Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 10, 11 March 1893 — Page 1
| This text was transcribed by: | Diane Chernin |
| This work is dedicated to: | Brother Billy |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
ME KO HAWAII PAEAINA I HUIIA.
BUKE XXXII. HELU 10. HONOLULU, POAONO, MARAKI 11, 1893.
NA HELU A PAU, 2432
@A KE KAUOHA.
KANAWAI 11
HE KANAWAI E KUKULU AI I KA OIHANA HOPE PERESIDENA.
E hooholo ia e ka Aha Hooko a me ka Aha Kuka o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina.
PAUKU 1. E kohoia mai waena @a lala o ka Aha Kuka kekahi @ea a o@a ka Hope Peresidena o @ Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina, a o ia mea ina e make, @alele a hiki ole ke hana, a i ole ia, @ kupono ole ka Peresidena, e loaa @ iaia a e lawelawe no oia i na ma@ a pau loa o ka Peresidena a hiki @a manawa e kohoia ai i Peresidena, a i ole ia, e pau ai ia hiki ole e @na a kupono ole paha.
PAUKU 2. Ina ua kaawale aku @a Peresidena, o ka Hope Peresidena, a mamuli o kona oihana (ex@) ka Lunahoomalu o na Aha Hooko a me Kuka oiai, e noho ana @a ke ano he Aha Kau Kanawai.
PAUKU 3. E mana keia Kanawai mai kona hoolahaia ana aku.
Aponoia i keia la 3 o Feberuari, M. H. 1893.
(Kakauinoai,)
SANFORD B. DOLE,
Peresidena o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina.
(Kakauinoaia,)
J. A. KING,
Kuhina Kalaiaina.
17-3 2430-3
KANAWAI 12
HE KANAWAI E HOOHAIKI AI I KA LAWE ANA MAI A ME KE KUAI ANA O KA OPIUMA A ME NA MEA I HANA IA NO LOKO MAI O KA OPIUMA.
E Hooholoia e ka Aha Hooko a me ka Aha Kuka o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina.
PAUKU 1. Ua kapu loa ka lawe @na mai i ka opiuma a mea paha i hanaia no loko mai o ka opiuma maloko o ko Hawaii Pae Aina, koe @ale no na mea i hoakakaia ma ka Pauku 2 o kela Kanawai; a o ka @ea nana e hoopae mai, kuai aku, @aawi a hoolako aku paha i ka opiuma a mea paha i hanaia no loko @ai o ka opiuma i kekahi kanaka maloko o ko Hawaii Pae Aina, koe @ale no na mea i oleloia ma ka Pauku 2 o kela Kanawai, e hoopai ia @a aole e emi malalo o elima haneri dala a aole e oi aku mamua o elua tausani dala, a e hoopaahaoia ma ka @ana oolea no kekahi manawa aole e emi malalo o eono mahina aole hoi @ oi aku mamua o elua makahiki; a @ ka hapalua o ka hoopai dala i oleloia e haawi ia i ka mea i waiho mai @ ka hoike i hoahewaia ai ka mea @aua hewa.
PAUKU 2. Ua hiki no i ka Papa Ola e lawe mai i ka opiuma a mea paha i hanaia no loko mai o ka opiuma i kela a me keia manawa ma @ke ano nui a lakou i manao ai ua kupono no na hana laau lapaau ma ko Hawaii Pae Aina a e hoolako aku no i ia mea ma ke kumukuai i loaa mai ai i kekahi kauka lapaau a oki paha i loaa iaia he palapala hoomaikai a hoike paha mai kekahi kula ao kauka a kula kiekie paha, a i loaa hoi iaia he laikini e lawelawe i ka oihana lapaau maloko o ko Hawaii Pae Aina; a pela pu no hoi me ka mea e malama ana i na laau lapaau ma ke Kahua Ma'i Lepera ma Molokai, e haawi wale ia no ma ke ano a no na hana lapaau. A ua hiki no hoi i ka Papa i oleloia e hoolako aku ia mea i ke kapena a kauka paha o kekahi moku e holo ana i na aina e i mea e lawelawe ia maluna o ia moku.
PAUKU 3. O ka mea iaia kekahi opiuma a mea paha i hanaia mai noloko mai o la opiuma i loaa ole iaia mai ka Papa Ola mai, a mai kekahi kahuna lapaau a kauka oki paha i loaa iaia ka laikini, o like me ka mea i olelo ia ma ka Pauku 2 o keia Kanawai, e lilo ua opiuma @a @ ke Aupuni, a e hopuia ua opiuma nei a haawiia aku i ka Papa Ola, a e hoopaiia ua kanaka nei nana ka opiuma aole e emi malalo o na dala he kanalima aole hoi e oi aku i na dala he elua haneri me kanalima, a i ole ia, e hoopaahaoia ma ka hana oolea aole e emi malalo o hookahi mahina aole hoi e oi aku mamua o eono mahina, a o ia mau hoopai a elua e like me ka manao o ka Lunakanawai, a o ka hapalua o ka hoopai dala i oleloia e haawiia i ka mea i waiho mai i ka hoike i hoahewaia ai ka mea i hana hewa.
PAUKU 4. O kekahi kahuna lapaau a kauka oki paha @ @a i kuai, haawi ma ke ano he laau a hoolako aku paha i ka opiuma a mea paha i hanaia mailoko mai o ka opiuma i kekahi kanaka puhi opiuma a i @ i ka lawelawe ia mea ma kekahi ano e ae, a i ole ia i kekahi kanaka e ae paha, koe wale no ma ke ano he laau i ka manawa ma'i, e lilo i ke Aupuni ka opiuma a pau a mea paha i hanaia noloko mai o ka opiuma e malama ia ana e ia a e hopuia ua opiuma ia a mea paha @ hanaia noloko mai o ka opiuma a haawiia akui ka Papa Ola, a e hoopaiia oia e uku i na dala aole i emi malalo o ka iwakalua-kumamalima aole hoi e oi aku mamua o hookahihaneri; a ina e uhai oia i keia Kanawai no na manawa i oi aku mamua o hookahi aole oia e hoolako houia i ka opiuma e ka Papa Ola.
PAUKU 5. O na opiuma a me na mea i hana ia noloko mai o ka opiuma a pau i hoolilo ia i ke Aupuni a ua komo iloko a ka malama ana o ka Papa Ola e malama maluhia loa ia a hiki i ka manawa e hoolilo ia aku ai e like me ia i heakaka ia mahope ae nei maloko o keia nei, koe nae keia, ina o ka nui o ka opiuma i hopu ia ua emi iho malalo o ke kini hapalua paona e hoopau loa ia no ia.
PAUKU 6. Na ka Papa Ola no iloko o ka manawa kupono e kuai aku i na opiuma a mea paha i hana ia no loko mai o ka opiuma a pau i komo iloko o kona malama ana, no ke kumukuai ana i manao ai ua kupono, o ia kuai ana ua hiki no e hana ia ma ke akea a akea ole paha e like me ka manao o ka Papa; eia nae, o na opiuma a pau i kuai ia aku pela e lawe ia mai keia aupuni aku. O ka hapalua o na loaa a pau i loaa mai ke kuai ia ana o na opiuma i hooliloia e haawi ia i ka mea nana i waiho mai i ka hoike mawaho ae o ka uku i hoakaka ia ma ka Pauku 1 o keia Kanawai, a o ke koena e lilo no ia waiwai no ke Aupuni.
PAUKU 7. Ma keia ua haawi ia ka mana i na Lunakanawai Apana e hookolokolo a hooholo i na hihia a pau e ulu ae ana malalo o keia Kanawai.
PAUKU 8. Aole e manao ia kekahi mea maloko o keia Kanawai he mea ia e hookuu ia ai kekahi kanaka a moku paha mai na kaumaha a me na hoopai i hoakaka ia ma na Kanawai o ko Hawaii Pae Aina e kue ana i ka hoopae malu a pale ana i na dute, aole hoi e hoanoe i kekahi hoopii e paa ana i ka ia i apono ia ai keia Kanawai.
PAUKU 9. O ke Kanawai i kap@ ia "He Kauawai e Hoomaopopo ai a e hooponopono ai i ka hookomo ana mai, ke kuai ana a me ka hoohana ana i ka opiuma a me na mea i hana ia no loko mai o ka opiuma," i aponoia ma ka la 13 Ianuari M. H. 1893, a me na Kanawai a hapa Kanawai e ae a pau e kue ana i na olelo o keia Kanawai ma keia ke hoopau loa ia nei.
PAUKU 10. E mana keia Kanawai mai kona la aku hoolahaia ai.
Aponoia i keia la 16 o Feberuari M. H. 1893.
(Kakauinoaia)
SANFORD B. DOLE,
Peresidena o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina.
(Kakauinoaia)
J. A. KING,
Kuhina Kalaiaina.
20-3 2430-3
KANAWAI 13
HE KANAWAI E HOOKAAWALE AI I KA HUINA O KANALIMA TAUSANI DALA I MEA E HOOKAAIA AI NA LILO O KELA A ME KEIA ANO O KE AUAUNI KUIKAWA O KO HAWAII PAE AINA.
E hooholo ia e ka Aha Hooko a me Aha Kuka o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii ae Aina.
PAUKU 1. Ma keia ke hookaawaleia nei ka huina o Kanalima Tausani Dala ($50,000) mailoko ae o ka Waihona o ka Lehulehu no ka hookaa ana i na lilo o kela a me keia ano o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina.
PAUKU 2. O na huina dala i hookaawale mua ia aku nei mamuli o na olelo hooholo o na Aha Hooko me Kuka e manaoia no oia no kekahi a ua komo iloko o ka hookaawale dala ana maluna ae nei.
PAUKU 3. E mana keia Kanawai mai kona hoolahaia ana aku.
Aponoia i keia la 16 o Feberuari, M. H. 1893.
(Kakauinoaia,)
SANFORD B. DOLE,
Peresidena o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina.
(Kakauinoaia,)
J. A. KING,
Kuhina Kalaiaina.
17-3 2430-3
KANAWAI 14
HE KANAWAI E HOOLOLI AI I KA PAUKU 14 O KE KANAWAI I KAPAIA "HE KANAWAI E HOOLOLI AI I KE KANAWAI E PILI ANA I NA LUNA ALANUI A ME KA HOOLILO ANA O NA AUHAU ALANUI A E HOONOHO I MAU PAPA ALANUI APANA, A E HOAKAKA I KA LAKOU MAU HANA." I APONOIA MA KA LA 25 O NOVEMABA, 1887, E LIKE ME IA I HOOHOLOIA E KA MOKUNA 82 O NA KANAWAI O KE KAU O 1890, A E PAKUI MAI I PAUKU HOU I KE KANAWAI 0 1892 I OLELOIA, E KAPAIA PAUKU 15.
E hooholoia e ka Aha Hooko a me ka Aha Kuka o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina.
PAUKU 1. Ma keia ke hoololiia nei ka Pauku 14 o ke Kanawai i kapaia "He Kanawai e Hoololi ai i ke Kanawai e pili ana i na Luna Alanui a me ka Hoolilo ana o na Auhau Alanui a e o hoonoho i mau Papa Alanui Apana, a e Hoakaka i ka lakou mau Hana," i aponoia ma ka la 25 o Novemaba, 1887, e like me ia i hooholoia e ka Mokuna 82 o na Kanawai o ke Kau o 1890, i heluheluia ai ua Pauku la penei:
PAUKU 14. O kekahi mau alanui a alahaka hou i hoomakaukau ia ke kukulu ia ana a hanaia ana paha ma o na haawina dala mawaho ae o na dala Auhau Alanui, ua hiki no e hanaia e ke Kuhina Kaiaiaina me ka naua ole i na Papa Alanui Apana.
PAUKU 2. Ma keia, ke pakui ia nei he Pauku hou i kapala Pauku 15 i ke Kanawai o 1887 i olelo ia, a penei a heluhelu ia ai:
PAUKU 15. Ina aole i koho o ia he Papa Alanui ma kekahi Apana Auhau, a i ole ia aole he Papa Alanui kupono no kekahi kumu, ua hiki no i ke Kuhina Kalaiaina e koho aku i ekolu mau kanaka kupono e noho ana ma ia apana, a e lawelawe no lakou ma ke ano he Papa Alanui, a o lakou no ka Papa Alanui o ia apana a hiki i ka manawa koho balota mau.
PAUKU 3. E lilo keia i Kanawai i mea mana mai kona hoolaha ia ana aku.
Aponoia i keia la 14 o Feberuari, M. H. 1893.
(Kakauinoaia,)
SANFORD B. DOLE,
Peresidena o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina.
(Kakauinoaia,)
J. A. KING,
Kuhina Kalaiaina.
17-3 243@-3
KANAWAI 15
E HOOPAU LOA AI I KE KANAWAI I KAPAIA "HE KANAWAI E HOAKAKA AI NO KA HOOKOHU ANA I HOOKAHI LUNAKANAWAI HOOMALU A ME ELUA LUNAKANAWAI APANA ILOKO O KA APANA O HILO MOKUPUNI O HAWAII A E HOAKAKA HOU AKU AI E MAHELEIA A E HOOLILO IA KA APANA O HILO I OLELOIA I EKOLU APANA HOOKOLOKOLO KAAWALE."
E hooholo ia e ka Aha Hooko a me ka Aha Kuka o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina.
PAUKU 1. O ke Kanawai i kapaia "He Kanawai e Hoakaka ai no ka Hookohu ana i Hookahi Lunakanawai Hoomalu a me elua Lunakanawai Apana iloko o ka Apana o Hilo Mokupuni o Hawaii a e hoa kaka hou aku ai e maheleia a e hooliloia ka Apana o Hilo i oleloia i ekolu Apana Hookolokolo kaawale," i aponoia ma ka la 9 o Augate, M. H. 1892, ma keia ua hoopau loa ia.
PAUKU 2. E lilo keia i Kanawai i mea mana mai kona hoolahaia ana aku.
Aponoia i keia la 16 o Feberuari, M. H. 1893.
(Kakauinoaia.)
SANFORD B. DOLE,
Peresidena o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina.
(Kakauinoaia.)
J. A. KING,
Kuhina Kalaiaina.
2431-3 21-3
KANAWAI 16
HE KANAWAI E HOOMANA AI I KEKAHI AIE LAHUI A ME KA HOOPUKAIA ANA O NA BONA I MEA HOOPAA NO IA AIE.
No ka mea, o ke Kanawai i kapaia "He Kanawai e hoomana ai i kekahi Aie Lahui a e hoomaopopo ai i na hana e hoohanaia ai ke Dala i aieia aku," ua aponoia ma ka la 11 o Ianuari, M. H. 1893;
A no ka mea, ma ka la 17 o Ianuari, M. H. 1893, ua kukalaia a kukulaia ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina a ua lilo iaia na pono a me na mana a pau o ke Aupuni Hawaii e ku ana mamua aku; Nolaila, ano, i mea e hooko ia ai ka manao o ke kanawai i olelo ia i aponoia ai ma ka la 11 o Ianuari 1893.
E hooholoia e ka Aha Hooko a me ka Aha Kuka o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina.
PAUKU 1. Ma keia ke hoomana ia nei ke Kuhina Waiwai me ka apono ana o ka Aha Hooko e hoopuka aku i na Bona Kupona o ke Aupuni Hawaii o kekahi helu i emi ole iho malalo o hookahi tausani dala, a no ka huina nui aole e oi aku mamua o ehiku haneri me kanalima tausani dala ($750,000), ma ke ano a no na hana i hoakakaia ma keia Kanawai.
PAUKU 2. O na bona i oleloia e hookuu ia no ia mai na auhau a pau, a e kau ana i ka ukupanee aole e oi aku mamua o eono pa-keneta no ka makahiki, a e uku ia ana i kela a me keia hap@ makahiki, a e @kaa p@ [text unreadable] k@ manaw@ aole @ @i malalo o na makahiki elima, aole h@ [text unreadable] na makahiki he iwakal@a mahope iho o k@ @ o ka hoopukaia ana, e hookaala @e kumup@ a me ka ukupanee m@ k@ @ g@la o Amerika Huipuia [text unreadable] mea like ma k@ [text unreadable] ku [text unreadable].
PAUKU 3. [text unreadable] mau [text unreadable] k@ Kuhina Waiwai a me ka @ Buke H@ Aupuni a e sil@ i k@ [text unreadable] ke Kuhina Waiwai [text unreadable] ma ka waiwai i@, [text unreadable] @kou waiwai ie [text unreadable] o ke kanaiwakuma@ [text unreadable] ke dala g@la o Amerika Huipuia koe wale no aia a haawi aku ke Kuhina Waiwai, me ka apono ana o ka hapanui o ka Aha Hooko e haawi aku i uku komi-ina aole e @i aku mamu@ e elima pa-keneta i kekahi mea a aha hooponopono paha, nana e hoohana i ua mau Bona la; aka nae, aole e haawiia ka uku komisina i oleloia no na bona i kuaiia aku iloko o ko Hawaii Pae Aina.
PAUKU 4. O na dala a pau i aie ia mamuli e na olelo o keia Kanawai e waihoia no iloko o ka Waihona Aupuni, ma ka helu aie o ka "Waihona Dala Aie o 1892," a e hooliloia aku hoi no na kumuhana i hoakakaia mahope ae nei, aole no kahi ae:
Na Uwapo hou, Palekai. Eli ana i ka nuku me Awa o Honolulu $200,000.00
Na Alanui, Alahaka me Awapae 261,500.00
Na Hale hou, Lua Dala, Wahi Waiho Pauda me na Halemai 100,000.00
Na Pakui a me na Hana Hou o na Oihana Wai 100,000.00
Alanui Lua-o-Pele 66,000.00
Na Poho Alanui 30,000.00
Na Ululaau, na Paka a me na Wahi Hooulu Laau 25,000.00
Na Lilo no ka Hoomalu ana i na Ma'i Lele 20,000.00
Uku Kokua i ka Hui Alahao a Aina o Oahu 14,000.00
Hoohoihoi i ka Hoopae Limahana 10,000.00
Na Lilo o ke Kanawai Hoopaa Inoa 7,500.00
Kuai ana i na Mikini Kukui Uwila 6,600.00
Kuai ana i na Kuleana Aina ma Kalawao 5,000.00
Kuai ana i Kaawai Kinaiahi Wai-Ea me ona Hale 3,000.00
Na lilo no ke Ana ana i ka Oihana Lawe Mea Ino o Honolulu 2,000.00
Na Lilo no kela Aie Dala 35,000.00
$750,000.00
PAUKU 5. Ma keia ka hoomana ia aku nei ke Kuhina Waiwai e uku mai loko ae o na dala i aieia malalo o keia Kanawai i ka aku komisina i aeia e ka Pauka 3, a me na hoolilo a pau no ka hoomakaukau ana i ua mau bona la a me na kupono.
PAUKU 6. Ma keia ke hoomana ia aku nei ke Kuhina Waiwai i oleloia e hana aku i na hana kupono e hiki ai i na poe e paa ana i ua bona la i hoakakaia ma keia Kanawai le loaa aku na ukupanee i ku maluna o ua mau bona la ma Honolulu, a i ole, ma kekahi wahi a mau wahi dala e ae paha e like me kana i manao ai he pono.
PAUKU 7. E lilo keia Kanawai i mea mana mai kona hoolahaia ana aku.
Aponoia i keia la 18 o Feberuari, M. H. 1893.
(Kakauinoaia)
SANFORD B. DOLE,
Peresidena o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina.
(Kakauinoaia)
J. A. KING,
Kuhina Kalaiaina.
2431-3 22-3
KANAWAI 17
HE KANAWAI E KUKULU AI I KA OIHANA KINAIAHI O KE KULAKAUHALE O HONOLULU.
E hooholoia e ka Aha Hooko a me ka Aha Kuka o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina.
PAUKU 1. E hoonohoia i Oihana Kinaiahi no ke Kulanakauhale o Honolulu, oia no he Papa Komisina o ekolu lala, o hoonohoia lakou e ke Kuhina Kalaiaina me ka ae ana o ka Aha Hooko, a e hookohuia no elua makahiki, a e hana lakou me ka uku ole; he Lunanui e hoonoheia e ka Papa Komisina. E loaa no i ekolu a oi ae paha mau puali kinaiahi i uku ia, e like me ka manao o ka Papa Komisina he pono, a me na puali kinaiahi pualu e ae a na Komisina e ike ai na pono. O ka malama ana a me ka hooponopono ana o ka oihana aia no ia malalo o ka Papa Komisina, a ua loaa no h@i ia lakou ka mana e hoopuka i na rula a me na hooponopono ana no ka hooponopono na ia ka oihana a lakou i manao ai he kupono. Ua hiki no i ke Kuhina Kalaiaina me ka ae ana o ka Aha Hooko e hoopau i kekahi komisina no ke kumu, a e hoopiha i na hakahaka a pau iloko o ka Papa Komisina.
PAUKU 2. Na ka Lunanui ka malama me ka hooponopono ana a me ka mana o na waiwai a pau o ka Oihana Kinaiahi, a e hoopaaia oia i ka Papa Komisina no ia mea, a nana no me ke apono ana o ka Papa Komisina e hooliko aku i na hoolilo ana a pau o na dala i hookawaleia no ka Oihana Kinaiahi o Honolulu, aole oia e aie aku i kekahi mau aie mamuli o ka oihana, aole hoi e hoolilo aku i kekahi waiwai o ia oihana me ka ae ole o ka Papa Komisina. I na manawa a pau i puka ae ai ke ahi, na ka Lunanui ka mana e hooponopono a e kauoha aku ai i na hoa a pau o ka Oihana Kinaiahi, a nana no e kuhikuhi aku e hoonoho ia na kaa kinaiahi ma kahi kupono loa e hoohana ia ai no ke kinai ana i ke ahi, ua hiki no ia ia me ke apono ana o ka Papa Komisina e haawi aku i ka malama ana me ka hoohana ana o na kaa kinaiahi, me na bakeke a me na mea paahana e ae e pili ana i ke Aupuni i ka poe kinaiahi ana e manao ai he pono, a e hiki hoi ia ia ke lawe hou mai e like me kona makemake me ke apono ana o ka Papa Komisina, nana no e nana i kela a me keia hapaha makahiki i ke ano o na kaa kinaiahi, na hale kaa, na bakeke a me na mea paahana e ae, a i kela a me keia eono mahina e hoike aku a hoihoi i ka Papa Komisina i na lilo o ka Oihana Kinaiahi no ia manawa, na inoa o na hoa a pau o ka oihana i loaa na palapala hoike, ka nui o na pauahi iloko o ia manawa, me na inoa o ka poe nona ia mau wahi a me ka poe e noho ana ma ia mau wahi i poino a pau paha i ke ahi, ke kumu o ke ahi ina ua ike ia, a me ka huina o ke poho a poina paha, a me ka nui o ka huina i panihakahakaia ma ia waiwai, ke kulana o na kaa kinaiahi, na kaa me na mea paahana a me na waiwai o ka oihana, a me ke ano me ke kulana o ka puali. Ina ua kupono e hana hou ia kekahi o na kaa kinaiahi, na ka Lunanui no e kauoha aku e hana hou ia a paa pono me ka maikai.
PAUKU 3. Ioa ua hiki ole aku ka Lunanui i kekahi ahi, na ka lunahoohana kahiko o ka noho ana e hana i kana mau hana.
PAUKU 4. Na ka Lunanui e mahele i ke Kulanakauhale o Honolulu i mau apana, a e hoike aku i na palena o ia mau apana i ka Papa Komisina, a e malama i moolelo o na inoa o ka poe e noho ana iloko o na hale a wahi e ae paha kahi ana i ike ai ua kueia kekahi o na mea i hoakakaia ma keia Kanawai.
PAUKU 5. Na ka Lunanui i hookahi manawa iloko o keia a me kela ekolu mahina, a me na manawa e ae ana i manao ai he pono, o makaikai aku a nana i na halenoho, halekuai, wahi oihana a me na hale e ae ma kela a me keia apana, i maopopo ai ka uhakiia ana o kekahi o na mea i hoakakaia ma keia Kanawai, a e nana hoi i na kapuahi, na pukauahi me na kapuahihao, a me na oheuahi ma kela a me keia apana, a ina ua ikela kekahi o ia mau mea e waih@ hemahema ana a he mea @ ulu mai ai ka pilikia, e kaaeha oia i ka mea nona ia wahi, a i ele ia, ka poe e noho ana malaila, ma ka palapala i kakauia a poiia paha e hana hou ae, e hoonee aku a hoomoe hou ae paha i ua mea hemahema nei, a ina aole i hanaia, e manaoia ka mea e hana ole ana pela ua pili ia ia ka hewa mikamina a e hoopaiia oia ma e ku ka hewa ia ia e like me ka mea i hoakakaia mahope aku nei. E hoike aku ka Lunanui hookahi manawa iloko o kela a me keia ekolu mahina, a me na manawa e ae ana i manao ai he pono, i mau hoike piha no na mea a pau e pili ana i kana mau hana i ka Papa Komisina, a e hoike aku no hoi oia i ke Kuhina Kalaiaina i kela a me keia pule, i kekahi kue ana o na Kanawai e pili ana i na hale i hana ia me ke ano pale ahi.
PAUKU 6. Ina e puka ae ke ahi ma ke kulanakauhale e hele koke aku na kanaka kinaiahi a pau ma kahi o ke ahi me ko lakou mau kaa kinaiahi, kaa iliwai, makau, alapii a me na mea paahana o ae, a e hoohana aku i na kaa a me na mea kinaiahi e ae me k@ lakou akamai a ikaika a pau malalo o ke kuhikuhi ana a ka lunanui, a aole lakou e haalele ia wahi me ka ae ole o ka lunanui.
PAUKU 7. Ina e hiki ele aku kekahi kanaka kinaiahi ma kahi o ke ahi, a ua haalele paha oia i kona kaa a mea paahana e ae me ka ae ole ia, a ina paha ua hana ole oia i kana hana me ka loaa ole o kekahi kumu kupono, e uku oia no kela a me keia hewa i ka hoopai i hooholo ia e ka hapanui o ka Papa Komisina, a ua hiki no e hoopau ia oia ma ka hooholo ana o ka hapanui o ka Papa Komisina, pela mai kona noho kanaka kinaiahi ana.
PAUKU 8. Aloe e komo aku a hoao paha kekahi mea e komo maloko o ia kaupale ana, a pii ae paha maluna me kekahi kaa i ka iliwai e lawelawe ia ana ma ia pauahi, a o kekahi mea e hana ana pela ua pili iaia ka hewa mikamina a e kauia maluna ona ka hoopai aole e oi ae mamua o elua haneri me kanalima dala.
PAUKU 9. Aole e ho-a kekahi kanaka me ka ae ole o ka Lunanui i kekahi ahi, aole hoi e kauoha aku e hana ia ke ahi ma kekahi alanui, ala ololi, makeke, ala loa e ae paha, aole hoi ma kekahi uwapo maloko o ke kulanakauhale, koe wale no no ka hoolapalapa ana i ke ta, a o ke ahi no ia hana aole e oi aku ke kaawale mamua o umi kapuai mai ke poo o ka uwapo. Aole no e ho-a kekahi mea i ka opala a ahi nui paha ma kekahi wahi maloko o na palena he hookahi mile mai kahi e ku nei ka hale hele o ka Oihana Kinaiahi o Honolulu me ka ae ole i kakau ia e ka Lunanui.
PAUKU 10. Ua hiki no i ka Lunanui, me ke apono ana o ka hapanui o ka Papa Komisina e kauoha aku e wawahi ia, a hoopahula paha kekahi hale, a mea e ae, a hoolilo ia paha i mea ole ma kekahi ano e ae, i na manawa e manao ai lakou he mea pono e hana ia pela i mea e laha loa ole aku ai ke ahi.
PAUKU 11. Ua hiki no i ka Lunanui oiai e mau ana kekahi ahi, e kauoha aku e kokua aku ka poe ma@ laila ma ke kinai ana i ke ahi a me ka hookaawale ana aku i na lako hale, na waiwai a me na mea e ae mai kekahi hale aku i a la e ke ahi, a e aneane ana paha e a ia. A ua hiki no e hoonoho i mau kiai e malama i ua mau mea nei, ua hiki no hoi laia e kauoha aku in na kokua ana no ka i wawahi ana a hookaawale ana i kekahi hale ina ua manao oia he kupono, a ua hiki iaia ke hoomalu i na haunaele @a ia wahi o ke ahi. E hoolohe na mea a pau ma kahi o ke ahi i na kauoha a ka Lunanui.
(Nana ma ka Aoao Eono.)