Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 10, 11 March 1893 — Page 3

Page PDF (1.89 MB)

This text was transcribed by:  Pono Sternbergh
This work is dedicated to:  to kumu ʻolelo Kanoelani Kawaiʻaeʻa-Harris

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII

.

Ke Ano o ke Kuikahi.

            O Amerika Huipuia a me ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina, mamuli o ka hoomaopopo ana eia ke kaukai ana o ia pae aina maluna o Amerika Huipuia, ma o ko lakou kulana pili kokoke aku o ka moe ana o ka aina, a ma ka hana maikai a na makaainana o Amerika Huipuia i kanu ai i ka anoano o ka malamalama Karistiano, ka loihi o ka hoomau ia ana o ko lakou mau @a@na kalepa pa@ailike ana a ma ia mea i ulu nui ai ko lakou mau pomaikai, a mamuli o ia mau pono alakai a ano nui i loaa ia Amerika Huipuia a me ko lakou mau makaainana iloko o na hana hooulu, mikiala a me kalepa ana o ua mau paeaina la a o ka oi nae ma o ka makemake maoli o ke aupuni o ko Hawaii Pae Aina, e hoohui mai i ua pae aina la me Amerika Huipuia, ma ke ano he apana ponoi a malalo o ko lakou noho aupuni ana, i mea e hoomakaukau ai no a me ka hooia ana aku i ke kupaa a me ka holomua o ua mau paeaina la, nolaila, ua noonoo na aoao hana kuikahi e hoopaa i keia manao ano nui ma ke kuikahi no ko lakou mau pomaikai like @ me ka mau loa.

            I mea e hooholo ia ai keia kumuhana, na haawi aku na aoao hana kuikahi i ka mana piha maluna o ko laua mau elele kuhina pakahi i hookohu ia penei:

            O ka Peresidena o Amerika Huipuia, ia John W. Foster Kuhina Nui a me ka Peresidena o na Aha Hooko a me Kuka o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina, ia Lorrin A. Thurston, William R. Castle, William C. Wilder, Charles L. Carter a me Joseph Marsden.

            A o na poe elele kuhina la, mahope iho o ka nana ia ana o ko lakou mau hookohu mana piha a ike ia @a maikai a pololei, ua aelike a hooholo i keia mau pauku malalo iho:

Pauku I.

            Ke hoolilo nei ke Aupuni o ko Hawaii Pae Aina, mai ka la aku e kukai ia ai ka hooiaio ana o keia kuikahi, me ke koe koena ole ia Amerika Huipuia no ka manawa mau loa i na pono o ka noho aupuni o na ano a pau iloko a maluna o na wahi a pau o ko Hawaii Pae Aina a me ko lakou mau lele @ haawi lilo loa no Amerika Huipuia i na pono aupuni a pau ma kona ano aupuni kuokoa e paa nei; a mai keia wa aku, e lilo loa na Pae Aina o Hawaii i oleloia a me kela a me keia mokupuni a me na @ukoa e pili ana iaia, a me na @hi a pau, i apana ponoi no ka @ honua o Amerika Huipuia

Pauku II.

            Ke haawi a ke hoolilo loa aku nei ke aupuni o ko Hawaii Pae Aina ia Amerika Huipuia @ke kuleana kaokoa a me ka @oho ona ana maluna o na waiwai aupuni a pau, na Aina @upuni a Leialii, na hale aupuni a mau hale e ae, na awa ku @oku, na kai kuono, na papu @ua, na lako kaua aina a me @okukaua, a me na waiwai @puni e ae o kela a me keia @o i kuleana ia e ke aupuni @ko Hawaii Pae Aina, me na @ono a pau a me na kuleana e pili ana. O na kanawai o Amerika Huipuia e ku nei i keia @a i pili i na aina aupuni, aole @ e pili maluna o na aina ma @o Hawaii Pae Aina, aka, na @ Ahaolelo Lahui o Amerika Huipuia e kau i mau kanawai kuikawa no ka hooponopono a @e ke kaana ana; ina nae o na @ala loaa a pau, a i ole, o na @omaikai o ia mau aina, koe @ wahi e hoohana a e noho @ aku ana no kekahi mau @hana aupuni kivila, koa aina @ me mokukaua o Amerika Huipuia, a e hoolilo ia aku ana @ha no ka hoohana ana o ke @upuni kuloko, e haawi kaokoa @ no ka pomaikai o na makaainana o ko Hawaii Pae Aina @ na hana hoonaauao a mau @ea e ae paha.

Pauku III.

            E mau no ke aupuni e ku @ei o ko Hawaii Pae Aina a @e na kanawai a hiki i ka manawa a na Ahaolelo Lahui e @oolako mai ai i na kanawai, @oe wale no mamuli o ka ma@a kiekie o Amerika Huipuia. @a ka Peresidena ma ke ao a @e ka ae ana mai o ka Aha Senate e hookohu i komisina e @oho ai ma ua mau pae aina @, a e loaa iaia ka mana vito @e hoole) i kekahi kanawai o @a aupuni la, a o ke kanawai i @pono ole ia e ia, e lilo ia i mea @ole a mana ole, ke ole e apono ia mai e ka Peresidena.

            Na na Ahaolelo Lahui o Amerika Huipuia iloko o hookahi makahiki mahope iho o ke kukai ia ana o ka hooiaio i keia kuikahi, e kau i na kanawai kupono no ka pahola ana aku i ko Hawaii Pae Aina i na kanawai o Amerika Huipuia e pili ana i ke d@te maluna o na waiwai komo, na auhau kuloko i kau ia maluna o na mea i hanaia, kalepa a me holo moana, aka, aia a hiki i ka wa a ua Ahaolelo Lahui o Amerika Huipuia e hoolako mai ai ia mau mea, e hoomau ia aku no na launa kalepa ana e ku nei o ko Hawaii Pae Aina me Amerika Huipuia a me na aupuni o na aina e e like me ke kalepa ana la o ko Hawaii Pae Aina me ke koena aku o Amerika Huipuia a me na aina e; aka, aole e manao ia ma keia e haawi hou ana i ko Hawaii Pae Aina i ka mana hana hou aku i na kuikahi hou a aelike paha o kela a me keia ano, a i ole e loaa paha iaia kekahi o na launa aupuni ana me na aupuni e. O na elele kanikela o na aupuni e e noho nei ma ko Hawaii Pae Aina, e ae ia no lakou e hoomau i ka lawelawe ana i ko lakou mau oihana kanikela a hiki i ka wa e loaa aku ai ko lakou mau palapala ae mai ke aupuni aku o Amerika Huipuia.

Pauku IV.

            O ka hoopae hou ana mai i na limahana pake iloko o ko Hawaii Pae Aina, ke papa ia nei a hiki i ka wa a na Ahaolelo Lahui e kau kanawai ai no@ia mau mea. Eia hou, o na kino kanaka pake o na papa i kipaku ia, a e kipaku ia aku ana ma keia hope e ke kanawai mai ke komo ana mai iloko o Amerika Huipuia, aole loa e a@ ia e komo mai lakou mai ko Hawaii Pae Aina mai a i na wahi e ae o Amerika Huipuia, a ina lakou e hele mai ana, alaila, e hoopai ia ana lakou i na hoopai e like me ko ka poe pake i komo mai i Amerika Huipuia mai na aina e mai.

Pauku V.

            O na aie aupuni a pau o ko Hawaii Pae Aina ma ka wa e kukai ia ai na hooiaio o ke kuikahi, ke hui pu ia me na dala aie i ka poe hoahu dala iloko o ka Banako Hale Leta, ke ae nei ke aupuni o Amerika Huipuia e lawe nana e hookaa: aka o ka aie a Amerika Huipuia e lawe nei, aole ia e oi aku mamua o $3,250,000. Eia nae, e like me ka loihi o ka lawelawe hana ana, o ke aupuni e ku nei a me na launa kalepa ana o ko Hawaii Pae Aina, e like me ia i hoikeia mamua, na ia aupuni no e hookaa i ka ukupanee o ua aie la.

Pauku VI.

            Ke ae nei ke Aupuni o Amerca Huipuia e uku ia Liliuokalani, ka Moiwahine i pau, maloko mai o hookahi makahiki mai ka wa aku e kukai ia ai ka hooiaio ana o ke kuikahi i ka huina he $20,000, a i kela a me keia makahiki mahope aku i ka huina like o $20,000, oiai oia e ola ana, ke ae nae oia me ka manao maikai i ka mana o ke Aupuni o America Huipuia a me ke aupuni kuloko o ka pae aina.

            A ke ae hou nei ke Aupuni o America Huipuia e uku i ke Kama Aliiwahine Kaiulani maloko mai o hookahi makahiki mai ka wa aku e kukai ia ai ka hooiaio ana o keia kuikahi i ka puu dala nui hookahi he $150,000 ke ae mai oia me ka manao maikai i ka mana o ke Aupuni o America Huipuia a me ke aupuni kuloko a na pae aina.

Pauku VII.

            E apono ia keia kuikahi e ka Peresidena o America Huipuia, ma ke ao a me ka ae ana mai o ka Ahaolelo Senate ma kekahi aoao, a na ke Aupuni Kuikawa o ko hawaii Pae Aina ma kekahi aoao, a o na hooiaio ana, e kukai ia ma Honolulu e like me ka hikiwawe e loaa ana. O ia kukai ana e hana ia ma ka aoao o America Huipuia e ke Komisina i hoakakaia mamua, a e lawelawe koke ia e like me ka lawa piha e hoolilo ia ai ia America huipuia o na pono mana aupuni a pau a me na waiwai e hoolilo ia nei ia lakou. Iloko o hookahi malama mahope iho o ke kukai ia ana o ka hooiaio o ke kuikahi, e hoolako aku ke Aupuni Kuikawa i ua Komisina la i papa helu waiwai piha o na waiwai aupuni a pau i haawi a i hoolilo ia maloko nei.

            I hoike no keia, ke kakau pakahi nei na Elele Kuhina i ko lakou mau inoa malalo o na pauku maluna a ua hoopili i ko lakou mau sila.

            Hana papalua ia ma ke Kulanakauhale o Wasinetona i keia la 14 o Feberuari, 1893.

            JOHN W. FOSTER,

            LORRIN A. THURSTON,

            WM. R. CASTLE,

            WM. C. WILDER,

            CHAS. L. CARTER,

            JOS. MARSDEN.

 

Na ke Kuhina Nui i ka Peresidena.

            Ma ka palapala i ka Peresidena i waiho ia aku ai me ke kuikahi imua ona, ua helu papa aku ke Kuhina nui Foster i ka moolelo o na mea i hana ia mai nei a pau ma na pae aina o Hawaii nana i alakai aku a hiki i ka hookahuli aupuni ana, ke kukulu ia ana o ke Aupuni Kuikawa, ka hiki ana o na Komisina i Wasinetona, na kukakuka ana i hoolala ia a hiki i ka hoomakaukau ia ana o ke kuikahi a me ke kukulu ia ana o ka hoomalu o ka Elele Kuhina Amerika mana piha Stevens. Ua hooia aku ke Kuhina nui Foster i na olelo a ka Peresidena, o kela hookahuli aupuni aole i upu ia ma ko ke aupuni o Amerika Huipuia aoao.

            A i ka hoopau ana ua hoike aku ke Kuhina nui, oiai e noonoo ia ana ke kuikahi, ua loaa mai iaia na hooia ana a na Elele o na mana nui o ke ao @i ma kela kulanakauhale a mai ko Amerika mau Kuhina ponoi mai n@ kekahi ma na aina e ka mea nana i hoohu@ @a o ka hoohui ana mai i na pae aina o Hawaii iloko o ka hui o ka Uniona e mahalo ia ana no ia e na mana nui a i ole ua makaukau e ae laelae mai.

 

Na Manao o ka Peresidena.

            Ma kekahi manao pepa o makoa mamua i hoikeikeia aku ai kekahi mau pauku o ke Kumukanawai o Amerika Huipuia, a ua hoomalu maikaiia na pono kivila o na makaainana o na ano lahui like ole a pau o ka ili. Mahope mai o ka loaa ana ia makou o ke kope piha o ke Kuikahi a me ka @a Elele palapala i ka Peresidena, ua olelo mai ka Peresidena: "Ina e hoaponoia ke Kuikahi, alaila e hookupaa ia no ka maluhia a me ke kanawai ma Hawaii a hiki i ka wa a ka Ahaolelo Lahui e hoomakaukau ai a e hooholo ai i kekahi mau pono o ke kanawai aupuni no ia paemoku. O ua kau kanawai ana la, he mea pono ke hana kaulike ia me ka hoopololei i na kanaka maoli a me na kanaka e ae a pau, a me ka poe kupa a pau e noho pu ana ma kela paemoku, aka he pono e ike ia kona ano noho@na naauao, a o kahi manao nui loa, @a manao nui ia na pono o na kanaka a pau, a me na haole a pau i hookama ia malaila.

            Ina e hooko pono ia kela mau huaolelo hoonaauao a ka Peresidena, alaila aohe mea e makau ai kekahi kanaka maanei nei. E like me ka makou i olelo ai mamua, o ka poe e noho mua ana, he poe kupa Hawaii mamuli o ko lakou hanau ana, a i ole ia, mamuli o ka hookamaia ana, ia lakou no ka hopu mua ana i ua mau pono la. O ka poe Pake, aole lakou i hookupa ia he poe kupa Amerika. O na Iapana, i hele mai lakou maanei malalo o na palapala kepa limahana, aole no lakou e like ana me ka poe kupa hanau o keia aina.

            Penei na ano nui o na kanaka hookupa o Amerika Huipuia:

            1. Elua makahiki mamua iho o kona hookupa ia ana, @ hoike mua mai ai ka mea noi me ka hoohiki ia i kona manaopaa e hookupaia imua o kekahi Ahahookolokolo.

            2. I elima makahiki e pono ai kona noho ana ma Amerika Huipuia mamua iho o kona hookupa ia ana, a i maikai a pololei kona noho ana no ia mau makahiki a pau, na kekahi poe e hoike a hooiaio mai.

            3. E hoohiki no kela kanaka e malama a e kokua i ke Kumukanawai o Amerika Huipuia, e hoole loa a haalele loa aku i kona pili ana a me ka malama ana i na alii a me na aupuni e ae a pau loa, me ka hai lea mai i ka inoa a e hoole loa aku i ke aupuni ana i noho kupa ai ma ka hanau ana.

            He okoa no paha na rula a ka Ahaolelo nui e hooponopono ai no ka poe kupa Hawaii, a he okoa na rula no na malihini aole he poe kupa Amerika. E hooko pono ia no paha na kuikahi e noho nei.

            O ka lehulehu o na hooponopono ana, aole i hookomo ia iloko o ke Kuikahi, o ke kumu, aia no ka mana hooholo i kela mau mea ma ka Hale o na Makaainana kekahi, aole ma ka Hale o na Senate wale no, nolaila o na mea i hookomo ia iloko o ke Kuikahi, oia wale no na mea i hiki ke hooholoia ma ka mana o ka Aha Senate wale no.

 

            I ka Poalua nei, i hoomaka ai ka laikini ana i na keiki hoehoe waapa, a ma ia la he eono poe i kii ae i laikini ne ke kumu lilo he $4.50 - oia he $2.50 no ka laikini, $1.00 no ke poo kuni a he $1.00 no ke pihi.

 

Na Manao o L. A. Kakina no ke Koho Balota ma Hawaii.

            Maloko o ka nupepa N. Y. Tribune o Feberuari 13, na hoa@ai pau ia mai na manao o Kakina no na mea e ukali mai ana mahope o ka hoohui aina. O kekahi manao, no ke koho balota ana ma hawaii ke hoohui ia, penei ko Kakina olelo:

            "No ka mea pili i na kanaka maoli, aole i manao ia, aole hoi i makemake ia e hookae ia lakou mai ka poe ili keokeo aku ma kekahi rula mamuli o ka waihooluu o ka ili. Eia ko makou manao ko na komisina, he pono e haawi i wa mahope aku o ka hoohui ana i manawa e hooponopono ai i na hana aupuni, oiai kela hana hooponopono e lawelawe ia ana, he pono ke hoomaha ke koho balota ana ma Hawaii a pau ka noonoo ana i na hana kupono i ke au hou o ke aupuni a me na ano hou o ka noho ana. I ka hapai hou ana i ke koho balota, ke manao nei makou o na loina e hoohaiki ai i ka pono koho, e hoopili like ia i na ili keokeo a me na kanaka maoli. Eia no ko makou manaolana, aia a lawa pono ka wa o ka hooponopon hou ana, alaila, e loli loa ana na mahele o na aoao kalai aupuni, a e kapae loa ia kela mau manao kue-e e noho nei. Na ka aoao pili alii i hooulu mau i kela mau manao kue-e. Oia no kekahi mea nui e hiki ai ke hookupaa i ka mana o ka Moi, ma ka hoala ana i ka manao lili a me ka huahuwa mawaena o na ili ulaula a me na ili keokeo. O na Hawaii makee oihana aupuni, he moeuhane lalau kana i puni ai, e lilo loa ana iaia wale no ka hookele ana o ke aupuni, a o na ili keokeo, hookahi wale no o lakou kuleana maloko a na hana aupuni, oia hoi ka hookaa i na auhau. Ina e koho ia ka hoohui aupuni, alaila, o ka haalele loa no ia i ua manaolana lalau la, aole hoi e koe ana kekahi kumu e hoomau ai i na aoao kue mamuli o na ano waihooluu a me na ano lahui like ole. E pono e hoomaopopo ia, aohe i like makou na Hawaii me na Mokuaina Hema o Amerika Huipuia i ka wa mahope iho o ke kaua huliamahi, aole i hookaawale ia na hoolauna anaina ana, mamuli o ke ano o ka ili, e like me ke kaawale loa o na negero a me na ili keokeo.

            Ke noho like nei makou ma Hawaii ma ke kulana kaulike. Nolaila, e hoomaopopo oukou, aole he hana paakiki loa ka hooponopo oluolu ana - i ka noho pu ana ma na hana aupuni."

 

Na Mea i Lohoia no Numana.

            Ua hiki aku o Paulo Numana a me ke Keikialii Kawananakoa i ke kulanakauhale o Wasinetona ma ke kaa ahi apa o ka po o ka la 17 o Feberuari a kuululu ana iloko o na keena moe o Rikemona i ka wa i lawe ia aku ai iloko. Ua minamina loa o Numana i ka holo loa a ka launa ole a no hana e pili ana i ke kuikahi. Ua ike no hoi oia mahope o kona hiki ana aku ua hala ka Peresidena a me ke Kuhina nui i kahi e, o ka onou okoa wale aku no imua o na luna Senate i na kumu o kana huakai ma ka aoao o ka Moiwahine. Ua minamina loa no hoi oia i ka hoouna awiwi loa ia ana o ke kuikahi i ka Aha Senate oiai hookahi wale no aoao i hoolohe ia.

            Ua hoohala aku no hoi o Numana he manawa e kamakamailio ai me ke kokua Kakauolelo Wharton o ke Keena o ko na Aina e, ka mea nana i olelo mai aole he mea a ke Keena o ko na Aina e e hana aku ai no kana kumuhana o ka hele ana mai, a kuhikuhi mai la iaia e hele i ke Komite o ko na aina e o ka Ahaolelo Senate.

            A ma ka Numana kamakamailio ana me ka mea ake hoohui aupuni ka Luna Senate Stewart o Nevada ma Wasinetona, ua pane mai ka Luna Senate iaia, "Aohe oe ilaila, a aole loa au i ike pehea la e manaolana aku ai oe e loaa kekahi wahi mea iki nau. Ua kue iho nei ka oe i ka hoohui aupuni?"

            "Aole o'u kue i ka hoohui aupuni," wahi a Numana, "aka no ka hookaawale ana i na haawina no ka Moiwahine a me Kaiulani." Aole oia i wehewehe hou aku i kana hana.

            Mai maliu @a mai la paha o Numana e ko Wasinetona, ina i awiwi aku kona hele ana a kupaa @a maluna o kana kumuhana mua o ka hoihoi hou ae @a Liliuokalani ma ka nohoalii. Ua ike ia e na mea a pau o kona makemake wale no e loaa ona haawina mahuahua no kona haku wahine.

            Ma no lono nupepa mai Wasinetona mai o ka la 21 o Fe@eruari i ike ia iho ai ua hoopauha o Numana i ka manawa i hooholo ia ai e halawai oia me ke Kuhina nui ma ia la. Ua hoouna ia na elele e huli iaia aohe nae loaa iki. Aka ua ahiahi loa o ia la, hoea aku ana o Numana i ke Keena o ko na Aina e a mihi ak@ @a no kona lohe paee i kahi e halawai ai laua.

            Ua olelo mai ke Kuhina iaia, aole oia e ike aku ana iaia ma ke ano he elele me ka mana aupuni, aka ina i makemake oia e kamailio mai, alaila ma ke ano malu laua e kamakamailio ai.

            Ua olelo aku o Numana, he agena kuokoa @ e @na ana e like me kona noonoo iho. Aole @a manao kue no ka hoohui aupuni, oiai ua hala loa k@ @wa. O kana e kue nei, o ke@ ke kukulu ia ana o ke Aupuni Kuikawa. I kona manao, @k@k@ a@ no ka hoohui aupuni @ lawelawe ia e ka Moiwahine @ mau elele, aole me na K@ Aupuni Kuikawa.

            Ua @ mai ke Kuhina Nui Foster o ka manawa no ke kukakuka @ ua hala, a aole loa he wahi m@ lana iki i koe no ke kahea aku e hoihoi hou mai i ke kuikahi i loaa ai he wa no ka elele o ka Moiwahine e komo pu ai e hoolala.

            Ua ae aku no o Numana i kela me ka olelo aku he pono e loaa he leo no ka Moiwahine ma ka hooponopono pu ana i kona mau mea ponoi, a o ke kahua e hooholo ia ai ma ke dala maoli wale no.

            He nui ka @une ia ma Wasinetona no ko Numana hele mua ole e ike i ke Kuhina noho o Hawaii ma Wasinetona, a nana e hoolauna aku iaia i ke Kuhina nui o Amerika Huipuia. A no ia kumu i ike ole ia aku ai oia ma ke ano he elele aupuni no ka Moiwahine.

 

Aloha Ino o Farani.

            Ua uhi mai ke ao pouliuli maluna o Farani iloko o keia mau la i hala ae nei, a ke kaniuhu la ko laila poe aloha aina me ka minamina i ka haule ino o ka inoa maikai o kekahi poe kiekie o lakou. He moolelo ehaeha no keia ke heluhelu aku, oiai, ma kekahi aoao ua ike ia ke poho a me ka nele o kekahi poe he lehulehu o ke kulana haahaa i hookomo i ko lakou mau wahi dala iloko o na bona o ke alawai oki o Panama, a o ka poe hanohano i lilo i poe hookele i kela hana nui i manao ia he pomaikai no ka honua holookoa, a ua pau i ka haule.

            Ua hala iho nei he mau makahiki mai ka hooki ia ana o ka hana eli ma ua alawai oki la, akahi no nae a huai ia a hoike ia ma ke akea ke ano o ka hooponopono kolohe a me ka aihue maoli o ka poe nana i hookumu i keia hana. No ka oni mau o ka poe i nele ma ua hana haukae nei, ua hilahila ke aupuni Farani a ua hooholo ia ma ka hoopii ana o ka Ahaolelo imua o ka Aha Kiekie.

            Ma keia hookolokolo ana, ua waiho ia mai i ke akea na hana huna a ua poe nei. Ma ke ano nui me he la, mai loko ae o ka $300,000,000 i komo iloko o na bona no ka eli ana i keia auwai, ua lilo paha hookahi hapakolu ma ke ano apuka, hookahi hapakolu i hoomaunauna wale ia ma ka lawelawe hawawa i ka hana, koe hookahi wale no hapakolu i komo io iloko o ka hana i manao ia e paa pono ai ka auwai.

            I ka hoolaha mua ia ana o na bona, ua haawi nui ia na puu dala nui hewahewa i na nupepa hoolaha a kokua a alakai i ka lehulehu e hookomo mai i ko lakou dala ma ke ano kipe kekahi.

            O Mr. Eifela, ka mea nana i kukulu ke kia towela ma Parisa i kapaia ma kona inoa, ua lawe ia he mau miliona ma ke ano he uku no na mikini nui e eli ai i ka auwai. Aole nae i hoolawa ia mai na mikini, o ka puu dala holo-okoa ka i lilo iaia. Ua lilo no kekahi puu dala ma Amerika Huipuia i ole e kue mai kela lahui i ka hooholo pono ana o ka Hui o Panama, oiai ua manao ia e lili ana ka poe Amerika i ka lilo ana o keia hana i kekahi hui Europa.

            I keia wa, ua pilihua ka manao o Europa holookoa, i ka hoa hewa ia ana o kekahi poe koikoi elima. Ma ka hooholo a ka Aha, o Ferdinand de Lesseps ke poo o ka hui a me Charles de Lesseps kana keiki, ua hoopai ia laua he elima makahiki ma ka hale paahao me 3,000 hapaha Farani uku hoopai. O Eifela i olelo ia maluna me Cottu a me Fortaine, ua hoopaiia elua makahiki hoopaahao me 20,000 hapaha farani o ka mea mua.

            O ka inoa i minamina loa ia, oia no ka inoa o ka elemakule o Lesseps, nona na makahiki he 84. Nana ka hanohano o ke alawai oki o Sueza, i hana mua a ua kaulana o Farani ma ona la, a nana no i hookumu i ka hui o Panama. Eia nae, ua hui pu me ka poe hokae, a ua puni ia lakou a ua haawi wale paha i ke ano kupaa o kona lunaikehala i mea e holopono ai kana oihana i makee nui ai. Eia, ua aneane napoo ka la o kona ola ana, ua hapauea a an@ lolo hoomaopopo ole. Aole no paha e lawe kino ia ana i ka halepaahao, o kona inoa maikai nae, ua uhi pu ia e ka pouli o keia hoahewa ia ana. He olelo ao keia i na lahui, a i ka poe e hookele ana i na hana nui.

 

No ke Aloha i ka Lahui.

            Aole he kanaka a mau kanaka malalo iho o ka la i aloha ole a makee ole i ka inoa o ko lakou lahui, he mea ia ua hookumu mua ia iloko o ka puuwai o kela me keia ma na wa a pau loa, aka, he mea pono nae e nana, mua ia ke ano a me ka noho ana o kela a me keia kanaka, kana mau hana, kona malama i na kanawai o kona lahui, aole ma ka lehelehe wale no e kaena ai i ke aloha i ka lahui, a ma kona noho ana he okoa loa. O ke kanaka e kaena leo nui ana he aloha i "kona" lahui a hele aku nae oia a hana i na mea e hoolapuwale ia ai ka inoa maikai o kona lahui. Aole loa oia he kanaka aloha i kona lahui, peia ka makou i ike ai iloko o ka makahiki 1892 i hala ae nei. I ka wa e noho ana ka Ahaolelo, o kekahi mau lunamakaainana, ua kaena ae lakou he aloha i ka lahui, eia nae na lakou no i imi i na mea e hoolapuwale ia ai ka inoa maikai o ko kakou lahui a pela pu no hoi me kekahi o na nupepa Hawaii e hoolaha ia nei, e nana i ka hana aia mau lunahooponopono, ka lakou mau hana @ ku i ke aloha i ko lakou lahui, aole hua o ko lakou aloha, ua like ia mau nupepa me ka manu Elepaio, e kani mau nei, "ono ka i-a, ono ka i-a." Eia nae aole hele iloko o ke kai e imi ai i i-a nana, pela keia poe e kukala leo nui mai nei, he aloha i ka lahui. Owai la ka poe aloha io i ka lahui, o lakou paha, a o ka poe paha a kakou e kapa aku nei he aloha lahui ole?

            E na makamaka, e nana i na hana a lakou, na kula hoolaha ike, ke malama nei lakou he mau kaikamahine a he mau keikikane maloko o na kula ma ko lakou mau lilo ponoi, he mau makahiki lehulehu i hala ae nei a hiki mai no i keia wa a kakou e noho nei, pela no hoi ma na kokua i na luakini; aole he poe kokua nui e like me ka poe e kapa ia aku nei aole he aloha i ka lahui. Nolaila, na oukou na ka lahui e ike mai a e kaupaona iho. Owai la ka poe aloha i ka Lahui?

 

KA AYER SASEPARILA

Oia ka LAAU oi loa o ka maika no na mai i hookumu ia mai ke koko ino mai. Ua oi loa ae hoi, no ka mea, o kona kahua i hookumuia ai o ka

Honodorusa Saseparila Oiaio.

            No ka mea, o ka LAU NAHELEHELE a me na mea a pau i maa i ka hoohuihui ia, oia na laau oi loa o ka maikai, a no ka mea hoi ua ike ia ka waiwai io ma ka lapaau ana i na MA'I o ke KOKO - ua oi ka

Ayer Saseparila

ma na mea a pau e hooikaika a e kukulu hou ai i ke kino i hoonawaliwali ia e ka ma'i a me ka eha.

            Ua hoonoono ia ka @, ua hoopau ia ka ma'i o ka waihona hoowali ai, ua hooikaika ia ke Ake a me ka Puu Hoowali ai, a hoohana maikai ia na lala a pau o ke kino. Ua hook@ke ia mai ke kino ae, ka laau make o ka ALAALA, ua hoola ia na EHA, na PUHA, na RUMATIKA, na MAIHEHE, na HUEHUE a me na ma'i ma ke poo kahe wale o ka hupe, a ma na wahi a pau ke hoola mai nei na Kauka alakai i ka maikai o kela laau.

            Ke hoola nei @a h@i, a e hoola no hoi ia oe.

            No ke KUNU a me ke ANU o ka

Ayer Cherry Pectoral

ka laau lapaau alakai o na ohana.

            No ka NALULU, ka LEPOPAA ka LENA a me kekahi mau mea inoino e ae o ka opu, e lawe i ka

AYER HUAALE CATHARTIC

E makemakenui ia nei e ko ke ao puni.

            Hoomakaukauia e Kauka J. C. AYER & Co., Lowell, Masekuseta.

HOLLISTER & CO

Na Agena ma ka Paeaina Hawaii

2996-q

 

Hoolaha Kumau.

 

KAKELA ME KUKE

KA HALEKUAI NUI

O NA

WAIWAI LIKE OLE

NA MEA

HANA KAMANA A PAU

Na lako pili hao kukulu hale,

Na kepa,

Na lei ilio,

Na kaulahao ilio,

Na Pahi,

Ua Upa,

Na k@p@ hulu,

Na Palapala.

PALAU LIO

Na mea mahiai,

Na au ho,

Na au koi,

Na kua bipi,

Na lei bipi,

Na kaulahao bipi,

Na uwea pa,

Na kaa pa@a,

Ne mea piula,

Na ipuphao.

Makau me Aho Lawaia

Na iliwai,

Na kaula,

Na hulu pena,

Na pulu@i,

Na pena me ka aila,

Na kopa,

Na aila mahu,

Na pakeke poi.

Na pakeke hao,

Na kapu hao,

Na pauda,

Na kukaepele,

Na uwiki, a me

Na ipukukui.

Mikini Humuhumu Kaulana

Wilcox & Gibbs, HookahiLopi.

Ka Remington, Elua Lopi.

A me na ukana @ kela ano a me keia ano

Kakela me Kuke

 

PAPA! PAPA!

AIA MA KAHI O

Lewers & Cooke

(LUI MA).

Ma ke kahua hema o Alanui Papu me Moi.

 

E LOAA NO NA

PAPA NOUAIKI

O kela a me keia ano.

Na Pani Puka, na Puka Aniani,

na Olepelepe, na Pou, na O'a,

na Papa Hele, na Papu Ku,

me na Papa Moe he nui loa.

NA PILI HALE O NA ANO A PAU

A me na

WAI HOOHINUHINU NANI

O na ano a pau loa.

 

Na Balaki o na Ano he Nui Wale

            Ke hai ia aku nei oukou e na makamaka a pau, ua makaukau keia mau makamaka o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana no ka

Uku Haahaa Loa,

E like me ka mea e holo ana mawaena

o L@na a me ka Mea Kuai.

Hele Mai e Wae no Oukou iho.

2396-q