Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 20, 20 May 1893 — Page 4

Page PDF (2.01 MB)

This text was transcribed by:  William Fautt
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ko Hawaii Paeains I Huiia

 

No kaMakahiki                       @2 00

No Eono Mahina         1 00

 

Hoopu@aia E ka

Hawaiian Gazette Co.

H. M. Whitney, Luna Nui.

J. U. Kawainui, Luna Hooponopono

No Honolulu, Oahu, Lakou a pau

Poaono,           Mei 20, 1893

 

KULA SABATI

 

II. 10. June 4. Ka hoanoia a me ka hilinaiia. Kekahuna 5:1 12.

E malama oe i kou wawae i ka hele ana i ka hale o ke Akua, e hoolohe @@ke, aole hoi oe e haaw@ i ka mohair a ia p@@@ aupo, no ka mea aole lakou i manao pouo @@ hana hewa lakou.

2 Mai olelo wawe kou waha. Aole @@ wikiwiki kou n@@n e hoopuka ak@ @@@ mea imua o ke Akua, no ka me@ Akua ma ka lani, aka, eia @@ oe m@@ @ua nei, no ia mea, e h@@@ko i kau @@ @@@

3 No ka moa, no ka nui o ka @@@@ @@ @@ mai ai ka moeukane, a o kaleo o k@@@@ @@. Ua ike ai no ka lehu@@@@ o ka@@ olelo ana.

4 Lua e olelo oe e hoohiki i ke Akua, @ai hoohakalia oe i ka hooko ako, no ka mea. Aole oluolu ke Akua i ka poe na@uo, e hook oak@ oe i kau mea e hoohiki ai.

5 ua oi aku koa @@@@ai @@ hoohiki ole, mamua o kou maiikai ke hoohiki oe, aole hoi o hooko ako.

6 E malama ou i kou waha i ole e hoohi hia @@ @@@ kino, m@ olelo oe imua o ke kahuna he kuhihewa ia. No ke aha la e huhu mai ai ko Akua ou leo, a o hoohiola i ka @ana @ kou @@@ lima?

7 No ka mea, @@@@ lehulehu o na moeuhane a me ka olelo he nui wale, aia na mea lapuwale. Aka hoi, e @akau aku oe i ke Akua.

8 i kou ike @@@ i ka hooluhiia o ka poe @@@haue a me ka hooka@@li ana i ka oiaio, a me @@ pono ma ka @@@@. Mai ka@aha kou @@@@ i kela. No ka mea, o ka mea kiekie o na mea @@@@ a pau, oia ka mea i ike mai a ala hoi @@mea kiekie maluna o lakou.

9 O ka @ua o ka @@@@@, nan a mea ia a pau, a o ko alii pu kekahi i hauaiia e ka aina

10 O ka mea wakemako I ke kala, aole pau kaua ono I ke kala, a o ka mea makemake I na @@@ nui, aole ia e ana i ka nui o ka waiwai, He mea lapuwale keia.

11 I ka @ahuahua ana o na mea maikai, wahuahua no hoi ka @ oe e hoopau ana ia m@@ @@@, @ @@@@ k@ pono i loaa wai i ka poe @@@@ ia mau mea? O ka ike wale ana o ku lakou mau maka.

12 Ua l@a ka @@@@@@ o ka poe hana, ke ai ou, o @@@@@ a ke @@ nui hoi, aka, o ka maona nui o ka @@@@ waiwai, he mea @@ e loa ole ai kuna @@moe ana.

            Manao nui. E pono i ka poe opiopio ke malama i na waiwai.

            Pauku @ala. Roma 12:11. i ka hana mau ana, mai hoopalaleha, i ikaika hoi oukou ma ka naau, e malama ana i ka haku.

 

Olelo Hoakaka

            Ma ka nana aku, ua kakaula keia buke o Kekahuna i na la hope o ko Solomona wa ola. Ia mau Ia, ua hoomaopopo loa oia i kea no waiwai ole o na lwalwa kino, a me kea no lapuwale o na hana a pau loa koe nae na hana a pau loa koe nae na haua halepule maoli. O ke kumuhana o keia buke o Kekahuna, ola no ke alahele kupono i ka pomaikai kuinau. Aole pololei loan a manao i hookomo ia, oiai, ua pololei keia olelo hoike o na manao o na kanaka imi pono ma ko lakou huli ana i na mea e pomaikai loa ai.

            1 Hoolohe-o kea no noolohe, oia no kea no kupono o na manao ma na hana hoomana, aole kea no pololei o na hana hoomana. Hewa-o ka noonoo ole ana, he hewa no. 2 Lani-ihiihi ola, a @olaila, he pono ele ke kamailio wale ana. E pono ke imi i ka pomaikai ano nui me ka noonoo pono ana. 3 Moe uhane-aole ia he wea e paulele ai. Lehulehu-ina nui paha ka lapalapa ana, aole nui paha ka wela. 4 Hoohiki-ma kea no he olelo aeliko me ke Akua. Hooko-ua nui ka makua ana o na kanaka Hawaii, ina paha aole i hooko lakou i ko lakou olelo hoohiki. 5 Hoohiki ole-i keia wa hou, aole i mahaloia na olelo hoohiki waha-ma ka hoopuka aka I na olelo hoohiki naaupo, e like me mamua. 6 Hoohihia-ua nui na olelo hoohiki, aka @ae, aole i hooko la lakou. Kuhihewa-aole nae no hana hewa ano nui. 7 Moeuhane-mai kekahi pilikia kino ma ka opu ai ka hapanui o na moeuhane. Aole lakou he mai mea kup@ no e alakai ai ia kakou ma na @@@@. 8 Kahaha-a mahaoi paha, @@@@ mea la, ua hoopoina ke Akua M@@@ Loa I ka poe nawaliwali. 9 Hua-o ka mahiai, oia no ke kumu maoli o na waiwai a pau loa. 10 Ana-a lawa paha, o ka waiwai aku, ola no ka mea e makemake mau ia ai. 11 Hoopau-ua like a like na ilio a me na loaa. 12 Hiamoe-hiaa mau, o noonoo mau ana i ka nui o kona mau hihia.

 

He Mau Niele

I-Ka Haipule maoli, 1-3. Heaha ka olelo ao ma ka pauku mua e pili ana i na hana haipule? Heaha ka hewa e pono ke pale aku? Heaha na kumu no ka hoole ana i na hana hoopunipuni @a na hana hoomana? Heaha ke ano kanaka i hoikeia ma na huaolelo lehulehu wale? Heaha ko Iesu olelo ao e pili ana i ka hana haipule maikai maoli, Ioane 4:24? Heaha ko lehova olelo ao, Pukaana 3:5? Pehea ka pono ke hoomau ai i kea no eehia o na anaina haipule? Heaha ka ino o ka malama ole ana i ke ano kupono o na hana hoomana? Ua kupono anei na pule a me na olelo paipai loihi loa? Ehia mau minute no ka pule hookahi ma na halewai haipule o na hoahanau? No kekahi olelo paipai? Heaha kekahi mau hana pono ole ma ko kakou mau halawai haipule?

II-Ka hoopono, 4-7. Heaha ka olelo hoohiki? Ua kupono anei ka nui o @@ olelo hoohiki maloko o na kanaka Hawaii? Ua hoapono anei o Iesu i na olelo hoohiki? Heaha ka olelo paipai, p. 6? Heaha kekahi mau olelo ao ano like ma ka @aipala, 1 Samuela 15:22. Halelu 40:68, a me 50:16, 17? Ua kupono anei ka hoole waiona ma kea no he olelo hoohiki? Ua kauoha anei ke Akua ia kakou e olelo hoohiki? Ua kupono anei na olelo hoohiki o ka poe hoike ma na aha hookolokolo? Ua kupono anei keia mau olelo hoohiki ma ka lawelawe ana i kekahi oihana aupuni? Hiki anei i ka mea hoohiki ke hoopau I kona olelo naaupo, a i ole paha, ua pono ke hooko loa i ua olelo la? Ua olelo hoohiki anei oe i kekahi popilikia? Ua hook@ia anei kou mau olelo hoohiki a pau? He olelo hoohiki anei ka hoike manaoio ma ke komo ana I ka ekale@ia euanelio? Ua  malama pono anei oe i keia olelo hoohiki, aole paha?

III.-Ke kalai kupono, 8-12. Ua kupono anei ke kahaha ana i ko ke Akua ae ana aku i ka ilihune, ka luuluu a me ka hoomaauia ana o ka poe imi pono, Haielu 37:1. Ua hooponopono anei ke Akua i na hana a pau loa? Ua hiki anei i kekahi kanaka ke kue i ko ke Akua manao paa? Heaha na kumu no ka lako loa o na kanaka hana hewa? Hiki anei i ke kanaka ke manao ua lawa kupono no ka make nui i na @@@@? Hiki anei i ke dala ke hoopomaikai mau ia kakou? Heaha kekahi mau @no no ka puni waiwai? @@@@@@ nui anei oe i ka pomaikai @@@? @@@ nui paha na waiwai, he@@@@ @@@ pau mamua aku o na mea @@, @@ @@hu, na wahi hiamoe?

 

Manao Pili

1.       1.   Ua lawa anei ka eehia ma ko kakou mau halawai haipule?

2.       2.   Heaha ka mea ano nui ma na hana hoomana, Na Solomona 23:36, 1 Korineto 13:1?

3.       3.   Ua olelo hoohiki anei ma kea no naaupo?

4.       4.   Ua malama mai anei oe i kau mau olelo maa?

5.       5.   Ua hewa anei ke Akua ma kona ae ana aku i na hana hewa o na kanaka, aole paha?

 

Halawai o ka Aha Ekalesia o Kauai ma Anehola.

 

            La Hana 1, Aperila 12:-Halawai kaAha Ekalesia o Kauai ma Anehola @ ka la 12 o Aperila, hora 10a.m. Hoomaopopo ia na lalao ka Aha.

            Na Kahu Ekalesia:-Koolau, S. K. Oili; Koloa, L. M. Mitchel; Hanapepe, J. B. Kahaleole; Waimea, G. L. Kopa; Waioli, aole.

            Na Elele me na Komite:-Waioli, J. S. Kaeha; Koolau S. K. Oili; Koloa, W. M. Kekoa; Hanapepe, J. W. Kamalikane; Waimea, D. W. Kaona; Lihue, E. Kahele, J. B. Hanaike komite; Kapaa, J. Kanoho, komite aole elele.

            Na Lala mau.-O. P. Emekona R. Puuki, J. M. Kealoha.

            Koho ka Aha is J. B. Kahaleole i Lunahoomalu, G. L. Kopa i Kakauolelo.

            Noi mai o G. B. Meheula e ilio na lala o ka Aha Hui Kula Sabati a me lala o ka Aha Hui Opiopio, na malihini Rev. A. V. Soarez kahu ekalesia Pukiki o Honolulu a me W. B. Kapu o na aina Kilipati mai; hooholo ia.

            Koho ka lunahoomalu I na komite.-Komite imi kumuhana, O. P. Emekona, J. B. Hanaike, S. K. Oili. Komite imi haawina.-J. Kanoho. L. M. Mitchel. J. K. Apolo. Komite haipule.-O. P. Emekona, J. B. Hanaike, L. M. Mitchel.

            Hoike a ke Komite imi kumuhana. 1 Hapalua hora haipule. 2 Na palapala hoopii. 3 Hoike kihapai. 4 Koho I mau elele no ka aha ma Honolulu. 5 Heluhelu haawina. 6 Oihana Kuloko. 7 Oihana Kuwaho. 8 Ola Kahu. 9 Na Ekalesia, Hale Halawai, Hele Kahu. 10 Na kihapai kahu ole. 11 Hooponopono Ekulesia. 12 Na keiki o ka aha. 13 Na Kula Hanai. 14 Na hana kokua. 15 Na hana hoeueu. 16 Kahi e noho hou ai ka aha.

            Noi mai o O. P. Emekona e ae ia aku i Manawa e hoiolelo mai ai ke kahu ekalesia Pukiki A. V. Soarez, hooholo ia. Ua haiolelo mai oia i na manao waiwai loa o na hana karistiano i waena o na Pukiki a me kakou nei.

            Kumuhana 2.-Na palapala hoopii. He palapala hoopii mai ke Aha Hui Euanelio mai o ka mokupuni o Oahu i kakau inoa ia e E. S. @moteo a me J. M. Ezera e pili ma I ka inoa Rev o J. Niau, nolaila, @@ lawe ka hale a komite i keia @@@@@ hoopii, a mahope o ko @@@@ @@@@@ ana i keia palapala hoopii @@ hooholo lokahi lakou e @oopau loa i ka inoa Rev o J. Niau a me kona noho lala ana no keia aha, ua hooholo hou ka aha e pane aku ke Kakanolelo a me ka Lunahoomalu o keia aha ia J. Niau a me ka Aha Euanelio o Oahu ma o ka Lunahoomalu ala a me ke Kakauolelo.

            Ele palapala hoopii mai ka ekalesi a mai o Waioli e noi ana ia Rev. W. B. Kapu I kahu ekalesia no lakou. Haawi ia keia palapala ma ka lima o ke komite. Eia na komite, O. P. Emekona, J. B. Hanaike, L. M. Mitchel.

            Kumuhana 3.-Hoike Kihapai. Na J. W. Kaeha I ko waioli. Noi mai  o O. P. Emekona e waiho ka noonoo ana i keia hoike a hiki mai ka manawa o ka hoike a ke komite o Waioli, hooholo ia.

            Na J. Kanoho i ko Kapaa, na J. B. Hanaike i ko Lihue i kokua ia mai e ka elele, na J. B. Kahaleole i ko hanapepei kokua ia e ka elele, na G. L. Kopai i ko Waimea i kokua ia e ka elele, S. K. Oili i ko Koolau i kokua ia mai e ka elele. Noi mai o J. K. Apolo e hoopanee keia aha a noho hou mai i ka hora 1:30; hooholo ia ke noi me ka pule a Rev. W. B. Kapu.

            Hoomaka hou ka aha e liko me ka hoopanee ana, himeni me ka pule a ka lunahoomalu.

            Kumuhaua 4.-Koho ana i na elele no aha ma Honolul, J. K. Apolo elele, J. K. Kaeha kona hope; E. W. Kekoa elele, E. Kahele kona hope; D. W. Kaona elele, J. W. Kamaliikane kona hope. Noi mai o G. B. Meheula e lawe ka hale a noonoo i ka uku moku o na elele no ka holo ana i Honolulu i ka Aha Euanelio; hooholo la. Mahope iho o na kukakuka ana no keia uku moku o na elele, ua hooholo ka aha I elima dala ($5.00) o kela a me keia ekalesia e uku aku ai i keia mau elele.

            Kamuhana 5.-Heluhelu Haawina. Na J. Kanoho i kana haawina, na L. M. Mitchel i kana haawina, na J. B. Kahaleole i kana haawina, na G. L. Kopa i kana haawina, na J. M. Kealoha i kana haawina.

            Kumuhana 6.-Oihana Kuwaho. Hoike mai o O. P. Emekona i na hana o ka oihana kuwaho me na manao waiwai loa a me na aina Kilipati. Ua koho ka aha la S. K. Oili a me J. M . Kealoha i mau komite e mahelehele ai i na dala maluna o na ekalesia no ka oihana kuwaho, eia ka hoike ana a ke komite: Ekalesia o Lihue $50, Koloa $40, Hanapepe $10, Waimea $20, Kapaa $20, Koolau $80, Waioli $80.

            Hoike a ke komite imi haawina, S. K. Oili, Ioela 2:20; J. M. Kealoha, O ka laau o ke ole I olelo ia ma Hoik 22:10; J. Kanoho, Roma 9:18; L. M. Mitchel, Hoik. 5:2; J. B. Kahaleole, Gal. 6:2; G. L. Kopa, Amos. 8:2.

            Ma ke noi a S. K. Oili e hoopauee keia aha a noho hou mai i ka hora 9 o ke kakahiaka o ka la apopo, hooholoia. Hoopane ia ma ka pule a S. K. Oili.

            La Hana 2, Aperila 13.-Hoomaka na hana a ka aha e like me ka hoopanee ana a ka hora 9 a.m. Malawa ia ka hora haipule. Heluhelu ia ka moolelo o ka aha a apono ia.

            Hoike mai ke komite i ka lakou hoike no ka palapala kahea kahu o Waioli no na dala he 50.00 o ke makahiki, noi mai J. M. Kealoha a laweka hale a noonoo i ka hoike a ke komite a me ka palapala kahea kahu mai Waioli mai, hooholo ia. Ua kamailio nui na lala no keia uku makahiki i hoakaka ia ma ka palapala kahea. Noi mai o J. M. Kealoha e apono i ka palapala kahea, hooholo ia. Noi hou mai no ola e waiho ia keia palapala kahea kahu ma ka lima o W. B. Kapu a nana e pane mai i kona manao ma keia palapala; hooholo ia. Pane o W. B. Kapu i ka palapala kahea kahu iaia. Noi hou o Kealoha e koho keia aha i mau komite e hoonoho ai ia Kapu i kahu ekalesia no Waioli, hooholo ia. Eia na komite, J. M. Kealoha, S. K. Oili, J. Kanoho, J. B. Hanaiko.

            Kumuhana 7.-Oihana Kuloko. Ua hoike mai o O. P. Emekona i na manao waiwai loa e pili ana no na hana misiona o ka oihana kuloko.

            Kumuhana 8.-No ke ola Kahu. Ua noi mai o O. P. emekona i mau komite paipai no ke ola kahu o keia mokupuni, hooholo ia; eiaua komite L. M. Mitchel me S. K. Oili.

            Kumuhana 9.-No na Halepule, Hale Halawai me Hale Kahu. Ua kamailio nui ia ka halepule o Waioli. Ua noi mai o J. W. Kaeha e ae ia aku lakou e keia aha e komo aku lakou ma kela a me keia esalesia o noi dala aku ai no keia pilikia o ko lakou luakini. Ua ae aku keia aha no keia noi no ka palena nae o elua haneri dala, ua kamailio hou main a lala o ka aha no ka hale kahu o Hanapepe, ka halepule o Koloa a me ka halepule o Kapaa.

            Kumuhana 10- Na Kihapai Kahu ole. Ua kamailio nui na lala o ka aha i keia kumuhana. Noi mai o G. B. Meheulae hooholo keia aha i komite no Lihue, hooholo ia. Ua hoonoho hou ia o J. B. Hanaike i komite no ka ekalesia o Lihue, o J. M. Kealoha no ka ekalesia o Kapaa.

            Ma ke noi a J. K. Apolo e hoopanee keia aha a noho hou mai i ka hora 1:30, hooholo ia me ka pule a O. P. Emekona.

            Hoomaka hou na hana o ka aha e like ma ka hoopanee ana, pule o G. L. Kopa.

            Hoike mai o G. B. Meheula ke komite imi hale kahu o ka hoike ekalesia o Kapaa, apono ia ka hoike a k@ komite. O  na komite i koho ia e ka aha no ke kahua o ka luakini o Koolau e hiu pu aku me A. Wilikoki, ua hoomau ia aku laua ma ia hana a hiki i ka pau pono ana oia hana.

            Kumuhana 11.-Hooponopono ekalesia. Ua kamailio nui na lala o ka aha uo na keiki i babetizo ia, ua nui na manao i wehewehe ia mai no keia kumuhana.

            Kumuhana 12.-Na keiki a ka Aha. Ua waiho mai o E. Kahele i ka inoa o Kiliona i kaiki n aka Aha, a ua apo aku keia Aha iaia me ka hauoli a hiki hou mai ke kau e noho hou ai keia Aha ma ka malama o Okatoba.

            Kumuhana 13.- Na Kula Hanai. Ua kamailio nui na lala o ka Aha no ke Kula o malumalu me na manao aloha e kokua aku no keia Kula. Ua noi mai O. P. Emekona e koho keia aha i komite e hele aku e nana i keia kula a e hoike mai kela komite i ka lakou hoike i ka wa e noho hou ai kela aha hooholo ia. Eia na komite J. B. Kahaleole, J. L. Apolo, L. M. Mitchell.

            Ua lawe ia mai he olelo hooholo, olelo hooholo, hooholo ia. Ke hoike aku nei makou na hoa o ka aha o ka mokupuni o Kauai i ko makou manaolana maiakai e pili ana i ke kula hanai o Malumalu ma kona ano he kula waiwai loa ma keia mokupuai mamuli o kea o hanalima ana. Nolaila, ke hooholo nei makou e ilio na kahu ekaiesai a me na elele Iwaena o na kihapai o keia mokupuni i mau komite ma ka imi ana i mau kokua no kela kula me ka paipai pu ana i na makua mea keiki e hookomo aku i na keiki kane a lakou ma keia kula hanai.

            Kumuhana 14.- Na hana kokua. Ua kamailio ia hana kokua e na lala o ka aha namanao waiwai loa.

            Kumuhana 15.-Nahana hoeue@ i na Ekalesia. Ua hooholo ka aha e ilio na kahu a pau loa e komo mai i ka ekalesia o Kapaa e hoeueu ai ma ka hele pokahi ana o na kahu malaila, oiai ka hea kalisitiano ua nawaliwali.

            Kumuhana 16.-Kahi e noho hou ai ka Aha. Ua hooholo ia e noho keia aha i Kuloa ma ka Puakolu la elua o Okatopa.

            Lawe ia mai e L. M. Mitchell he olelo hooholo, olelo hooholo, hooholo ia. Ke haawi aku nein a lala o keia aha i ka mahalo piha loa i na kamaaina o Auehola nei no ko lakou kokua oluolu ana ia makou no na mea e pili I ke ola kino.

            Heluhelu ia ka moolelo o ka Aha apono ia. Noi mai o J. B. Hanaike e hookomo ia keia moolelo ma ka Nupepa Kuakoa hooholo ia.

            Hoopanee ia ka Aha me ka pule a ka lunahoomalu.

            G. L. Kopa,

Kakauolelo.

 

Na Leta

            I Aole o makou makemake e lawe i ke koikoi o na hala no na manao i hoopuka la malalo o kela poo e ko makou poe mea kakau.

 

            Halawai a ua Komite Hoopala Maia o ka Aoao Aloha Aina.

 

            Ua malama ia ka halawai maluna ae maloko o ka luakini o Waihee, Maui, ma ke ahiahi Poakahi Mei 1, 1893.

            Peresidena W. B. Keanu ma ka noho, a nana no i alakai i na hana oia po.

            Ua kahea ia aku o J. Richardson e hoike ae i ka lehulehu i na hana i hana ia e ke Komite ma Honolulu imua o J. H. Blount, Komisina. Eia kana: Ua noho iho ka halawai a noi. Pane ke a elele ma ka Ariona Hall ma Honolulu, a ua wae ia o Bush a me kekahi poe e ae e hele o ninau i ka wa e ike ai na elele o ka aoao Aloha Aina iaia. Ninau. Ehia ko oukou nui? He 80 a Komi@ina, Aole o`u rumi hou aku, e hiki ai ke pau pono ia heluna. Nolaila, e noonoo mai oukou i ka mea kupono e hiki ai ke hana. Nolaila, ua wae ia i elima lala, a o J. Richardson ka luna hoomalu oia komite wae. A eia kea no nui o na hana a ke komite. 1.-E mau ke Apuni Moi. 2.-E mai ke kuokoa. 3.-E mau ka hae. A ola iho la ka ke komite hana i hele ai e ike ia Mr. Blount. Ua heluhelu ia aku ka lakou hoike. A wahi a ua o J. Richardson, ua haawi ia mai oia i na ninau lehulehu, a mahope iho ua hookuu ia mai lakou e hoi. A wahi hou no ana, o ke Kuikahi hoohuiaina a Kakina ma i hele ai i Amerika, ua make loa, ua hookomo ia i loko o ka pahu piula, a aole loa he wa e noonoo hou ia ai. A ma ia wahi no pane hou iho la, aole nae o hiki ia kakou ke olelo ua make loa. Eia nae e na niakaainana, e hoolana i ko oukou manao, aohe kanalua iki no ka hoi hou ae o Liuliu i ka noho, ko kakou alii aimoku.

Ka uwe ana o J. Richardson i kona pilikia hune

            Ke hai aku nei ia oukou e na makamaka i ko`u pilikia, a oia keia, o ka hana a oukou i hooili mai ai maluna o`u , ua hooko au, aka e ike iho oukou he nui na ilio no keia hana, o ka noho ana ma Honolulu. No ka mea, aole like keia mau la o`u me mamua ka lako, a pela aku, aka, i keia wa, ua hele hoi au i ka hana a ka lehulehu, kipaku ia mai la ka`u mau keiki mai ke kula mia, a ua i aku au ia laua, mai hilahila olua, oiai ke imi nei au i pono no ka lehulehu a no olua.

            Mahope iho, ua hele aku la o J. R. e noi dala uku kula i kona mau hoaloha, a loaa mai la na dala ho $27.90, a me ia iho la i hele hou ai na keiki i ke kula.

            Ina o na ouli keia o ke aloha aina, alaila, aole loa i lawa, oiai, o ke kauaka e olelo ana he aloha au I ka`u wahine a me na keiki, aole no ia he aloha ohana, elike pu me J. R., aole hiki ke uku i ka uku kula o kana mau keiki, oiai, he $20 no a oi iki. Nolaila, he aloha ole no i na keiki, a pela no i ka aina. He hilahila nui ko’u i keia keonimana o Nawaieha nei, i kona uwe mai i ka pilikia, he pilikia io anei? Aole, e ake ana e lulu hou aku ka poe ilihune, hilahila ole.

            KA THOS. CLARK HAIOLELO.

            Aole no ana mau ano nui, aka nae, ua uwe mai oia i ke aloha i ka aina, oiai, e huli aku ana la ilalo ke alo. Wahi ana: “Kau i ka moku no Lahaina, ma ke alahele e hiki aku ai i ka Moku o Kakuhihewa, a hiki aku makou ilaila, ike iho la i ka moku i hiki mai ai ka hewa, a hewa ai.” A mawaho ae o kela mau olelo, he mau mele, aole he mea waiwai nui e luna ai ka manao.

            KA J. KEALOALII HOI IMUA O KA LEHULEHU

            HE kuamuamu kea no nui o kana haiolelo, e like me he kanaka la aole i ku i ka awai o ka lunakini mamua, a ua liki mai I ke aloha aina, aole nae he mau kumu o ke aloha ana, he noho ohua no S. Kaleo, ka makuahonowai, eia ka ola iho la he aloha aina. Wahi hou ana: “Eia ke Aupuni Kuikawa me he huapilau la i palai ia a moa, aole he mea nana e ai.”

            He keu ka naaupo o ke kanaka i hoonaauao ia a hoi hou e ai i ka luai elike me ka ilio. Hele wale iho no me ka Moiwahine a puni ka Pae Aina, aohe niuniu i loaa.

            W. B. Keanu: “Aole e hala he mau anahulu elua mai keia la aku, e hoi hou ae ana o Liliu i ka noho.” He keu no hoi ka ike o Kulepe kela kakaolelo o ke au kahiko. Mahea iho la la ke alanui hele e hiki ai la? Ma ka pae loko ae paha o Iwilei a i ole ma Hamohamo ae paha.

            S. Kapu: “Aole au i ike i ka wehewehe ana i na ninau pili aupuni honua, ma ko apuni o ka lani ko’u maopopo. Penei ka olelo a ka @uke nui, E k@ malie oukou, a hiki i ka wa a ke Akua e kuhikuhi mai ai i alanui no oukou e hele ai.”

            Ua wehe mai ola i ka moolelo oiai o Moee e kai ana i ka lahui Iseraela i Kanaana, a hiki lakou ma ke awawa o Pihahirota, ike iho la ka Iseraela e make ana lakou, oiai eia na pali elus ma na aoao, he Kai Ila mamua, a o Parao mahope me na koa. Nolalla, uwe ka Iseraela ia Mose a huhu. Eia ka olelo: E ku malie, a loaa mai kea la e hele ai. A hoopakele ia iho la lakou ma ke Kai Ula.

            Hoolana: “Ina he kanaka hewa, e mihi; kanaka pono, like pu. Oiai ua hiki mai ka wa a ke Akua e hoopai mai ai i na alii o kakou, e like me na makua i na keiki kolohe, he hoopai no ka laau.”

            Rev. O. Nawahine: “He mahalo ko`u i na olelo a Keoni Rikikini a me Kamaki, oiai he mau olelo hoolana ia i ka manao. I ka wa i pa mai nei kela mau olelo i ko`u naau, aole loa au e poina iki ana a moe pu i ka opu o ka honua. E nana mai oukou i ka hana o keia au hou, ua moku ae nei ke poo o kuu keiki me ka maopopo ole o na kumu.”

            A ma la wahi, poina loa o Nawahine i ka olelo ae, no ka hoopunipuni o kahi keiki ka mea i pau ai.

            Hoopanee ka halawai me ka himeni a me ka pule a S. Kapu.

Kaahaaha o Niua.

 

Mahalo i ka Poe Kokua.

 

            Ma ko`u ike ana iho ma ka papa inoa o ka poe I haawi i ka lakou mau kokua i ka bana o Kalaupapa, aole au i ike iho i ka Inoa o J. E. Bush, J. Nawahi, a me na luna nui o ka Hui Aloha Aina, a me kekahi poe o ae e kukala leo nui nei he aloha i ka lahui, he oki loa no aohe lewalewa iho.

            He keu aku a ka hoopunipuni, mea ae no ke aloha i ka lahui aohe nae he haawi ae i wahi kokua.

            O ka poe e olelo ia nei aohe he aloha i ka lahui, na lakou i lulu ae nei a piha ka heluna. He aloha lahui anei ia? Ina aole hiki ia lakou ke kokua ma keia mau mea liilii, oki loa aku hoi na mea nui.

            Nolaila e nana mai ka lahui, owai la o lakou nei kai aloha i ka lahui?

Aloha Lahui.

Mei 11, 1893.

 

Na Makai o Lahaina.

            Ke kono ia nei ke aupuni e nana pono ae i na olelo o keia mau palapala kaawale elua malalo iho main a peni like ole mai, a oia keia:

            Lahaina, Mei 11.- Aloha oe:-O kekahi mau mea hou, oia no ka hooikaika ana o na wahine a kekahi mau makai ma ke kue hoohuiaina. Ke kau nein a hae aloha aina ma na umauma o kekahi mau makai. Aole anei keia he kipi i ke Aupuni Kuikawa? E wikimai oe apau ae lakou nei.

            Ke kakau ia nei na inoa o na keiki liilii a me na haumana kula, i aloha iho ai ke Komisina i ko lakou liilii a hoihoi ae i ka Moiwahine ma ka nohoalii, wahi a lakou nei, a o Lahaina ana paha auanei ka oi.

 

            Lahaina, Mei 11.-Aloha oe:- He mea hou paha keia aole paha. Ke nakinaki ia nei ka puanai o kekahi mau makai o Lahaina nei i ka lipine hae Hawaii aole makemake i ka hoohuiaina. Ka lakou mau wahine, ke huli mai nei i na kamalii e kakau i ko lakou mau inoa ma ko aloha aina.

 

Make na Lio ma Waimea, Hawaii.

            Ma na la mua o Aperila nei, a me na la hope o Maraki, o keia makahiki, 1893. Nui k aka make emoole o na lio ma Waimea nei, make ma ke kula, ma ken a kahuahale, make ma na halekaa, make ma ke alanui. O na lio kauo kaa, na lio hooholo, na lio hana pipi, na lio hana oihana, na lio ahiu laka ole, na lio maikai a momona, na lio wiwi, pau i ka make.

            He ma`I kupauaha keia, haalulu ke kino, a hina ilalo, kipaka, huki, lapuu, hi, a make koke no, pomaikai ke ike mua ia ka hoomaka ana o ka ma`I o kekahi poe lio laka, a ola no, aka. Ina aole i ike mua la ka ma`I ana, make no.

            O na lio make hoi, hele aku na puaa a ai i ko lakou mau heana, e mokaki ana, make iho la kekahi, a ola no hoi kekahi. Aole i ike ia ka make ana o na pipi I keia wa, a me na hoki, na hipa a me na kao, aku, o na lio wale uo keia e luku ia nei.

            O ke alanui kokoke keia e hele ai ma na wahi mamao, mama a ikaika i ka auamo i kona kahu. O ke kawa ia nana e huli ke ole o na kanaka o keia aina, ma na ano a pau, a loaa ke paiai a me kahi io pipi, ola keia aina hanai holoholona, ke luku ia nei nae e keia ma`i i maopopo ole kona ano.

            He ma`i lele anei keia? He ma`i pili anei maloko o kona kino, ka opu, ke akepaa, ka puuwai, ke akemama, kona koko? A pehea?

            Auhea ka Papa Ola? Auhea na kauka o na ma`i lele o na holoholona. Ua makemake ia na laau lanaau, a na kauka, a me ka Papa Ola e hoolaha ia ae ma ke akea, a e hoouna ia mai i na halo oihana waiho laau ma na apana pakahi a puni ka paeaina, me na rula o ka hana ana, i mea e pono ai ka lehulehu, no ke kuai aku ma kahi kokoke.

            Ke pahola nei kela ma`i luku i na lio ma Waimea nei, a ke hele nee aku nei, a mahea aku la?

            E ka Peresidena hanohano o ke Apuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina, ka Aha Hooko a me ka Aha Kuka o ke Apuni, e imi, a e kauoha ia ka Papa Ola e hana koke i na laau lapaau lio, a hoouna awiwi mai i na agena ma na apana, no ka pono o ka lehulehu no keia pilikia nui.

Aina Mauna.

Ka Paani Kinipopo Ekolu.

            Ua malama ia ka paani kinipopo ekolu o keia kau ma ke kahua o Makiki, i ka hora 330 auina la o ka Poaono i hala, e na puali Kamehameha a me Crescent, imua o kekahi anaina ohuohu i na poe makaikai. O ka hopena o keia paani ana, oia no ka hele okoa ana o Kamehameha mai ka hoomaka ana mai. Ua eleu maoli no na keiki Kamehameha o ka wae ana a kapena Mahuka a me ka hoonohonoho ana, a ua maamaalea maoli no i ka hahau keia puali. Nolaila, na Kamehameha ka eo a ua haule o Crescent i ka Poaono i hala. Eia malalo iho na puni a kela a me keia puali.

Kamehameha-5 1 0 1 0 2 0 0 1-10.

Crescent-0 0 0 0 0 4 0 0 1-5.

 

            No ka nui o na walaau a me na hana pono ole ma na kawa auau o Waikahalulu, ua hoonoho ia ka makai malaila i ka la Sabati aku nei, no ke kipaku aku i ka poe e hele ae ana ma ia wabi e kupinai ai.

 

Hoolaha Hou.

 

Hoolaha Hookapu Aina.

Ke papa a hookapu loa ia aku nei ka holo ana o na holoholona o ka poe e ae maluna o na aina hanai holoholona o`u ma piihonua a me ka hapa mauka o Humuula, Hilo, Hawaii, a ke kauoha ia aku nei e hoon@@ aku i na holoholona me ka hookaulua ole, a i ole, e hoopii ia no e like me ke kanawai.

J. T. Baker

 

Hoolaha a ka Lunahooponopono Waiwai.

O na poe a pau he mau koina ka lakou i ka waiwai o kekaha i mak@ o Walehu, Wailuku, Maui, Ko Hawaii Pae Aina, e hoouna koke mai me ua hoola kupono i hoohiki la imua o ka Notari o ka Lehulehu. I ka mea uona ka inoa malalo iho ka mea i hookohu ia i Lunahooponopono Waiwai no ka waiwai o ka mea I make maloko mai o na malama eono, a i ole ia o hoole mau loa ia aku no. O ka poe a pau i ale I ka waiwai o ka mea i make, e hookaa koke mai ma ka Manawa a mamua ae o ka pau ana o ka eono malama.

W. H. Daniels

Lunahoopouopono Waiwai o kekaha i make Wailuku, Maui. Oct. 23, 1892. 2414-6m

 

PAPA! PAPA!

Aia Ma Kahi o

Lewers & Cooke

(Lui Ma),

Ma ke kahua hema o Alanui Papu me Moi.

 

E Loaa No Na

PAPA NOUAIKI

O keia a me keia ano.

 

Na Pani Puka, na Puka Aniani, na Olepelepe, na Pou, na O`a, na Papa Hele, na Papu Ku, me na Papa Moe he nui loa.

A me na

Wai hoohinuhinu nani

O na ano a pau loa.

 

Na Balaki o na Ano he Nui Wale

            Ke hai ia aku nei oukou e na makamaka a pau, ua makaukau keia mau makamaka o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana no ka

 

Uku Haahaa Loa,

E uke ka mea e holo ana mawaena o Lana a me ka mea Kuai.

Hele Mai e Wae no Oukou iho.

2396-q

 

Hale hana Kopa o Honolulu.

Ua paa aenei ka Hale Hana Sopa Mahu Hou o ka poe no lakou na inoa malalo iho a ua makaukau lakou e hoolawa aku i ka poe piepiele i na

Kopa Maikai Loa Maoli

I hookomo ia iloko o na Pahu 100 paona mai ke 42 a 66 auka Kopa pakahi.

Ke hooia nei makou i ka oi o la Maikai o ka makou KOPA mamua o na Kopa o waho mai.

 

Ua kuni ia mawaho o ko makou mau Pahu me ka hoailona “HONOLULU SOAP CO.,” a e

Kuai ia e na halekaui liilii a Pau.

Hui hana kopa o Honolulu

M. W. McChasney & Sons, Na Egena.

 

Hoolaha @umau.

Kakela me Kuke

Ka-Halekuai-Nui

 

Waiwai Like Ole

 

Na mea

Hana Kamana a Pai

 

Na lako pili hao kukul@ hale, na kepa, na lei ilio, na kaulahao ilio, na pahi, na upa, na kope hulu, na Pai@@@@

Palau Lio

Na mea @@@@@, na au h@, na au kei kei, na kua bipi, na lei bipi, na kaulahao bipi, na uwea pa, na kaa palala, na mea piula, na ipuhao.

 

Makau me Aho Lawaia

Na iliwai, na kaula, na hulu pena, na pulumi, na pulumi, na pe@@, me ka aila, na kopa, na aila mahu, na pakekep@

Na pakeke hao, na kapu hao, na pauda, na kukaepele, na uwiki a me na ipukukui.

Mikini Humuhumu Kaulana

 

Wilcox & Gibbs, Hookahi Lopi.

Ka Remington, Elna Lopi.

A me na ukana he @@@ loa, o kela @@@ ino keia ano.

Kakela me Kuke

 

Ka ayer saseparila

 

Oia laau oi loa o ka maikai no na mai i hookumu la mai k@ koko ino mai. Ua oi loa ae hui, @ ka mea, o kona kahua i hookumu@@ ai o ka

Honodorusa Saseparila Oiaio

No ka mea, o ka LAU NA HELEHELE a me ua mea i pau i maa i ka hoohuihui ia, ola na laau oi loa o ka maikai, a no ka mea hoi ua ike ia ka waiwai @@ ma ka lapaau ana i na MA`I o ke KOKO-ua oi ka

 

Ayer Ssaseparila

Ma na mea a pau e hooikaika a e kukulu hou ai i ke kino i hoonawaliwali ia e ka ma`I a me ku eha.

            Ua hoonoono ia ka ai, ua hoopau ia ka ma`i o ka waihona hoowali ai, ua hooikaika ia ke Ake a me ka Puu Hoowali ai, a hoohana maikai ia na lala a pau o ke kino. Ua hookuke ia mai ke kino ae, ka laau make o ka alaala, ua hoola @ na eha, na puha, na rumatika, na maihehe, na huehue a me na ma`i ma ke poo kahe wale o ka hupe, a ma na wahi a pau ke hooia mai nei na Kauka alakai i ka maikai o keia laau.

Ke hoola nei ia hai, a e hoola no hoi ia oe.

No ke kunu a me kea nu o ka

Ayer Cherry Pactoral

Ka laau lapaau alakai o na ohana.

No ka Nalulu, ka lepopaa ka lena a me kekahi mau mea inoino e ae o ka opu, e lawe i ka

Ayer Huaale Cathartic

E makemakenui ia nei e ko kea o puni.

Hoomakaukauia e Kauka J. C. Ayer & Co., Lowell, Mas@kuseta.

 

Hollister & Co.

Na agena ma ka Pa@aina Hawaii