi aoa oe waiho mai ana kona kino ua make me kekahi mau palapu i loaa ma ka maha o ke poo a me ka papalina, nolaila ua kii koke ia aku kekahi mau kokua me ona huluhulu ua kii ia aku kona kino kupapau a hoihoi ia aku i Kalawao a ma ka Poaha Feberuari 8 ua lawe ia aku kona kino lepo ma ka ilina o Koloa me ka walohia. J. K. KAINUWAI.