Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 29, 22 July 1893 — Page 2
| This text was transcribed by: | Melissa Lian |
| This work is dedicated to: | In Loving Memory of Herbert Uyehara |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
MA KE KAUOHA.
$1,000 MAKANA $1,000
E haawi ia ka makana he Hookahi Tausani Dala ($1,000) i kekahi kanaka a mau kanaka e hopu ana a paa ia KOOLAU (k) o Kalalau, Kauai, ka mea nana i pepehi ia Hope Makai Nui Stolz ma Kalalau i Iune 27, 1893, ke lawe mai iaia a haawi ia’u, a i ole ia i ka Makai Nui o Kauai.
E. G. HITCHCOCK,
Ilamuku.
Honolulu, Iulai 15, 1895.
2451-99-2
Ua hookohuia aku i keia ia o H. C. Ovenden a me Alfred W. Carter i mau Notari no ka lehuleha no ka Apana Hookolokolo Kaapuuni Apana Ekahi o ko Hawaii Pao Aina.
J. A. KING,
Kuhina Kaiaiaina.
Keena Kalaiaina, Iulai 17, 1893. 2451-3
Kuai o ka Hoolimalima o na
Aina Leialii ma Kona Akau
Mokupuni o Hawaii.
Mamuli o ke kauoha a ne Komisinia o na Aina Leialii, e kuai aku ana o James P. Morgan ma ke kudala akea, ma kona Hale Kudala, ma ka Poaha, Augate 10, 1893, ma ka hora 12 awakea, i ka hoolimalima o keia aina e waiho ia ma Kona Akau, Mokupuni o Hawaii, i ikeia ma ka inoa ke ahupuaa o Puuwaawea a nona ka ili he 40,000 mau oka oi aku a emi mai paha.
Manawa. He 25 makahiki.
Uku hoolimalima kiekie e kono aku ai, he $@50 o ka makahiki a e hookaa mua ia i kela a me keia hapalua makahiki.
E hooliloia aku ana ka hoolimalima malalo o keia mau kumu:
1. E hoomauia na ululaau e like me ko ka ili aina i keia wa.
2. E malama i ka iaau kuku lanatana mai ka laha hou ana aku e palahalaha.
3. E kukulu maluna o ka aina maloko mai o na makahiki ekolu, mai ka hoomaka ana aku o ka hoolimalima, i na hana hou paa kuonoono e hiki ai i ka $3,000 ka waiwai io.
No na mea ia koe e ninau ia
C. P. JAUKEA,
Agena o na Aina Leialii ma ka Hale Hookolokolo.
Keena Komisina o na Aina Leialii, Honolulu, Iulai 17, 1893. 2451-3
Ua hookohuia aku o H. C. Adams, Esq., i keia ia i Komisina o na Pa no ka Apana o Koolaupoko, Mokupuni o Oahu, ma kahi o Wm. H. Lowell, i waiho mai.
J. A. KING,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iulai 10, 1893. 2450-3
Kuai o ka Hoolimalima o na
Aina Aupuni ma Kohala
Hawaii.
Ma ka Poakolu, Augate 9, 1893, hora 12 awakea, ma ke alo iho o ka Hale o ka Mana
Hooko, e kuai kudala ia aku ai ka hoolimalima o na Aina Aupuni o Awalua, Haena, Kapunapuna a me Kapaaiki, Kohala, Hawaii, no lakou ka ili he 224 mau eka, oi iki akau a emi mai paha.
Manawa: He 10 makahiki hoolimalima.
Koho Kiekie@ Ma ke $50 o ka makahiki e hokaa mua ia ma ka hapaina makahiki.
J. A. King,
Kuhina Kalaiaina,
Keena Kalaiaina, Iulai 10, 1893. 2450-3
Kuai o ka Pa Aina Aupuni ma
ka I hona Hema o ka Puu
o Puowaina, Honolulu,
Oahu.
Ma ka Poaha, Augate 17, 1893. hora 12 awakea, ma ke alo iho o ka Hale Mana Hooko, e kuai ia aku ai ma ke kudala akea, hookahi Pa Aina Aupuni e waiho nei ma ke kihi hikina o na Alanui Alapai a me Beritania a maluna koke iho o kahi e ku nei ka Hale o ka Hui Portugese Mutual Benefit Society, nona ka ili he 9,012 kapuai kuea, oi iki aku a emi mai paha.
Kumukuai kiekie e hoomaka aku ai e koho he $150.
J. A. King,
Kuhina Kalaiaina,
Keena Kalaiaina, Iulai 12, 1893. 2450-3
Kuai o ka Hoolimalima o na
Aina Aupuni ma Kawela a
me Haeleku, Hana Maui.
Ma ka Poaha, Augate 17, 1893, hora 12 awakea, ma ke alo iho o ka Hale o ka Mana Hooko, e kuai ia aku ai ma ke kudala akea ka hoolimalima o na Aina Aupuni o Kawela a me Haeleku, Hana, Maui, nona ka ili he 1250 mau eka, oi aku a emi mai paha.
Manawa: He 15 makahiki hoolimalima.
Koho Kiekie, he $100 o ka makahiki, e hookaa, mua ia ma na hapalua makahiki.
J. A. King.
Kuhina Kalaiaina,
Keena Kalaiaina, Iulai 12, 1893. 2350-3
Kuai o ka Hoolimalima o ka
Aina Aupnni e Moe nei Ma-
waena o Pahoehoe a me
Kaohe, Kona Hema,
Hawaii.
Ma ka Poaha, Augate 17, 1893, hora 12 awakea, ma ke alo iho o ka Hale Mana Hooko, e kuai ia aku ai ma ke kudala akea ka hoolimalima o ka Aina Aupuni mauna e moe nei mawaena o Pahoehoe a me Kaohe, Kona Hema, Hawaii.
Manawa. He 1 makahiki me ka pomaikai o ka hoomau ana ma ia ana hoolimalima a hiki i ka manawa a ke Kuhina Kalaiaina e manao ai e hoopau, me ka hai e aku i 60 mau la mamua ae.
Koho Kiekie: He $55 no ka makahiki, e hookaa mua ia i kela a me keia hapalua makahiki.
J. A. KING,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iulai 12, 189@. 2450-3
Kuai o ka Hoolimalima o na
Aina Aupuni ma Kohala
Hawaii.
Ma ka Poakolu, Augate 9, 1893, ma ka hora awakea, ma ke alo iho o ka Hale o ka Mana Hooko, e kuai ia aku ai ma ke kudala akea ka hoolimalima o kela mau aina ma Kohala Akau, Hawaii i ike ia o Kohala aina Pili mai Pahinahina a hiki i Kaipuhaa. a e holo ana ma kahakai a hiki makai o na palena o na aina aupuni i laweia mai ai keia mau aina a no lako@ ka ili he 7973 mau eka.
Manawa: He 10 mau makahiki hoolimalima.
Koho Kiekie: He $250 no ka makahiki ma ka uku mua i keia a me keia hapaloa makahiki.
E kuai ia aku ana ka hoolimalima o na aina maluna ae malalo o keia mau komu, penei:
1-E hooikaika ka mea e lilo ai ka hoolimalima ma na ano a pau e hiki ai maloko o ka makahiki hookahi mai ka ia aku o ka hoolimalima ia ana, e loaa ona wai no na holoholona maluna o ka aina.
2-E hooikaika ka mea nona ka hoolimalima mahope koke iho o ka lilo ana iaia, ma na ano a pau, e kanu a hooulu i ka laau kiawe ma kapakai o na aina i hoolimalimaia.
J. A. KING,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iulai 10, 1873. 2450-3
NA RULA ME NA KANAWAI HOOPONOPONO NO NA MA’I LEPERA ME NA KOKUA E NOHO ANA MA KE KAHUA MA’I MA MOLOKAI, I KUKALAIA E LIKE ME KA PAUKU 5B O KA MOKUNA XXXIII O NA KANAWAI O 1870, A ME PAUKU 2 O KA MOKUNA LXI O NA KANAWAI O 1888.
Ma ka halawai o ka Papa Ola i malamala ma ka la 15 o Iulai, ua hooholoia he 23 mau rula me na kanawai hooponopono no ka hoomalu an ai na mai lepera me na kokua ma ke Panalaau o Molokai, a ua apono lokahi aku ka Aha Kuhina i kela mau rula. No ko makou ake e ike na mea a pau I keia mau mea, nolaila, ke hoolaha manawalea aku nei makou i ua mau rula la malalo iho:
PAUKU 1. Ua kauohaia na mai lepera me na kokua a pau e noho ma ke ano hoopono a maluhia, e malama i na kanawai o ko Hawaii Pae Aina me na rula a kanawai hooponopono a ka Papa Ola, a me na kauoha ku i ke kanawai a ka Luna Nui.
PAUKU 2. Aole e hele na ma’i lepera mai ke kahua ma’i aku, koe wale no mamuli o na kauoha a ka Papa Ola, o hoopai ia me ka uku hoopai i oi ole aku mamua o iwakalua. kumamalima dala ($25) a i ole ia e hoopaahaoia i oi ole aku mamua o kanakolu la me ka hana oolea a hana ole paha e like me ke kupono.
PAUKU 3. Aole e pii na mai lepera iluna o na pali me ka ae ole o ka Luna Nui, a ke ae ia, aole e pii a hala mawaho o na palena i hoakakaia e ka Luna Nui.
PAUKU 4. Aole e komo aku a e uoho na mai lepera me na kokua maluna o na kuleana a iloko paha o na hale o na kamaaina ma Kalaupapa a ma na wahi e ae paha o ke kahua mai. O ka mea e kue ana i keia mau rula malun ae e hoopaiia ola aole e oi aku maluna o iwakalua dala ($20) a i ole e hoopaahao ia me ka hana ooolea a hana oolea ole paha no ka manawa i oi ole aku maluna o kanaha (40) la.
PAUKU 5. O na mai lepera kin ikaika a pau ua kauohaia lakou e malama a e hoomaemae i na wahi e pilipu ana me ko lakou mau hale noho; na lakou e holoi me ka puna, a i ole ia e imi aku i mea nana e holoi me ka puna i na hale o lakou e noho ai, (oia hoi ina aole i pena ia me ke pena), oloko a me waho i kela me keia eono mahina, i elua manawa i ka makahiki, a no ia hana e hoolakoia aku no lakou me ka puna a me na hulu holoi puna. Ke hooko ole na mai lepera i keia rula, me ka loaa ole he kumo kupono, e hanaia ua hana la e ka Papa Ola a na na mai e uku na lili.
PAUKU 6. O na hauwalaau mahope o ka hora 9 o ke ahiahi a me ka hoohaunaele ana i ka po ua papa loa ia malalo o ka uku hoopai i oi ole maluna o elima dala a i ole ia ma ka hoopaahao me ka hana oolea a hana ole paha no ka manawa i oi ole mamua o umi la.
PAUKU 7. O ka poe e noho ana malok o na home a me na halemai e malama lakou i na rula hooponopono i kau ia e ka poe ia lakou ka malama o ia mau Home a Halemai o kau maluna o lakou ka hoopai e kipakuia mai ia mau wahi aku.
PAUKU 8. Ua ae ia na mai lepera e kukulu hale no lakou ponoi iho a e wae i kahua kukulu hale, me ka apono ana o ka Luna Nui o ke Kahua Mai; aka nae, ina e makemake ka Papa Ola ia mau kahua no kekahi hana a mea e ae paha, ua kuleana ka Papa Ola e hoonee i ua mau hale la i kekahi kahua e aku. O na lilo a pau o ia hoonee ana maluna ia o ka Papa, a a uku ka Papa i ka mea nona ka hale no na poino maoli a pau i ili iho mamuli o ia hoonee ana.
PAUKU 9. E hiki no ia lakou ke kuai aku a haawi a hooili ma ka palapala hooilina ia mau hale, aka, no ka pomaikai a me ka noho ana wale no o na mai lepera e ae, me ka ike pu nae a apono ana o ka Papa Ola.
PAUKU 10. Aole e ae ia kekahi mai lepera e kukulu a e lawe nona iho a oi aku mamua o hookahi hale noho.
PAUKU 11. O na waiwai i waiho hooilina ole ia e na mai lepera, me ka nele i na hooilina malalo o ke kanawai, ma ke Kahua Mai, e kuai ia ma ke kudala akea; a o na loaa mahope o ka uku ana i na lilo e hoihoi ia mai i ka Peresidena o ka Papa Ola no ka pomaikai o na hooilina ku i ke kanawai o ka mea i make. Aka nae ina mahope o ka hoolahaia ana iloko o kekahi nupepa Olelo Beritania a me Olele Hawaii aole e loaa he hooilina kupo@@ ma ke kanawai alaila e hoihoi ia @@ mau loaa ia, mahope o ka uku ia ana o na lilo hoolaha, iloko o ka Waihona o ka Lehulehu ma ke ano he mau Loaa Aupuni.
PAUKU 12. Ua hiki i na mai lepera ke hoooili i ko lakou mau waiwai lewa a me na pono e ae e waiho ana ma ke Kahua Mai ma ka palapala hooilina, aka, me ka palapala kauoha wale no i kakauia e hiki ai, i kakauinoala imua o na hoike i emi ole malalo o elua, a hookahi o ia mau hoike ola no ka Luna Nui o ke Kahua Mai a luna e ae paha i haawiia ka mana e ka Luna Nui no ia hana.
PAUKU 13. Ke make kekahi mai lepera aole e ae ia kekahi kei no ka hana i hanaia nona ke ole e waihoia mai he mau hooia e hoike ana ua hooia ka mea i make i ka aie no ia hana imua o kekahi hoike i hilinaiia, a ia ole ia na waiho iho oia he palapala e hooia ana ia aie i kakauinoaia imua o ka Luna Nui a luna e ae paha i haawiia ka mana e ka Luna Nui no ia hana.
PAUKU 14. O na mai lepera e hoaie ana i kekahi, maluna no o lakou na pilikia a pau e kau iho ana aole e kokua ka Papa Ola a me ka Luna Nui i ka ohi ana i na koi aie.
PAUKU 15. Ua ae ia na mai lepera e kauu mea kanu ma na aina o ka Papa Ola a e hoolilo aku ia mea me ka mahele ole me ka Papa Ola a me ka uku ole no ka aina. Ua hiki ia lakou ke wae i ana kupono no na mea a lakou i makemake ai e kanu me ka apono pu nae o ka luna nui. Aka, aole e ae ia kekahi e paa i aina i oi aku ka nui mamua o kahi kupono iaia no ke kanu ana; aole no hoi oia e ae ia e haawi ia kahua kanu mea kanu ia hai me ka ka ike ole a ae ole o ka Luna Nui; aka nae, o ka mea i haaawiia i wahi nona e kanu ai i hoohemahema a kanu ole maluna o ia kahua, e pau kona kuleana ma ia wahi, a ua hiki ke haawiia ia kahua kanu mea kanu i kekahi mea e aku.
PAUKU 16. Aole kuleana o kekahi mea ma aole oia he mai lepera e noho ma ke Kahua Mai, ma ke ano he kokua mai lepera, me ka loaa mua ole o kekahi palapala ae mai ka Papa Ola aku.
PAUKU 17 E malama kela a me keia kokua i na mai lepera ana ia hele mai ai e kokua a ae ia ai oia e noho me ia ma ke Kahua Mai. E kokua oia i na pilikia a pau o ia mai lepera. O ke kokua e haalele wale an a nana maka wale aku paha ia ka mai lepera ana i hele mai ai e kokua, a nona hoi oia i ae ia ai e noho ma ke Kahua Mai, e lawe ia kona palapala ae mai iaia aku, a e kipakuia oia mai ke Kahua Mai aku.
PAUKU 18. E pau ka mana o ka palapala ae i hoopukaia no ke kokua ke make ka mea a mau mea paha a ia kokua e malama ana, a e hele oia mai ke Kahua Mai aku iloko o elua pule mahope iho o ka make ana o ua mea a mau mea la paha; ina nae e nana ke Kauka o ke Kahua Mai a hooholo oia aole he hoailona mai lepera maluna o ia kokua.
PAUKU 19. E hana na kokua i ka hana o ka Papa Ola, ke koi ia aku e ka Luna Nui, a e uku ia lakou i na uku kupono no ia hana ana; aka nae, ina mamulu o ke onawaliwali a ano e ae paha o ke kulana o na mea a lakou e noho kokua ana, ke loaa he palapala hooia pela mai ke Kauka aku, aole e kii ka Luna Nui e Hoohana ia lakou.
PAUKU 20. Ua hiki i na kokua ke kukulu hale no ka mea a mau mea paha a lakou e noho kokua ana, ma ia ano hookahi e like me na mai lepera.
PAUKU 21. Aole e haawiia na haawina ai i na kokua. Aole no hoi lakou e ae ia e malama i lio a ilio paha ma ke Kahua Mai. Aka, ua hiki no ke hoopukaia na haawina ai ia lakou ma ke ana he uku no ka hana me ka Papa Ola, e like me ka mea i aponoia e ka Luna Nui.
PAUKU 22. Aole e puka kekahi kokua mai ke Kahua Mai aku me ka loaa ole he palapala ae mai ka Luna Nui mai, aka, Mamuli wale no o na hana ano nui e pili ana i ka Papa Ola lakou e ae ia ai e puka iwaho.
PAUKU 23. O ke kokua i ahewa ia no ka uhaki i na kanawai a me ka malama ole paha i na rula me na kanawai hooponopono o ka Papa Ola e lawe ia kona palapala ae mai iaia aku, a e hele oia mai ke Kahua Mai aku iloko o hookahi pule mahope iho o ke ahewaia ana, a ia ole ia e kau ia ka hoopai i hoomakaukauia e ke kanawai maluna ona.
Na ka Papa Ola ma o
kona Peresidena.
WILLIAM O SMITH,
Keena o ka Papa Ola,
Honolulu, Iulai 15, 1893.
Ma keia ua apono makou i na rula me na kanawai hooponopono maluna ae.
SANFORD B. DOLE,
Kuhina o ko na Aina E.
J. A. KING,
Kuhina Kalaiaina.
S. M. DAMON,
Kuhina Waiwai
WILLIAM O. SMITH,
2451-1 Loio Kuhina.
A HA HOOKOLOKOLO KAAPUNI APANA
Ekahi o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o D. EHU o Koolauloa Oahu i make. Ma ka heluhelu a me ka waihoia ana mai o ka palapala noi a me ka papa hoike helu a W. C. Parke Lunahooponopono o ka waiwai o D. Ehu no Koolauloa Oahu, i make, e noi ana e apono ia na hoolilo he $183.15, a e hoike ana o na mea i loaa iaia he $250, a e noi ana, e nana a e aponoia keia mau mea, a e kanohaia e mahele ia na waiwai e waiho ana ma kono lima, a e hookuu ia oia a me kona mau hope mai ko lakou noho ana lunahooponopono waiwai.
Ke kauoha ia nei, o ka POAKOLU, la 9 o AUGATE, 1893, ma ka hora 10 kakahiaka, ma ke keena ma ka hale Hookolokolo Honolulu, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi ia, a me na pepa hoike helu i olelo ia, a o ka poe a pau ia pili malaiala, e hele mai a e hoike i ke kumu, ina he kum io ko lakou e ae ole ia ai ua noi ia, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana iloko o ka waiwai i oleloia.
Hanaia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, i keia ia 1 o Iulai, 1893.
Na ka aha:
GEO. LUCAS,
2449-3 Hope Kakauolelo.
KA
NUPAPA KUOKOA
Ke Hawaii Pa@aina i Huiia
No ka Makahiki . . . $2.00
No Eono Mahika . . . 1.00
Kuike ka Rula
| NA PU@@ ANA. | 1 Pule | 2 Pule | 3 Pule | 4 Pule | 5 Pule | 6 Pule |
| Iniha | $ 1.50 | $ 2.00 | $ 2.50 | $ 3.00 | $ 3.50 | $ 4.00 |
| 2 Iniha | 2.00 | 2.75 | 3.50 | 4.00 | 4.50 | 5.00 |
| 3 Iniha | 2.50 | 3.50 | 4.50 | 5.00 | 5.50 | 6.00 |
| 4 Iniha | 3.00 | 4.50 | 5.00 | 6.00 | 5.75 | 7.50 |
| 5 Iniha | 3.50 | 4.75 | 6.00 | 7.00 | 8.00 | 9.00 |
| 6 Iniha | 4.00 | 5.50 | 7.00 | 8.00 | 9.00 | 10.00 |
O na Olelo Hoolaha a pau e hoouna ia mai ana no ka Hoolaha maloko o keia Nupepa, e hoouna pu mai me ka a@@@ a ina A@@@, ao@@ hookou@@@ ia.
HOOPUKAIA @ KA
HAWAIIAN GAZETTE CO.
H. M. WHITNEY, Luna Nui.
J. U. KAWAINUI, Luna Hooponopono.
No Honolulu, Oahu, Lakou a pau.
POAONO, . . . . IULAI 22,1893.
Ke Kulana o ke Aupuni.
I ka Poakahi iho nei, i piha pono ai na malama eono o ka hookumuia na o ke Aupuni Kuikawa mai ka la 17 mai o Ianuari i hala. He manawa kupono keia e huli ai kakou a nana aku i ke kulana o ke aupuni e noho nei mahope o kona paio ana me na enemi a me ka hoaoia e na pilikia he lehulehu. Mamuli o ka lokomaikai o ke Akua, ke ikeia nei ke aupuni e ku ana ma ke kulana kiekie o ka ikaika a me ka maluhia.
I ka hoomaka ana o ka Aupuni Kuikawa, he hemahema loa i ka nele i na koa makaukau. Ua kiai ia na hale aupuni a me na alanui e ka poe kokua manawalea wale mai, oiai e homakaukauia ana na puali koa. Ua nui no hoi ka hemahema i ka hili nai ole ia mai e ka poe mea dala, nana e hoaie mai i na dala e pono ai. He mea mau i na wa hookahulu aupuni, he hopohopo ka poe mea dala no ke ano maluhia ole, a he pii loa ka uku panee o na bona aie aupuni. No ia kumu, he mea hiki ole i ke aupuni kuikawa ke hoolilo nui aku i kona mau bona, i mea e hiki ai ke hooholo imua i na hana nui e pomaikai ai ka aina.
He nui no hoi na aie kahiko a kela poe kuhina o ka Moiwahine i aie ai, e like me kela aie he $95,000 a Mr. Spreckels i hoopilikia mai ai i ke Aupuni Kuikawa no ka aie i hanaia e ke au i hala.
No na malama elua, ua kakoo i mai ke aupuni kuikawa e na koa o ka mokukaua Bosetona, a ua lilo ka Hae nani o Amerika maluna o ka aina i mea e hoolana ai i ka manao, a e pale aku ai i na enemi kuwaho e manao ana e komo mai a hookae i na hana kuloko o ke aupuni. I ka la mua o Aperila, ua unuhi hou ia aku kela Hae, a ua waiho wale ia mai ke Aupuni Kuikawa e ku iluna ma kona ikaika ponoi wale iho no malalo o ke Akua. Ua lokomaikai mai ke Akua, a ua ku maikai ke aupuni me ke onipaa, a ua hoka loa na olelo hooiloilo a kona mau enemi e hina koke ana a helelei liilii.
Iloko o keia mau malama eono, ua ulu a mahuahua mau mai ka ikaika o ke aupuni. I keia wa ua ikeia he wikani loa. Ekolu mea nui e akaka ai kona ikaika, ma ke ano koa maoli o kona mau puali koa; ma ka holo pono ana o kona oihana waiwai a me ka hoopihaia ana o kona waihona; a me ka mahalo nui ia mai o kona mau kuhina a me ka aha kuka ma ka lakou mau hana.
Mamua iho nei, he nui na olelo hoowahawaha mai o na enemi, e kapa ana i na koa he poe kuewa wale, he lolo, he poe koa ole. I keia wa nae, ua hoomaopopo ia lakou ma Kalalau, he wiwo ole, he eleu i ka hana, a he koa io no. I ka hoolewa ia ana o ko lakou poe hoa i make hanohano, ua mahalo nui ia ke ano maikai o ka paikau ana o na puali koa. Aole e hiki i na enemi ke hoohenehene aku e like me mamua.
Ua maikai loa no hoi ke kulana o ka waihona aupuni mamuli o ka hookele akamai ana o ke Kuhina Waiwai e noho nei. I ka nana ana, ke hele nei a lanakila maoli maluna o na pilikia. Ua maopopo kona ikaika e hookaa pono aku i na aie a pau, a me ka hoolawa i na hana e pau ai na hemahema o ka oihana kalaiaina. Ke hoopiha hou ia nei ka waihona i na dala, i puu dala e kokua ai i na pilikia e ili wale mai ana.
No keia mau kumu i olelo ia maluna, ke mahuahua mau nei ka hilinai ia mai o ka aupuni. ke mahala ia nei no hoi na Kuhina no ko lakou ano naauao. akahele a me ka maikan o ka hookele ana. Pela no na ma@@o o ka poe naauao a pau e lawelawae pu ana i na hana me lakou. Ua loaa ia makou ka ike lea ana i ka manao o ke Kuhina Amerika he mahalo i ka noeau a me ka hoopono o ka lakou hana. Ua lilo ka inoa o keia aupuni Kuikawa i inoa maikai a me ka mahala ia ma na wahi a pau, a ua hilinai nui ia mai.
O kekahi kumu nui o keia ulu ana o ka ikaika o keia aupuni hou, oia no kona hookahua ia maluna o ka manao paa o ka poe naauao o Hawaii nei nona na oihana waiwai a me kalepa. Ma na palapala hoike hele o ke Kuhina Waiwai, ua akaka ka nui o na dala iloko o na hana kalepa a me na hana hooulu waiwai a pau, ua o i ke $32,000,000. O ka poe non a na kanakolukumamaiwa hapa kanaha, he poe haole ili keokeo. Hookahi hapa kanaha koe i na ili e ae. He $18,000,000 ka waiwai o na aina a me na mea e ae, aia maloko o laila kahi waiwai o kanaka maoli. Ma keia helu ana ua maopopo lea ka ikaika loa o ua poe waiwai la e malama pono ana, o lilo ke aupuni malalo o ka hookele uhauha ia e like me mamua. Ua paa loa ka manao o kela poe e hookupaa i ke aupuni Kuikawa a hiki i ka manawa e holo ai ka Hoohui ana me Amerika, oia no ka pahu hopu maopopo imua o Hawaii nei.
Nolaila ke onipaa nei ke kulana o ke aupuni, aole e hoohiolo ia e na enemi anee alii e hoino mau mai nei.
He makemake ke Kuhina
Gresham i ka Hoo-
hui Aina.
Ua hoopuka mai ka nupepea “Hoku” i kekahi mea a makou i lohe malu ai mamua penei:
Maloko o ka halawai malu a ka Aha Hooko a me ka Aha Kuka o ke aupuni, ua heluhelu ia mai ka leta hoolana manao mai ke Kuhina Kakina mai. Ekolu halawai ana o Kakaina i launa aku ai me Gresham, a ma ke ano o kona kamailio ana mai, ua maopopo ia Kakina, in a e hoololi ia kekahi mau pauku ma na olelo o ke kuikahi, alaila, aohe mea keakea i ka hooholo ia ana o ke kuikahi.
Ua ae na Aha i ua mau hoololi la, a na Alekannedero e lawa pu me ia i Wasinetona i ke kuikahi i hooponopono hou ia.
I ko makou manao, he oiaio maoli no ka hapanui o keia olelo a ka Hoku. Mahope e maopopo loa ai ka mea oiaio.
O Alekanedero ke Komisina
Kuikawa Hou i Wa-
sinetona.
He nui ko makou mahalo i ka hana a na Aha Hooko a me Kuka o ke Aupuni i ke koho ana ia Prof. W. D. Alekanedero e hele i Wasinetona e kokua ia Kakina ma kona hooikaika ana i ke Kuikahi Hoohui. He kanaka noeau keia elele hou, ua aphia loa hoi i ka ike ma na mea a pau ma ka moolelo o Hawaii nei, he keonimana akahai no hoi i makemake loa ia e ka poe a pau ana ia launa aku ai. He keiki Hawaii no hoi o Alekanedero, ua hanau maanei a ua lawelawe hana mau ma kona aina hanau nei. He nui no hoi kon a loha pumehana i na kanaka Hawaii.
I ko Alekanedero noho pu ana me Kakina e kuka mau me ia, i loaa ia kanaka Hawaii ke kumu e hilinai nui aku ai i ka pono a me ka pololei o na mea e hanaia ana.
No Ke Kuhina Amerika
Blount.
I keia mau la iho nei, ua kamailio makou me kekahi mau Kuhina o ke aupuni, a ua hai lea mai lakou i ko lakou mahalo ia Blount a me ka hilinai aku iaia he makamaka oiaio kela no ka aina a me ke aupuni o Hawaii.
Ua lohe wale makou, me ka hoomaopopo ole i ka oiaio maoli o ia mea, i keia pule i hooili aku ai o Blount i kana palapala hoike loihi no na mea i loaa iaia ma ke aupuni Hawaii. Aia a loaa ia Kalivalana nia kela palapala hoike, alaila, e hoolaha aku lakou, a mahope e lohe kakou i na mea a pau ana i hoike aku ai.
I kau nana ana, he mea kupanaha maoli ko Blount noho pu ana iwaenakonu o kakou, me ke kamailio nui ana, aole nae he mea hiki i kekahi ma Hawaii nei ke olelo mai, ua maopopo iaia ko Blount manao e kokua i ka hoohui aina, a i ole ia, e kue paha i ka hoohui. He mea i mahaloia ko Blount malama loa i kana mau huaolelo e hoopuka ai, me ka huna i kona manao hooholo, e like me ka lunakanawai ma ka aha hookolokolo e huna ai. He mahalo ko makou iaia.
Haiolelo Elua a John L. Stevens.
I ko Mr. Stevens hiki ana aka i kona home kahiko i noho ai ma ke kulanakauhale o Augusta, mokuaina o Maine, na konoia mai oia e halawai pu me kona poe hoa kamaaina o kela wahi. Ua halawai ae lakou ma ka hale Opera nui o kela wahi, a malaila i akoakoa ai na poe he lehulehu o kela a me keia aoao kalaliaina. Ua hele like mai ka poe Demokarata a me ka poe Ripubalika.
Ua haiolelo loihi o Mr. Stevens i kela anaina, ma ke kumumanao o ka hoohui ia Hawaii. O kekahi hapa o kana mau olelo, ua like me na mea o kela haiolelo ma Kapalakiko i unuhiia ai ma ke Kuokoa. He mau mea hou nae kekahi akahi no a puka ae. Ua heluhelu mai ia i kekahi palapala mai a Liliuokalani mai, penei:
“O ka hooia ana ma na olelo kukala A’u me na kuhina i ae ia ma ka halawai nui io kuu poe kupa Hawaii, he okoa nae ke ano o ka nanaia ana mai ma ka halawai a na haole. Ano ua makemake au e haawi aku ia oe ka Elele o Amerika. i ka’u hooia eehia, e malama loa ia no keia kumukanawai e ku nei e A’u a me kuu poe kuhina, aole hoi e hoololiia, ke ole e hanaia mamuli o na rula hoololi i kuhikuhiia maloko iho. Ua makemake au e hoike aku i keia mea ia oe me ka manao aloha i hoomau ia mawaena o kuu aupuni a me Amerika Huipuia.
LILIUOKALANI R.”
(A me na inoa o na Kuhina Eha)
Iolani Hale, Ianuari 17, 1893.
“Ua loaa ia’u,” wahi a Stevens” keia palapala noi haahaa loa mai ka Moi e kakaa ana a me ka poe kokua lotari, he iwakalua mau hora mahope o ka hoolele ia ana iuka o na kanaka o ka mokukaua Bosetona. Ua maopopo loa ma keia mea, ua ike lea no ka Moiwahine a me kona poe hoa ia manawa, aole makou na luna aupuni, na aliimoku a me na koa i kokua i kona haule ana, no ka mea, ua hooko mua ia kona kipaku ia ana ia manawa ana i nonoi mai ai ia’u ma ka palapala.
“A hala hou aku hookahi hora, ua hele mai la i kuu hale na kuhina i haule, a nonoi ikaika mai ia’u, aole anei he mea hiki ia’u ke lawe i na koa Amerika a e kokua aku i ka Moiwahine, i ole ai e hulihia ke alii. Ua pane aku au ia lakou – ua pae iuka na koa Amerika no ke kumu hookahi, oia no ka hoomalu i ke ola a me ka waiwai o ka poe Amerika, aole loa e hiki ia lakou ke kokua aku i kekhai o na aoao e paio ana, aole i ke alli, aole hoi i ka poe e kukulu ana i aupuni hou.”
Aole i hoike mua ia mai i ka lehulehu kela palapala a Liliuokalani, a me kela noi ana o na kuhina He mau hoike hou keia, e hoomaopopo lea ana, aole loa i manao ka Moi a me na Kuhina, e kokua ana na koa o Bosetona ia Dole ma, e noho kuokoa ana no. Ua akaka loa ka piha mua o ka aoao alii i ka weliweli, ma kela olelo kukala a lakou e haalele i ka hana kumukanawai hou, mamua iho o ka pae ana o na koa o Bosetona iuka.
Ma keia haiolelo a Mr Stevens ma Augusta, ua hoike mai oia i na olelo ao a ke Kuhina Nui Bayard malalo o Peresidena Kalivalana i ke kau mua, i palapala mai ai ia Merila, ke Kuhina Amerika ma Honolulu i ka makahiki 1887. Mamuli o ia mau olelo ao a Kalivalana ma i hoolele ai o Mr. Stevens laua o Kapena Wiltse i na koa o ka Bosetona iuka nei o ka aina.
Ua lohe o Bayard i ko Merila makau o haunaele ma Honolulu, a palapala ia mai iaia i ka la 13 o Iulai, 1887, na olelo ao penei:
“Ua ulu nui mai na pono o na kupa Amerika mamu@ o k@@ pii nui ana o na hana kalepa mawaena o Hawaii a me Amerika, a mamuli no hoi o na olelo hooia o ke kuikahi e noho nei. Nolaila, aohe pono ke hoopilikia ia ua mau pono la e ka haunaele kuloko ma ke aupuni o kela paemoku. Nolaila, he mana kupono ko Amerika e kiai ai i ole e hoopilikia ia a hoopoinoia paha kela mau pono, a e hooko no hoi i na hana a pau e pono ai no ka hoomalu kupono ana i kela mau pono o na kupa Amerika malaila.
“Oiai kakou e hoole ana i ke komo wale aku ma na hana kuloko o Hawaii, eia nae, aole pono ke ae ia ke keakea ana i ka holo maikai ana o na hana kalepa ma na ala e holo mau nei. E hoomalu ia no hoi na kupa Amerika ma Hawaii ma ko lakou mau kino a me ko lakou mau waiwai e na elele o ko Amerika mana, aole hoi e ae ia kekahi mokuahana kuloko e hoohemahema i ko lakou maluhia.”
O na olelo ao maluna ae mai a Kalivalana ma mai, oia na oleloao hope loa i haawiia mai nana e alakai ia Stevens laua o Wiltse, ma ka ulu ana mai o ka pilikia nui e like me kela pilikia ma na la o Ianuari i hala iho nei.
Ua hoomaopopoia ma keia oleloao, ina e ulu mai ka mokuahana kuloko ma Hawaii nana e hoopilikia i na ola a me na waiwai o na kupa Amerika alaila, na na koa Amerika e hoomalu mai i ole e poino.
Nolaila, ina o Stevens ma i noho wale aole i hoolele i na koa iuka o ka aina nana e hoomalu mai, ina ua hewa loa lakou.
Aol i lilo ia poe koa i amea hookae wale mai ma na hana kuloko, aole hoi no ke kokua ana i kekahi aoao, i ka aoao moi hapa, a i ole ia, i ka aoao hoopau moi paha. O ka hana a na koa, oia wale no ka hoomalu i ke ole a me ka waiwai o na kupa Amerika i ka wa haunaele.
Ka Hana Hoohilahila a na
Anee Alii i ke Kuhina
J. H. Blount.
I ka wa e aneane ana e holo ka mokuahi Australia i ka Poakolu nei, ua akoakoa mai ka poe koikoi o ka aoao alii maloko o ke keena nui o ke kapena moku, a malaila i haawi aku ai i kekahi kookoo p@@ gula ia Claus Spreckles, me ka inoa he 23 i kahakaha ia me ke gula, penei: -
Ave, Claus, Morituri @e Sab@@@
In Memoriam.
From Your Fellow Citizens,
Doomed to Die
At the hands of the Murder Society
of the Annexation Club.
“Threatened men live long.”
Leben sie hundert jahre und ni@@@@
sterben.
Liliuokalani R.
James Blount,
Claus Spreckles,
Samuel Parker,
V. V. Ashford,
C. W. Ashford,
John Cummins,
J. E. Bush,
Chas. Creighton,
Antone Rosa,
- P. Peterson,
Dr. Foote,
C. B. Wilson
J. W. Robertson,
John Bowler,
C. O. Berger,
E. B. Thomas,
G. C. Kenyon,
E. Norrie,
W. H. Rickard,
J. E. Colburn,
W. H. Cornwell,
James Campbell.
O ke ano o na huaolelo n@@ luna ae, penei no ia:
“Aloha, Claus, o makou ka poe e make ana, ke aloha aku nei ia oe. Mai kou peo hoa kanaka mai, i hoolilo ia e make ma na lima o ka Hai Pepehikanaka o ka Aha Hoohui aina. “E loihi ke ola o ka poe i hooweliweli ia”
I haneri makahiki kou ole ana.
Aia a lohe ke Kuhina Amerika Blount, ua kaha pu ia kona inoa me ko kela poe malalo o ko Liliuokalani inoa, he nui kona huhu. Ua olelo mai. “Aole au i manao, aia ma Honolulu nei kekahi mea apiki loa e hana ino mai ia’u pela, akahi no au a lohe he kookoo e haawi ia ana ia Spreckles. Aole loa au i ae aku e lawe i kuu inoa a kaha pela.”
O ke kulana o na pualik kinipopo o Honolulu nei ahiki i keia wa, Iulai 17, penei no ia: He 9 paani ana a Kamehameha, na lakou wale no ke eo; he 10 a Hawaii, he 3 eo a he 7 haule ana; he 9 a Crescent, he 2 eo a he 7 haule ana. Nolaila, ua akaka i keia wa, ua eo ia Kamehameha ka moho mokomoko o keia makahiki 1893, a o lakou no ka moho mokomoko e paa nei i ka haaheo o ka 1892 i hala. Ke kau aka nei ka hanohano maluna o kekahi hanohano o keia puali kaeaea nui wale e kulai nei i na puali a pau.