Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 27, 8 July 1893 — NU HOU HAWAII. [ARTICLE]

NU HOU HAWAII.

Aia mawaena o Crescent a me [ ] Hawaii ke kinipopo hookelakela o [ ] keia Poaono, Iulai 8, ma ke kahua [ ] Makiki. Kokoke e elima mano akule i [ ] mai nei ma ke awa o Punahoa, [ ], i kekahi o na la o kela pule [ ] i hala. I keia ahiahi Poakahi aku, Iulai [ ], e hoohui ia ana ma ka mare o Miss May Ward me Mr. Ernest Wodenhouse. He nui ka wela o ka la ma Kau, Hawaii, a i ke ahiahi Sabati, Iulai [ ], akahi no a haule mai he mau [ ] pakaua. Piha mau no hoi ka Holomua i [ ] olelo ino kuamuamu. Ke a'o mau aku nei i ka hanauna hou me [ ] olelo pelapela. E hoike ana na kula la aupuni olelo Beritania o ka apana o Honolulu nei, ma na la elima o ka hebedoma ekolu o Iulai nei. Ua palekana loa aenei ke Kuhina Waiwai mai kona kaa ana i ka "la garipa," a ke ike hou ia aku nei oia e lawelawe ana i na hana o ka lehulehu. Powehiwehi loa mai nei hoi ka nupepa Ka Lei Momi. Pau loa kona poe heluhelu i ke kau makaaniani i kela ahiahi aku nei, i ike ia iho ai paha na powehiwehi. I ka la 4 o Iulai, ma ka hale noho o Mrs. Emma Nakuina ma Kalihi, Honolulu, ua hanau mai na ka wahine a Mr. W. K. Hutchison o Hana, Maui, he kaikamahine. Ma ke awakea o ka Poaha o ka pule i hala, Iune 29, ua pau i ke ahi ka hale kuai rama liilii Iao ma ka aoao mauka o ka uapo, ma ke kahawai o Wailuku. Ke wanana hou mai nei kekahi mau kahuna Hawaii, a ka la hope ka o keia mahina, e lilo ai na hooponopono aupuni i ke ano aupuni kahiko. Hele pela na kahuna hoopunipuni. Ua make mahope iho o ka hora 4 ahiahi o ka Poakahi aku nei, o Ellen Boy, ke kaikamahine i pau ai i ke ahi i ke ahiahi Sabati ma ka hale mamua mai o ka luakini o Kawaiahao. Ua hoohui aenei o Chas. L. Carter a me Alfred W. Carter ia laua iho malalo o ka oihana loio, a e loaa no laua ma ka hale ma Waikiki iho o ka Banako o Bihopa & Co., ma alanui Kalepa. O James Kauhane kekahi o na makai i hoihoi mai nei i na ma'i lepera o Kalalau, ua kau hou aku oia maluna o Iwalani i ke ahiahi Poakolu nei, Iulai 5, no ke kii hou ana i ka poe ma'i i koe. Ua aihue ia ka lio a me ke kaa o Mr. E. B. Thomas ma ka po o ka la 4 aku nei o Iulai, iaia e nanea ana maloko o kekahi hale, a ke haawi nei oia i $100 makana i ka mea e loaa ai a ahewa ia ke kolohe. Nui ko Kapena Robert Parker mahalo i ka malama ia ana o ke Kulanui o Lahainaluna i keia wa a me ka hoomaamaa ia ana o na haumana ma na hana mikiala. Nui na loi i paa i ke kalo a na haumana i kanu ai. Ua wehe hamama ae o Kuhina Amerika Blout i kona hale noho ma ke kuea o ka Hotele Hawaii, mawaena o na hora 3:30 a me 5:30 auina la o ka la 4 o Iulai, no ka ike ana mai i ka poe e hele aku ana e kipa i ona la. Na ka puali o na keiki o ka Hale Hana Hao o Honolulu ka eo o ka hukihuki kaula me ko Pauoa puali i ke kakahiaka o ka la 4 o Iulai. A ua olelo ia, ua nui na dala pili kakalalo i hoomoe punana hou aku i ka wa i kukala ia ai ka eo na ka puali wikani o ka Hale Hana Hao ka eo. Ua hoi mai nei o Mr. A. W. Carter, ka hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie i hele aku nei e ao kanawai ma kekahi o na kula kanawai o ka hikina o Amerika Huipuia, a i puka mai nei mahope o na makahiki elua o ke ao ana. I ka Poaono aku nei i hala, ua ae ia mai oia e lawelawe i ka oihana loio ma na aha hookolokolo a pau iloko o keia aupuni.

I Ke aliiahi Poakolu aka nei, ua hoohikihiki aka ka mokuahi Lehua ia iwakaluakumamawalu maa mai lepera mai Kalihi aka no ke panalaau o Molokai, mai&ila e malama maikai ia ai eke aupuni no ka hopena o ko lakou mau la. Ma ka huakai a ka mokuahi Waila i holo aku ai no Maui a me Hawaii ma ka auina ia Poalima o ka hebedoma i hala, aa haiihali aku oia maluna o kona oneki, ia 60 maa ohua kapena (he 7 o lakou no ka iua o Peie), 50 ohua oneki a me 416 mau iimahana lapaoa. Ke iohe ia mai nei, o ke kii pena 0 ka iua o peie o Kilaaea e hoikeike ia la i Kikako, oia ka mea hana rifljg puka ika wa e noho nei ka hoikeike nui. Ua olelo ia, he $600 ka ioaa o keia a me keia ia e hoikeike ia nei ma Kikako, a ke maheie nei ka puka ma ka umi pa-kenHa o ke (iaia. Ua holo aku ka Iwalani'i ka hora 5o ke ahiahi Poakolu nei no Nawiliwiii, Hanalei a me Kalalau. Ina e hoea aku ka mokuahi i ka Poaiima a ua paa pio na wahi mai iepem aku i koe, alaiia e hol koke mai ana ka puaii koa a me na makai maluna o ia mokuahi i keia Babati iho. Ua wehe hou ia ka Hale Auau Long Branch ma Waikiki I ke ahiahi Poaha, mahope o ka hana hou, hoonani a me ka hooponopono hou la ana iho nei. Mamali oka oluolu o ke kumu puhi ohe Berger, ua ae oia e alana ia ka wa e wehe hou ia ai keia wahi hooluana kauiana me na leo kohaihai u kona puali. Ma ka Maluiani o lulai 4, mai na Kona mai, ua makana ia mui ka Lunahooj»onopono o ke Kuokoa makua a me ka Lunahooponopono o ka nupepa puka la, he mau pahu halakahiki nunui elun, na ka Mea Hanohano J. H. Waipuilani. Ke haawi aku nei na Lunahooponopono 1 ko laua mau hoomaikai ana a nui i ua hoa la o ke kai maokioki. Nui ke kamailio ona kanaka o Honolulu nei, e pau ana na koa a me na makai o keaupuni i ka make i ke ki ia i ka pu e na mai lepera o Kalalau. Ika hoi ananiai nei nae a ka Waialeale, aole i manuheu iki na aoao a i elaa. Ua hele ok«a aku no kekahi poe a ka wahine a \V. Kamana, a oleio aku ua make ko kane. lie mau hana aloha oie uiaoii keia. Pehea iho la ka manao oka poe opu ino?

Ua hoolue mai na makuahine ekolu ia hookahi kauna keiki ma ka la kuokoa o Ameiika, he ekolu mau kaikamahine a he hookahi keikikane. Na kekahi makuainne i hooiue mai he mau inahoe, he keikikane a me ke kaikamahine. Nui ka hoolue ia oke Aupuui Kuikawa, e hoike mai ana i na kahoaka o ke au hoohuiaina a ka poe anee alii a me na nupepa wahakole ike aupuni holoniua eku uei. Ma Honolulu nei kela mau hanau. Aole i lawa o Bila Aiia i ka hoao ana iho nei e onou mai i ka Moiwahine e kukala i kumukanawai hou a poino ioa maoli ke alii i keia wa ma o kona kiola ia ana mai ka noho alii ae, e ia no nae ia Ue komo aku nei iloko o na hana pili hoomana a me he mea la e like ana kona hopena me ko ka mana aupuni i olepe ia. E akahele 'ko Lahaina mau hoahanau i ulupuni ole ia e ka lulu piliwaiwai o iaha aku auanei keia anoano hoopoino. Pakele o Kauka Gllva mai kaa i ka pnli mo ka lio i ka Poalima o ka hei>edoma i hala,iaiae pii ana maluna o kona lio ma ka pali o Kalaupapa mai kekahuama'i lepera mai me ka manao e loaa ka mokuahi Mokoili ma Kaunakakai a holo mai no Honolulu nei. Ua pau no hoi ka ekolu hapaha o ka pali i ka pii ia e ia me ke kau no iluna, aia hoi, ua kapeke aku ia ke keehi ana a ka lio a walawala aku la kaa i ka pali make loa. Oke kauka hoi, ua haule no oia iluna o ke alanui a pakele. I ka hora 8 o ke kakahiaka Poalua aku nei i hala, lulai 4, ua hiu ia ae la iluna o ka piko o ka pahu hao hou o Mr. J. W. Kalua ma Wailuku, ka hae aeto makana mai kekahi aku nei o ko Honolulu pt>e a pulelo ana ika makani. E pono e heiu ia o Mr. Kalua i paionia no na Hawaii i kau mua iluna o ka manu aeto, a o ka makamua hoi o na kanaka inaoli i hoohihi oka hae aupunl o na mokuaina i helu ia ka nui ma ka manoa me ke kauna, oia ka puuhonua hookahi e palekana ai a leie ole ka oili. Ua lohe maopopo mai makou mai kekahi mau paahana mai o Ka Leo o ka Lahni, ua koho ae kekahi poe ia Rev. S. Kaili i kahunapule no lakou, a ia J. Kekipi i kiakona. Aia maloko o ka luakini o Aiiuene Buki e malama ia uei no ka nonoi ana i ko lakou mau iini no na wananaa lakou e houpuupu nei i na manao hoonuinui wale a me ka hoino i ka poe maikal e alakai ana ia lakou no ka malamalama ame ka naauao. O ka lili mai ke kumu, aole i nana i ' ke Akua, aka ke nana nei i ke | kai ana a diabolo. A ka la 1 o Augate aenei, e paa ■ loa ai a wehe ia ka Hale Uinihepa Hoahu Waiwai Makamae hou loa e [ kukulu ia nei ma Alanul Papu ma- . waeoa oka hale kuai iako hao oka Hui Pakipika a me ka hale oihana , o Lui a me Kuke, a o Mr. P. C. i Jone9 ame kaiui keikikane na mea . «ana e law«*awe ana i ka hana ma- . iiio oka inoa Hul Hoahu e Pale- . kana ai a m Hoopukapuka H€ • haoa keia I koepo ma ka hoolima- - llma mal e malama ia ai na waiwal i i mlnamina ia, ke kuai aku I na i mahele, na honaamea eaeahoo- ) pukapuka hou aku, ka huil dala ai< a me hoopakapakaa pela aku.