Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 27, 8 July 1893 — He Moolelo Hawaii [ARTICLE]

He Moolelo Hawaii

MOKUNA IX. Kekaiii mau mea : manao waleia. Ua manaoiu, he fahui kauaka hookahi no keia mu ko Kahiki, ame Nauhiwa, a me na mokupuni e ae he nui loa. No ka mea, ua like pu na helehelena, na olelo» na kuahaua kupunu, na kaao, na akua kii, aole nae i iike !oa, a ua aneane no nae e iike, aua kokoke no boi e like na waa. He pahi ka iuoa oko laila mau wau nunui, oia paha ko lakou mau waa i hoio mai ai i Hawaii nei, o Wakeu, Atea, a rae Vatea, ka inoa o na ukua ahi o na mokupuni liilii o Fatuhiva a me liervey, a o Papa hoi, he lioomana ia ma ke ano he akua makuahine, a ma Hawaii nei lioi he oli ia iloko o na mele, ma ke ano o Papanuihanaumoku. Eia kekaiii, ua manao kekaln pne no ka laha ana mai o kanaka ma keia mau paeaina mamuli oke kaua ana o kokahi aina me kekahi aina, a o ka poe i hee, iiolo aku lakou ma ka moaua a pae ia aina aku ia aina aku, a pae mai Ia ianei kekahi poe. Ika manao wale hoi o kekahi poe, ua puhi wale ia na waa lawaia I e ka makani i hoio ai i ka moana, a , pae waie aku i kekahi mau aina, a ua uianao wale ia keia mau mea aolo nae i maopopo. Eia no hoi kekahi, ua manao wale ia he poe maiuo ko Hawaii nei no loko inai oka Iseraela, a eia ke kumu o ka manaoia pela: Mamuli o kekahi mau haua a ka Iseraela, oia hoi ke oki poepoe, ka puuhoiiua, ke kapu haumia i ka mea uuiko, kapu i ka wahiue pea a wahine hanau. A »o koia mau inea, ua manao lakou, oka poe paha keia i haiia mai nta ka ke Akua mau oielo, «'O lilo na hipu hele hewa no ka lBeraēla h'. !o luai." Pule Kaumaha Ai. Eiu ka ai o ke akaa Ma kulauka na kulakai Me ke kano o Kanikauiauia E kani aku ana i ke alohaoke kaiie Eia ka ai e ke akua Kahuli e kahela

Ka wahine e moe ana iiuna ke alo O ka 111 oe u Hanuna O Wiiikaa O ka iepo a liulu O Pahukiui ia o Pahulau O kuiaua a paliu 0 Miki a Palaau O Olekahia O ka paepae ia Laka O ka paepae nui alaimoku la e £ ala £ ala e ku ua £ ala e ka i;i £ ala e ka imikani £ ula e ka pohu £ ala e ke UaiKoo He ohu kolo iuka He ohu kolo i kai lle kai kaue Ile kai wahine Kai pupule Kai ulala Kai luu kai ea Kai eiui Kai pili aiku la e Ua puni Na puui na luoku i ke kai O liu'ahu'a kai Ia Keaumiki ia Keauka Au ka ihoau ka nae O ka ule i, o ka ala moe O ka ale hookoikoi e i Kahiki A hiki a olu 0 ka 1 uua o Kahikl e hiki ai A hea ia auanei make iaoe la e Louo 1 ulu nui e Lono Melemele e Louo Hana ka lau ai e I-iouo Kuuu luai ana ka ai e E kaukau nou e Lono £ Louo i ka po £ Lono ī ka hekiii E Louo i ka uwila E Louo l ka ua loku £ Lono i ka ua hea I ka ua oilīili ma ke kua uei ia e £ Lono £ Lono i ka po £ L-JUt> i ke ao £ Lou-> i kuina o mua £ Lonouuianiha Mai aniha mai oe ia'u e Lom» £ Lonoiuakahialeie A lele oe i ke kai uli A lele oe i ke kai kea I one huli la i one eii I ke one i hanana O Pipipi o Unauna O Aieaiea o ><aka O hee o ku&iakai O ka pakii moe one ula O ka ulue niho wakawaka ot O kama opihi kau pali O Kulelepoo o helelei ke alio O Wahalaualii o Polihala O kaUi i waiho al o ka huaolelu . A pii maluna oheko O Kamapoepoe 0 ka wahine i ka Ipu olelo £ Kaaia e 1 ke oia nui Eia k t wi £ Ku e Lono o Kaue E Lonoikeaouli e eia ku ai Ua hana mau ia keia pule e ua kahuua a pau ioa, a poe e aenoi

paa keia p«le i k:i wa iati awa u ; pela aku. Ua pili keia pule i ka papa kahujna a Looopuha, o ka pule ka mea : nana e hoolilo i ka laau lapaau i mea mana, a hoola ia fea mai t wahi aka poe kahiko a me ko keia wa no. KeKahi mau ano mai me na laau kupono. He wea pono paha ke hai aku i na inoa o kekahi mau mai a me na laau i kupono no ua uiai nei ma na lapaau aua ana kahuna o Flawaii nei ika wa kahiko. Eia na inoa o ia mau mea: Ina he nalulu, he wai ame ka lomi; hu'i, he lonii, wai, papaa o na laau; ma ole, he puakala, ilima, muo hala; pu-ho, he eieku na laau; akepau, (waiopua) apu ihi, a me kalo; umauma naha, he ai, wai, poho, lepo; haoa, he poho, lepo, muo lau-i; puu pau, he hili, niu, ki, welawela; alaala, he popolo, muo; hala, epuu maia; kakio, he moie pa-1 paia, muo hala, auhuhu; maihehe, he nena, ki, popolo; pupule, awa, kalo mana, lau palili; hai, kowah, popolo, hua kukui, paakai; he noni, paakai, ilima, kahea; kuli, he kohu ulu a me ka wai popolo; lahohehee, he pohaku wela, lau koli; iewe paa, he hoohei i ke koko; pehu, he puholohoio; ohao, aoie ona laau e ola ai; hano, he awa; a he nui wale aku na ano mai a nie na ano laau e ae. No ka laau alolia. O ke aloha kekahi mai hoehaa i hooiuio nui ia ke loohia iho ke kane a waliiue paha me keia ano mai, a ua kapa ia i keia wa he mai pelekane, a ua plha 110 ke ao nei a pau i keia ano mai. Aka, ma Hawaii nei, ua ike ia he poe kahuna kala a wehe aloha, a hoolele aku i ke aloha kekahi, me na laau ame na pule ana ake kahuna, alaila, hookoia no ka makemake, koe nae ina ole i pa mua n»e ke nehu Iu ka uoe o Alakai. Kia kekahi mau laau hana aloha, he ko pilimai, he wawae iole o ke kuahiwi, a he punawelewele, i hoonawele ke aloha a hoiole mau iloko a ku a hoi e pili mau me ke hoa, he hua piiimai oka ape, me ka mole hmahiua, o keia o huananai; he ko inanulele, me ka mole kakalaioa, o makanikeoe keia, a he nui waleaku ua inoa o na laau hana aloha, a penei iho ke auo o ka pule hana aloha: Eia ka laaau hoolele aloha 0 Lonomakua, e Kumaku;i E Maka'kua 1 ka hauula i ka pilipili I ka hinahina i ka akuli I ka holo ana :i ke kai O kolopu o kolopunohu " O kolo anuenue O uhakiko o uwahinui O uhu, o uluku, o makalahia 0 moe 010 ana o kona po Moe ana kona po Hoomanao ana owau A ao a pa a hiki iliki aku ia ke aloha iaia Konikoni aku la ke aloha E makanikeoe la A pa a eha i ka eha lima ole 1 ka eha lima ole a ke aloha la A pa a hao a holo a lele A lele oe e ke aloha ia (Kaehakoni) mea

Ilaila oe e kuko ai Ilaihi oe e lia ai £ uluku ai o kona po O maolioli o kauhale a ke aloha FIo-a ke ahi iaia Ke ahi a wela Ka hahana i ka houpo i ka manawa Ka hiaa inoe ole o kona po O hoeu, o hookuku, o hooinalaoa £ hoolanalana aku oe iaia Kiu aku imiaku halo aku iaiu A pa a eha i ka iwihilo Kapalili aku la ke aloha ia Makanikeoe A pa iaia e huli mai E huli mai e pili mai Owau o (Keahiwela) ka hon e walea ai kona po A pih a mau a niau a pili A pili a paa, a paa a paa loa no A pau ka pule ana ake kahuua, ulalla, hanai aku ka laau, ina o ma* kanikeoe a laau e ae paha, a mahope iho o keia mau mea ae la, ka puku hoopau loa ana, oia na mea o ke kai, ka ia hiualea, ka papai aaina ti paioa paha; a pela aku, a me kona pu!e hoi penei: Ka pule puku hookuu. Keaha ka ia e kanikololou He hinaka ka ia e kanikololou Lolou ke aloha o ka wahine i ke kane la e kanikololou Kuhia ka ia i ka moku la o kanikoloiou He paieu ka ia o ka moku la e kani kololou Ea wale mai ana no ke aloha oKa Wi hine i ke kane la e kanikololon Kuhia ka i?* i ka lun la e Wanikolo. lou Heaha ka ia i ka lua i& e kanikoio!ou He ku-mu ka ia oka lua la e kaui kololou Muemue ke aloha o ka wahine i ke kane la e kanikololou Kuhia aku ka ia I ka a-la la e k<*uikoiou Heaha 5u ia o ka a-la la e kauikololou

, He puhi ka ia o kn a-la la e kanikololou i Puhipuhi ke aioha o ka wahiue i ke | kane la e kamkololou | Kuhla ka ia i ka moana Ia e kani- ; kololou | Heaha ka ia i ka moaua la e kani- | kololou He mano ka ia i ka moana la e kanikoloiou Manomano ke aloha o ka wahine i ke kane la e kanikololou Kuhia ka ia i ke one la e kanikololou Ohikimakalw ka ia la e kanikololou Loa ka maka o ka wahine i ke ato~ ha i ke kane la e kanikolou E uwe haaloulou, Kalolou ! Haaloulou ana ka wahine i ke aloha o ke kane la e kanikololou „ Aole i pau.