Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 23, 10 June 1893 — He Moolelo Hawaii [ARTICLE]

He Moolelo Hawaii

MOKUNA IX. | Ke ao aoa. Ue c>lhjni kapa i fea loa eao ui* kem j e hui«?aia mua fca lwuuwnn i knim j iiiau- M>u aumako-i a jmo, aI«Sh. | kiiimi. Hc no'i iw kaiww-i Knpo no Ue ao ana. He uiuh.ile, h» uiokuhale, aho h»le l;iu e hL 11« hoolohe a īnalauia !j» » loina, a hiki i ka uik*» ana, .nlalU. pili mai l.t kn auin.ikua !a|uatt 1 K; hnuīu3!i.!. oi.i ke kunīu o kn ike : a»e ka moie oke afc*»U2i. O fct* »' h<x)pi*au:tau :ina i ka pule ka iuuh oia ke *l*k»i o k« ike i ii;t mea |*« hihihi iloko o ke kanaka, a me k ike I ipanu, n«>taiht, o ko Akua k al*kui o u \ ioeA a p;«u, o ke Aku. kc ol:v p;tlenM ole, i« u« hilinai na | meH :t pnii e a«i aua i keiii a uie keia i oiiuina i ke Akua. ? Na kiiliua u fi.* papa kahu»u\ l' l » au. 1 Oke Aku i, -o ka pule, S| o ka p.ipa mai, 4 o ka papa liau, 5 » oka pajm make, Co ka [»-'P l oia. O ka mua ame ka iua. Oke Akua ke kumu o k:i ike a me ke akamai o ke kahuna hipaau, a nona ka iko kuhihewa ole ma ka l*paao ana, o ke Akua ka honua a me ke kahua o ka iwna, a nana e kuhikuhi 1 ke auo o ka mai, a me ka pili ana o kela a me keia ano mai i ke kanak^.

0 ka lui, o ka pule. 0 kurnahonuu K'-i »ule ti lsa poe Louopule, ua pule ia a hanaia keia pule. O Kuuauhonua o Mehani O Kupuanuu o Kupualani He ko ula, he ko lei, he ko kea 110 pule hoomaikai keia i ke Akua, u pau keia pule,alaila hoohoi mai i ka pule hoomanao i ka poo i maluma i ka papa kahuna o E »nopuha, a iue ka papa kahuna iuoi i komo i ka papa. O keia na me » v no mua iaai ka hauuiana, a w.ile wahp., na pule kaumalui af, a uul wale aku. Okekolu, <> ka p:u»a iiiili. Oia ka hoonohonoho ana i ke kino o ke kaiuika mai ke pou a ua wawae, »ia ni;iS.u!;t ke kiin ke kanaka.holo<»k«m. A U.iu ke ku;nua<> i ka iiiiii m i ka wawae, hoike koke mai oia i na kumu mua o ka mai, ma ka iwhm ka hooiuaka una, uia kinaiua «» ka mai i ka pu <) ke pou. He nui a lehulehu wale na mai iloko o ke kanaku. I ka wa e lnu nui ana ke kanuka, ua hiki uo i ka poe ike a akamai ke ike e i ka poino e liiki mai ana maluna o ia kauaka, aka, 0 ia make nae ko ik« i t ', ho puu palo ia ke hooiohe. I ke kumuao e i keia mea, e lioolohe pono loa ana na haumana me ka malama loa ia mau men, a poia no ka pii ana mai o ka papa ililli a hoea i ka puukole, maluil.i ka hoo* kumu ana o ka mai a pii ī Ka piko, aia ilaila ka pou, o ka o«.u ria.t ia, he pou lewa, ka waīopim, ka papaku, ka' liaikala, ka ik«:«ia!iß»a, k.i ponaha, ke kaukihi, ka aue, k:> honokoi, ka huileie a peln uku. Mai keia inau kumu mai pii ka puu holo ka ohao, ka pehu, peiiu kumu niu, pohu kaiae, pehu holoku, peliu pauku, pii ke kuawehi, ka uue mrfi ka liopena a me ka mauliawa. A pau ke ao ana m i ka iliili, makauliau a waie'wah t na ano mai a pau mai ka piko p >o a ka maoeM wawae, alaila, law«? mai ke kumu i kanaka mai i hele a lunopiip.-», Imha pakuhi na haumaua a hoike pak;ihi 1 na mea i īke i a, iua no ke oia « make pnha. Ina likt> ka ike me ka ku kunui, alaila, maopopo iaia, ua ike na haumau i. lua he v>q»»ku a kuaeho ka m »i, awle ol»; e pii m;<i auauei ka ohao, a i eli? im, ka pehu a kuawehi n»a ke kua. Aka, i Komo iloko o ka ikialaiuea, e piī mai auanei ka nae a me ka haikaia, aiailn, e hai 110 Ue ola ke pili i ke ol », a e hoike aku no i ka make me ka oiau», uo ka mea, ua ku i kahi o ka make, ua kouio iloko 0 ka-pea, a o na mai no koia a ua poe ike haha nei e oielo ae :«.i, *«ua make he maunu iilo." 1 ke kuiike ana o n \ kulaua mai a pau me ka ike i hoonohouohoia ma ka iliiii, a!;tila, ua maopopo iho la ua ike i ka haha. \ Ka ike liiiihhi. I kekahi wa, ua kuhihewi no ka ike haha i ua p:itiku eka, a i ke kee, he p iu pin, a pou lewii, a he hoaka, a iie papaku, kaianiau, a he eho, uolaila, ha(a ke koho ana no ka make, a o ka poe hoi i lehi ?, aole koho hewa. O ka poe ike lihllihi, ka alawa a me ka halia, me he poe kaula la ko lakou ike, a me ke akamai ma ke koho ana, penei: He kaleie wale iho no n« lima ma ka pu o ke poo, a ma ka lau paha o na makiuu wawae uu ahuwnie ka mai. Ina ua hookumu ka mai ma ka opu, a he puu pahn, a ua pii ka wela i tee poo, a wahi ma ke kua, a ua pil ke auu dih ka wawae, a ua kaumaha ke kiknla, a he umea pualewa ka houpo, a he nina na niaka, he loioknn ke poo, he niua kuii na pepeiao, pela iho la ko lakou ike e huimi wale inai ai me ka hooia pu iuiī o ka mea imi, me he «īe i Ia t na lohe mua a hahni mai la hoi, o tei:i ike, he iKe 1 hllihi, a ho ikv ano nui no hoi keia me kh nriOiH>f»o. Ka ike;»i iwa* I kahi e ke kahuua, i k.ihi e ka tn;ti, o ka e'eie wnit* no ke hele »kn ioiu;i u ke kahuua. Me kahi alnn e ntle aku ai, a mnlaiLi mai ka (uaopO|»o ana o ke aun o ka a me ke knmu i hoea uiai ai, a maopopo no hoi ka make a u»e ke ola. loa i ka i«o, me kalu wt-!u ahi e kii a! i ke kahunn, ma o pio i ke alanoi, ua hewa iho la, a ho.pih mai no ke kahuna i koua ike malaila. Kak&ikahi loa ua kahuna ! hooiaio ia ma keia aoo, o ka nui, he hooponlpuni wale no, he imi loaa ma ka hoopunipuni. Ka Anaana. He hana kahlko no ka anaana; ua oleloia, i k%? au u Huanaikalaila! ke alii o o.<hu; he [ mau keiki kana, o Kuheīlaui le., o

eiiiaka w. ame Ullikai w. O OUiuka ka mea nana ī hanal o Kana iuka o Wahiawa; a o Uliikw, oa mare oia I ke kane lawaia o Kaalakai: ama UUioka la i hookomoia iun'i ai ka anaana. Ua lilo oia i auuiakua a anaana no na kahuna anaana a me na kahooa koni o, a koni a wehe i ka make a hai mai, a he m:*u oihana okoa keia i kahooa .naana 9 a pela no hoi na pnle, he au a mau iao ka nui ona pole. O aiumaha aumakoa ka noi, pao na 4,'ahi oka Um, na kukoio oka hoiua i ka heio ia ma na pole anaana t hiki loa ilalo i o MUo ia. O kekahi keia ona hana ino a iHHUpo loa i hanaia, ua hooiilo ia na »hane o ka po i mau hoaioha no ke ;anaka anaana, a o nadaimonio ino . mo na lapu oka po, aia maiona »na. ol« loia, he oihana maikai a emolele keia ina he kanaka naao .nahaa a hemoleie oka manao, he puu kahhaia, he wehe pilikia, akokua ka ke akua iaia a kanikoo, a haumi kiioie a oio kokea. No ke ao ana. Imi moa i komuiau poaa nui niomona eleele paa loa, ane hookalii koinakapa, oia ka alaiia i ke kahuna, a na keko komu e «lana aku roa ka inoa o ka aomakua o na akua aoaana, a hookoo ako i ka puaa; a i holo a moe imua o ke kahuna, ua muikai iho la. O Nihoaiikauiu kekahi aomakoa pole anaaua, no laila mai ko Oahu puie kauj l«n* u o kini Kailoa he mano Kone- ! ohe." ! A psu ka alana ana, alaila, aomai ! ke kaliuna i na kauohapenei: t4Auiiea oe, ke makemake nei oe eao i keia oihana, he oihana nui keia, he kaumaha, he pilau, he pookoi, heai i na mea ino, na mea awaawa; he oihana kapu a laa loa, kaawale ka wahine me na keiki, e noho malie aole hele i ko hai kauhaie, a makaha wale i ka hai l-a nui, pu ko uui, ahui maia uui, puaa nui, kuina kapa, mai lalau wale ika hai wahine, mai kuko i ka hai kaikamahine, o pilau koke na maka. E waiho ika huhu, a i pepehl mai a kuha mai i kou maka, mai hoopai aku, na kou akua no e malama ia oe, a nana no e hoopai i kou enemi; a i hiki ka make i ka haie, lioomanao ae i ke akua, ka mea au i pauiele ai a i ao al, a i luhi ai ke kino a i lilo ai hoi ka waiwai i ke ao.

Mai lele mua a mai ike i ka puu waiwai nui i laweia mai a ka puka 0 ka hale, a he waiwai koko ola, mai lawe o pokole ke ola ana i keia ao, ina he waiwai koko pilau, oia hiweia. Lawe ae ike awakea ho-a ke ahi kuni imua oka aha kanaka nui, hai i ke kahoaka i ke akea, ina he alii a makaainana paha, e hai no 1 ka inoa, ka wa e make ai, a me ke ano o ka make ana, alaila, pau na olelo ao a ke kumu, a he nui aku na olelo ao i koe. Kukulu ka moku hale, aoka hoomaka no ia o ke ao, kapu ka lauoho aole e ako, kapu ka huewai, ka ume ki', kahi moe, aole e auamo i ka ai ma ka a-i, ua laa ke kino me ke kapu, u wili kaeka o ka lauolio a n;e ka umiumi, aole auau i ka wai, aoh* hoopa ika wahine, ona lima Kahi uoa no ka lawelawe ana i ka haiiM, na na makamaka ka nui o na mea ai e lawe mai, a mawaho mai o ka {>'. kahea aku ī ko loko poe, aia no lrtkou e kuwili mau ana i ke ao i ka pule ina wa a pau, aia a noa wale waha me ka pahee, a anapuu ole, o ka paa ia. E like rae na kapu o ka haumana, pela no ke kumu, a ike ke kumu i ke akamai alaila, aliolo ii « iuiumana. No ka ailolo ana. Ina he umi na iiauuv.ina, aiaila he pakahi na puaa momoua ika iwilei. I ke kalua mw, o ka peu ihu, ka lihi pepeiao, ke ake loa, na wahi e hookaawale. I ka moa ana oka puaa, a ina ua nanaka ke kua, hewa iho la, alaila, paue mai ke kumu i ka meanana ia puaa, inai malama oe i na mea iao ia uku, o pokole na la. "O ke ano 0 ia, he aihamu," pela no, inae poaka, a nina ka moa oka puaa. A o ka haumaua i maikai ka lole aua, mai ka ai aua a i na mea i hoolaa ia, a ka puaa uokaloloana, alaila, e paue mui ke kumu o oekahaumana 1 kohoia e ke Akua no keia oihana. A pau keia, ao hou no he kulana puie hoii aku, a 1010 hou no. Umi a iwakalua 1010 ana mamuli oka iehulehu o na ano o ka oihana kaluiua anaana, oia hoi, ka anaana, ka hoounauna, ke pahiuhiu, ka lawe maunu, ka apo leo, ke kiiokiio, ke kuhikuhi puuone a pela aku. Oke kauaka i lawa ma ke ao ana i kela mau lalu a pau o ka ike kahuna, ua knpaia oīa he poo kahuna nui, a he aumakua no ka papa kahuna, a he kaula nui; aka, ua ao kekahi poe raa kahi oihana iki, a I hoomahuahua i ka pukahee. Aole i pau.