Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 22, 3 June 1893 — Page 4
| This text was transcribed by: | Jean Howard |
| This work is dedicated to: | Alan Iwasaki |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
NE
Ko Hawaii Paeaina i Huiia
---
Ne ka Makahiki $2.00
Ne Eono Makina 1.00
Kuike ka Rula
HOOPUKAIA E KA
HAWAIIAN GAZETTE CO.
H.M. WHITNEY, Luna Nui
J.C. kawainui, Luna Hooponopono
No Honolulu, Oahu, Lakou a pau.
POAONO IUNE 3, 1893
Ke Kulana o ke Ahahui Hoohuiaina o Kona Hema, Hawaii
Ua hoomakaia ka hoolala ana o keia Hui ma ka la 6 o Mei, 1893, mahope iho o ka loaa ana mai o kekahi mau rula, mai ka hui poo ma Honolulu, a malalo o keia mau rula, ua kahea ae o Thos. H. Wright a me Wm. J. Wright, he halawai o na poe naauao a me kuonoono o keia apana, no ke kukulu ana i hui hoohuiaina, a malalo o ia kahea, ua akoakoa ae na keonimana he lehulehu ma ke keena oihana o Mr. T. K.R. Amaru, kukulu ia ka hui a koho pono ia kona mau luna, nui, penei: S.M. Kekoa, Peresidena; Thos. H. Wright, David Kahaulelio a me Thos. N. Haae, na Hope Peresidena, T. K. R. Amaru, Puuku, Wm, J. Wright Kakauolelo nui. Zakaio D. Naahielua, hope; G.W. Walau, Jno. Kauwe, Hoopii a me Jno. Ahu, na hoa o ka papa aiakai.
A mahope iho o ka hoonoho pakahi ia ana o na keonimana ma ko lakou mau kulana kaokoa, ua hoomalu mai ka Peresidena, a ua lawelawe koko ia ka hana ma o ka noonoo ana i na kumu e holomua ai ke kulana o ka hui, a ma ka hooholoia ana, ua kohoia he mau komite, na lakou e lawe aku na palapala kakau inoa a puni ka apana o Kona-hema, a ua koho pu ia hoi i mau haiolelo no ka la 11 e hiki mai ana, eia na inoa o na poe haiolelo o ka la, S.M. Kekoa, Thos. Wright, Wm. Wright G.B. Meheula, D. Kahaulelio a me ka makua (i W.Walau, malalo o na kumuhana pakahi no na pomaikai e loaa ana ia kakou a me ko kakou aupuni malalo o ka hoohui ana me ke aupouni pookeia loa o Amerika Huipuia, a mahope o ka lawelawe ia ana o na hana maa mau i na ahahui, ua hoopanee ka hui a noho hou ma ka Poakahi la 8.
Noho hou ka hui ma ia la malalo o na rula, a kauohaia na komite palapala, e hoike mai i ka lakou hana, a ma ka hookuku ana, ua ike ia he 33 ka nui o na inoa i loaa i na komite. He poe wale no i kupono i ke koho balota, ua mahalo ia aku la ka hana a na komite, a haawi hou la aku la i manawa no lakou a hiki i ka Poaha la 11. Hoopanee ka hui a noho hou ma ia la, mahope iho o ka pau ana o na haiolelo.
Na haiolelo o ka la 11, Mei 1893, e poina ole ai na makaainana o ka apana o Kona Hema. Ma ka hora 1 p.m. ua akoakoa nui ae la na kanaka ma ka hale hooluolu ma Hookena, a ua ioheia na leo kalahea o na makaainana e kahea ana o hoomaka na haiolelo i ka lakou mau hana, a mamuli o ia kahea, ua kohoia o Mr. Lazaro i lunahoomalu, a na ka lunahoomalu i kahea mai na inoa o ka poe halolelo, a o S.M. Kekoa ka mua. O ke ano nui o kana haiolelo, oia hoi, No ke Aloha Aina Oiaio, a ma kana mau alakai naauao, ua hoike mai ula, o ke aloha oiaio i ka aina, oia no ke aloha i hui pu ia me ka hana, a o ua aloha la, ola no ka hoohui ana aku i ko kakou aupuni nawaliwali a ilihune hoi me Amerika, ke aupuni pookela ma ka naauao, ka waiwai a me ka waiwai e hoopomaikai ia kakou lahui, ko kakou aupuni, a e pale aku hoi i na hoohalua ana a pau maluna o kakou mai kekahi mau aupuni nui okoa ae o makaleho mai nei ia kakou. Aole e ke aloha lehelehe, ke aloha io maoli, e like me ka ka hui aloha aina o haawi mai nei. A o D.K. Meheula ka lua nana i hue pau mai ke kulana aupouni Moi a me na popopo a pau, oiai ke aupuni moi e noho mana ana, a hoike mai la oia o ka hoohui aina wale no ka puuonua, o pakele ai kakou mai ke komo hou ana aku iloko a ka palahe loa.
O Thos. H. Wright ke kolu, a naua i huepau mai na pomaikai e loaa ana ia kakou malalo o ka hoohui aina mo Amerika, a ua hoike mai oia o ka la e lilo ai kakou i mahele no Amerika, oia auanei ka la hauoli loa no ua kanka Hawaii, a o ua la ia, ua like ia me kekahi hawai i hoomoe ia mai kekahi loa wai nui e holo ana maluna o kekahi kula panoa, pela auanei e holo ai ka wai maluna iho o ua aina la, a nui na waiwai e loaa mai i ua aina la, e like la me kela hawai e moe ia a hiki i Kulaokamaomao, a pela i hooliloia ai ia aina panoa i mea waiwai nui, a pela no auanei kela hoohui aina, eia auanei ka hawai nana e hali mai na pomaikai he nui loa mailoko mai o Amerika a komo i Hawaii nei, a o ke ola no ia o ko kakou huue.
O.W. Wright, ka eba nana i hoike piha mai na pomaikai e loaa ana malalo o ka oihana kalepa a me mikiaia, ua hoikeike mai oia i ke kulana o keia mau oihana, mamua aku o ke Kuikahi Panailike, no ka nui o na poino i loaa i ka poe kalepa a me na mahiko, aka, i ka holo ana o ke kuikahi, ua aia mai ia mau hana, ua nui ua waiwai i puka aku iwahi, an nui hoi na waiwai i komo mai i paumi aku i ko keia wa kuikahi ole, ua nui ka hana i loaa i na limahana @ nui ke dala iloke o ka aina, nui pu na loaa o ke aupuni, a ua hooia mai oia, ina na loaa keia mau pomaikai ia kakou, oiai, he wahi kuikahi wale iho no, aiaila, aole anei e oi pahaneri aku na pomaikai e loaa mai ana ia kakou, ina kakou e lilo maoli aku ana i lala no ua aupuni la. Ua hoike mai oia he mau huahelu mahuahua o keia a me keia ano, a komo loa aku iloko o na Miliona. O.D. Kahaulelio ka lima, ua koku ikaika mai oia maluna o ke kumuhana aloha oiaio i ka aina a kauoha ikaika mai la, o ka hoohui aina ka mole oiaio o ke aloha, a ma ka pau ana o kana halolelo, ua ku mai o G.W. Waiau ka mea haiolelo hope loa, naua i huepau mai na mea e pili ana i ka ka hoomana hoonaauao ana, mai ka wa a Amerika i hoouna mua mai ai i kona mau misionari ahiki wale i keia la, ka pono a me na pomaikai i loaa ia kakou malalo o ia hana a Amerika, a nolaila, ua hiki mai ka wa a ke Akua e alakai ai ia kakou a hoohui me Amerika, noiaila, e kona makemake ke hana ia aole o ko ke kanaka.
Ua hooloheia na haiolelo ma ka maluhia a me ke ohohia ia a hiki wale i ka pau ana o ka lakou. Ua noi mai la o D.H. Nahinu e ha@olelo oia, aka, ua ku ae o Panikaia, Kamaka, a me C.W.P. Kaeo a noi like mai la o lakou ke hoolohe ia, a ua nui ka hoopaapaa iwaena iho o lakou, a o ka hope, ua nele like lakou i ke kuleana haiolelo ole, oiai, ua uluaoa ke anaina a pau nui aku la i ka hoi. O keia poe haiolelo, aia lakou ma ka aoao aloha aina me he mea la, no ko lakou haalele ana i na rula o na keonimana naauao, nolaila, ua haunaele ke anaina a ua hoolohe ole ia ka lakou mau olelo.
No ka nui loa o ka olioli o na kanaka i na kumuhana hoohui aina ua hele nui ne lakou e kakauinoa i na palapala hoohui aina, a ua pih he hookahi haneri a oi na inoa i paa, a aole no i laua aku ka poe makemake i ke kakauinoa, aka, no ka piha e o na pepa, nolaila, ua kali ia a loaa mai na pepa hou. Nolaila, ke holomua nei o Kona Hema ma ka hoohui aina, a he mea kupaianaha no hoi, iloko o keia mau inoa lehulehu, aole paha i piha ka umi poe o na aina e, o na kanaka Hawaii ponoi wale no kai kakau, a he poe kupono wale no i ke koho balota, nole hoi o like me ka ka poe aloha aina kea hapuku i na wahine a me na pepe, me ka noonoo ole ae i ke kulaua naauao o na hoa o ka aha Senate o Amerika, oia hoi, aole lakou e ae ana e komo pu na wahine a me na kamalii iloko o na hooponopono aupuni o na aina naauao.
E hoopuka ia aku ana kekahi mau haiolelo ma kou mau kolamu, no keia mua koke iho, i mea e hoomalama aku ai i na poe e noho nei iloko o ke kuhihewa.
W.J. WRIGHT, Kakauolelo H.H.A. Kona-hema
Hului pau o Kamehameha
Ua hului pau aku no o Kamehameha i ka eo o ka hookelakela kinipopo me ka Hawaii ma ke kahua o Makiki i ka auina la Poaono i hala, ma o ka loaa ana la i ka puali e hea nei ma ka inoa o ka Na’i Aupuni he 9 mau puni, a ia Hawaii he 7 mau puni
Ku mai ka mokuahi Gaelic
Ua hekau mai ma ka nuku o Mamala i ka auina la poakahi aku nei i hala, ke mokuahi “Gaelic” mai Kina a me Iapana mai ma kona alaholo no Kapalakiko. Ua lawe mai oia no Honolulu nei, ia 129 mau ohu oneki a me 100 mau tona ukana. Aole i komo loa mai keia mokuahi iloko nei o Kou.
Mawaena o na ohua hanohano o keia mokuahi, he Keikialii Inia, me na ukali a me na aipuupuu. Ua makemake lakou e holo e makaikai i ka lua o Pele, aka no ke akaka ole o ka manawa holo o na mokuahi kuloko e halawai ai me na mokuahi mai Iapana mai, a e apa loa ana, nolaila e holo loa aku ana no lakou, aole e hookaulua ana.
Ma ka hora 11 awakea Poakolu mai, ua holo loa aku keia mokuahi no Kapalakiko.
NA LETA
(Aole o makou makemake e lawe i ke koikoi o na hala no na manao i hoopuka ia malalo o keia poo e ko makou poe mea kakau.)
Aole he Oiaio
E MR. LUNAHOOPONOPONO, Aloha oe:
Ma ke KUOKOA puka la, o ka la 25 o Mei nei, ua ike ia iho kekahi manao e pili ana i ka “hui Hawaii Aloha Aina” ma ka leia a “Na Waieha.” Nolaila, ua kauoha ia mai au e ka Aha Kuwaena o ka Hui Hawaii Aloha Aina, e hoike aku oe ma kau nupepe, aohe he oialo ua komo pu aku Ka Hui Hawaii Aloha Aina iloko o na hoopaa ana, ma na mea e pili ana i kela mau pepa kakau inoa, i hoopuka ia e kekahi poe, no ke noi ana aku i keia Aupuni Kuikawa, e ne mai e koho balota ia ka ninau Hoohui Aina, a aole no hoi i hoopaa pu me ka Ahahui Pono Kivila no ia hana.
O ka hana a ka “hui Hawaii Aloha Aina,” aia ia iloko o ka lima o Amerika ma o kona Komisina la, a ke kali nei ka Hui Hawaii Aloha Aina, no ka Olelo Hooholo, mamuli o kana noi, e hoopuka ia mai ana e ke Aupuni o Amerika.
Me ka mahalo, JAS. K. KAULIA,
Kakauolelo nui o ka Hui Hawaii Aloha Aina
Honolulu, Mei 26, 1893
(Ua lohe mai makou ke piepiele ia nei ka inoa o ke oukou Hui ma Kohala, Waihee a me Wailuku, nolaila, aole he mea e hoole mai ana i ka oiaio o keia me ka hoopaapaa ole. L.H.)
He Moolelo Hawaii
MOKUNA VIII
NO KA OIHANA LAAPAU A ME NA KAHUNA
He like ole ka oihana lapaau a na kahuna. I O na kahuna hoopai a a hoohanau keiki, 2 o na kahuna paaoaok ea ookoholua a pela aku; 3 haha, alawa maka, ike lihilihi; 4 kuni, anaana, lawe maunu a pela aku; 5 hoonohonoho akua.
Aole like na laau; he elua mau papa i kaumaha loa ke kiina laau ana, oia ka 3 a me ka 4, or kekahi mau laau ae, he mau wahi laau no ka lakou i ka pola o ka malok aia ma na olelo wehewehe e maopopo ai na kulana mai a me na kulana laau a me ka lapaau ana.
O ke kahuna hoohapai a hoohanau keiki. He nui na ano e hoohapai ia ai na keiki opu pa, o ka mua, o na kahuna o ka moo o Ku, Lono a me Kane. O ka lua, o na kahuna lau nahelehele e Ku a me Hina, a aole nae e loaa me ka mohai ole, a aole no e loaa ma ko hai makemake onoonou maik aia wale no ma ka
Makemake oiaio o ke kane a me ka wahine, me ka hemolele o ko laua mana, alaila ka, loaa iho la ke keiki, a he keiki okoa ke keiki i loaa ma ka waha a ma ka wanana.
Ua oleloia, o ke keiki i loaa ma ka wanana, aole ia he keiki na ke kanaka, aka, na ka mana o na aumakua, a no laila i kuwili ai ka poe kahiko a i ulu nui ai keia lahui kanaka a kawowo ia wa, a pela i oleloia ai, “hua, kawowo, laha lakou, he loawa, he lauhue, he ipu awa ka lahui i keia wa.”
No ka hoohanau keiki ana. I ka hapai ana a hiki i ka walu o na ku, alaila, kii ka hoopahee, oia na laau wale pahee i maa mau, ka mamaki palaholo, kikawai-o, hau, palau; alaila, hoohainu apu pinepine, i pahee a eha ole ke hanua; i kahi poe, eiwa no ku, o ka hanau no ia me ka maikai.
O kekahi, mamua ae o ka homo ana o ka inaina, hoohainu ke kahuna i ka laau hoohanau, a i ka hanau aka, ili aku la ke kuakoko i ke kahuna, a home ke keiki me ka eha kuakoko ole o ka wahine hanau.
He lehulehu loa ke ano o na apu hoohapai a hoohanau keiki. O ku ka aumakua kane o Hina ka aumakua wahine, he hooulu kanaka laau, ke pololei ka hana ana, a ua pili nui ka manao o ka poe kahiki ia laua, no ka hoohapai a hoohanau i na opu pa.
Na Kahuna lapaau paaoao. He poe akamai lakou i ka nana ana i na keiki hou a me na makua o ke keiki, ke kumu i pili mai ai ka mai paaoao i ke keiki. Ina ma o ka makuahine la, alaila, iaia no e hanai ai ka laau paaoao, a ola wlae no ke keiki. O na mai paaoao ikea nui la i ka wa liilii, oia ka ohemo, ka opu lauoho, ka papakii, ka napele manawa, a nui aku. Ina pau ole keia mai paaoao i ka wa kamalii, e hoea mai auanei na mai ano ino loa i ka wa e oo ai ke kino, oia hoi ka ninole, hokii, nae, hano, ohemo, pehu, ohao, a me na mai ano ino e ae he nui wale, e pili ana i ke paaoao a me ka waiopua, ukakai a papaa kaina wawae. Elua mau mai ikaika maa mau i na keiki i ka wa opiopio mai na makua a kupuna loa mai, o ke paaoao a me ka ea. Elua ano o ka ea, o ka ea mahani a me ka ea hoike.
O ka ea mahani, oia ka ea huna, aole e ike ia i ka wa kamalii, ina makaala pono le ia i ka wa kamalii a oo ke kino, e wawahi mai auanei ka ea huna i kona kua wawaka, lilo i pala, kaokao, alaala, puhi kaokao kuapuhi, kuaoiwi, kuanakaka, a me na mai ino e ae i pau ole i ka wa kamalii, a o ka ea ka mai nana e hookipa i na mai malihini, ke kaokao, pala a mai lepera.
Na laau o ka ea. He nui na laau kupono no ka ea; i ka wa opiopio o ka mai ea, e opiopio no ka lapaau ana. Ua pili ka mai ea i ka wa opiopio o ko kino, a ua pili no i ka wa oo ke lele ole ke kumu o ka ea i ka wa kamalii. E pau ana ke kileo i ka ai ia, e huai ana ka ea i ke poo, a i ka maka, ka ihu, a me ke kino a pau ke lele ole ka ea i ka wa opio, nolaila, mai ke poo huai, ka ihu ole ka maka eha, ka hoopilou, ke poo lehu, ka alaala, ka umauma naha, ke puhi kaokao, a i ka wa e poi aku ai i ka laau ea, aole e ola, ua hala ka wa pono. E like me ka awaawa o ka ea e make ai ke kanaka iaia, pela no ka pepehi ana o ka ea i ka lahui kanaka i keia manawa, me ka hui pu ana mai me na mai malihini awaawa.
Ka laau apu ea. O ka limu Kalemakapii, aia ma na wahi wai pahihi, a i limua mau i ka wai, a waipuna paha, a ma na kahawai nui no i kahi wa, a ulu no i na kuauna loi i ka wa ua. He pua lenalena a polu kekahi a keokeo kekahi, hana a nui kupono, me ekolu kauna ahuawa muo opiopio, o ka Ea, a me ka ana i wa’u ia a aeae. O na muo ahuwa e kui a wali, a hui na mea a pau iloko o ka mauu ahuawa hou i ki ia a wali, a e mahele i elua wahi lai a kunu i ke ahi a moa, e pulehu pu i wahi uala.
A i ka moa ana, o ka mahu o ka wahi mua, e hookololio aku ma ka maka, a ma ka ihu a me ka waha o ke keiki, e omomo ae i ka wai o ka wahi a pu-a aku i ke keiki me kahi mana uala aku, a pela no ka lua o ka wahi. Elima hana ana, kakahiaka, ahiahi, a e pau no ka ea huna, ka ea kakua, ka ea mahani a me ka ea wahi, a ea hoike. Ina no ke kanaka makua, he hana apu ka pono loa, oia ka hana kupele me ka poi uala, a e hoolile ma ka inu ti ana i ke ahiahi a me ke kakahiaka o na wa a pau. Eia kekahi mau laau. O ka papaa ohia, o ka epuu maia iholena, o ka mole uhaloa, alaaiapuloa, a nui aku; no ka ea palokoa keia mau laau, a pela ma ka waha, a palaho paha me ka eha eha o ka puu, o ka hoolaoia a o ke kale paha; o ke kohu kukui he mea kaomiia i ka ea, a e manoanoa ai ka waha.
O ka oo koholua kekahi laau kupono no ka poe opiopio. O na keiki i pili i ka mai paaoao he muhee pulewa, a muhee makoko ke ano o ke keiki, a ua ku i ka omino a me ka alalehe, nolaila mai ka puupuu o ke poo, papaa ku ka manawa, no ke paaoao mai keia, elua no manawa e oo ai o ka pau no ia i ka nalowale.
O ka hoonaha ana i ka manawa kekahi mea e pono ai. Ina paa ka manawa, he kumu ia e pii ikaika mai ai ke wela, he puniu paa ia, alaila, e pai mau i ka manawa ma ka hoopulu mau ana i ka waiu, me ka olena a me ka lau i, i ole e nawaliwali pinepine ke keiki.
Kekahi mau mai paaoao me na laau. O ka muhee, muheepulewa, muheemakoko, muheekea, muheepapakii, aia iloko o keia mau kulana a me na loiaa o ke ano o na keiki i ku i na mai paaoao, he haalele makua, he opu lauoho, he omino, he alaleha. No ke ano kuuna mai kekahi mai na kupuna mai, a i na makua a hoea i na keiki; no keia mau ano mai no hoi ka lolo, ka hano, ka makapo, ka lolo kaa. He mau kulana mai nui ke paaoao a me ka ea, o ke kupele no ka iaau kupono loa no keia mau ano mai, he poi uala a kale paha, o ka wai o na laau paaoao i kui ia ka wai e hoowali ai, ua ke kahuna no e nana i na laau paaoao kupono, e like me ke ano o ke paaoao i ike ia, alaila, ai mau a hoonaha, a ai aku i ka muo a me ka lau.
Ma na makua e hanai ai, a ma ka waiu o ka makuahine e komo ai ka laau paaoao i ke keiki, ina he muo, lau, a hua, e puka no ia iwaho ma ka lepo o ke keiki, a o ka hoike oiaio no ia, ua pau ke paaoao, a ua pau pu hoi ka wili pu ana o ka lena, ka pakalea a me ka wekaweka o ka lepo. A ina pala ka waha a pii ka wela i ke poo, e hoohui i ka laau ea; ua olelo ia, he kane ka ea a he wahine ke paaoao, a ua hui pu laua malalo kekahi a maluna kekahi, a he mea pono ke pale ia laua.
O ka papa laau paaoao, mai ke kai a ka piko o na mauna ka ohi ana, a eia kekahi mau laau i maa mau. O ka makou ke kilohana o na laau paaoao, mai kona muo a ka mole, he kupele a ai maoli i huiia i ka poi uala. O ka pua kookoolau, mai kona muo a hiki i kona mole, kupele a ai maloo a inu ti; ka liko lehu; ka pua aloalo, ka pua kakio, ka pua ilima, ka oua hala, uleule ahala, ka pua o kanaka maikai, ka pua auhuhu, ka pa hekili, ka pa makani, ka laukahi, ka poe a pala kolo, ka makolokolo, ka pa’uohilaka ka liko ohia, ka liko a me ka hualewa, ke kanawao a me kona hua a pau, ka iliau, ka hinahina, ka limu ekaha o ke kuahiwi, o ka ea, ka ane, ka ekaha ku moana, ka popolo me kona hua, ka puili, ka mohihi me kona pua, ka li@@uomakiki me pua, o ka hinahina ku mauna me kona pua, o kaubako, o ke pulihilihi me kona pua, o ka walu a me ka niho, o ka lehu a me ka iauoho, ua pili ia no ke paaoao opu lauoho, a he nui aku na laau i koe, o ka oo koholua kekahi i pau ka ohemo, ka omino, ka alaleha, a me na mai puupuu kunakuna, meeau a papaaulu o ke keiki.
E like me ke ano o ke paaoao, pela no ke ano o ka hanai ana i na laau paaoao, aole pono ke hanai wale, oiai, aole i like ke ano o na paaoao, pela no ka mai ea a me na ano mai e ae a pau, o ka ike lihilihi ka ike alwa, a me ka ike haha, oia na ike i hilinaiia a i kupono no ke kahuna paaoao, a me ka mai ea.
Ka papa kahuna haha. O keia ka papa kahuna o Lonopuha, o ke poo o keia papa kahuna, o Kamakanuiahailono, o ka maka mua o ka maka mua o ka hoike ana o kona ike, mamuli o kona lapaau ana ia Lono, he alii no Kau, Hawaii. Na Lono iho no i pahu i kona wawae i ka oo, a puka malalo, aole hoi i maopopo ke kumu o ia hana ana, kii aku o Kamakanuiahailono i ka popolo, a nini iho la i ka wawae o Lono a ola ae la, e like me mamua, a hahai o Lono iaia, a no me ia i ka oihana lapaau, a lilo oia i poo mua no ka oihana kahuna haha, a he poo aumakua hoi, a kapaia o Lonopuha.
Aole i pau.
He elima aenei makahiki o ke kapili ia ana o kekahi wahi moku kiakahi ma Hilo e Mr. Wm. Baum, mai loko mai o na wahi dala e hana aku ai a loaa, alaila kapili aku ana. A ma ka la 17 aku nei o Mei, akahi no a hoolana ia i ke kai. O kona loa, he 35 kapuai 3 iniha; laula, 10 kapuai 8 iniha; hohonu, 4 kapuai. He 30 mau tona kona nui.
Ke makemake nei o Mr. Albert Favorite o Arkansas City, Kan., e haawi aku i ka pomaikai i ko makou poe makamaka heluhelu i kona ike i na mea e pili ana i na ma’i anu. Penei kana olelo: “Ma ke kau kupulau ia hala iho nei, ua loaa iho ia au i ka ma’i anu a ua ano kuonoono loa ka ma’i ma kuu ke mama; a aohe hoi i ano ola pono ae, ua loaa hou iho ia au ia ano ma’i hookahi me ka hoonawaliwali ana ia’u a hala wale ke kau makalii, a i ka haalele ana mai o ke anu, he kunu paakiki ka mea nana e hoomailo ana ia’u a’u hoi i manao iho ai aole loa la au e ola iki ana. He umikumamaha makahiki i hala ae nei, ua hoao no au i ka laau kunu a Chamberlain me ka holopono, nolaila, ua manao iho la au e hoao hou. Aole i pau he hookahi omole, ua haalele koke mai la ke kunu ia’u, a aole loa hoi au i hoopilikia hou ia mai e ke kunu me ke anu. Ua hooia aku au i kahi poe, a ke mahalo nui ne lakou.” He 50 keneta o ka omole e e kuai ia ma kahi o BENSON SMITH & CO., Agena ma na Pae Aina Hawaii. 2425 – 4t
KULA SABATI
Iune 18. Ke Aupuni a ka Haku. Malaki 3:1-12
A IA hoi, e hooana auanei au i ko’u elele. Nana e hoomakaukau i ke alanui imua o’u:
A e hikiwawe mai ananei ka Haku a oukou e imi nei, iloko o kona lu@kini, Oia ka elele o ka berita, o ka mea a oukou e makemake nei. Ea, e hele mai ana ia, wahi a Iehova o na kau.
2. Aka, owai ke hoomanawanui i ka la o kona hiki ana mai? Owai hoi ke kupaa i kona ike ia ana? No ka mea, e like auanei ia me ke ahi o ka mea hoohehee. A me ke sopa o ka mea hoomaemae:
3. A noho ia he mea hoohehee a me ka hoomaemae i ke dala; A e huikala ia i na keiki a Levi, A e hoomaemae oia ia lakou e like me ke gula a me ke dala, I mohai aku ai lakou i ka mohai pono na Iehova.
4. Alaila, e maliu ia mai ai o Iehova i ka mohai ana a ka Iuda a me ko Ierusalema, E like me ia i na la kahiko, a i na makahiki mamua
5. Ke hookokoke aku nei a io oukou ia o hooko i ke kanawa; E wikiwiki au i ka hoike ku e i na kahuna anaana, Me na moe kolohe, a i na mea hoohiki wahahee, Ale ka oe hoonele i ua mea hoolimalima i ka lakou uku, A i ka poe hoohele i ka wahine kanemake a me ke keiki makua ole, A i ka p;oe hooluli ae i ko ka malihini, aole hoi i makao ia’u, wahi a Iehova o na kaua.
6. No ka mea, owau no Iehova; aole au e lauwili, Nolaila, aole oukou i hoopau ia, e ua mamo o lakoba.
7. Mai na la mai o ko oukou poe makua. Ua haalele oukou i ko’u mau kanawai me ka malama ole. E hoi mai oukou ia a nei, a e hoi hou aku au io oukou ia. Wahi a Iehova o na kaua. Aka, ke ninau mai nei oukou. Ma ke aba ka makou e hoi hou aku ai?
8. E pono anei i ke kanaka ke hao i ka ke Akua? Aka, ua hao oukou i ka’u, a ke ninau mai nei oukou, Ma ke aha ka makou i hao ai i kau? I na hapaumi o ka waiwai, a me na mohai.
9. Ua hoahewa ia oukou i ka poina; No ka mea, ua hao oukou i ka’u, o keia lahui kanaka a pau
10. E lawe mai i na waiwai hapaumi a pau iloko o ka hale ahu waiwai. I ai maloko o ko’u hale; A e hoao mai oukou ia’u ma ia mea, wahi a Iehova o na kaua, I wehe ai paha au i na puka wai o ka lani, A e ninini iho i ka pomaikai maluna o oukouk a lawa a hu.
11. A no oukou wau o papa aku ai i ka mea hokai, I hoopau ole ai ia i ka hua o ko oukou aina. Aole hoi ia e hoolilo no oukou i ke ku@@waina o ke kula i mea hua ole, Wahi a Iehoba o na kaua.
12. A e kapa mai auanei na lahui kanaka a pau ia oukou, he pomaikai; No ka mea, e lilo oukou i poe mea aina i makemake ina, Wahi a Iehova o na kaua. Manao Nui. E pono ke manaolana aku i ko ke Akua hoola Pauku Gula. Malaki 2:17. No’u no lakou, wahi a Jehoxa o na kaua, i ka la a’u e ahu iho ai i kuu waiwai.
Olelo Hoakaka
Ua koho ia na wanana o Malaki i ka wa o Nehemia, i ko Nehemia lawelawe hou ana i ka oihna Kiaaina mahope o kona hoi hou ana aku ia Babulona, a hoi hou ana aku ia Babulona, a hoi hou ana mai ia Jerusalema mai Babulona mai. Oia ke kaula hope loa, M.H. 400 paha. Aole kekahi kaula hou mai Iehova mai a hiki ia Ioanne Bebetito. Ua poho ke manaolana o ka lahui Iudaio i ka wa o Malaki. Ua malama lakou i na hana hoomana ma ke ano hoomeamea. Ua ohumu aku ia i=Iehova no ko lakou mau pilikia, oiai aole lakou i malama pono i na kanawai o Iehova. Ua hoahewa o Malaki i na Iudaio, no ko lakou mau hana ino, oiai ua wanana oia i na pomaikai ano nui e hikimai ana mamuli o ko kee Akua lokemaikai. Nehemia 13:5, 7, 10, 15, 16. Malaki 1:6-8, 12, 13, a me 2:8, 17 a me 5:5.
Elele, oia no Ioane Babetito, Mataio 3:3. O’u, oia no Iesu, ke Akua hoola. Haku, oia no Iesu, ka Mea Uwao. Beria, ka olelo aelike mawaena o ke Akua me ne kanaka. 2 Ahi, e hoopau ai i ka lepo. Sopa, na lehu o na koati, oia ko lakou kopa. 3. Hoomaemae, a pau keia hana i ka wa a ka mea hoohehee e ike ai i kona mau helehelena ma ke akea i ke dala i hoohehee ia, Roma 8:29. 5 Anaana, me na hana hooweliweli wale. 8 Hao, ua hanaia no ko lakou pono na mea i hookaawale la no Iehova. 10 Lawe mai, hana no Iehova. Wehe, he olelo kuluma keia no na pomaikai nui i loaa. 11 Hokai, na mea hooino o kela a me keia ano, o na uhini kekahi, Ioela 1:4.
He Mau Niele
I-=-Ke ala i hoomakaukau ia, 1. Owai ka mea kamalio ma ka p.1? Heaha kona hana e hooko ai? Owai keia elele, Luka 1:76! Heaha kona hana e hana ai? Owai ka elele o ka berita? He mau hewa ma ko kakou mau ekalesia euanelio e pono ai ke hoopau ia? Pehea i makaukau ai o Ioane i ke alahele no Iesu? Pehea ko Iesu hiki ana mai i ka luakini? Heaha ke ano o ko Iesu hele ana mai i ka honua, Mataio 24:27? Owai na elele o Iesu i keia mau la? Ua hookipa anei ko keia ao ia Iesu? Heaha ko Iesu wanana, Isaia 40:3?
II—Ka hookokoke ana o ke Alii, 2-6. Owai ka mea e hiki mai ana i ka luakini ma Ierusalema? Heaha kona hana e hana’i? Pehea e hoomaemae ai i ka luakini? Heaha ke ano hou i hoike ia ma ko lakou mau mohai? Pehea ko Iesu hookokoe ana i kona mau enemi? Heaha ka olelo paa e pili ana i ka hookolokolo ana a me ke aloha kalahala? Ua hoopau ia anei na kanaka hewa ma ke ahi? Ua holoi ia a anai ia anei lakou me ke hope? Heaha ka mano a ke Akua ma keia mau hana? A pau keia wa oia heaha ka manao ma ka lua-ahi i kaawale no ka poe hewa a mihi ole? Haha ka mohai a ke Akaa i mahalo ai? Haha ko Iesu olelo ao, Isaia 11:1-15? Ua hoomaemae anei o Iesu i ka poe manaolo? Pehea kona hana i ka poe hewa ? Ua mahale anei ka Akua i na hana alunu o ka poe puniwaiwai? Ua mahalo anei ke Akua i ka hana kapulu o ka poe paahana?
III—Ka pomaikai o ke aupuni, 7-12. Heaha kekahi hewa mui o ka lahui Iudale? Heaha ka olelo Heaha ka olelo paipai ia lakou? He aha ka olelo pakike o na Iudaio? Hiki anei ia kakou ke hao i ka ke Akua? Ua pili ia wai ko kakou aloha nui? Ua pili ia wai ko kakou mau loaa a pau loa? No wai mai ko kakou ola, noonoo, ikaika? Heaha ko kakou hei hou ana i ka Akua? Ina pili paa kakou i ke Akua, e loaa anei ia kakou ka pomaikai nui? Heaha ko ke Akua olelo paa? He rula paa anei no ka poe karistiano e haawi aku i ka hapaumi o ko lakou mau loaa a pau loa? Pono anei la kakou ke malama i keia rula, 1 Korineto 16:2 a me 2 Korineto 9:6? No ke aha la aole i hoike ia he rula paa no ko kakou mau haawina manawalea, 2 Korineto 9:7.
Manao Pili
1 Ua manaoio anei oe i ko Iesu ano Akua?
2 E paulele anei oe ia Iesu i kona wa e hookomo ai i ke ahi a me ka nalu?
3 Owai ka mea hookolokolo i na kanaka a pau
4 He poe hao i ka ke Akua anei oukou?
5 Ua nui anei ua haawina mai ke Akua mai ia oukou i lawelawe ai no oukou iho?
Hoolaha Hou
Hoolaha a ka Lunahooponopono Waiwai
O NA POE A PAU HE MAU KOINA KA Lakou i ka waiwai o KEEAHA i make o Waiehu, Wailuku, Maui, Ko Hawaii Pae Aina, e hoouna koke mai me na hooia kupono i hoohiki ia imua o ka Notari o ka Lehulehu, i ka mea mona ka inoa malalo iho ka mea i hookohu ia i Lunahooponopono Waiwai no ka waiwai o ka mea i make, maloko mai o na malaina eono, a i ole ia e hoole mau loa ia aku no. O ka poe a pau i aie i ka waiwai o ka mea i make, e hookaa koke mai ma ka manawa a mamua ae o ka pau ana o ka eono malama. W.H. DANIELS
Lunahooponopono Waiwai o Kekaha i make, Wailuku, Maui, Oct. 25, 1892 2414-6m
PAPA1 PAPA1
AIA MA KAHI O
Lewers & Cooke
(LUI MA),
Ma ke kahua hema o Alanui Papu me Moi
E LOAA NO NA
PAPA NOUAIKI
O kela a me keia ano
Na Pani Puka, na Puka Aniani, na Olepelepe, na Pou, na O’a,
Na Papa Hele, na Papu Ku,
Me na Papa Moe he nui loa
NV PILI HALE O NA ANO A PAU
A @@ na
WAI HOOHINUHINU NANI
O na @ho a paa loa
Na Balaki o na Ano he Nui Wale
Ke hai ia aku nei oukou e na makamaka a pau, ua makaukau keia mau makamaka o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana no ka
Uku Haahaa Loa,
E like me ka mea e holo ana mawaena o Lana a me ka Mea Kuai
Hele Mai e Wae no Oukou iho. 2396-y
Hale Hana Kopa o Honolulu
Ua paa aenei ka Hale Hana Sopa Mahu Hou o ka poe no lakou na inoa malalo iho a ua makaukau lakou e hoolawa aku i ka poe piepiele i na
Kopa Maika Loa Maoli
I hookomo ia iloko o na Pahu 100 paona mai ke 42 a 56 auka Kopa pakahi.
Ke hooia nei makou i ka oi o la MAIKAI o ka makou KOPA mamua o na Kopa o waho mai.
Ua kuni ia mawaho o ko makou mau Pahu me ka hoailona “HONOLULU SOAP CO.,” a e
Kuai ia e na Halekaui Liilii a Pau
HUI HANA KOPA O HONOLULU
M.W. McChesney & Sons, Na Elgena, 2306
KAKEL@ ME KUK@@@
KA – HALEKUAI - @@@@
-O NA-
WAIWAI LIKE O@@@
NA MEA
HANA KAMANAAH@@@
Na lako pili hao kukulu hale
Na kepa,
Na lei dio
Na kaulahao @@ia
Na Pahi
Na Upa
Na k@@@@@@
Na @@@
PALAU LIO@@@@
Na mea@@
Na @@@
Na@@@@
Na kua hipi
Na lei Hipa
Na lei bip@
Na kaulahao hipi
Na uwea pa
Na kaa palala
Na mea piula
Na ipubae
Makau me Aho Lawe @@@@
Na Iliwai
Na kaula
Na hulu pena
Na pulumi
Na pena, me @@aila
Na kopa
Na aila m@@@
Na p@@@
Na pakeke hao
Na kapu hao
Na pauda
Na kukaepele
Na uwiki, a @@@
Na ipukukau
Mikini Humuhumu Kaulane @@
Wilcos & Gibbs, Hookahi @@@
Ka Remington, Elna Lopi
A me na akana ia nui loaa @ kela @@@ me keia ano
Kakela me Kuke@@@@@
KA AYER SASEPARIU@@@
(picture)
Oia ka LAAU oi loa o ka @@@@
No na mai i hookumu ia mai@@@
Koko ino mai. Ua oi loa ae hoi @@@
Ka mea, o kona kahua i hookuma@@@ ai o ka
Honodorusa Sasepariia Ciaio
No ka mea, o ka LAU N@@ HELEHELE a me na mea @@@ pau i maa i ka hoohuihui @@@@ oia na laau oi loa o ka maikai, a @@@ ka mea hoi ua ike ia ka waiwai @@@ ma ka lapaau ana i na MA’I o @@ KOKO – ua oi ka
Ayer Saseparila ma na mea a pau o hooikaika ae kukulu hou ai i ke kino i hoonawaliwali ia e ka ma’i a me ka eha.
Ua hoonoono ia ka ai, ua ho@@@ ia ka ma’i o ka waihona hoowali@@@ ua hookaika ia ke Ake a m@@@ Puu Hoowali ai, a hoohana maika ia na lala a pau o ke kino. Ua hokuke ia mai ke kino ae, ka i@@@ make o ka ALAALA, ua hoola@@ na EHA, na PUHA, na RUMATIKA, na MAIHEHE, na HUEHUE a me na ma’i ma ke poo kahe wale o ka hupe, a ma na wahi a pau ke hooia mai nei na Kauka alakai i ka maikai o keia laau.
Ke hoola nei ia hai, a e hoola @@ hoi ia oe.
No ke KUNU a me ke ANU o ka
AYER Cherry Pectoral
Ka laau lapaau alakai o na ohana
No ka NALULU, ka LEPOPAA ka LENA a me kekahi mau mea inoino e ae o ka opu, e lawe i ka AYER HUAALE CATHARTIC
E makemakenui ia nei e ko ke ao puni.
Hoomakaukauia e Kauka J. Ayer & Co., Lowell, Masekuseta.
HOLLISTER & CO.
Na Agena ma ka Paeaina Hawaii, 23