Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 15, 15 April 1893 — Page 2

Page PDF (2.03 MB)

This text was transcribed by:  Charissa Waialae
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

            MA KE KAUOHA.

            Ua ho'okohu ia o W. E. H. Deverill Eaq. i keia la, i Notari no ka Lehulehu no ka Aha Ho'okolokolo Ka'apuni Elima o ko Hawai'i Pae 'Aina. JAMES A. KING, Kuhina Kalaiaina. Keena Kalaiaina, Apr. 13, 1893.

 

            Ua ho'okohu ia aku o SAMUEL KAUHANE. E@q., i keia la, i ho@ no ka papa Alanui o ka Apana Auhau o Kau Hawau'i. @o ka manawa i @oe i ho'okahaka ia ma@uli o ka waiho ana mai o W . K. Moi.

            Kia ka Papa i keia wa@ G@o. C. Haw@@@. J. @@@@@, @@@@@@ K@@@@@@. JAMES A. KING, Kuhina Kalaiaina. Keena Kalaiaina, Apt. 6, 1983. 2@323

 

PA AUPUNI.

 

            Ua ho'okohu ia o MR. MOSE MANU i keia la i Luna Pa Aupuni no ka Pa Aupuni ma Kipa hulu, Apana o Hana, Maui, ma kahi o @ . W. Ka@ele opio i waiho mal. J.A KING, Kuhina Kalalaina. Ke'e@@ Kalaiaina, Apr. 3. 1894. 2@36@

            Ua ho'okohula o STEPHEN VON BER@, ESQ. i keia la, i luna nana e malama i na aina aupuni ma ke awawa o Nu'uanu, Honolulu, Oahu, a e hope hoi i na holoholona helehewa e loaa aku ana maluna o ua mau aina la, a maluna o na alanui e moe ana ma waena o na Alanui Kauka a me ka Pali o Nuuanu, Honolulu, Oahu. J. A. KING, Kuhina Kalaiaina. Keena Kalaiaina, Apr. 1893. 2437 45-2

            Ua hookohuia aku o MR. GEORGE H. WILLIAMS, ESQ. i keia la i Makai Nui no ka Mokupuni o Hawaii. E.G. HITCHCOCK, Aponoia: Ilamuku. WILLIAM O SMITH, Lolo Kuhina. 2486 44-8

            Ua hookohu ia aku o W.G ASHLEY, Esq., i keia la, i Notari no ka Lehulehu no ka Aha Kaapuni  Moa o ko Hawaii Pae Aina. J.A KING, Kuhina Kalaiaina. Keena Kalaiaina, Mar. 25, 1893. 41 2435-3 KEENA O KA PAPA OLA, HONOLULU, Maraki 30, 1893.

            Ke hoolaha ia aku nei ma keia ua hoololi ia ka Pauku 20 o na Kanawai Hoomaemae o ka Papa Ola ma ka pakui aua aku ma hope mai o ua pauku la i na huaolelo "a o kou@ mau Ago@a paha," a ponoi e heluhelu ai o@ pauku la:

            "Pauku 20. O na aina wa Kalaupapa, Waikolu a me Kalawao, i na @@ aoao hikina o ka Mokupuni o Molokai, ua wae ia a wa keia k@ hookaawale ia nei e ka Papa Ola no ka hookaawale a me ka homalu ana i ka poo ma'i  lepora; a o na kapena a pau o na moku, ko papa ia nei @ole e kipa, a e lawe wai a hoolele aku paha i @a ohua a ukana paha ma kekahi o na wahi i hoike ia maluna ae koo wale no mamuli o ka palapala ae mai ka I'apa Ola aku, a o kona wau Agena paha." WILLIAM O. SMITH. Peresidena o ka Papa Ola. 41 2435-2

            Ke hoolahaia nei, ua hookohuia aku o MR. J. MORTON OAT i keia la, I Luna Leta Nui no ko Hawaii Pae Aina, mamuli o ka pau ana o Mr. Walter Hill no ku ma'i. THEO. C. PORTER, Kuhina Waiwai. Halo Aupuni, Honolulu, Apr. 1, 1893. 2436-3 42-3

            Ua hookolu ia aku o W. C. WEEDON i keia la i Hope Lunaholu a me Lunaauhau no Oahu ma kahi o T. A. Lloyd I waiho mai. J. B. CASTLE., Lunahelu a me Luna auhau no Oahu. Aponola: THEO. C. PORTER, Kuhina Waiwai. Keena Waiwai, Honolulu, Apr. 3, 1898. 2436-3 42-3

            Ua hookohuia o MR. JAMES B. CASTLE i keia la i Lunahelu no ka mokupuni o Oahu, ma kahi o C. A. Brown i waiho mai. THEO. C. PORTER, Kuhina Waiwai. Hale Aupuni, Honolulu, Apr. 1, 1893. 2436-3 42-3

 

OLELO HOOLAHA.

 

            Ma ka halawai a ka Baro Mahiai a me Ululaau i malama i maraki 23, 1895, ua hookohu ia aku o Joseph Mar@@@n, Esq., i Komiaina no ka Bu@e Mahiala me Ulalana, @ i Kakauolelo Hoopaa Moolelo a kakau Palapala o ka B@ro. J. A. KING, Kuhina Kalaiaina. Keoua Kalaiaina, Mar. 28, 189@. 24@@-9

 

NO KA HANA O KA PACIFIC IRON WORKS COMPANY.

 

            Oiai, o ka Pacific Iron Works Company, he hui i kukulu ia malalo o na kanawai o ko Hawaii Pae Aina, a i k@like ai me ke kanawai @ hookaawalo ana no ia ano, ua waiho ia aka ma ko K@@na Kalaiaina he palapala noi e hoopau ana i na hoi la ia hoohui ia malalo o ke kanawai, me ka palapala hoakaka i hoopili pa la, e like me ke kuhikuhi a ke kanawai; no ia mea

            Ke hoolaha ia aku nei ka lohe i kela a me kela a me ka poo no a pau i kuleana mamua a e noho kuleana nei ma na ano a pae i loko o na Hui la o k@@ ana i ka ae ana aku i ka makemake o na Palapala noi la, a waiho mai ma ke Kaona o ka mea noaa ka inoa malalo iho ma a mamua ao o ka la 26 o Aperila. 1895, a o keia a me keia mea a mau mea paha a makemake ana o lohala ko lakou manao no la mea, he pono ia lakou ke @@@@ ao ma ke k@@@@ o ka mea @@@@ ka inoa malalo i@@ @@ Aliiolani Hale, Honolulu, i ka bor@ 10 a.m. o ia ia @ hoike mai i ko kumu @ ae ole ia ai ua Palapala Noi la. JAMES A. KING, Kahina Kalaiaina. Ke@@@ Kalaiaina, Feb. 15, 189@. @63@-9

 

 

 

            I kalike ai @u na @@@ko ana a ka H@koo@ @ XXXL o @@ K@@walo 1832. @@ Lo@ko@o ia aka i @@@@@ @@ haumana mala @@@@@@@ @ala @@@@@@@@@@@@@ @ ma @@@ao. WILLIAM G. IRWIN. ALLAN HERBERT. JOHN ENA. ALBERT JAEGER. J.A. KING. Robina Lakaiaina. Reena Kalainoia, mar. 28, 1893. 24@@-3

 

KA NUPEPEA KUOKOA

KO HAWAII PAEAINA I HUIIA

 

No ka mmakahiki. $200 No Eono Mahina 1 00

Kaike ka Rula

NA PUKA ANA. 1 PULE 2 PULE 3 PULE 4 PULE  5 PULE 6 PULE

Iniha..$1.50 $2.00 $2.50 $3.00 $3.50 $4.00

2 Iniha .. 200 2.75 3.50 4.00 4.50 5.00

3 Iniha.. 2.50 3.50 4.50 5.00 5.50 6.00

4 Iinha.. 3.00 4.00 5.00 6.00 6.75 7.50

5 Iniha.. 3.50 4.75 6.00 7.00 8.00 9.00

5 Iniha.. 4.00 5.50 7.00 8.00 9.00 10.00

 

O na olelo Hoolaha a pau e hoouua ia mai ana uo ka Hoolaha maloko o keia Nupepe, a hoouna pu mai me ka auhau, a ina aole, aone hookomo ia

 

HOOPUKAIA I KA HAWAIIAN GAZETTE CO. U.M WHI@@NRY, Luna Nui, L U. KAWA@@I, Luna Hoopono@@o. Poaono, Aperila 15, 1893.

 

            UA HOOKIPA ia ae o Komisna Blount i ke ahiahi Poalua nei ma kekahi ahaaina i haawi ia e ka Loio Kuhina W . O . Smith. O na hoaai e ae ma a papaaina, oia ke Kuhina Stevens, Peresidena Dole, ka Lunakawai Kiekie Judd, ke Kuhina Kalaiaina King, ka Hope Peresidena Damon, Hon. W. D. Alexander, Hon. W. C. Wilder, Adimarala Skerrett, Mr. Nordhoff a me Dr. Bowen.

 

 

            Kumukanawai o Amerika Huipuia.

 

            Ua hoolalaia ke Kumukanawai o Amerika Huipuia ma ke ano e ku kaokoaai na mana ekolu, hooko, kaukanawai a me hookolokolo, mai kekahi a kekahi, aka o kahi o ko lakou mau mana pakahi i loaa mai ai, mai ka lahui mai no. Pela i ku kaawale ai ka Peresidena a me kona Aha Kuhihna mai ka Ahaolelo Lahui ae, aka aia no imua o ka lahui lakou e ahewa ia ai.

            E koho ia ana ka Peresidena no ke kau o eha mau makahiki ka loihi. Aole na ka lahui e koho balota pololei iaia, aka na lakou e koho i poe elele koho Peresidena. Na kela a me keia mokuaina e koho i ko lakou mau elele koho Peresidena elike ka heluna me ka nui o na Luna Senate a me na Lunamakaainana iloko o na Ahaolelo Lahui. O ia hoi, o ka mokuaina o Nu Ioka he 34 ona mau Lunamakaainana a he 2 mau Luna Senate, a no ia mea he 36 ka nui o kona mau elele koho Peresidena. O ka mokuaina o Nevada, he hookahi wale no Lunamakaainana a he elua mau Luna Senate, a no ia mea he ekolu wale no ona mau elele koho Peresidena.

            I ka Poalua mua o Novemaba e koho ia ai. He balota pakahi no ka kela a me keia aoao kalaiaina no ko lakou niau moho elele koho Peresidena a ua pau lakou i ka hoohiki e na i ka mea e koho ai i Peresidena. E akoakoa ana na elele koho Peresidena i puka o kela a me keia mokuaina ma ka Poakolu mua o Dekemaba a koho no ka Peresidena a me ka Hope Peresidena. E hoouna ana lakou i na balota i loko o ka wahi leta i sila ia i Wasinetina a malaila e helu ia ai na balota imua o na Ahaolelo Lahui.

            E hoonoho ia ka Peresidena iloko o ka noho Peresidena ma ka 4 o Maraki. O ka Peresidena, aia oia he kanaka i hanau ia ma Amerika Huipuia, ua piha iaia ke 35 mau makahiki a ua noho oia he 14 mau makahiki maloko o Amerika Huipuia. O kona uku makahiki i keia wa, he $50,000, aole hoi e hoomahuahua a hoemi ia i kona kau e noho Peresidena ana.

            O ka hope Peresidena, aole ona uku makahiki. aole no hoi aua hana nui o ka noho hoomalu wale no i ka Ahaolelo Senate.

            O ka Peresidena, oia no ka Alihikaua nui o na Puali koa a me Aumoku. Nana no e kukakuka i na kuikahi me na aupuni kuwaho, aka he mea pono nae e ae ka elua hapakolu o na hoa o ka Aha Senate i ka wa e hooiaio ia ai kekahi kuikahi. Nana no e waiho mai i na inoa o ka poe e hookohu ia aku ana i mau amabasadoa a me na Kanikela i na aina e. a me ua lunakanawai o ka Aha Hookolokolo Kiekie a me na lunakanawai o ka Aha Hookolokolo Kiekie a me na lunakanawai Apana o Amerika Huipuia. Nana no e wae i na inoa o na kiaaina no na teritori. Aka o keia mau hookohu oihana a pau aia na ka Aha Senate e apono mai.

            He mana ko ka Peresidena e huikala i na poe i hoopai ia no na karaima e na Aha Hokoloo ke Aupuni. Aole ona hana wale aku i na aha hookolokolo mokuaina. I ka wa e halawai ai na Ahaolelo Lahui, e hoouna aku ana ka Peresidena he elele palapala. e hoike ana i kekahi mau kumuhana, a e hoomaikeike aku ana i kana mau mea i manao ai he kupono e hooholo ia. He mana kona e kahea i na halawai kuikawa o na Ahaolelo Lahui ina he mea pono.

            No ka nui loa o na hana o ka mana hooko. ua mahelehele ia i mau keena oihana kaawale i ewalu, me ke kuhina e noho ana maluna o kela a me keia keena oihana. O na poo o keia mau oihana, oia no na kuhina o ko na aina e, Waiwai, Kalaiaina, Kaua, Aumoku. Loio Kuhina, Luna Leta nui a me Mahiai. O keia poe ae la e noho nei ma na poo o na oihana, o lakou no ka Aha Kuhina  a na ka Peresidena lakou e wae a waiho aku no ko ka Aha Senate apono mai. O ke Kuhina nui a Kuhina o ko na aina e ma ke kapa ana a kekahi poe, oia ka luna aupuni kiekie loa iloko o ka Aha Kuhina.

            O ke Kuhina nui i keia wa, o Mr. W.Q. Gresham. Aia iaia ka malama ana o na palapala pili aupuni me na aupuni kuwaho. E hoike pakahi ana keia mau kuhina i kela a me keia makahiki imua o na Ahaolelo Lahui i ka lakou lawelawe hana ana o ka makahiki.

            He oihana nui palahalaha ka oihana waiwai, e lawelawe ana i na dala i oi aku mamua o 400 mau miliona i ka makahiki, e hoohehee ana ia 50 mau miliona dala gula a me keokeo, i kela a me keia makahiki. e hooponopono ana he mau haneri o na hale dute, a pela aku.

            O ka oihana kalaiaina, aia iaia ka lawelawe ana o na aina aupuni, ka helu kanakaana i kela a me keia makahiki, ka hooponopono ana i na Ilikini, ka hookaa ana i na uku hoomau o na koa kahiko a me ka lakou mau wahine kanemake a mau kamalii, i hiki aku ka huina dala i ka 150 mau miliona o ka makahiki, a pela aku.

            O ka Oihana Leta, oia oihana nui ia e pahola ana maluna o kela aina nui a e halihali ana i na leta no ke 65 miliona kanaka.

 

 

Na Manawa Hune.

 

            Ma ka namu ana a ka haole, he "hard times" no ia. Oia no ka wa e uuku ai ka hana. hapa hoi na dala loaa, pilikia ka noho ana o ka poe hana a emi hoi ka uku la o ka paahana. O kekahi olelo ana hoi, he uuku na loaa ma na halekuai no ka nele o na kanaka i ke dala ole. Nolaila, he kahakaikahi ka poe kukulu hale, a nele na kamana i ka hana ole, a pela aku. He manawa hune kela.

            He okoa na "good times," oia na manawa maikai, oluolu. Ma na manawa maikai, he nui na dala loaa i na kanaka. pii  ka uku o na paahana, piha na halekuai i ka poe kuai lole, kamaa, kapa komo. Nui ka poe kukulu hale noho a nui ka hana a ka poe kamana. amara, a pela aku.

            I keia noho ana kakou o kakou, he hune loa ka manawa, ua hala loa ihope ka manawa maikai o ke au i hala. No ka emi o ka loaa o ke kopaa kekahi kumu nui i poino ai. Aole nae oia wale no. O ke kahi kumu nui, oia no ka noho hopohopo o ka poe waiwai i ke kulana o ke aupuni , aua loa i ka lakou mau dala aole haawi e hoopukapuka i ka poe makemake e hapai i na hana nui e waiwai ai ka aina. Nolaila, ua noho wale na kanaka me ka hana ole.

            Penei e akaka ai kela kumu nui o ka manawa maikai, mamuli o kekahi hana nui i hooholoia e loaa na dala e hana ai, a no ka loaa ole ke mau nei ka pilikia. Oia paha keia o ka hana ana i ke alahao a puni o Oahu nei. Ina i hapaiia kela hana, alaila he tausani a oi ka nui o na paahana e ohi mau ana i na dala a hoolilo aku no ko lakou mau mea e pono ai. Aka, i keia wa ke noho wale nei lakou.

            Ua hele aku nei o B. F. Dilinahama i Amerika i kela makahiki e imi i puu dala aie he aneane elua miliona. $1,500,000: a me ia puu kala e hana ai i na alahao. Ua halawai oia me na Hui hoopukapuka dala, a mahalo mai lakou i kana hana. Ua hooia lakou he hana maikai e holopono ana. a e hoihoi ia mai no na lilo noka nui o na loaa hou mai. Eia nae, ua hopohopo lakou no ka ike ana i ka hemahema o ka hookele ana i ke aupuni o ka Moiwahine a me kona poe Kuhina. Ua ike no hoi lakou i ka paakiki loa o ke alii a hoole i ka manao o ka. Ahaolelo e hookomo i poe kuhina naauao, nolaila ha@@lia loa ka Dilinahama hana. Aka, i ka malama o Dekemaba. ua hoomaopopo kela poe hui waiwai ua ae ke alii i ka manao o ka ahaolelo, a ua hookohu ia i poe kuhina naauao a lakou i makemake ai. oia o P. C. Jones ma. Nolaila, na hauoli lakou pau iho la ka hopohopo ana a na ue lakou i ko Dilinahama manao. Ua makaukau lakou e haawi i kela puu dala iloko o ka poho o kona lima. Ia manawa. ua hiki hou ka nuhou ma Amerika no ka hoopauia o kela poe kuhina naauao. a ua hookohuia kela poe palukuha, a ua imi ke alii e hana i kumukanawai hou a hookahuli ia kona aupuni. Nolaila aua hou ia na dala a hiki i ka manawa e akaka ai ka hoohui aina. Aia a akaka kela mea, alaila lakou hilinai hou a hope ole. Alaila, haawi mai lakou i ke dala ia Dilinahama me ke kulanalana ole. O ka hapai hou ia no ia o kela hana nui ma Oahu nei a loaa ka manawa maikai.

            Ke mau nei nae ka manawa hune, no ka mea, ua alai ia ka hoohui. Ke mau nei ke kalewa ana a keia moku Hawaii ma na ale kupikipikio o ka mokuahanam aole komo iloko o ke awa lulu o ka hoohui me Amerika Huipuia. Ahea la e pau ai keia hana uaaupo ana?

            Ua maopopo lea, hookahi no mea e hiki ai ke hilinai ka poe waiwai i ke Aupuni Hawaii, oia no ke komo ana malalo o kela mau maikai, alaila pau ke kanalua, holo imua na hana maikai a pau, a noho kuonoono ka poe paahana. Oiai ke paio kokua alii, e mau ana ka hopohopo a me ka pilikia o kakou. Ma kela aoao ka maka'u, ka poino, a me ka mokuahana a e mau ana ka ilihuna o ka poe paahana.

 

 

He kanaka Aloha Aina.

 

            Mawaena o na kanaka aloha oiaio lehulehu ma Hawai nei, aole makou i ike i kekahi mea ikaika loa o na manao maikai e liek la me L. A. Kakina. O kona one hanau keia. O Hawaii no hoi ke one hanau o kona makuakane a me kone makuahine. Ke waiho nei na iwi o kona mau kupuna a eha ma ke lepo o Hawaii. O kakina ma, a o Anaru ,a kekahi o na makua misionari kahiko i aloha loa i ka lahui Hawaii. Ua ili mai ko lakou aloha lahui i waiwai makamae no ka lakou moopuna kaulana o Lorina. Ma ka Lorina mau hana a me kana mau olelo he lehulehu, ua kaulana kone makemake nui i ka pomaikai, ka hanohano, a me ka hooholo ana imua i kona aina hanau ia Hawaii nei, ka Paredaiso o ka Pakipika.

            He kanaka wiwo ole keia keiki opio o kakou, he ikaika ka manao, he koa loa i ka hopuka ana i ka olelo a me ka hapai ana i na hana e pono ai ka lahui. He enemi loa no hoi o Lorina i na hana apuka a me ke kolohe e poino ai o Hawaii. Nolaila he nui ka poe kolohe e kue nei iaia.

            Ia kakina e noho kaawale ana ma ka aina mamao, ua huli mai kona naau i kona poe makamaka. Hawaii a ua palapala mai i na huaolelo naauao me ke aloha i kekahi mau mea o lakou. Ua makemake loa makou e hoolaha pau ia kela mau olelo a pau a Kakina imua o ka lehulehu, aole o kekahi hapa e lawe kapakahi  ia mai ai. aka o na huaolelo no a pau.

 

Ka Hoohuiaina i na Kanaka maoli.

 

            O ka ike kukulu manao o ke kumuhana hoohuiaina, ke hoopii nei ia imua o na kanaka maoli me ka ikaika a me ka mana e hukia ia mai ai lakou me he kanaka hokahi la ma ka aoao Amerika. Ma ka oiaio maoli, aohe ia lakou o na kahua malamalama wale no o ka hapalua o ka waiwai io o ka hui ana me Amerika Huipuia-- he waiwai a lakou e loaa ai e lolii ana iloko o ko lakou mau pakeke a ma ko lakou mau home a ma ko lakou mau hana elike ka hikiwawe me ka hoohololea ia ana o na hana a pau ma hope o ka hoohui ia ana.

            Mahalo o ke aupuni alii, he lepa wale no ke kanaka Hawawaii o na pono kivil@. Ke haawi nei ka hoohuiaina iaia i ka noho ana makaainana kaulike. Aole o na mea nana e pale wai na mana kuwaho mai. O ka hoohuiaina ka mea naua e pale mai na poe @ wai e hele mai ana. Aol ona @@@@@@ kupono iloko o ka @@@@. N@ ka hohuiaina e hoku@@@@@@@ @ @@@ @@@@ @ @@ aina lei alii a nana @@ohe i kona aina wahi mailoko o na @@@@ @@@ @@@ la. E ia ke mumulu nei @@@ @ ma ko na ka make mau @@@@@@@e. Na ko hoohuiaina e @@@@ @ i ko lakou komo ala@@ ana mai. He mau manawa hune ko ke @@@@@ Hawaii. Na ka hoohuiaina e @@pili i na alahao, e @@@@@ i na aina m@hakea, e hoowahu@hua i ke k@lepa, e hoopii i na uka @@@@ @@ @@@@ he awai mai i ke dala.

            "Mahalo o ka Moi hea, Bezoniana" wahi a ka @@@u kahiko. Ke hoohuli n@i w@koa i kupono i ko na manawa, a ke waiho aku nei, aole ma ke ano makemake i Moi, aka ma ke @@@@@@@@@@ rula a e luku a @@@ ka @@@@@@@@ na e hoo@@@@@@- k@@@ @@@@@@ ---Auku Hawaii.

 

 

Ka Kakina Leta.

 

 

            Mahalo o ke poo manao "He Leta Hoomalimali." ua hoolaha mai ka Holomua o Aperila 10 i ka loaa ana mai ia Mr. J. F. Kolopana laua o Mr. Akoni Rosa o na leta hoomalimali ia laua mai ia L. A. Kakina mai. No keaha la ka Holomua i hoolaha ole mai ai i ua mau leta la, a pai i na olelo a pau i ike ai ke lehulehu? Ke hai aku nei makou, ua makau loa ka Holomua i ke pai ana i ua mau palapala la, o lilo kana mau huaolelo i mea e hoohuli ai i ka naau o na kanaka Hawaii naauao i ka aoao maikai oia ka hoohui. Malia paha e pai ana ka Holomua i kekahi mau mamalaoelo o ua palapala la me ka hoano e ia o kona ano oiaio. Ke ike nei kakou i ko ka Holomua piha loa i ka wahahee. Ea, e haawi mai i kela palapala ia makou, a e pai no makou ma ke KUOKOA. Ke hai lea aku nei makou, ua makau loa kela poe o ikeia ko Kakina mau manao aloha i ka lahui Hawaii a me kona paipai naauao ana ia lakou e huli mai i ka aoao e pono ai ka aina aloha o kakou.

 

 

Na Lono Ano Nui

 

            Mai Wasinetina mai ka lono o ka la 4 o Aperila e i ana, e hoomauia ka noho kuihewa ana o ka Ahaolelo Senate a loheia na hoike mai ia Komisina Blount aku. Me he la, aole i pau ka manawo e hooholo koke i ke Kuikahi Hoohui  i keia wa e noho nei ka Aha Senate, ke loaa ole ia Mr. Blount na kumu maopopo e kapae aku ai.

            Aohe o makou hilinai nui i keia lono, aole hoi makou e hana lapuwale  ana e like me ka Holomua, e huro wale ana e hooholo koke ana ka Aha Senate i ke Kuikahi Hoohui. Na ka Holomua a me Ka Leo e hana hupo wale pela , e hoihoi ia ae ana ka Moi. Eia nae ke ike nei kakou ua hoao o Mr. Blount i ka ikaika o ke Aupuni Kuikawa ma ka hoopau ana i ke kau ana o ka hae Amerika, a ua hoomaopopo loa kela he aupuni ikaika, onipaa a lanakila no keia. Nolaila, aole paha he mea hewa ia makou ke koho aku, ua palapala aku ke Komisina ma ka la 5 o Aperila nei ma ka mokuahi "Rush" i ka Persidena, "All right, go ahead! O hele imua a hoohui koke ia Hawaii." Aka, aohe waiwai o ke koho wale ana i na mea i ike ole ia. o hokua like auanei makou e like me ka Holomua e hoka nei, i ka hoihoi ole ia o ko lakou nohoalii popopo.

            E noonoo kakou, heaha la ke kumu o ko ke Komisina holohiki loa ana mai nei, ke ole keia, i hiki i ka Aha Senate ke hapai koke hou i kela hana?

 

He Mea Hoomanao Waiwai Nui.

 

 

            Ua hoihoi mai nei o Mr. W. R. Kakela he makana na kekahi keonimana o Nu Iok@ i ka Ahahui Moolelo Hawaii o Honolulu nei. O ua makana la, he kii palapala aina na ko Davida Malo. Kakau Moolelo Hawaii, i kahakaha i la 1830, a ua malama hoomonoa ia e keia keonimana. Ua kahakaha ia ma ke kela o keia palapala aina na ka olelo namu penei:

            Lunakanawai Momi Springfield mai a William Richards mai.

            Ua kaha ia keia palapala aina e kekahi kanaka Hawaii maoli o na Pae Aina o Hawaii nona ka noa David Malo. Ua loaa iaia ka ike o ke kaha palapala aina ana. He makahikiki aenei i hala kona hoomaka ana e ao. a o keia kekahi o kana mau hana mua ma ke kaha ana.

            Ma ke alo ponoi o ka palapala aina, ua pai hoonaui ia keia mau huaolelo:

            Amerika, Europa, Asia, Amerika, Atelanika, Iniana. Pakipika.

            Ua hoouna ia mai keia palapala aina malalo o ka malu o Mr. W. R. Kakela. e Mr. Vernon L. Tenney. Hookahi a elua paha mau wahi i nahaehae, aka. o ka nui aku oia maikai okoa no mamuli o ka maiau o ka malamaia ana.

 

 

Na olelo holona Oiaio ole

 

 

            Ma ke ahiahi Poalima iho nei. ma kekahi ahaaina lapulapu ma Honuakaha. he nui ka akena o E. C. Makapolena no ka hoihoi koke ia mai o Liliuokalani i ka nohoalii. Pela like no hoi ka olelo ma ka nupepa ahiahi "Bulliten." a oia like no ka akena wale ana a ka "Holomua" a me ka "Leo o ka Lahui." Ke akena nui nei na kanaka ma ke kulanakauhale, e hoihoi ia ana o Liliuokalani i ka Poakahi i hala.

            He wahahee wale no ia mau olelo. Eia no ke kumu o ka hoopuka ana i mea e hoomaka'uka'u ai i na kanaka Hawaii i ole ai lakou e kokua ma ka aoao hoohui. O ke Aupuni Kuikawa, ke noho malie nei lakou me ka hopohopo ole ma ka lakou mau oihana hanohano, a ke kuka oluolu nei lakou me ke Komisina Blount i kela la kiea la. Aole oia i hoike mai i kekahi manao enemi ia lakou. Aole kumu i loaa ia lakou e kanalua ai, aole ia e hana ana mamuli o ko Peresidena Kalivalana palapala hookohu iaia i hoouna mai ai ia Peresidena S. B. Dole.

            O na olelo akena a ka poe pili alii. he mau olelo hoino loa i ka inoa maikai o ka lahui Amerika a me ka inoa o ko lakou Komisina o Blount, e hoike ana ia lakou, e hana ana ia i kekahi hana pookela a ka lokoino, o ke kukulu hou ana i ka mana haukae a me ke kumakaia a Liliuokalani, ka mea i hoopau ia no kana mau hana hewa loa. e hiki ole ai ia Hawaii nei ke noho maluhia.

            Aole he mea hiki ke manaoio, ua komo kekahi manao ino elike me kela iloko o ka naau o na luna aupuni o Amerika. He mau olelo hoino keia a Makapolena ma elike me ka hoino i ke Kuhina Amerika a koekoe ia ai mai ka moolelo ae o ka Ahaolelo o 1892.

 

 

            Ua ku mai ka mokukaua Beritania "Hyacinth" i ka auina la Poaha nei, mai Esekimomai. E ku ana maanei no elua anahulu. alaila holo loa aku no na mokupuni o ka Pakipika.

 

Hoolaha Hou.

 

            AHA HOOKOLOKOLO KAAIPUNI A@ANA Ekahi o ko Hawaii i'aen@@a. Ma ka Aha Hooponopono Waiwai. Ma ka waiwai o KAAPELA @w@ o Molokai i make kauoha ole.

            Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a Kailua o Honolulu, mahukahine o ua Ka@pela la, e olelo ana, o Kaapela o Kalaupapae, ua make kauohaole ma Kainupepa, ma ka la 10 Amerika, A. D. @@@, a @ noi @@@ e @@@@ puka ia k@ palapsis i @@@@@@@@@@@@@@@@o wai ai la Cecil Brown.

            Ke kauohaia nei o ka POAHA, la @@ o Mei, A. D. 1823, oia ka manawa i ko@@@ no ka hoolohe a@@ i ua palapala u@@ la. @@@ Keena Hookolokolo o keia aha @@@ H@@@@@@ ma ia manawa a ioa ia wahi e hele ma@@@i na mea a pau a e hoike ins paha he k@@@ hokahi a ae ole ia ai ua noi la.

            Hanaia ma Honolulu, ko Hawaii @@@@@@ Aperila 15, A. D. 18@@. Na ka Aha: GEORGE LUCAS 2137-3 Hope Kakauu@@@.

 

Kuai o na Mahele i Hoopaaia.

 

            MAMMULI O KA MANA K@AI I HAAWI ia mai ia ma@ o ma ka hoohiki o na mahele he @@ o ka @@@@@@BLE STABLES COMPANY, i kau@@@@@@@@, @@ Hui i hoohuila malalo  o ke kanawai e henry @. Maclarlane @ @ o Honolulu i mea e hoopea ai i kana mau @@@@ @@@ @@@@@@ ma@@ou, oia he hookahi no ka @@@@@ ma ka la 7 o @@kema@@, 18@@ a hookahi no ka @@@@@ @@@@ ina ka la 10 o Maraki 18@@. K@ makemake nei ma @@@ e kuai aku i kela mau mahele ina ke ku@@@a@ a no ke @mau ka @@@@ ia o ka a@like oia ka hook@a ole ia o ua pau no@@ @@@ la i ku wa e hookaa ai. E @@la@ ia ana ua @@@@ la ma ka hale kudala o @@ Morgan ma Honolulu, ma ka POAKAHI la 21 Aperila. A, D. 18@@ @@@@ l@ awa kea oia la. O ua mau manei la o lakou kaii @@@@ ke dala. Ma ke dala @@@@ America e hookai ai. Kakau inoa la @ BISHOP & CO. Maraki 2@, 18@@. @@@@@

 

Hoolaha Hooko o ka Moraki.

 

            I KA LIEK AI ME KA MANA KUAI I HOOkomo la hoko o kekahi moraki i hanala e ke KAWAILOA RANCH COMPANY. be Hui i hohui ia malalo o ke kanawai. la The Western a me Hawaiian Investment Co., i kaupalena ia @ Hui no malalo o ke kanawai ma luna @@@@ kope ia ma ke Keena Kope o ke Aupuni ouk@ @ a ma na aoao 213-215, i haawi ia no ka hookaa ia $20,000 e like me ke ano o na @ola a@@ eha ma ka $3,000 pakahi o ka uota hookahi o ia la hookahi me ua moraki ia I hooko ia e ua aoao la nana i moraki aku, a e uku ia ma ke kauoha a ka aoao e paa nei i ka moraki, me ka ukupanee pu ma ka ewalu a me hapa @@@ pakene@@ ka ukupanee o ka makahiki. Ke makemake nei ka mea nona ka inoa malalo iho e hooko aku i u@ moraki ia uo ka uhaki ia ana o ka aelike, no ke kumu ka hookaa ole ia o na no@@ ai@ i ka wa e hookaa ai. A e kuai la aku ana na waiwai a pau i kuhikuhi ia maloko o ua moraki la, ao ka nui paha o lakou o @@@ aku ana, ma ka hale kudala o J. F. Morgan ma Honolulu, ma ka POAKAHI, la 10 Mei 1805, hora 12 a@@@@@ o ia ia.

            O na waiwai i paa maloko o ua moraki la ola ka aina hanai holoholona o Kawailoa, Ouhu, e paa ia nei malalo o na hoolimalima lehulehu mai na Kahu o ka waiwai o Bernice P. Bishops, oia no ka manawa he 25 mau makahiki mai ka 18@3 mai, a me na holoholona ola a me na loko hana maluna o ka aina, ola he 2,204 mau poo pipi ke hui ia me na pipi keiki a me @@@ mau lio a me na hoki e like la me ka hoohuli hope ana ia iho nei a me ka heluna @@@ o na pipi ma ua kuahiwi i koho ia aku aia ma ka 2000 poo pipi, na lako hale, na hale a me na pa, 13 mau kumulau pu@@, he hale @@oa , na lako uwi walu 1 kaa huki ukana, 1 kaa me ka uhi oluna, 1 kaa lio hale. 1 kaa lio huila @@@ 1 kaa. 1 kaa pipi kau lua. 1 kaa hall pipi a me na lako mahiai, na ili kaa, na noho lio, a pela aku.

            Kuike ke dala ma ke gula o Amerika Hulpui@.

            Na uku hans palapala, ala i ka mea o lilo a@

            The Western @ Hawaiian Investment Co. W. W. HALL, Luna Nui. Maraki 29, 1893. 41@@-4

 

 

Hoolaha Hou.

 

 

            AHA HOKOLOKOLO KAAPUNI APANA Eha e ko Hawaii @ae Aina. M@ @@ ana hooponopono waiwai. Ma ka waiwai @@@@ LA @o Kawainui. Hilo, Hawaii. I makemake @ a ole.

            Ma ka heluhelu a ma ka waiho ana ma @@ka palapala @@@ @ Sati Nakala uo Hilo, Hawaii. @@@@@ aoa O. nAKALA @@ Ka@@@@@@ @@@@ make kauoha ole u a Kaw@@@@@@, Hilo. @@@@@ @@@ Fe@@@@@ @@@ a @ @@ ana @@@@@@ ka paianala @@@@@@ hooponopono ia Wa @@@@@ ale no Hilo, Hawaii.

            Ke kau @@aia nei o ka POALUA. @@ @@@@ @@ @@@ @@@ @@@ kaka@@ka oia ka manawa @@@@@ @ ka hoolohe ana i ua aha @@@ @@@@@ aia ia manawa a @ua ia wahi @ @@@ @@@@ @ @@@@ a pau e hoike ina paha he k@@@@ @@@@ @e ole ia ai ua noi la.

            Ha@aia ma Hilo Ko Hawaii P@@ Aina M@@@ 30, 1893. Na ka Aha: DANI PORTER. Hope Kakauolelo Aha Kaapuni, @@@@ @@@@@

 

 

OLELO HOOLAHA.

 

            E lKE AUANEI NA KANAKA A PAU @ kuleana oi@ ma K@@@ a me Keei@@ @@ keia ke papa a ke hookapu loa ia aku no@ @@ oukou mau holoholona aole o @@@@ a hoio ma @uu@ i na aina i hoike ia ae ia maluna a a@@ no hoi @ ae @@ ua poe kuleana ole ia e k@i wa@@ i na nea a pau @ ka aina. @@ ka poe a pau e k @@@ ana i keia e hoopili ia no lakou ma ke hanawai O ka lohe ke o@@ a o ke ke kuli ka make. J. KEANU Haku Aina Ke@@, Mar 29, 19@@ 2436-@@

 

 

HOOLAHA.

 

            MA KELA KE HOOLAHA IA AKU NEI @@ hoo@@lo aku wau i kuu halekuai ma E@@ iuku, mokupuni o Maui a o na kui a @@@@@@ a@@@ i ua halekuai la e uku ia e ia a o @@a a@@ pau i ua halekuai la e uku ia iaia A o ka @a a paia Hookohu Hope a u  i haawi ai ia Wong @@ ma ka la @ o Sepatemaha, 18@1 ma keia ua @@@ pau loa ia. Hanaia Aperila 6, 18@@ WOMG LEONG Honolulu, Oahu. 2@363

 

 

Hoolaha Hookapu Aina.

 

 

            KE PAPA A HOOKAPU LOA IA AKU NEI ka holo ana o na holoholona o ka poe @ @@ maluna o na aina hanai holoholona o u ma @@ bo@@@ a me ka hapa mauka o Humuula, Hilo Hawaii, a ke kauoha ia aku nei e hoonee@@ na holoholona me ka hookaulua ole a @@@@@ hoepili ia no e like me ke kanawai. J. T. RAK@@ Hilo, Hawaii, Mar 31, 18@@

 

 

HOOLAHA KUMAU

KO BIHOPA MA

BANAKO MALAMA DALA

 

            E LAWE NO MAKOU I NA DALA HOOMO@ tua ka ho@@@ ana ma ko makou Banako Malama Dala malalo o keia mau kumu:

            lua e hoomoe mai ke kanaka hookahi i @ dala Elima Haneli e uku no makou i ka uk@@ panee ma ka Elima Hapahaneri o ka makahiki  wai ka wa aku o ka lawe ia ana mai o ko dala ke wai@@ ia ke dala hoomoe i ekolu mahina.

            Ua wai@@@ paha ke dala a laila na malam@ ekolu i ka wa e hooponopono ia ai na he@@ Aole uku panee a helu ia malama o na dala h@ kina no n@ la elua paha o ka wahi@@

            Aole uka panee u@u ia i na dala e lawe @@ @@@ mai ko o ekolu wahi@@@ mai ka wa @@ hooholololona mai.

            He @ia mam@@@@ o ka @@@@@ ana  a@@ @ @@@@ kanaka i kana mau dala e hoike e @@ ka Pana@@@@ @ lawe pu ia ma i ka buke @@@ ka wa e ki@@@ ai.

            Aole dala e @ku ia, ala wale no ma ke ki@@@ ka mea nana i hoomoe mai i ke dala me @@ lawe pu mai i ka buke hoahu dala.

            I ka la mua o Sepatemaba @ kela a me ke @@makahiki e hooponopono ia ai na he@@ o @ mea a pau, a o @a uku panee i uku o@ @@ @@ luna o na puu dala @ pau e wai@o ana @@ @@koo ole ia e helu ia ma ka aoao @ @@@@ hoomoe dala mai i hala ua @@aiaina e@@@@ @@ ia wa aku e hui la ia e ke kumu @@ @@@

            O na puu dala @@@moe mai ma@@@ @@@ ana.

            E ha@@@@@ a @ua ka K@@@@@@ ma @@@@@@ ka h@@@ @@@@@@@@@@ Kulele. @@HOPA MA. H@@@@@ @@@@ PAPA! PAPA

ALA MA KAHI O

Lewers & Cooke

(LUI MA)

 

Ma ke kahua hema o Alanui Papa me Mei.

 

 

 

E LOAA NO NA

 

PAPA NOUAIKI

 

O kola a ma k@@@@

 

Na Pani Puku, na Puku Ama@@

na Olepelepe, na Pou, na O'@@

na Papa Hele, na Papu Ku,

me na Papa Moe he nui loa

 

NV PILI HALE U NA ANO A PAI

 

Ame @@

 

WAI HOOHINUHINU NAN!

 

@ @@ @@@@@ A PUU @@

 

Na Balaki o na Ano he Nui Wa@@

 

            Ke hai ia aku nei oukou e @ makemake a pau. Ua makauk@ keia mau wakamaka o oukou hoolawa aku ma na mea a pau pili ana ma ka laua oihana no ka Uku Haahaa Loa. @@ like @@@ ka mea o holo @@@ ma@@@ o Lena a me ka Moa Kuai. Hele Mai e Wae no Oukou ih@ 2396-q