Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 24, 17 June 1893 — Page 2
| This text was transcribed by: | Alika Olsen |
| This work is dedicated to: | Aunty Julia Featheran Kaonohi |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
MA KE KAUOHA
Ua hookohu ia aku o Mr. ISAAC KAUHOE i keia la ia Luna Aupuni no ka Pa Aupuni maluna ae ma kahi o J. W. Bas@ i waiho mai.
J. A. KING, Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iune 11, 1893, 2446 3
Ua hookohuia aku o D. H. Hitchcock, Esq. 1 keia la i Notari no ka Lehulehu no ka Apana Hookolokolo Kaapuni Eha o ko Hawaii Paeaina.
J. A. KING, Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iune 9, 1893. 2446 3t
I ka POALUA, Iulai 11, 1892, ma ka hora 12 awakea, ma ka alo iho o Aliiolani Hale no kuai ia aku ai ma ke kudala akea na koena Aina Aupuni malalo iho, ma Hilo, Hawaii:
1.-Aleamai, nona ka ili he 79.7 mau eka, ma ka $150 hoomaka aku e koho.
2.-Aleamai, nona ka ili he 18.8 mau eka, ma ka $94 hoomaka e koho.
3.-Alakahi a ma Mokuouiki, nona ka ili he 571 mau eka, ma ka $500 hoomaka aku e koho.
J. A. KING, Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iune 9, 1893. 2416 3t
Ua hookohuia o Mr. William McWayne i keia la i Kokua Luna e hopu ai i na holoholona hele hewa ma na Alanui Aupuni a pau mai Moanalua a hiki i ka napo o Haaliliamanu ma alanui Liliha a hiki i alanui Kauka, aina na alanui Kuakini a me Kula a hiki i alanui Nuuanu, mai Hanaiakamakama a hiki i alanui Beretania a me na Aina Aupuni a pau ma Kalihi, Honolulu, Oahu.
J. A. KING, Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iune 10, 1893. 2446 3t
Ua hookohuia o Mr. A. Smith i keia la i Luna Pa Aupuni ma Honokaa, Hamakua, Hawaii, ma kahi o H. S. Oserend i waiho mai.
J. A. KING, Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iune 13, 1893. 2446 3t
I kuliku ai ma ka Pauku 1 Mokuna XXXV, o na Kanawai o 1888, na hoololi ao nei au i keia la i kahi o ku ai ka Pa Aupuni o ka apana o Kawaihau, Kauai, mai Kapunakai a i Waipouli ma ka aoao makai o ka alanui aupuni.
J. A KING, Kahina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iune 13, 1893. 2446 3t
Ua hookohuia na mea nona na ino e ui lalo iho i keia la i mau Luna Nana Holoholona no na awa kumoku o Mahakoua, Kawaihao a ino Honoipu, mokupuni o Hawaii.
John S. Smithies
E. P. Low
J. Maguire
J. A. KING, Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iune 8, 1893. 2445-3
KOHO NO KE PAIAI.
Keena o ka Papa Ola, Honolulu, Iune 7, 1893.
Ua makemake ia na koho no ka hoolawa ana i ke Kahua Ma'i, Kalaupapa me Kalawao, mai ka 500 a hiki i ka 1000 paiai o ka pule, e like me ke kauoha a ka Luna Nui, e waiho ia mai ma keia keena mamua ae o ka hora 12 awakea o Iulai 12, 1893.
E lawe ia ke paiai a wahio ma ke awapae ma Kalaupapa. I iwakaluakumamakahi (21) paona o ka paiai i wahi pono ia me ka la-i me ka helu ole i ka wahi o waho, a e hoolawa ia ma ka pule no elua makahiki mai ka la 20 aku o Augate, 1893.
Mamua o ka hoopaa ia ana o ka aelike e waiho ia mai he houa i emi ole malalo o $1000, me na hope ia apono ia e ka Papa, no ka hooko pololei ia o ka aelike.
E kakau mawaho o ka wahi "Koho Paiai."
Aole i hoopaa ka Papa Ola e ae aku i ke koho haahaa loa a koho e ae paha.
Ma ke kauoha a ka Papa Ola.
WILLIAM O. SMITH, Peresidena. 2445-3
Ua hookohu ia aku o Mr. William McWayne i keia la, i Kokua luna no ka hopu ana i na holoholona aea ma na alanui a me na aina aupuni mai Kamoiliili a me Laeahi a hiki i alanui Puowina a holo i ke alanui Nuuanu, Honolulu, Oahu.
J. A. KING, Kunina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iune 1, 1893. 2444-3
Keena Waiwai, Honolulu, Mei 25, 1893.
O ka La Uku Dala o ke Aupuni ma keia hope aku, oia ka la hope o kela a me kela malama, e like no me ko ka wa i hala mamua aku o Maraki o keia makahiki.
THEO. C. PORTER, Kuhina Waiwai. 2444-3
Ua hookohuia aku o J. M. Kapahu i keia la, i Agena Haawi Palapala Ae Mare no ka Mokupuni o Hiihau.
J. A. KING, Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiainba, Mei 27, 1893. 2444-3
Ua hookohuia aku o Rufus A Lyman Sr. Esq. i keia la, i lala no ka Papa Alanui o ka Apana Auhau o Puna, Hawaii, no ka manawa aku i koe i hoohakahakaia ma ka haalele ana mai o R. A. Lyman Jr.
JAMES A. KING, Kuhina Kalaiaina.
Keena Kaliaaina, Mei 29, 1893. 2444-3
Ua hookohuia aku o C. H. Broad Esq. i keia la, i iaia no ka Papa Nana o na Holoholona ma ke awa o Kahului, Mokupuni o Maui, ma kahi o W. P. A Brewer i waiho mai.
Eia ka Papa i keia wa:
W. Marshall, Luna Hooko,
S. F. Chillingworth,
C. H. Broad.
JAMES A. KING, Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Mei 29, 1893. 2444-3
KE HOOLAHA ia aku nei ua hookohuia o Jonathan Shaw i Lunahelu a me Lunaauahu no ka Apana Ekahi, Mokupuni o Oahu.
T. C. PORTER, Kuhina Waiwai.
Keena Waiwai, Honolulu, Mei 23, 1893. 2443-3
Oiai o Iune 11, 1893, ka la hoomanao no ka hanau ana o Kamehameha I., ua kaa ma ka la Sabati; nolaila, o ka Poakahi, Iune 12, 1893, o malama ia i la kulaia Aupuni, a e pani ia na hale oihana Aupuni a pau ma ia la.
J. A. KING, Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Mei 24, 1893.
793 2443-3
HOOLAHA
O ka poe lawe pepa wale no i hookaa hookahi dala i ka hapa makahiki mua o 1893, koe e hookaa mai ai i hookahi dala no ke Kuokoa puni ka makahiki 1893, a e loaa ana i kela a me keia pakahi na palapala hookaa no ka hoina i hoouna ia mai.
E hoomanao a hoouna mai i ke dala1.0.
KA NUPEPA KUOKOA
ME
Ko Hawaii Paeaina i Huuia
No ka Makahiki..................$2.00.
No Eono Mahina.................$1.00.
Kuike ka Rula
NA PUKA ANA. 1 2 3 4 5 6
Pule Pule Pule Pule Pule Pule
Iniha.. $1.50 $2.00 $2.50 $3.00 $3.50 $4.00
2 Iniha.. 2.00 2.75 3.50 4.00 4.50 5.00
3 Iniha.. 2.50 3.50 4.50 5.00 5.50 6.00
4 Iniha.. 3.00 4.00 5.00 6.00 6.75 7.50
5 Iniha.. 3.50 4.75 6.00 7.00 8.00 9.00
6 Iniha.. 4.00 5.50 7.00 8.00 9.00 10.00
O na Olelo Hoolaha a pau e hoouna ia mai ana no ka Hoolaha maloko o keia Nupepa a hoouna pu mai me ka auhau, a ina aole, aohe hookomo ia.
HOOPUKAIA E KA
HAWAIIAN GAZETTE CO.
H. M . WHITNEY, Luna Nui.
J. U. KAWAINUI, Luna Hooponopono.
No Honolulu, Oahu, Lakou a pau.
Poaono, ...Iune 17, 1893
He Ai Pakiko Maikai.
Ua makemake ke Komite Waiwai o na Aha Kuka a me Hooko o ke Aupuni Kuikawa e hana ia keia mau hoololiloli oihana aupuni penei: mahope aku o ka la 30 o Iune, e hoopau ia na makai kiai kuikawa o Aliiolani a me Kapuaiwa Hale; e pau ke kokua kiai hale dute; i hookahi wale no kakauolelo a ka Buro o na Hana Hou no ka $100 o ka malama, a e hoopau i ka lua; e hoopau ia ka haawina no ke kokua ana i ka nupepa "Paredaiso o ka Pakipika;" aole e hoopiha ia ka makalua o ka Hope Luna Kakau Kope: o ke kulana Kakauolelo o ka Papa Hoonaauao e hakahaka nei, e waiho ia pela aole e koho i pani. He mau ai pakiko maikai keia ina aole e keakea ia ka hooholo ana aku i na hana imua.
O wai ke Kumakaia?
Mahope iho o ko makou hoolaha ana aku i ka palapala hoomana hope a Liliuokalani ia Paulo Numana e imi aku ka loio no ka pono o kona haku ponoi wale iho no e piepiele ai ia Hawaii nei ma ka makeke o Wasinetona me kekahi mau noonoo ole ae no ka pono a me ka pomaikai o ka lahui Hawaii, e ninau iho ka lehulehu, Owai la ke kumakaia, o na Iosepa anei o Hana, a i ole ia o ke Alii a me na nupepa Holomua a me Ka Leo anei ka poe nana i hana i kela palapala kuai i na kanaka Hawaii no ka pono o ka mea hookahi?
Ua hoike mua aku makou, he palapala kuai ia Hawaii ka Numana i piepiele hele aku ai i Amerika Huipuia, eia nae ua kapa mai la na enemi maluna ae ma na olelo ino kuamuamu e uhi ana i na ino i puka maoli aenei a e ike nei ka lahui me ko lakou mau maka ponoi. Hai pololei maoli no ke Kuokoa. Ke puka mai nei na hooiaio ana o na mea a pau i huai mua ia aku. Nolaila e pono e kapa ia na nupepa Holomua a me Ka Leo a me ka laua kumuhinu he mau kumakaia maka ewaewa maoli ia Hawaii lahui a me Hawaii aina.
He mea Kalepa wale ia Aenei ka Lei Alii?
Iloko o ka hebedoma i hala, ua hoolahaia kekahi palapala i kakau inoa ia e Liliuokalani, a maloko oia palapala i hoomana ia ai o Paulo Numana e hoolilo loa aku i ke Aupuni o Amerika Huipuia i kona pono apau ma ka noho alii o Hawaii. Ua heluhelu ia no paha ua palapala la e ka lehulehu o kanaka o Honolulu, a ua maopopo no ia lakou na Liliuokalani i hana.
Ma ko makou nana ana, eia no kekahi mea i maopopo ma kela palapala. Ua makemake ka Moiwahine i pau, e haawi lilo aku i kona Lahui Hawaii ponoi malalo o ka mana o Amerika Huipuia, no ke kumu kuai o kekahi haawina nui o na dala no kona ola a me ke ola o kona ohana iho. Aole no e hiki ia makou ke mahalo aku i keia hana, he kohu pono i ke kulana o ka Moiwahine maikai. Ina ua hoomaopopo aku iaia iho, he Moiwahine pono ole, alaila, he pono ke hoolilo aku i kona mana ia hai. Aole nae no ke kumukuai. O ka mana hoomalu o ke Alii, he pono nui ia i haawi ia mai Iaia e malama, a hooko pololei no ka pono o ka lehulehu; aole ia he mea hoolilo aku no kekahi kumukuai. He hana kumakaia kela hana.
Eia aku no hoi kekahi mea i ike ia ma keia palapala. Aole o Liliuokalani mamina no kona Lahui Hawaii ponoi i hoike ia mai ma keia palapala. Aohe ike ia kekahi huaolelo hookahi e nonoi ana a e paipai ana i ke Aupuni Amerika e malama pono i ka Lahui Hawaii. Me he la, aole, aohe ona manao aloha ia lakou. Aia wale no kona manao i na dala kumukuai e loaa ana iaia no kona Leialii i haule.
He mea ano nui keia. He mea kupono iaia ma kona kulana makuahine no ka lahui Hawaii, e nonoi aku i ka Peresidena maloko o ua palapala la e hoomaikai mai i kona lahui Hawaii palupalu, a e kiai malama i ko lakou mau pono, o hehi ia e ka lehulehu o ka poe haole e komo mai ana. Me he la, aohe ona noonoo iki ia lakou, aia wale no kona manao i kona pomaikai iho.
Maluna o na moku, hookahi rula nui no ka hanahano o ke kapena moku, penei;
Aia a ili ka moku a piholo paha i ka liu, a haalele ua ohua a me na luina i ua moku la i kona make ana, o ke kapena ka mea hope loa e haalele ai i ka moku. He makua ia, a o lakou la kana poe keiki. E kali oia a pau aku lakou i ka pakele, alaila, hiki iaia ka haalele hope loa i ka moku. Me he la, aole pela ke ano o ko kakou Moiwahine i pau. Aole ona manao nui i kana poe keiki, aia no kona manao ma ka hopu ana i wahi waiwai nona iho mailoko mai o ka ukana moku.
Aohe nae o makou makemake e hooili aku maluna o keia wahine poina i ka ukana o ka hoahewa nui ia. Ua maopopo no paha iaia e lilo ana o Amerika Huipuia i makua aloha no ka Lahui Hawaii. Aohe ona hopohopo i kela mea, oiai e oi loa ana ka pomaikai o kanaka Hawaii i ka hoomalu pono ia mai e Amerika mamua o ka hookele hemahema ia malalo o na 'Lii i hoopau ia. Ua hiki no hoi ia Liliuokalani ke hilinai aku ia Amerika e haawi iaia i kekahi haawina kupono no kona ola, ke hooholo ia ke kuikahi hoohui, e like me kela mea i aelike ia e Kakina ma i ka malama o Feberuari iho nei, ua keakea ia nae e ka Numana hana.
Ua loaa ko Hawaii Leo ma Wasinetona.
Me he mea la aohe i loheia ka leo o ko Hawaii elele ma Wasinetona i keia mau malama ekolu i hala iho nei. O kauka Kamika, no ke au i hala e ia, aole e hiki iaia ke hoikeike pono aku i na manao o ke Aupuni Hawaii imua o ka Peresidena Kalivalana a me kona poe kuhina. O Kakina ma hoi, ua pau ko lakou Komisina Kuikawa, mamuli o ko Kalivalana unuhi ana mai i kela Kuikahi Hoohui mailoko mai o ka Aha Senate. Eia wale no ma Honolulu nei kekahi Komisina a Kuhina paha, oia o Jas. H. Blount, nana e kuka a uwao mawaena o kela Aupuni ma Wasinetona a me keia Aupuni Kaikawa.
He hemahema loa keia. Ua makemake kakou e kuka pu me Kalivalana ma ka hooponopono ana i na kuiana o keia aupuni uuku a me kela aupuni nui kekahi me kekahi. Nolaila, he nui ko makou hauoli i ka lohe ana i ka Poakolu nei, e hookipa ia ana o Kakina i elele nui no Hawaii imua o ke alo o ka Peresidena, e nonoi a e paipai aku iaia ma na kumu kupono o ka noho ana.
He nui ka hilinai ia o L. A. Kakina he elele makaala, eleu a noeau, nana e hopu koke aku i na aoao e pono ai o Hawaii nei. Aole no i kukala ia na olelo kauoha iaia mai ke Aupuni Kuikawa aku. Eia nae kekahi mau manao i lono ia, a he oiaio no paha – E paipai ikaika ana o Kakina ia Kalivalana ma, i ole ai lakou e hoololoiahili i ka hooholo ana i ko lakou manao no na mea e hana ai no Hawaii nei. Aole pono ke hoomau ia keia noho kulanalana a nihinihi wale ana. Malaila e keakea ia ai na hana kalepa a pau.
He lana ko makou manao, ma keia mua aku e puka mai auanei kekahi mau lono maopopo lea no na mea e ukali mai ana. O ko Kakina noho kuhina ana, he hoomaka ana ia o na hana hooikaika e pomaikai ai o Hawaii. He nui ke kue o na enemi o ka pono ma Hawaii nei. I ka Poakolu nei ua kukala nui lakou, ua hoole ia o Kakina, a ua kapae ia aole e noho imua o ke alo o ka Peresidena. O kekahi no keia o na lono wahahee mau a ua poe wahakole nei. Ua maa kanaka Hawaii i ka ike i ka lapuwale o ka lakou mau olelo.
Ka Hana a ka Moiwahine i Pau.
{Mai ka P. C. Advertiser mai o Iune 10.}
Ua hoala ae o Liliuokalani me Hon. Paul Neumanu i kekahi mea i oi ne paha o ka maikai mamua o keia mea he aupuni maikai ma Hawaii nei, oia hoi ka wa a laua i ohumu ai no ka hoakaka aku i ko laua mau manao imua o ke aupuni o Amerika Huipuia me ke akenui e loaa he mau ohi ai gula ana no ka pomaikai o ka ohana alii i pau. Ua hoolaha ia aku ka palapala nona keia kumu e ninau ia nei, a o keia wale no na olelo i oili ae mai ka aoao alii mai i maopopo he oiaio.
I ka piha ana o elua pule mahope mai o ka la umikumamahiku o Ianuari i hala, ua awiwi ua Moiwahine la i pau e nonoi koke aku ia Amerika Huipuia e uku mai iaia 102 ke dala gula no kona kuleana ka mea hoi ana i hookuu mua ai me ke kalaunu o Hawaii. O kana hooiaio ana no ia hookuu ana ua hoaiai ia ma o keia mau mamala olelo iloko no o ua palapala Hoomana Hope la: "Ma ka la umikumamahiku o Ianuari, M. H. 1893, ma ke kulanakauhale o Honolulu i olelo mua ia, he oiaio ua hookuu aku au i ko'u mana ma ke ano he Moi no na Paeaina Hawaii i ke aupuni Kuikawa, malalo o ke akeakea."
Mamuli o na olelo a keia palapala ua lilo ka Moiwahine i pau i mea maikai ole, a ku no hoi i ke ino imua na maka o ka lahui Hawaii maoli, a o ko ka poai anee alii hoi, ua kohu ole imua o na maka o ka lehulehu holookoa. Mai ka hoea ana mai o Kuhina Blount, ua koi mau aku ka poe kakoo alii e ae mai ka Moiwahine i pau "e kokua ia oia e ka ikaika o na koa o Amerika Huipuia." Ua lilo keia koi ana a lakou i mea ole loa, a ua hoohiolo ia hoi maike kahua o ua poe kakoo alii la mamuli o ka ae maoli ana mai no a ua Moiwahine 'la i kona haawi pio loa ana i na mea a pau i ke Aupuni Kuikawa.
Ke ku nei oia imua o kona poe makaainana ponoi ma ke kulana hilahila, aole wale hoi ma ke ano oia ka mea nana i ulupa a nahaha a weluwelu liilii ka noho alii puni waiwai, me ka makaukau e hoolilo koke aku no ke dala i ke kuleana a kona lahui no paha e hiki ai ke hooikaika a hoihoi hou ia, ma o kekahi kumukuai e haawi ia mai ai iaia a piha kona mau pakeke me ke gula o kahi e. Aole he hookahi o keia mau dala ana i manao ai e mahele me kona poe hoa o ka noho alii i pau.
Ho kakaikahi wale no paha kahi ano pohihihi o ua palapala la e hiki ai ke nema ia, aka, mai ka mua a ka hope he moakaka wale no, a ua hiki loa ke hoiliili ia a iloko o ekolu wale no hopuna olelo. "Dala Kuike."
Eia ke Waiho nei ka Hopena o ka Noho'na Moi.
(Mai ke Nupepa "Star" mai o Iune 10.)
Ua hoomaka ka moiwahine i pau e hookuu i kana kei no ka hoonoho hou ia ma ka nohualii iloko o na la mua loa no o Ianuari 17. Ua hiki loa no hoi ke hoomanao oiai iloko o ia wa no i hoopuka ai oia a me kona aha kuhina i kekahi palapala kue "i ka hana a kekahi poe ka poe hoi na lakou i kukulu ke Aupuni Kuikawa," me ka hoike ae i ka inoa o ua mea la o "S. B. Dole a me kekahi poe e ae," me ka hoohui ole mai iloko o ke koikoi o ia mau hana a kekahi paha (luna oihana o Amerika Huipuia). Me he la, ma ke ano he manao ulu hou ae, ua i mai la oia "ua hookuu aku oia i kona mana mamuli o ka ikaika oi pakela o na pualikoa o Amerika Huipuia." Aka, ua wae ae no ia aia wale no ke koikoi o kona hooneeia ana ae mai kona nohoalii ae e ka poe hookahuli aupuni, me kona haawi pio maoli ana aku no nae ia Amerika Huipuia, aole nae ia i apo mai ka elele o ua aupuni la ia haawi pio ia ana aku; no ka mea, ua nana ia mai me ke ano hoowahawaha ia oiai ua like ia me ke kaili malu ana ae i ka hanohano i papahiia maluna o ka poe i lanakila maoli. O keia hoao ana he mea ia e hooulu hou mai ai i ka hoomanao ana no kekahi moolelo i hana ia e ka Haku Cornwallis ma Yorktown, i kona haawi pio ana i na Farani oiai o ka pololei o ka haawi pio aku na Amerika-o ka like ole wale no o ko Hawaii nei kulana ma kela mea, oiai aole he kuleana kupa o na koa o Amerika ma Hawaii nei no kela hana; aka, he poe makaikai wale no lakou. Nolaila, ma keia mau mea a i elua he oia mau no ke kulana o ka aoao i pio.
Ma ke ano maoli o kela palapala kuahaua ana, ua lawa kela no ke kinai loa ana i ke koi a Liliuokalani ia Amerika Huipuia no kona hoihoi hou ia ae; aka, i ka wa hoi e pakui hou ai keia, oia hoi kela palapala hoomana kukaawale hope o Numana, e i ana ua hookuu loa aku oia i kona "mana moi" i ke Aupuni Kuikawa, a i ka wa hoi e nana ia iho ai ke "kaulike a me ka pololei" me kona koi aku na Amerika Huipuia e hoolawa mai iaia no kona nele ana, aole loa oia i hoomaoe iki aku ma ka i ana ua hui pu mai paha na koa o Amerika Huipuia i kona olepeia ana ae; nolaila, mahea iho la e hiki ai ke uku mai o Amerika Huipuia i kona aie ponoi? Nolaila, heaha ka haina, eia "ua pau oia e like me ke kaka-au-loko i kaluaia a ai ia iloko o ka makahiki i hala."
Ina paha he poe mea uhane pahaohao kekahi e manao ana eia aku no he la o na luina o Amerika e lele mai ai a kai hele hou aku i moiwahine maopopo ole i pau o Hawaii iloko o ka halealii ona a me kona kaikunane, naau hookiekie i hoolaa ai, a i hoopuluulu ia ai e na loio a me na poe kalepa, me ko lakou mau helehelena kuaaina iwaena o ia anaina kapu-Ina he poe kekahi i loaa ia manao, he mea pono e noho ko lakou mau uhane me ka oluolu. I ka wa i hookuuia iho ai ka hae Hawaii mailuna mai o ke towela o ka halealii no ka uhi ana i ka manele o ka moi kuokoa hope o ka hapa poepoe komohana, ua haule oia me ke ala hou ole ae. O ka la 17 o Ianuari, aole oia ka la i kaalo ae ai ma ke ano he onawaliwali wale no ko ka moi. Oia no kona make maoli ana mamuli o ka lawe maoli ana ae no i kona, a ua kanuia e ke kokua ana o na poe a pau.
Eia ke waiho nei ka hopena o ka noho'na moi.
Ka Hoike Kula o Kamehameha
Ma ka hora 9 a.m. o ka Poakolu nei, Iune 14, ua hoikeia keia kula malalo o ka noho kumuluna ana o Rev. W. B. Oleson. Malaila ae na kahunapule Rev. E. G. Beckwith, O. P. Emeson, J. Waiamau, J. Kauhane, A. Pali, J. M. Ezera, W. M. Kalaiwaa, L. M. Mitchell, L. K. Kalawe a me James N. K. Keola. Ma ko makou maiaikai ana iloko o na papa kula a pau ma kela a me keia rumi, he mea maopopo he kulana holomua ko keia kula.
Ma ko makou hiki ana aku ma ka rumi nui e waiho ana na mea hana a na keiki i hana maiau ia e ko lakou mau lima na mea hao, na umeke, na pakaukau, na kii o kela a me keia ano, e hoike mai ana i ko lakou akamai ma ka hana.
Ma ka pau ana o na hana hoike, ua ako akoa ae na haumana o ke kula a me na poe makaikai, ma kahi o ke kumulaau manago i kanu ia e na haumana o ka papa ekahi e puka ana. He mea hoomanao no ko lakou noho ana ma ke kula a hiki iho la i ko lakou puka ana mai ke kula aku. Na ke poo o ke kula Rev. W. B. Olseon i hoike mua mai i ke kumu o ka akoakoa ana malaila, a na James H. Harbottle me Isaac P. Harbottle i unuhi mai ma ka olelo Hawaii, a na M. Kane ma ka olelo namu. E hoike mai ana i ko lakou noho ana a me ko lakou haalele iho i ka home hoonui ike. O ka panina o na hana, he himeni, a he ku i ka walohia ke mele ana.
No ka Rumi Aina.
Ua nane aku na makua a me na makaikai ma ka rumi aina, ua ai a ua lawa i na kohi kelekele a ka puukolu. He mau haiolelo hoalohaloha na na kumu i na haumana e puka ana a me Rev. W. Oleson e haalele mai ana i kona noho kumuluna ana no ke kula.
He haiolelo ua J. H. Wise kekahi haumana o ke kula o Kamehameha i hele aku nei i Amerika i ke kula Kahunapule o Obelina a me ke poo kumu hou.
Ke Ku ana mai o ka Mokuahi City of Peking.
I ke kakahiaka nui o ka Poaono i hala, Iune 10, ua kalewa mai ma ka uuku o Mamala ka mokuahi Amerika "Kulanakauhale o Pekina" o ka Hui Hooholo Mokuahi o ka Pakipika e holoholo nei mawaena o Kina a me Kapalakiko, he 12 mau la holo mai Iapana mai, oia hoi he 3 mau la ka apa mai ka manawa holo mau i hoolahaia. He mokuahi nui keia nona na tona he 3139. He mokuahi keia i kapili ia ma Nu Ioka i ka 1874, nona ka loa he 423 mau kapuai, ke akea he 48 mau kapuai, a o ka hohonu o ka moku he 27 kapuai 8 iniha. Ua komo loa mai keia mokuahi nui iloko nei o ke awa a pili i ka uapo makuahi loihi ma Ainahou i ka hora 7:40 kakahiaka. O ka hohonu o ke kila iloko o ke kai i kela wa he 23 kapuai 6 iniha.
He kakaikahi wale no na eepakeke i holo mai no keia awa. He 30 Pake a me 6 Iapana a me 1 Europa ma ke keena helu elua. He 130 wale no tona waiwai no keia awa i lawe ia mai e ua moku la.
Ma ka hora 4 auina la o ua Poaono la, ua haalele iho ua mokuahi la i ke awa o Kou nei a niau aku la no Kapalakiko.
Hui Uwila Hawaii
Ma ke kuai kudala ia ana o na pa aina aupuni elua helu 70 a me 71 ma Ainahou, Honolulu, ma ka Poakolu aku nei, ua koho ia mai ua mau pa aina la e ka Hui maluna ae no ke kumukuai he $2,010 pakahi. O ka makemake o keia hui, o ke kukulu i hale hou maluna iho o ua kahua la i wahi no ko lakou mau mea paahana uwila e kauoha ia aku ana a hiki mai ianei i ka wa e makaukau ai ka hale e paa. Eia ke anehe nei ka mea kaha kii e kahakaha i ke kii o ka hale e kukulu ia aku ana.
Ma ka Australia o ka Poakolu aku nei i hiki mai ai ka luna nui hou loa o ka Hui, oia o Mr. W. J. Wariner, a e kokua ana oia i ka hui me kona ike a maa hana i ka wa e hooko ia ai ka hana.
Pau Ole ka Epa o ka Holomua a me ka Leo.
Ma ka Holomua o ka Poakolu nei, Iune 14, i hoike mai ai oia ua make loa ka hoohui aina. Ehia la hoopunipuni ana a keia nupepa i ka lahui e manaoio ia aku ai. O ka Ahaolelo hea la o Amerika kai noho mai nei a hooholo ua make loa ka hoohui aina?
O keia hana, ua waihoia na ka Ahaolelo Lahui e noonoo, oiai, aia ilaila ka make a me ka ole. Ke kukala mai nei nae ua mau wahi nupepa @ hakole nei, na make loa @ hoohui aina. O ka poe naauao ke puni ana, a o ka poe naauao noonoo pono, aole e puni oia he koho wale aku no ka @ Holomua. Pela no laua e hoopunipuni mau nei i ka lahui hoihoi ia ae ana ka Moi @ nohoalii. Ua ko anei ia nupepa ana a laua? Ina ua makai ka hoohui aina, heaha ke kumu i hoouna ia mai ai he komisina i Hawaii nei? Eia ka mea i maopopo ia makou aia a hiki mai ka Ahaolelo Lahui ilaila e holo ai a me ka ole. Ua hai aku makou i ko makou manao mamua, ina holo ole @ hoohui aina, alaila, ua oni paa ke Aupuni Kuikawa aohe mea nana e hooni.
E like me ka loihi o ke k@ ana o ka Holomua a me h@ Leo i keia hoohui aina, pela ka loihi o ke ku ana o keia aupuni. Ina he haneri makahiki ka loihi o ke kue ana, pela iho la no ka loihi e ku ai ia makou aupuni.
A ina e ao aku olua i na kanaka e hoohui koke ma Amerika, alaila, pau koke keia aupuni kuikawa. O ka makou mea e hoike ai imua o ka lahui, oia ka mea oiaio, ua @ aku ko makou pono e hoinoia mai no ka hoike ana aku i ka oiaio mamua o ke ao hewa ana aku i ka lahui, a mahope h@ mai lakou a hoino mai ia makou.
Kekahi mau Wahahee a ka Aoao Alii.
Ua hoouna aku kekahi makakau nupepa mai Honolulu aku nei ma ka la 30 o Mei hala, i ka nupepa Buletina Kapalakiko i keia mea he hoohikilele hauli, penei:
"Mawaena o na lono hoohooili e laua hele nei ma Honolulu, oia ko na poe anee aliuliu kaua malu loa ana a me ka la 11 o Iune, ka la hanau o Kamehameha, he la kulaia lahui maanei, a ia wa e holo@ lakou e hoihoi ae i ka Moiwahine maluna o kona nolu@. Oiai he kakaikahi ka poe @ hoihoi i manaoio, eia nae o @ nui o na poe hoohui aina a@ o lakou hooiaio, a nolaila aie o lakou hoolohe aku i keia mau hoopuiwaiwa."
Hoolaha Hou.
AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI APANA Ekahi o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka waiwai ANRELIO FORTES RAMOS, o Ewa, Mokupuni o Oahu, i make.
Ma ka heluhelu a me ka waihoia ana mai o ka Palapala Nui a me ka Papa Hoike o C. I. @ Lunahooponopono o ka waiwai i oleloia @ ana e ae ia aku ka huina o na hoolilo @ a o na mea i loaa mai iaia he $419.25, a e @ e nana a aponoia kela mau mea a e kau @ hoihoiia aku na waiwai a pau e waiho ana ma kona lima i ka poe i kuleana malaila @ kuu loa ana iaia a me kona mau hope @ noho lunahooponopono ana ma ia aina.
Ua kauohaia, o ka POAKOLU, IUNE, @ ma ka hora 10 a.m. ma ke Keena, ma @ Hookolokolo ma Aliiolani Hale, Honolulu makahi a me ka manawa i kohoia no ka la @ ana i na noi ia a me ka Papa Hoike @ malaila no hoi e hele mei ai na poe @ e hoike mai i ke kumu, ina he ku@ lakou e ae ole la ai ua noi la, a mala@ hoike mai ai ka poe a pau i kuleana i ka @ i oleloia.
Hanaia ma Honolulu, i keia la 27o @
Na ka Aha: HENRY SMITH, Kakauolelo 2441-3
AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI APANA Ekahi o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka waiwai LUKA k. o Honolulu i make. Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala nui @ ka hoike helu waiwai a Kupihea liilii Luna hooponopono o ka waiwai o Luka k. o Honolulu, a maloko o laila, e noi mai ana e ai@ aku hana mau hoolilo he $143, mailoko @ na dala he $400 i loaa iaia, a e hoi ana, e ualaa@ a apono ia kana moowaiwai, a e hoopukaia iho nei iloko o kona mau lima i ka poe i kuiea hooponopono ana.
Ke kauoha ia nei, o ka POAHO, la 20 o Iune, 1893, hora 10 a.m. ma ke hoena o kela Aha, ma ka \Hale Hookolokolo ma Aliiolani Hale, Honolulu, oia ka manawa a me kahi@ hoolohaia ai keia noe a me ka moowaiwai, ao ka poe a pau i pili e hele ae a hoike ina@ kumu lo ka lakou e ae ole ia ai ua noi la ia waiho mai i na olelo ike i ka poe i kuleana ina waiwai la.
Hanaia ma Hololulu, ko Hawaii Pue aina, Mei 20, 1893.
Na ka Aha: GEO. LUCAS, Hope Kakauolelo 2443-3
Hoolaha Hookapu Aina.
KE PAPA A HOOKAPU LOA IA AKU NEI ka holo ana o na holoholoua o ka pou@ maluna o na aina hanai holoholona o'u ma ka honua a me ka hapa mauka o Humuula, Hilo, Hawaii, a ke kauoha ia aku nei e hoonee au@ na holoholona me ka hookaulua ole, a lele, @ hoopii ia no e like me ko kanawai.
J. T. BAKER, Hilo, Hawaii, Mar. 31, 1892.
Olelo Hoolaha.
OIAI, E KAAWALE AKU ANA AU [D. KEA WEAMAHI] no Iapana, ke hoolahaia aku nei na mea a pau, ua hookohu piha aku gula S. K. Kane a me Henry Waterhouse, oia kaa'u i mau Hope Oiaio no ka hooponopono ana i ko mau Waiwai Paa a me ua Waaiwai Lewa a apau, o ka poe a pau he mau Aie ko'u ia lakou, e waiho ae i ka lakou mau Bila ia laua, a o ka poe a pau e paa ana he mau waiwai no'u, e hoihoi ai ia laua.
D. KEAWEAMAILI,
Honolulu, Mei 10, 1893. 2442-1
Hoolaha a ka Lunahooponopono Waiwai.
O NA POE A PAU HE MAU KOINA KA lakou i ka waiwai o JOSIA KEAWE i make, o Nuumalu, Lihue, Kauai, ko Hawaii Pae Aina, e hoouna koke mai me ka hooia kupono a i ka kohu ia i lunahooponopono waiwai no ka waiwai o ka mea i make, maloko o na malama eono, a i ole ia, e hoole mau loa ia aku no. A o ka poe a pau i aie i ka waiwai o ka mea i make e hookaa koke mai.
MAILE KEAWE, Lunahoopono Waiwai o Josia Keawe.
Lihue, Kauai, Iune 3, 1893. 2445-4