Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 28, 15 July 1893 — He Kaaa ma Kalalau. Elua Koa i Make ia Koolau! [ARTICLE]

He Kaaa ma Kalalau.

Elua Koa i Make ia Koolau!

Ua ku mai ka Iwalani ma Honolulu i ka hora 10 o ka la Sabati iho nēl a ua hoi mai malnna ona o Lutera Wilikoki ame na koa elna, o Johnson lana o Marinont. t a hoi pn mai no hoi na makai o Kamana laua o Kimo Macy. KA MOOLELO 0 HA>~A MA KALALAU. Kalalau, Inlai 4.—He nui ka uwe o na kamaaina i ka lawe ia'na o ka poe mai maluna o Waialeale. A hala aku lakou, ua kauoha aku o Kapena Larsen i na kamaaina apau e heie iuka i kahi hoomoana, Maiaila i uinaninau ia ai iakou i kahi o Kooiau a me na lepera eiima e pee nei. Ua hoike mai kekahi kanaka i kona mauao ua heie kela poe elima i Haena kahi o ko lakou poe hoahanau. Nolaiia ua hoounaia o Wahinealoha ame na poe e ae elua me na lio i Haena. Apoka la hoi mai lakou me Kini lie hapa haoie. Hai niai o Kiui i kona manao na maalo ae na lepera ma kona wahi.

I ke kakahiaka Poakahi, ua kauo io. ka pukuniahi liilii maluna o kekahi puu a hooleleia na poka pahu i ka aoao lnkina oke kahawai mauka. He nui ka haluiu oke poha ana, aohe nae i makau o Koolau, aohe iho uiai.

Eha makai haole a me Paoa i noho i ka po o ka la Sabati maluna o ka lapa kahi i pee ai o Koolau malalo iho. Aohe nae i ike aku lakou iaia.

I ka Poakahi, ua pii o Lutanela King a me na koa eha ma ka aoao Hanalei o ke kahawai. Ua loaa ia lakon kekahi hale piii, aohe nae ua Koolau la ma ia wahi. Ahiahi Poakahi, hoounaia ka poe makai a pau e hoomoana eiua mile aku iuka.

Hora 3 o kakahiaka Poalua, ua heie o Larsen laua o Reynolds i Haena ma ka waapa e huli ai malaila i na lepera elima. Hai mai o Deverell i kona lohe ua hele aku lakou i Hanalei. Ua hoi pu mai me Larsen nakamaaina o Kalalau i holo ai i Haena mamua, a hiki mai lakou, hoouna akn o Larsen i na kanaka Hawaii elua i Hanalei e huli i na lepera elima oia o Manuia ma.

No ka lohe ole ia o na hana a na makai, i kakahiaka Poalua, hora 8. ua hoouna ia aku o Mekia Pratt me na koa he umi-kumamalima e huli pono a loaa ko Koolau ma ws> hi i pee ai. Mauka loa, ua loaa he wahi hoomoana i haalele ia me ka pupuahulu. Ika nana ana. ewalu poe i moe malaila i kela po. Ua loaa he ia, ke paiai, ka paakai a me elua eke kalo no hoi.

Ma ka huli ana, ua loaa kekahi ala e pii aua i kahi kiekie a hiki 1 ka pali. Ua ae o Aiidcrson laua o Evaustou e hele imua. Pii aku o Anderson imua a kahea raai ? "Pii mai, ua loaa ia'u ka nioali." 0 ka lohe ia no ia o eiua kani ana o ka pu. Haule aku o Anderson ilalo oka pali. Hopepe no hoi na poe koa elima mahope iho a kaa aku ma ka nahelehele. 0 Johnson ua nui kona eha 1 ke kaa ana. Aia o Koolau ma kekahi papa pohaku nui kahi i pee ai, he wahi ana no hoi mahope iho kahi e moe iho ai ka wahine a me ke keiki. He hiki no iaia ke ki pu aku i na mea a pau e hookokoke mai ana iaia.

A liuliu īki aku. ua iho mai na lepera eha rue Manuia ma. Ua loaa ia lakou mauka o Haeua ua pololi loa, o Kim kekahi i hele pu mai, o Kala k„ Kaili k., Meliaka w., Nihoa k. ? na inoa o lakeu.

Poakolu, lulai s—Hora5 —Hora 5, ua pii o Larsen a me Reynolds iuka me kekahi poe kamaaiua e huli i ke kupapau o Andersdn. Ua-kaa iho ilaio a kokolo akui kahi e kaa ole hou aku ai, ua hemo ka palule, a he mau lau nahele kai nookomo ia i ka puka i komo ai ka poka. E moe ana iluna ke alo. Ma ke kauoha a Larseu, na ki ia he 60 paha mau poka i kahi o Koolau. aohe nae kela i kipu mai. Kaūohaia na koa e hookokoke aku i kona wahi, a iho aku i kai. Pii akn o Reynolds ma a 15 paha anana ke kaawale mai kahi mai o Koolau e pee ana. Ekolu lakou i heie mua, a o ke kani mai no ia o na pu elua. Ku kekahi poka ma ke poo o Makabe a hauie make aku ia. 0 Hirschberg, kekahi uo hoi mahope ua make ia manawa hookahi i pu ponoi, na hihia i ka nahelehele a kani hewa ku

iaia, Ca wela ia kona a-i ika pauda. Ahiahi, ua lawe ia mai na ku|v pau ekoiu i kahi hoomoana, a ua kanuia lakou i ka lepo, me na kipu aloha ane» uo na koa inake. Po&liuia. lulai 7 —ī ke kakahiaka nui Poalima» ua hoolele ia na poka pahu he 19 ika pali kahi a Koolau ma i pee ai. Aole nae i uiaopopo ka haule ana ma kahi kokoke aku. ua kiai pono ia kona wahi e hiki ole ai iaia ke mahuka aku. Ua hoomaka ia ka eli i kekahi ala ma ka pali a hiki 1 kahi e hiki ai ke kipu aku iaia mailuna mai. Ua loaa na i*aifela elua a Stoiz ma i haoia ai ua uhiia e Koolau i na pohaku. E hele ana o Reynolas a me na koa eono maluna o iwalani i Hanalei e kii i na lepera he umi i haalele ia Kalalau a hele aku iiaila. Elima lepeia i lawe ia mai no lakou na inoa, Paoa (k) r Kalaina (w), Nihoa (k). Kala (k) t Kaiii (k). a i ka pae ana mai i ka uwapo, ua lawe koke ia lakou i Kahhi. IWAI.ANI >'0 KALALAU. Ua haalele mai kamokuahl * 4lwalani" ia Honolulu nei ma ka hora 4 o ke ahlahi Poakahi nei, a ua kukini awiwi aku no ke kahua kaua o Kaiaiau, me umi uaau koa hou ma--1-1 lo o ke kopala T. King, a me na lako ai a me na lako kaua hou e like me na poka pahu, iia poka hao a ine ua diaua pauda. Ua hoouna pu ia aku he ekolu mau pahu piuia no ka hookomo ana iho e opeope ae i na kino kupapau o na koa ekolu i liaule make ma Kulalau a hoihoi mai i Honolulu nei e kanu ia ai. Ua makemake o Kapena Zeigler o ka pnaii koa "A," e holo i ke ka hua kaua oia ponoi ma ke poo o konn mau koa ma Kalalau, aka no kona paa loa i kana mau hana o ka puall koa ma llnnolulu nei, nolaila ua hiki oie iain ke holo.

Ua holo pu aku iu;\ keia Iniukin ka Loio iviiliiii:i llon. W. O. Smith no Kalalau me iki pna kauiuu hou no na koa. UULI HOI MAI KA PUALIKOA. I ke kakahiaka Poaha, lulai 13, ua ku mai ka mokuahi "Iwaiani" mai ke kahua kaua mai o Kalalau ma Kauai.

Aole i loaa ka ma i lepera Koolau, kana wahine a me ke keiki, ua imi hou aku paha i wahi e pee ai, a i oie ia ua kaa paha ika pali, uo ka mea, ua ioaa aku kona wahi i pee ai uiamua a kipu poipo mai ai i na haole, aole no he a-na kuonoouo aku, aka he wahi poopoo uuku wale uo i alai ia mai omua e ke kipapali ame ke kumu ohia.

No ka ike hou ole la oko Koolau ma wahi e noho nei, aoie hoi he hana e hoouoho aku ai i na koa a me na makai, nolaila, ua hoihoi mai ka Iwalani i ka puali koa a pau a me na makai, i hoouna ia aku nei e ke aupuni no ka hopu ana i ka poe kue kanawai nana ī pepehi ika hope makai nui o Waimea. Kauai.

Ua hoihoi pu ia mai nei no hoi na kiuo kupapau o na haole i haule uiake ma Kalalau, mamuli o ko lakou haawi ana ia lakou iho malalo o ka ke aupuni hookauwa ana, no ka maluhia a me ka makee i ke kanawai.