Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 9, 4 March 1893 — HAUNAELE MA AIGUPITA. [ARTICLE]

HAUNAELE MA AIGUPITA.

() ka haunaeio nia Ai<jupita i keia wa, ua oi loa aku ke koikoi mamua o ka mea i manao wale ia. Kia o Kni'opa ke ku liopohopo nei no ke poha ae o ko kaua nui I keia makahiki, ho kaua e oi aku ana ka weliweli mamua o na kaua ene a pau a ka honua i iko mua ole ai.

O ka ilale Ilonhu Pamla, oia kela men i I.npaia ka "Ninau o ka lUkina,'' oia hoi koTurcko hopena, a o keia lioohali hnunnole mn Aigupila, oia pnha ke ahikoo o koe ai a lapalapa aku.

Ua piha ka moolelo o Aigupita i na leo ulono no Hawaii, a ua kuhikuhi mau ia ko llawaii liopena o liko me in i ka wa o Kipikona, aka aole nae he hoolohe ia mai.

O ko Ismnil Pa>:o hoomalu ann ia Aigupita mai ka KSG:i ahiki i ka 1870, un hoohaliko ia o like me ko Kalaknua nu ma na ano lehuiehu, nka ua oi nku uae ka mana hooko a mo ka ike o Ismail.

No na makahiki he umikumamakolu, ua hana oia e like me kona makemake iho a ua aie aku i ka hai dala me ka palena ole. I kona wa i hoomaka ai o noho alii, he umikumamalima milioua dala ($15,000,000) ka aie oka lahui ia wa. Ika wa i koi ia nku ai oia o hoike mai i kana men i lioolmna ai no la puuilaln nui a iawe ai o Knelaui laua me Farani i ka malama nna i na hana o Aigapita malaro o laua i ka IS7l>, ua ike ia, ua oi aku ka aie mamua o elima haneri miliona dala ($500,000,000).

Me keia puu (laia nui, ua kukulu oia i na halealii nanl ma na wahi lehulehu o ka aina, ua lioowaiwai aku oin i kona poe puuahele he nai, aua hoala i pualikaua uui waiwai ole. Kla nae, ua hooko aku uo ia i kekahi mau hana hou e iike ia me kekalu mau awa kumoku, mo na auwai nui uo ka hookahe ana e hoopulu i ka aiua a me na kulanakanhale o Cairo a mb Alexaudria.

O na hookaumaha i na makaainana, he keu aka ehaeha. Kokoke e kanaiima mau mlliona dala i ohl iai ka makahiki hookahi mai kela wahi aina uuku mai. Oke Kadive ma kona auo he poo hoomalu, ua hao pono ole nku oia a kokoke i ka akahi hapaha oka aina uona ponoi a me koua ohana. K uku ana na makaaioana i Ka auhau kiuo, he auhau aina he $10, a $15 no ka eka, no ka lio a kekuke paha, ho $4 e uku ai, no ke kumu loulu, $i, ano kela a me kela mekinl e pauma ai i ka wal, he hulna okoa no, a pela aku, a peln aku.

E oh! ia ana na auhau ma ke "BaaUna<lo," oia hoi ina aoie e uku kekahi kanaka ! kona auhau ma kekahi manawa, e kulai !a anaoia Ualo, hlkiikii !a a p«a y alaila, hahau

ia m;da3» ae o ka |«&li o n-s wau a ; jxrU e hiii ia ai a puka ke koko. o kek?ihi o ni kauenaha o im mas kaainana. om ka h&na ho*jkikina ia. ■ O r<:i auwai nui * peia e eii ia I ai. H? rnxu tau?ant kauaka i pau i | ka nnke i ka eii ana i ke AUwaioki | o Suc ?i. Aka* o kai hookaaen&ha | ehaeha km, nae, oia ka hana hoo | kikina i * m* na mahiko a ma na ; roahi I'uiupula oke Kedive. l'a hookikina h\ na makaainana e hana ! no ka s mau keneH o ka la ma na ' hana mawaho o ke kula, a ! he I-S miu kenela o ka ia maloko n na hale wili, a* le ma ke dsla manii s e ukn ia n5, nk i laa ks ai a lue ka | malakeke. Ma n* wahi mahi pulopulu, ke } hiki m.ii ka wg ohl pulupahi, e | hookikina m ana na kanaka e hele | ma na wahi ioihi no kekahi mau | hebedoina lehnleha e ohi pulapulu | ai, me ka haawi ole ia ona ai a me f kahi e malumalu iho ai.

O ka pualikaaa aku kekahi mea

hookaumaha. Ua hukia mai na puulu kanaka mai ko ;lakou mau ohana mai, hikiikii ia elike me na kauwa kaapaa a hoa pu«a la e na koa i kahi o ka mokuaM a wahi hookio kaa ahi paha. A iiola i hookikina ia ai he kanalima a kanaono paha mau tausani o ka |>oe mikiala hana e haalele i ko lakou mau ohana, na kamaiii, a e waiho i ko lakou mau iwi i Aferika Waena, a i ole, i Tureke paha.

Eia nae, hoea mai ka manawa f°le hiki i ke Kedive ke hookaa 1 ba ukupanee o kona aie, a hoole ka poe mea elala aole e hoaie hou aku iaia. Ua hoouna ia he mau Komisina e huli a ninaninau i na helu dala, kona mau aina, na auhau a me kona mau hoolilo, a he ekolu mau makahiki i pau i na komisina i ka huli ana ma ia hana.

110 aie kaa ole oia a hookikina ia aku la e apono oia i ka Aha Kuhina a na mana nui e wae ai a me elua mau luna hooia helu e noho mana maluna o kona waihona waiwai, i hookahi lieritania a i hookahi Farani, na laua o lawelawe i kona waiwal.

Mahope, ohumu aku oia a hoalaala l ka haunaale, kipaku ia kona aha kuhina a koho i aha kuhina hou e llke me kona makemake. O ka hopena, ua kipaku ia oia mai ka nohoaiii aku o Aigupita e na mana nui, hookuke ia e kuewa me ka uku hoomau, a o kana keiki o Tewfik, oia kai pani ma kona wahi. He Keikialii nawaliwali e nohoalii ana malalo o ka hoomalu ana a Enelani a me Faranl.

Nui ke kuee ī ulu mai mamuli o ka lili o na kanaka i na haole a me na Karistiano. Ua hooulu ae kekahi aliikoa uluahewai kapaia oArabi i ka haunaele e hookekena ana i ke Kedive e koho I Aha Kuhina hou i noho poo la e Arabi, hoopau ia aku na luna hooia helu a lawe maoli ia mai Ia ka mana a pau mai ke Kedive aku.

Ia wa, ua hookokono aku oia i na Mahomeda e luku i na Karistiano haole ma ke kulanakauhale o Alexandria a me na wahi e ae, a ua holo aku ho inau tausanl mai ka aina aku.

iMaliope komo o Knelani e keaken mo ka ao pu mai o na mana e ae. Ua hookaawale aku o Farani iaio, a lioolo aole e komo pu me Knelani ma ka hoopio i ko kipi kuloko a Arabi. Ua kipoka pahu aku ke aumokukaua Beritania ia Ale\an(lria a lawe pio mai la. Ua hoauhee aku ka pualikaua 13eritania i ka pualikoa o Arahi a hopu pio aku la iaia. Eia no oia ke nolio pio nei raa ka mokupuni o Kilona. Hoihoi hou ia o Tewfik e noho mana me ke kakoo ia e na pualikoa Beritanin. Oia ka makahiki ISB2.

Mahope mai o ia wa, ua noho hoomnlu o I3eritnnia ia Ais:upita. Ua hooponopono ia mo ka maikai. Ua hoemi ia mai na uuhau, hoopau ia na hana hookikina, kapae loa ia ke anp ohi nuhnu kahiko, hooponopono hou ia na aha hookolokolo a hoonoho ia na kanaka hoopono rna na hale dutc. Eli ia ona mau auwai hou no ka hooknhekahe ana mnluna 0 ka aina, hoihoi hou ia mai na aina 1 kaili ia me ka powa a ua oi aku kn oluolu o na makaainaua mamua aku o na wa a pau mai a lo<epa a hiki i kein manawa.

Aka, o Turoko, Farani a me Rusia, un lili loa lakou ia Knelani a ua ninau pinepine mai ika wa hea la e haalele ai o Knelani ia Aigupitn. I ka makahiki i hala, make aku la o Tewtik, a o kana keiki o Abba§ ua lilo i Kedive, he kanaka ui nke hanohano. Un hookonbkono ia oia o Rusia a īne Farani o kiola aku i ko Knelani noho hoomnlu ana mai. O kana haun mua, ka hoopau nna i ka aha kuhina mua a koho i aha kuhina hou elike me ka Tureke.

Un hoouna aku kn Aha Kuhinn hou o Beritania i ko kauoha ia Tewfik e hoihoi hou mai i koua aha kuhina mua Iloko o iwnkaiuakumnmaha hora, a ua konoia e hoolohe aku. Ano koke aku nei no kona kaapani ana i ka aina malunn, e paipai ai i na makaainana e kue aku i ko Kuelani noho hoomalu ana-mai, ma ka inoii * 4 giaour," oia ka iakou e kapa aku nei- i ka poe mauaoio oie i ko lakou kaula ia Mahomeda. Ke hoouna hou aku nei o Kneiani i mau koa hou nona i Aigupita, a eia o Uusia a me F*rani ke imihala hou mai nei i ko Beritauia uoho hoomalu ana. Malia paha o ke ahikoe ia e pio ai ke kaua nui o Kuropa.

Ke kokoko loa mai nei ke kau kinipojX) o llouolulu nei, a he hoo kahi wale no puali owaho nei i akaka 104 oia ka Hawail. Ke loho lauahea ia nei, ua hoopau !oa ia ka puali HonoIu!u t a o kekahi poe paani oia puaii ke komo uei iloko o ka puaU Cresceut. NolaUa, he ekoiu walo no oiau puali 1 koe aoie i nahaha, oia o Hawaii, Crescent a me Kamehameha. Ma keia mau la aku paba e maopopo loa ai na puali e komo aua iloko o keia kan paani Iho.