Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 31, 5 August 1893 — NU HOU HAWAII. [ARTICLE]

NU HOU HAWAII.

K • pahonohono hou ia mai nei na ! '.nui o ke kulanaknuhale nei.

K nlawa ae e na makamaka i na !::m;«wal e puka aku nei ma ka pepa .. keia la.

U i lioouna ia aku ma ka mokuahi Miowem, no Oanaela, na leta he ī7l a me na nupepa he 56, i ka llua nei.

1 kekahi la o ka hehoeloma i hala mu:i, ua make uNa ma Kula, Maui, kekahl pake, ma ka haule ana mal kona lio iho.

E haalele aku ana ka mokuahi Australia ia Kapalakiko i ka Poakolu nei a holo mai a ku ianoi i I:cia i'oakolu aku.

0 na puall mua o ulele ana o ka Ilui Kinipopo Kamulii ma ka auina 11 o AugMte 19 nei, oia no o Hokuhele a mo Healani.

K liko me ka make ana o ke ■i i;>.mi alii, pela i mako ai na la u! lia o ia au. O ka la hoihoi ea i iiikimua i kanu ia.

K ' oleloia mai nei, aia ma kahi o ! m 100,000 ka averiga ka nui oka |hii! e makaikai nei i kela a me keia ia i ka hoikeike nui o Kikako.

Mawaena o na ohua kapena he ;; ( a ke Kinau i hii aku ai no Maui a ino Hawaii i ka Poalua nei, he 7 o lakou no ka lua o Pelo o Kilauea.

M i Honomuni, Molokai, lulai 28, n i k iili ia aku la ka hanu ola o Mrs Kapuni Nahinu, wahine mare a li G. Nahinu o ke kauahaolo. o ka 181)-.

U i h«»oh : .kihiki mai ka mokuahi Mariposa i ka la 29 aku nei o lulai i i l;i, no na hanako kuloko o Honola nei, ia 70 tausani elala ma ka ! o o Atncrika Iluipuia.

I ka aumoo o ka la 1 o Augale •m ], u t kii i:i mai la ka hanu ola o L-oiki, makuahonowal wahine o ka t mukai nui o Kawuihau, a 'ū.iiiini uku !s\ i ke aupuui uhane.

lve pii ao nei ka maikai o ka hale johaku hou o P. C. Jones ma alanui l'.ipu, a i keia mau la aku e pau loa ai na hemahema, He hale ano hou koi:i iloko o keia kulanakauhale.

M» Niuhelewai, Kopnlama, ua 11.*11;iu mai la mai ka puhaka mai o Mrs. Nora Kamaiopili, he keikikane nui mohaha. O ka makou pule, e hi'oluihiia na iu o ka malihiui hou.

U i hoopau io ia o Kapena A. N. Tripp mai ka noho Luna Paahao i\m no ka Halepaahao o Kawa i ka Poalua nei, a ua hoonohoia no ka m uiMwa a hoi mai ka liamuku, o Mr. J. A. LoW.

Ma ke Kinau o ka Poaono aku ih i i hala, i hoi mai ai o Mr. W. U. Kakela, ka wahino a me ka oha ni, mai ka hoomaha ana aku nei i ka moku o Keawe no kekahi mau hebc?doma lehulehu.

Eia ko hoomaka nei ke Komite Haeueu a ka Ahahui nui o ka Pae Ama, oia na Rev. E. S. Timokeo a iuo J.M. E*erua meJohn Wise, i ke k.'uio kauhale ma Honolulu nei, a niuhupe aku i na mokupuni e ae.

O kela pake i lih» »i iaia ka neliko h, lolako p.iiai i na mai o ke Panala;m mai iepera ma ke 49 i mau kene--11 o ke p'iiai luw>kahi, ua waiho ae iit'i oia i ka $1500 bona i ka Papa i>i t no kona hooku pono ana l ka :vjlike.

l'a ae ia aku o Uev. O. P. EmeU -n \ e ka Papa Hawaii e hoio hoonulu i A»nerika Huipuia no ekolu niau mulama ka loihi. A u»a ka ia 1G aeni'l «» kela maiama, e hooko «ku i\\ knhnnapuie keonimana i kana huakni.

O ka hihla koi aie a Hopp k Co. Sunuel Parker i hoopii iho nei e ia Mr. t>umuei Parker il k » o ka aie kaa ole, ua noho i ka P <ki !u iho nei a ua hoole loa o Mr !\uker i kaoiaio ole o ke kumu hoi i ka huina aie iloko o ka hiii a ilopp & Co. Ua hooie pu i ke kuum kupono oie e hookomo ai iaia o ka banakarupe, oiai ua oi akii 'eona waiwai mamua o kona ait. t r a noi ka mea hoopliia, e houkolokolo ia ola eke >kiure, Ua i)ootuau ia ka hihla a noho hou 1 ka la 9 aenel o Augate.

I ka auwina la Sdbat! aka nei f I hala, ua hui&pu ae kekahi ahi puhi kolohe ia i ke kula pili oia ka > o Pauoa a mauka aku o ke kaw t <» \ Kapena. Ua loaa ka mea nan i i pulii kolohe be pake, a eia ke paa | nel ma Kua[iapanui. I

Ma ka huakai makaikai a Kauka C\ M. Hyde a me kana wahine i h«>i<> aku la i Europa uaa ka U 1 o luUI, e kipa atia I,<ua ma Enelani, iielegiuma, Heievetia, Ilalia a me Farani, a e hoohiki hou ana i Sa loku i ka la 2 o Sepatemaba.

Ma K&waiahao, Augate 2, ua maiama ae o Wiliama Kamana ame kaoa wahioe, he paina hoomanao no ka la hanau o ka iaua kaikamahine. Oka piha ana iho !a ia ona makahiki 4 o kona ola ana. E hooloihi ia na la o ke kama.

Ua hala aku ka mokukaua Atnerika I3ose!ona i ka paikau kikipu moana» ! ka auina ta Poaha nei, u e hoea eku ana paha i Lahuina. Ua noho iho no o Adiinarala Skerrett mahope nei, a ke pulelo inai nei kona hae iluna o !:iri hope <> k:\ Adamu.

Ke lohe iauia lo*.t ia in-ii nei, eia no ko Muhukonu pj>e kunaka Hawaii ke hoopaakiki la i ka liele ana e iawaia me ke di;ina paueia. He kauna palia a oi na kino kanaka i hoopoinoia o Kohala me keia ano lawaia, aka, aohe no nae he mea a hoopau iki.

Ma ka papahi ia ana uiai nei o Rev. Hairama J3inamu e ke kulanui o lale me ka inoa hoohanohano D. D., nia hoi he kauka akamal i ka weheweho Baibala, akahi wale no keiki uiisionari Ilawaii i loaa keia inoa nia ka hoomaopopo ana ona mea a pau o ia poai.

Ua hoomaka la ka waele i ka luawai aniani o Makiki i haalele ia ai, no ka pauma ana ae i ka wai i hiki ole ke pii ka wal a hu iluna, a e hookomo i ka pauma iloko o ka iuawai, alaila pauma ia ka wai a hoolako aku i na kauhale ma ia aoao o ke kulanakauhale.

Ma ku huokolokoioia ana o na alii mokukaua ma Malta, no ke kumu o ke piholo ana o Victoria, ua hooili

iu na hewa a pau maiuna o ka Adimarala Tryon ka mea i make pu me kona moku, no ka lalau loa o kana mea i kauoha ai i ka hoohuli ana o na moku ma kahi haiki loa.

aia ko Rev. E. W. Kalaka i make palapala kuuoha, ua hookaawale oia i §100 no ka waihona o ka Papa Hawaii. Ua hooko mai nei kona mau luna hooko kauoha ia makemake a ua loaa mai ika Papa. O keia Kalaka, oia no ke kahu o Kawaiahao maenua koke o Rev. H. H. Paleka.

Ua hala aku o Rev. O. P. Emekona maiuna o ke Kinau i ka auina la Poalua nei ma ke ano hoike no ka hihia hoohaunaele a kekahi poe o ka ekaleaia o Wainee i ke pani ana i ka puka o ka luakini. E uoho ana keia hihia imua o ka lunakanawai apana W. 11. Daniels o Wailuku.

Ua hala aku ka Luna Leta nui Oat o knapuni i ka mokupuni o Oalni»i ka Poakahi nel, ma ke ano hakilo I kona mau hale leta lala lua na kua aku nei o keia mokupun», a e kauoha aku i na hoololiloli a mo na hooponopono i makemuke ia 110 ka hooholo pono ana i ku oihana letu.

Ma ka hookuku kinipopo hope loa ana puaii Hawaii ame Crescenfc o ka hui makua i malama ia ma ke kahua o Makiki i ka auina la Poaono i hala, ua ahni ae ka Hawaii i ka lanakila ma ka loaa ana iaia he 8 puni, aia Crescent he 7. O ka panina iho la la o ka puani ana a ka hui makua i keia kau.

Ma ka halawai hope a na poe i a»e ai o Mr. Samuel Parker ine ka waiwui 010 i hoopaa ia, i ka auina la I'oaha iho nei maloko o ke Keena o ka Papa Kaiepa, no lakou ka nui he 23, ua hooholo lakou e uku ia mai laKou I 1 hapa 5 ma ke dala maoli, a o ke koena he 4 hapa 5, ma ka moraki eha o ka waiwai paa. Aole e emi maialo o ke $50,000 na aie o keia ano. I ka hom 5 kakahiaka nui Poaono ī hala, lulai 29, ua ku mai ka moku ahi Mariposa ma Honolulu nei, mahope <> ka haalele ana aku ia Kapalakiko i k* hor;i 4 ahiahi o ka la 22 o lulai. Ua lawe inai oia no keia awa he 31 ohua kapona ame 21 ohua oneki, me na eke leka a me na ukana. Mahope iho oka hora 6 o ia ahiahi no, ua uiau ioa aku oia no na panalaau o ka hema.

Ua loaa 1 ka hope luoa auhau o Koolauloa i ka Poakolu aku nei, he muhee nui ua pae mai a e kaanini ana i kahaone o Punaluu. O kona kaumaha, he 7 mau paona, a ua manaoia ina aoio i pau i ka puhi na aweawe elua, ina no ua hiki i ka 10 l>aoua ke kaumaha. Ke hoohuoi nei na kolopupu, aoho lakou i ike iloko o ko iakou oia ana i kekahi muhee nui e like me keia.

I ke kakahiaka Poaiua aku nei, oiai ka Puali Puhi Ohe o ke Aupuni Kuikawa e kauknuieie ana i ka lakou mau hokeo leo lea ma ke kahua o ka* Hale Mana Hooko, aia hoi ua hoohikiiele ia na keiki puhi ohe a me ke kumu ma o ko ke Kuhina Waiwal Damon manawalea ana aku ia lakou mo na dala he $25, ma ke ano ua piha hoihoi ke kiai o ka waihona o ka iehuiehu i na ieo meie a iakou i hookuukuu iho al ma ia wahi no kekahi mau hebedoma i hala. E mooie, ua haawi aku la km paaii puhi ohe ka lokahi i oa hoomaikai i ke Kuhina.

Ua loaa mai ro> lun;i o ka mokuahi Maripa«a qka i h#»!?<, he puaii nui o n>. lio a ine Ri k-i ponmīu e Kukulu ia aku ani i u, .*. a iuii «i »i« no ka ou.i u xn i* kumu hana. He mei anl keij t a na ka mahu e hwpokakaa ako ana. O k«hī e maii-io ia nvi e kukuiu ia aku fli, ma kela pa waiho waie ma al*nui H» teie a mu~ w«ena o ni ahnui I'apo a rae Xuu:.nu. Ua halawai ka hai a ka poe kaa hehihehi wawae i ka po Poakola iho nei, a o ke kainu nai o ia akoa* koa aea, oia ka noonoo ana i ka pono e kapHUa ona kahoa heihei no ke kakelo a me ka hoikeike ana o ko iakou maamaaiea. Ua koho ia he komitc esolu iaia me ke kauoha e haii aku 1 kahua heihei a e hooi na mea e holopooo ai a hoike hou mai imua o keia haiawai hoa e noho aku ana. Oka nui ona make o Honolula nei no ka maiama*> lulai i haia, oia he 29 kane a me 25 wahine i mahelehele ia ma na lahui like oie penei: He 33 Hawaii, 7 Pukiki, 6 Pake, 4 Beritania, 2 Amerika, 2 lapana. Huina, he 54. He 17 okeia heiuna i make no ka mai ia gari|m a he 9 poe i make lapaau oie ia. He malama kiekie keia o na make ke hoohalikeiike ia me ko keia maiama o na miikahiki eha i hab.

I k:t la 31 t>ku nei o lulai, piha iho kt» 36 oko Mr. S. K. Kane fiiau la lianau, a ua hoomanao ae oia i kona la h;inau ine ka papaaina mea ai marii:i i okomo ia me na ono a ka haole, inuloko o ko laua hale noho nani hou loa e ku nei ma ke alanui Kula. Oka upu a me ke kanaenae a kona mau hoaloha, e hooloihi ia mai kona ola a hiki i ka wa a na ami, na pana ana a me na aakoko e hooki ai ka hoeueu ana.

I ka Poalua nei, ua hookolokolo ia imua o Lunakanawai Foster o J. Kanui, kekahi o na mukai kini o ka Halepaaeao o Kawa, no ka hewa he hoohemuhema a mahuka ai o Geo. Ryan, ka haole nana i aihue ke kalaunu o Kalakaua, i ninaninau a waiho ia no ke kau kiure kaapuni o Augate nei. O keia mahuka ana malloko aku o ka pa o ka haiepaahao, i ka hora 11:30 no ia o ke awakea, a o ua Kanui nei ke kiai ia wa.

I ka la 31 aku nei o lulai, ua haawi ae o Mr. a me Mrs. Jaa. K. lvaulia i ahaaina hoomnnao i ka la hoihoi ea o ke aupuni, malalo o ke aupuni alii, ma ko laua wahi e noho nei ma Nuuanu. Luuluu na papaaina i na ono a ka Hawaii, a ua akoakoa ae no ka hapanui o ko laua mau makamaka a me na hoaloha i poloai ia. Ika nakilo aku ako makou kiu, he wai kahi nae wale no ke anaina a hookahi no wahi hoohul aina.

I ke awakea o ka Poalua nei, Augate 1, ua ku mai ma keia awa ka mokuahi Miowera, mai Kikane loa mai mahope o ka haalele ana aku ia laila i ka hora 4 ahiahi o ka la 18 a lulai. Ua lawe loa niai keia mokuahi ia 48 mau ohua kapena no Vitoria. Mahope iho oka hora 8 o ke ahiahi no o ia la, ua naue loa aku oia no kona pahu hopu, me ka hali pu aku ia 4 ohua kapena a me 4 ohua oneki mai keia awa aku, a me na ukana he 137 eke uala, 4,474 ahui maiaa me 2,030 halakahiki.

I ka hora C a me liapa o ko ahiahi Poalua nei, ua lioao ae ke ahi e hamu i ka halekuai o Mr. M. Davis ma Aienui, ma alauui Nuuanu a ma ke por» ma Ewa o ke alanui Kalepa. Ua paui ia ua puka o ka halekuai aua hoi ka <»na waiwai. 1 wahi maoli ia ka pu!;a o hope mai o ka halekuui, a malaiia i Uonio ia aku ai a loaa ai ke ahi t» a atia ma ke kini oka lialekuai a kinai 11 ai. Ua a ia mai no hoi a puka ka «oao o ka hale e kokoke ana i ka hale aina pake makai. Ua hiki ae na kaa kinai ahi a ua ki me na iliwai a hiki ika pio loa ana. O na poino aoie no i nui loa, ona lole wale no ina na papa kau lole elima, a ua paa wale no ī ke panihakahaka la. Aole maopopo ke kumu o ke ahi i hoomaka mai ai e a. t

Ke liio mau mai nei ka nupepa lopa anee aiii Holomua, i alakai 'no na hoouluku n me hoala kipikipi i kona mau lima poahi o ka oihana kepau. No ka mea, i kakahiaka Poaha nei, ua olohani hou ae na keiki hoonoho hu-i kepau o ua nupepa popopo la, no ka mea o ka luhi ke hoopaaua ia a kohu kuapaa, aka o kahi ola o ka Poaono ke loaa mai, he kupihipihi iuaoii e kaniuhu ai ka noouoo, ir> ka luhi makehewa. He ko'u hoi ka waiia i ka hoakamai kamaiiio, o ia ka he puhemo o lalo ika poe paahana. E nana ae ka lahui i ka poe hana paewaewa» a pela no e hoopoino ia ia nku »i ke puni aku i ka iakou oei palolo waha. Kai no ka pa eiua paa makn pakahi o ia la ka mea e nui aku ai ka ike, eia ka o ka hopipi ioa mai ia.

Ma Ka halawai oka Papa Ola i ka auina la Poakolu aku wei, ua noho mai ka Inln hou i pani ia ma ka. hi o Keo Kaaka, oia o Mr. Theo. F. Lansing no Ka uianawa mua. Eia na mea i hooholoia: E lawe ia iwaho na keiki mai ole a ns makua mai lepera e noho ia i ke panaiaau; u* | ae ia o Ilev. K. Kainakahiki, ka wahine a me ka makuahine e hoi i ke panalaau mai me hookahi haawina ai oka hebe<ioajn; aa ae ia o Pihe Nohu wahine, nona na makahiki he 90 e hele i kokua I kami kane mai i ke |>anaiaau; uaae ia he hookahi wahine lapana e malamaia nei ma Kalihi umi ke ano hoohuoi e hoihoi i lapana, e like rae ke noi; uapap:* loaiake pni kii ana i na I mai lepem nie ka ae ole o ka PereI sidena o ka Pap;ij a ua hct>kuu ia o Kauka Day «iiolo i Amerika Hulpuia.