Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 20, 20 May 1893 — NA LETA. [ARTICLE]

NA LETA.

;JLoie o aakou n!Akcr.aie e i ke koikoi : na b*La no s.a i hoopuka ia aalalo o : ie;i e io naioii ra<?a ka'-eau.' Ke Kulana Aupum. j E Mk Lunahooponopon: I ka nana a hoouiaopopo aua i ke j kulana aupuni i keia mau la a me j ke kulana o ka hapa nui o na kaua|ka Hawaii, me he mea la, aole I ! miiopopo pouo i ka hapanui ke ku- ! lana aupuni o keia mau la. Ke iokahi nei ka hapanui o ua kauaka Hawali i ke kue i ka manao hoohui aina me Amerlka Huipula, a ia manawa hookahi ke ku uei no lakou i ke kulana hooponopouo anpuni o keia mauawa, ina peia, ua akaka, he maopopo ole maoli no ia lakou ke kulana o ke Aupuni i keia mauawa ke kumu oia meu. He uiea pono e hoomaopopo Ia e ua poe noonoo maikai a pau, o ke kahua u ku nei ko Aupuui i keia mauawa, oia no kela << Kuahaua i kukala ia ma ka la 17 o lanuan 1893 i hala aku la," oia kuahaua, oia no ke kumukanawai o ka aiua i keia wa, a ua paa hoi ua mea a pau e uoho ana iioko nei o ka aina i keia wa, mai ku Moiwahine Liliuokalani i hoopau ia a hiki aku i ke kanaka haahaa loa. A mamuli hol o ua |( kuahaua f ' la, ua akaka loa, o like me ka loihi » ko kakou noho ana me ka hoohui ole ia me Amerika Huipuia, pela iho la uo e mau ai ko kakou noho auu malaloo k<? Aupuni Kuikawa.

A eia hoi, o ke kumu kuo loa o un kanaka Hawaii i keia wa i ke aupuui e Uu nei, oia no ka hoopau ia o na kanaka Hawaii mal na oihana ae a me ko iakou leo ole hol iloko o ke kau ana i na kanawai o ka aina. Ina pela. auhea la ke ala e komo koke aku ai na kanaka Hawaii Iloko o na ninau hoopouonono aupuui? Ke hai nei au, o ka hoohui koke ia me Amerika Huipuia oia wale Iho la no ke ala kokoke loa e hiki aku ai kukou ia hopeua. lua o hoohui la kakou me Amerika Huipuia, alaiia, lie kuieana auanei ko kakou e kuka tti no na mea pili hoopouopono aupuni ana. Ina no paha i haneri a lausani paha mau nupepa Hawaii e like me Ka Leo a uie ka Holomua e noke mau ai i ka nuku a hailiili i kela a me keia la, a pela hoi i haneii, tausani a miliona paha kanaka e like me J. E. Buki e hele ai e haiolelo ma o a maauel e kue ana i ke ano liooponopono aupuni o keia wa, aohe no ia he mea e ko ai kela mauao iloko o o ka hapauui o na kanaka Hawail Nolaila, i keia manawa, he mea pono i na kanaka Hawaii ke hoomaopopo i keia wa a noouoo pono a ninau me ke akahele, heaha la ke ala maikai e hana ai i loaa aku ka lakou mea e inakemake nei. Ina no e ku like na kanaka naauao iloko o ka aina mai na loio & na poe naauao e ae a haawi i ko lakou mau noonoo maikai ma keia ninau, e hiki aku ana no lakou i ka liaina

hope loa oia hoi o ka hoohui aku me Amerika Huipuia keala kokoke loa e ko ai ko iakou makemake, aka nae, he mea kahaha loa ke uana aku, o na 1010 Hawaii naauao ke alakai nei i na kanaka Hawaii ma ke ala e ko koke ai ko lakou mau makemake. Malia paha, ua ike no kela poe loio a me na poe naauao e ae i ka oiaio o keia mau hoakaka ana, aka, malia, he mau hana akamai a apuhi wale no keia a lakou e liana nei, maiia, ua ike uo lakou e hoohui ia attu ana no kakou me Amerika Hnipuia, nolaila, mahope oia hoohui ana, e ioaa ana i na mea a pau ka iuana e koho I na iuna aupuni, a ia wu e leie mai ana keia poe e kue nei j ka hoohui aina me Amerika Huip'uia ma ke ano i mau moho hoio I una aupuni, alaila ia manawa e law ro<u auanei lakou ī ko lakou mau ieulana kue i ka hoohui aina i keia tnanawa i mau maunu e loan mahuahua ui ia lakou na baiota no na oihaoa a lakou e holo ana. Ke oielo nei au i keia manawa ina oia na maoao iloko o kekahi o na poo naaaao e aiakai nei, alalla, he mau aiakai kue loa maoli kela i ka pono maoli o na kanaka Hawaii. Malia pahu, ua komo no iloko o i na kanaka Hawaii a pau he manao kue no ua haoa i haua ia mai lanuari 17 mai a hiki i keia la, aka, aole ia he kumu e alakai ia ai kakou o hana uku i kekahi hana e loaa koko ole ai ia kakou ko kakou mea i makemake ai, ke kukala nei ka poe kuo i ka hoohui ana, 4< o na poe makemake i ka hoohui aina, he poo aloha ole iakou i ka aina," a pela ,vale aku, a ke pai mai nei hoi ia U&ou iho i ke "Aloha Aina" a pt*la wale aku.

O ia mau olelo, ho mau oieio aoie ma iioko mai o na puuwai me ka oiai o, aka he mau oleio waie no e hoii ;e ana ia lakou iho i mahalo ia mai e ka iehulohu.

E hoi hou kakou i hope, a e nana aku » na hana t hana ia ma ka ia 14 o lat man 1893j ke ae Uko nei na aoao eiua, ma ia la, ua hoao ka Moi-

wihlne,! pau c kukal.t i kumukaua* wai hou; he kue aaa hoi ia i kana hoohiki i kona \vn i poui i\ ai ola i Moiwahioe; a he uhaki aua hoi ia i kana aelike me ka lahui. Ke oleio nei ka poe e kakoo noi i ka aaio oka Moiwahioe, aole ia i hewa, no ka inea, aole i hooko ma* oli ia ia uianno ana; aua kukala mai hoi oia ua hoopau oia I kona mauao aua v hana pela. Ke uaaa kakou i ua uiea e pili ana i na kauawai ona lahui o kc ao nei, e ike auauei kakou i keia rula paa o ua iahui. "1 ka \vu aua moi i kue ai iua rula i>aa oka noho ana, ia uianawa, ua haawi aku ia i ua makaainaua ho kumu kupouo na iakou e manao »i. ua kaawaīe iakou tn»i na kanawni ae o ka aina. n E uana Kent I>ook I, a«>ao 20. Malalo r.o o ia kuiini, i iokahi ai na uiakaainana o Pelekano i iiui pu iuo ke Keiklaiii o Aiani a kipaku ai ia Kimo II mai ka nohoaiii aku o Polekane. O ia iiiau haua a 11:1 makaainaua 0 Pelekane, ua «pono ia a hiki inai 1 keia la. Ina ua apono ia ia mau liana aua a ia lahui, peluui hoi e ahewa ia ai na hana ana a ua makaainaua o uoho ana ma Hawaii, i ko iakou hoao aua o ao aku i na poe o noho aiii ana ma Hawaii nei ? O n» moi e noho aua ma ka nohoaiii ? aole i oi aku ko iakou mana mamua o ke kumukauawai a lakou i hoohiki ai. Nolaila, ua maopopo lea, mamuil o ko ka Moiwahino i pau hoao ana e kukaia i Kumukunawai Hou; mu ia kumu wale uo me ku mum ole I na mea o ae, ua iawa ia o apouo ai uo kona hoopau ia ana mal ka nohoalii aku.

I keiu wa, ke ulu imil nel ka niuau no ka hoihoi hou iu oka moi ma ka nohoaiii. Ina o manao ia ua loaa i na makaninnna ko kumu kupono o hoopau ai iaia mai ka nohoalii aku mamuii o kana mau hana o ka ia M o lanuai i 1893, ulaila auhea la na kumu c munao ia ai ho mea pono o hoihoi hou ia oia ma ka nohohlii ?

lua paha o muuuo ia au na kauuka Hawaii e hoihoi hou iaia rua ku nohoalii, ko olelo neiau he moeuha□e pulaualelo lon ia; ahe mea makehewa hoi i na kanaka Hawaii ke hoao e hana ia hana, uo ka mea, ma ka hopena, o lakou no ko poiuo ana; a he oiea pono i na kanaka Hawaii ke hooraaopopo pouo i ka hopeua o na hana a lakou e mauao ai o haoa aku, mamua o ka hoao ana e hann aku, Ke mauao nei kekahi poo, na ke Aupuni o Amenka e hoihoi hou ao i ka Moiwahiue ma ka nohoalii; ke olelo nei au he manao kuhihowa ioa kela.

Ma ko kanawai o nalahul, ke oluloia nei penei, "Ua like no ko kuiana o na lahui me ko lakou ano noho aupunl ana, me ka nana ole ia no ka nui a ikaika o kekahi aupuni, a i ka uuku a nawaiiwali paha o kc* kahi aupuoi, nolaila, na keia a iue keia e hoopouopono i ko auo o ko lakou uoiio aupuni ana e like mo ka iakou i manuo ai ho pono, a aohe hoi he kuieana iki o kekahi aupuni e aku e hele mai ai a kuhikuhi mai i ke ano noho aupuul ana o kekahi aupuni ma na meapili kuloko." E nana Kent Buke I, aoao iil. Ina pela, aohe kuieana lki oke aupunl o Amerika e hele mal ai a olelo mal a kauoha mai ai paha ia kakou e hoihoi hou i ka Moiwahiae ma ka nohoaiii. Nolaila, rua keia mau hoakaka ana, uu akaka loa, mamuli o ua mea i hana in, ua ku i ko kanawai ke kipaku ia ana o ka Moiwahine mai ka uohoaiii ae; a aohe hoi he ala e holhoi hou ia ae ai oia; a he mea hoopau manawa iwaena o ka iehulehu ka manao ana, e hoihoi hou ia ae aua ka Moiwahioe ma ka nohoalii; me he mea la, ua nalohla ioa ia hanohaoo inai a ialaae; o ii&e me ka nalowaie ana o ka hanohano o ke aupuni o Babulona mai a Belehnzara ae. Nolnila ma ka nooooo uui auu i keia ninau, Kc Kulana Aupuni, he mea pono la kakou ke ike iea i keia mea. 0 ka noho aupuni aua o Hawaii uei malalo o ka noho ana Moi, ua pau ioa ia. A ma kela heiu aku, e nana aku kakou no ke kulana aupuni e holomua ai kakou. [Aoie i pau.J 1 ka hora 4:80 o ke ahiahl Baha(i uei, Mei 14, ma Apua, Honolulu nei, ua lawe aku ka make ia Fred Wilhelm, ke kupakako o ka mokuahi Alikahala, ike 33 mau makahiki a me 7 mau malama o kona ola ana. Ika Poalua o kela hebedoma aku nel, u& holo aku n<» oia i Kauai ma kana bnua mau, aka, ika Poa. kolu ae, ua loohia oia ika mai. Ua hoihoi e ia mai oia I Honolulu nei ma ka Waialeaie oka Poaono aku nei me ka mal. Oiai, ua iapaau ia oia, aka, ua oi aku ka mai imua o ka mea hiki ke hoopakele. Ua waiho iho mahope nei, he wahioe a he mau keiki ekoiu a me kona makuahlue aia i Hilo.