Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 16, 22 April 1893 — KA EUEU WIWO OLE O NU IOKA A I OLE, O KA Makai Kiu Hale Niwela. [ARTICLE]

KA EUEU WIWO OLE O NU IOKA A I OLE, O KA Makai Kiu Hale Niwela.

f | KKIA umnawa, ua pii koke ao la | 1 kn haikpa uia na helehelena oua | wahine opio ln, ame ka naka ana a*> o kona kiuo hoiookoa, a ia wa, ua maluk* ano eae la kona oiwi kino, a ina aole i puili ia aku ena lima kokua o ka makai kiu, ina ia ua hina oia ilalo. oiui. niamuli o ka ilihia i ili ih«» maluna •» kona kino no kona ioaa |M>no ana iloko o kana liana hewa eleele, ua maule koke ilio la oia. I ka hala ana o kekahi mau aekona loihī, a inahope hoi oko liale hoolniinu ana iho i ua wnhine opio la mc kekahi mau kulu rama mai loko «e o kona omole paa pakeke ua |>ohala ae la ua wahino opio hi, a hooho ;i<- la oia i keia mau mamala olelo: kuu Akua! E aloha mai la'u I ka" mea hewa. Auwo au e! A"!e loa oia i hoole mai 110 ka hewa ana i hana ai, a ma ia kurr.li i hoomaopo|x> iho ai o Hale, aole keia kaikamu hinu i maa i keia hana eleele. Xo ia kumu, ua hoehaeha ia ko Hale naau no keia mea, a ua koho iho la 110 hoi oin, aole keia wahino opio i helo maoli e aihue mamuli o kona makemake ponoi iho, aka, me he 1 ;i, ua hookokono ia oia e hana pela e kekalii mea naau eleele, a malia paha aia malalo o kekahi kuniu ana i hoomaopopo 010 ai, he mea hiki ole i keia waliine opio ke hoole aku i kela kauoha Inpuwale i hooili ia mai nana e hana. Nolaila, me ka leo oluolu o Hale i pane ihoai i ka mea hana hewa: <J Mai makau oe, no ka mea, aole lou au e hopu aku ana la oe no keia hana hewa nna ou, aka mai hoao nae oe o hana hou i keia auo hana ino i kulike ole me kou kulana. K haawi mal oe i kela iiihu opeope au e paa uei." Me ka hikiwawe, ua unuhi koke ae la oia i na opeope a haawi koke mai la ia Hale.

Ma keiu ano t nu i«alua ia ka maiiii i m;»hal<> iloko o ko Ilaio naau uo keia wnhine opio, a loa iho la oia, iie uiea keia akahi no a hana i keia mea he karainia. Ia wm hoi, ua pane aku la o liale; "H haele knua, alailH, e hahai inai oe ia'u i ke ano a puu e pili ana no keia mea." i keia wu, ua hookuu iho la ka lede opio i kona uhiuinka n mo ke kino e ano uakanaka ana no, ua hoomaka aku ia oia e heh* pu ina ka aoao o ka inakni kiu *»Heaha ke kumu nuua i kono ia oe e lawelawe i keia hana iuo? wahi a Hale i ninau aku ai me ka ieo haahaa. «No ka nele, M wahi u ka pane. ,4 Aole anei oe e hoomanao iki ae he hopena ino koikoi ke knu mai ana maluna ou inu oe e loaa? aka, ua laki oe aole au he kunaka uaau hoahewa koke e iike uie ka liapanui o na nmkai e aku. *»lna paha oe i hoomaopopo i ka uui o ko'u mau hoopilikia ia." wahi a ke kaikamahiue me ka uwe loulou ana iho, a ninau hou mai Ia oi:r "Aole anei oe he makai kiu?" «*Ae, he mukai kiu au." ««Alaila, ua bopu in au i keia wsi ea? auwe! inai oi itxi ka pono ina au i make mua. n "E hooiohe uiai oe. Ina oe e hoohiki mai ana imua o*u u imua o ka mea uana ua'raea a pau, aole loa oe e hoao hou e hana 1 keia bana, alaila, tnn ka inoa o na Uoi, aole loaj au e hopu ia oe." ♦«Aole, aoie loa au e hann hou iki ; ana i keia inea, a aole ho> he mana : ma keia ao nana au ejiookokouo : hou e hana hewa hou, n wahi a ka wahine opio lue ka lei> haalulu. Mahope iho o ko Hale haawi hou ana aku i ua olelo m> maikai i ka wahine opio, iia liaawi aku ia oia i kan.i )Mtmi aloha, a huii hoi mai la ola me na opeope i aihue ia a». l T a Uooliolo ih«> la koim mauiH), ua iKMio a ua poMei kana mt>a i hanii ai, oiai, ua oi aku ka maikai « koua ho an<» I kela wahine opio me na olelo ao maikal maiuua o kom\ hopu ana a hoohilahila iaia imua o ua maka o ka lehulehu, a ma la kumu no hoi e lilo ana |>aha ia i mea no keU wahine opio e pau kxi ai no i» nmnaoinna no ko keia ohi *im» a i ole, he moa hoi tuoii e kuni ! ka eleeie iloko o kona luau I koua umiu ia a pau o ke oia ana mn keia ao. Hoihoi pololei aku la oia I ke upe i aihueia ma k* halekual hope, oie ka oleio wale aua aku no ua loaa hou iai* ka mea i aihue ia. Ma ka halekuai moa hoi, ua hoihoi aku no oi* i ko laila waiwai, a me ke kukaknka loihi ana me ka oaa mea hale kuai; a mahope iho o ko Hale wehe

w.'h»• |k n i ai'A ;iku i kon t kmnu i h««j»u «'l'* ui i kn mea hewn, ua :i«» iikii l.i k.i iiuii halekuai me ka ana !iui i kun;» h?M?maikai palr n.i «;!•■ ia Hak». Ma ia jx) iho, «j»aī ka kakou kiu ii. -.k.i uwil i t- haio una na maka ma o nKuinoi, a «>iai hoi oia p ku hoonanea ana iuiiwaho iho oka ipuka o ki kuhi hiilo ain i kulana hanheo, ak «, h»' w;*hi i»ae keia i kuluma niau i ko lci|>j ia e ka [>oe hana kar.uiu:t oke Uulana kiekie, ao ka p *_• !i«»! .'uuki i hoohoka mau ina limu «> ke uipuni, oiai, aia mamuli 0 k.; nui ;» ka lakou mau da!a, ua iilo m:iu ī inea akaaka ia e lakou ke kanawai. {He mea hoi i kuluma inau ma n;v wahi a pau oke ao nei.) A, niai hoi oiu e nana ana i ka hio «» kela a ine keia, uu hauie koke aku i:i ka ik«.' a kutm uiau makamaluna o kekahi leele iiie kekahi kei>niinana i komo a<* ma ka ipuka o ua hale uina la. a oiai hoi, na hele a iiiliiiuanu ua hde la me na hoohiwahiwa ia ana e !ia wehi he nui waie, a ine na iiulu keokeo loloa o ka mauu !iohu one <> na waoakua, ua apiopo koiie ae ia kona oili, a puana ae la uia i keia mau olelo inia ih<>; f »l\e ole ;!i e kuhihewa, o kela !!<> ka wahOn' opio ailiue opoope a'u 1 hookuu 5t i kakahlaka nei. O! Mole Soa «• i;uhihewa ka ike a ko'u mau inakn, oia no kela, aole loa kela he mea i\"

I lU'ln c» liko 1116 ka hlki wawo i U«.i k :iuiUii ke hoopuka ae l kokahi Miaiiiaia olelo, pela ka emooli' «> k«> Ha!e hoano e ana ae iuia iho. li<; han.i keiu «mn i mahalo nui loa ia ai. Nolaila, i keki wa, aia hoi ma kahi i ku ai o ke kanaka ui opiopio iiiv k.i aaiiu o ke keouimana oiaio, e ku aua he kauaka ano aoo, :ue ka aahu o kekalii uiea o ke kulaua haahau loa o kn poo aeahaukae. Me keia kukmu hou o Uale, ua koiuo aku la uia iloko oua h.ile la, oiai, he luakemake ois o hoomaopopo pono i ua inea ana i ike »i. Hoomaoiiopo aku la oia o keia io no ka wahine ana i loaa ui nie na wniwai aihue, a o ke kane ht»i, hoomaopopo koke aku la oiu, o kekahi uo ia ona knnuku aihue, iK>\va n pepehi kauaka ino n mnalea loa o ke kulanakuuhale o Nu loka.

I ka ike ana o Haie i ko pakaukau aka Iotl« mo ki» keonimana e nolio afia, uu aiawa ae la oia i \vnffi kupono nona e noho ai i hiki ai iaia ke ike a loho paha i ka laua mau mea e Kamailio ai luawaeua o laua. Hole aku hi oia a uoho iho la ma kekahi {uikaukau e kokoke ana i ko laua wahi o noho ana, uio ka hull nae oko la noi alo i kahi e; a oiai hoi he Mniani nui ke kau runi ana ma ku pMla ina ko iauei aio ua hiki loa iaia ke īke iko laua maii aKa iloko oua aniani la. Ma ia wa hoi, ua wehe i.e la oia he uiaka auiani uiailoko ae o kona eke, a kou ae ia ma kona mau maka. 110 maka aniani keia i loaa iaia mc ke kumukuai nui, oiai, he mea kokua nui i kana oihana, uo ka moa, ua like ka ikaika o kona ike me kekahi ohe kiio i>aianaiki. Aole i liuliu kona nolio ana ilio, a mahope hoi o kona haawi ana i kana kauoha i ke kuene i kana mau mea i makemake ai nn kona paina ana. ua lohe koke aku la oK i kekahi mau mea i hwpukn i:» ae e ua mau mea hi, u ua hookahaha ioa ia kona naau.

MUKUNA 11. HK uui a iehulehu waiena mamala c»lelo a Hale i lohe ai, a i hoomaopoj.Mi ai lioi mamoli o ko aku ilokoo ke auiaui, a o kii hope o kana mau mea i iohe ai a 1 ike i\l hoi, ua ku inu ar la ua lerte lu itumt, a ka nanaina huhu a me nā maka iialili, ua pane aku la oia i kona kokooluu: <«Ua uranaka au no ke kali wale aua iku, e hai mai in'u i ka meii oiaio." He eouo mahin:i i hala ae mahiope iho o ku manawa i b«.>akaka ia maluna ae, e noho ana o Hale Ni- ? wela ka makai kiu maloko o ka j hale oihann niakai ■ o ka mahele j akau o ko kolanakauhale, a oiai hoi | ua oiii aku iwaho ke kanaka kiai a nmlaiiui hale hwinia lawehala, no kekaai mea i uukeniake ai, u i noho iho !.i o Ila'e wale no ko loko i o ua keena \<\, He lauuai ole nmi uf» pt» fci, « e heleiei aua.na pakaoa elo**lo e hoo|Hila una I ka ili honua, a he mea oiaio, he ku maoli uo i ke auoauo <i& po Ia iioko o keh* mau hora o kc anmoe. Ua ineha pu iho na mea a |iau, ■a he hookahi no mea lolie ia o ke kanike a ka uwali nui o loko o aa keemi la. * Oiai o Hale e nauen ana i na n**»noo htjc!ftuwili neuiao o ka mo&li maiaelae uo kmift oihana pumlhele, ua hoohikilele i& kona naau mamall o ka wehe ino ia nna mai o ka puka uus o waho o ua keena Ia t a ku mal Ui iuma o koua mau maka he leilo * ui nohi a i aahu me k<Jkahi koioka | naoi loihi mai koua poo a ho4?a fU!o J o kotm mau wawae. Ma kela wa,' [ ua ano hikaka mai la nae ko\v\ mau ■ vm*tm I kona hoomaka aim mai e

kooio mai iloko o ke kee-u.i tuakui. Ia \ira, ua hoopuka ao ia ua lt<le ia I kekahi uiau huaolelo me ke auo » h;ialtilu <> kona leo: "Auwe! auwe ;ka manaouao o kela mea he koko! [ He koko ka'u i ike! M ? Ma ia wa, ua hina iho la ua letie !la maluna oka papahele. a mau!e j loa iho la. \ Me ka hlkiwawe loa, oial ua ledt» lia o hoomaka iho ana e liiu.i, ua ku koke ae la o Hale iluna mai koiia noho e noho ana, a lele aku la oia a paa ma na kipoohiwi oua letle ia mamua o ke kanono ana o koua * t *>o i ka papahele wikani o ua keena la. 0 ka manao mua i komo mai iloko oka nooneo o Hale, he wahine la keia no kekahi hale hookamakama ano kiekie o ke kulanakauhale, a mamua hoi o kona lioopukn ana i kela mau huaolelo koko, ua hou ia paha oia me ka pahi e kekahi o kona mau hoa kaunu i lili iaia. 1 keia wa, ua haj»ai pono ae la ka makai kiu Hale i ua leile la me ka mauao e hoomoe aku iaia iluna o kekahl nohn koki loihi e waiho ana iloko o ua keena ln, aka, ua hoopuiwn hou ia ae oi» i ka Imli ikhio ana ao ona helehelena o ua letle la, a me ka owaka ana ae a kona mau maka. He keu a kona kahaha ika hoomaopopo ann iho o ka heleheleka no keia oka lede ana i ike ai mamua ka mea hoi nona na papalina nohea ana i hoopakele ai mat na lima unhoa aku <> ko kanawai no Ra aihuo i na waiwai o 1010 «» im halekuai. Ua nana wale ae la no nae ua hale opio la me ke ano hoomaopopo ole, oiai aia no oia iioko o na poluluhi o ko ano maule. la wa, ua hoonoho pono ihu i;; kn makai kiu i ua leile la maluna oka noho koki, oiai, ma kola wa, uaano pohnla loa ao la oia, a ia wa ua Ik»o--ho ae Ia oia i keia mau huaolelo:

"Auwo! Ua iko 110 ke Akua aole loa au i pepohi iala, aka, aole no e nelo ka hoohiki wahahee o kela kanaka puuwai eleeio na'U i hana i kola kamima ino weiiweli. Auweī Pehoa la au e i>»>uo ai." Aolo he mea e aku i loho e aku i keia inau mamala olelo koe wale no ka loakai kiu llaJe. Ile niea oiuio ho mau huaolelo kaumaha loa keia a kekahi mea hala 010 e hoopuka ai, oiai, he mea mau i ka poe hewa ka hoopuka ano e a kikahw wale i kekahi mau huaoielo huole no ko lakou hana 1110 k:i mua *>le ia aku e kekuhi mea e. "Pehea, ua eha oe? M I niuau aku ni o Hale. "Aole, aolo it»a au i eha, aka, «»a powa malu ia ke ola o kokahi Ic*lo aoo maikai e kekahi mea a'» i ike mua r»le ai," wahi aka pane a ka leile. "Owai ka iuea i pepehiia a inake?" <4 0 Mr<>. Balauwina." I kela wh, ua kauo ia ka noonoo o Ka kaua makiii kiu no kekahi po he eono mahina i liala e aku, a loho ai oia i kekahi kauiakaiuniiio iuawaena o kekahi leele opio a mo kekahi keonimana maloko oka halo paiua a me keia mau huaoiolo:

«*Ua inanak:t au i ke kakaii hou ana aku." I keia wa a Hale e uann pono aiw iua le<le la, ua ike koke aku hi kona mau maka ooi i kekahi wahi o loko o ka lima o ka lole o 11 \ !e<lc l-i ua paumaele i» me kc koko. Ma keia munawa, ua komo mai la ko Kakiana o ka uwati makai o ia wu, a hooho koke mai lu oia: ««Ea! heaha keia?" *«Me ka eleu loa, ua hawanawana koke aku la ka makai kiu i ka le<le, e hoike j*»lolet iim mea a pau roe ka huna nle i kekahi raoa hookahi. [Aok? i pau.}