Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 32, 12 August 1893 — No ka Mai Lepera. [ARTICLE]

No ka Mai Lepera.

Mr. Luuahooponopono: No kauakolu ae nei aoi makahiki a ka mai iepera e uiupa nei i ka iahui Hawaii. Iloko o keia mau makahiki ioihi i hului ia aku nei ka lahui no Moiokai, ilaiia e ola kunewauuwu ai a hiki i ka wa a ka make e kii mai ai e hoopokole ao i ko lakou uiau ehaeha. He mai weliweli ioa ia ka lepera e na lahui a pau i loohiaia ia ano mai makamaka oie. Hc weliweii keia mai ke nana uku i na poe i loaa, a he mau haua iioomainoino no hoi ka ka mai maiuna o ka poe i loaa. I ka wa e hookau mua iho ai ua hiona o ka ma'i iepera maluna o kekahi mea, e holo o ana ka lia a puni kona kino, oiai e kokoke mai ana na hora ona e haalele mai ai I kona ohana, a hoi aku oia a noho me ku poe malihini iaia maialo o ua hoolilo kaniuhu ole a ke aupuni.

E pahoia like iho aua 110 iioi ia haawina o ko kaumaiia maiuna o ka ohana. He imea pilihua no ka uaau ka lioomauao tio e kaawaie aku ana kau mea i aloiha ai. Oke aloha o ka makuahine i kaua keiki o kaawaio aku aua luai koua poii aku no ka wa mau Loa, aoio mea uana e hoomalielie a hoonana ae iioi. He aioha kuio pilip&a ko ka makuaiiiue i kana keiki ī luhi a i lei ai lioi. O iui kuiuwaimaka a ka makuahine e hookahe» ai oiai kana kamaiei e wohe hooko-o aku ana īka pili aloha ana, o hoopulu ioa aku ana ia i ke kumu puuwai o kana keiki. O ke aloha hoi o ka makuakane, he kukonukouu iio ia, u he mea hoopiiihua i ka naau oka makua. O ua poe i hoi»kuawale ia aku ka lakou mau keiki mamuli oka mai lepera, e hooho Uke mai ana lakou: "Kia no īnakou ke uwo ae uei no ka makou keiki." K like uio ka loihi ona makahiki e kaawale aku ai ka lakou kelki no ka Panalaau Lepera o Molokal, pela no e hoouaahuahim mau ia aku ai ka ehaeha o ko lakou naau no na keiki i lawe ia aku. A pela hoi ua makua i lawe ia aku a koo hoi na ohana mawaho nek Aole e poina na hoomanao ana. O ka inea uae nana e hoonui na ehaeha o ka manao, o ka ike hou oio aku ina maka oka poe au i aioha ai.

O ka iwe e kaawale aku aua uo Molokai, ua Uko iakou ine ka poe i inake, ka ualo o na uiaka no ka wa pau oie 1 ka poe e noho aku nei mawahonei. Ualikealikemokamake. Make ka manaolana, make ke kuokoa, -a hoaha iiJku ka waiwai o keia honua i koe? E aho iki ua paahao hana kuraima o Kawa, he paa aku he mau makahiki, he eiima a umi paha, a oiU lio u mai e hui pu me ua hoa'loha. o ke kaawaie anrv no ka wa mau loa, mai na ohana, taa hoaHoha, a mai na makamnka aku, oia ka mea nana e hooi aku i ua ehaeha o na poe e kaawaio .aku ana no Kalawao. Ua emi maf na eha o na paiapu o ke kino, a uaoi pakela aku na ehaeha o ka noontx>. He mea Ia e hoomaiio mau ana i ko kino. Aole mea nana e hoole ke aloha pili paa mawaena o ka mea e hele aua a me ka poe e noho u aku nei mahope. O ka mea I iiele ia mau haawina, aole ola he kaaaka me na uoonoo maikai a ke i haawl mai ai iaia, he holoholona haahaa loa oia. Aole o ka haahaa a iiihune!

» ana o ke kanaka, a eic«le aua i»aha o kona ili, oia ka mea e nele ai i keia mau haawina pilipaa a ke Akua i haawi mai ai malana kahi o na kanana a pau me ka noonoo maikai. Ua pahola like keia haawina ina lahui apau. Aka, he mea mau ma keia ao, e like me ka nui oka hanohano a nie ka waiwai o ke kaoaka, peia ka oui o oa poe e kaamaha aka ai nona, a e like hoi me ka haahaa a nie ka iiihane haahaa ioa oke kanaka, pela aaanei ke ] koikoi o na haawe o ka hookae o ka hoowahawaha ia a hookaumahaia aka ai maluna ooa. Aole naoa ia ke kuiana maemae o ka uhane o ke kauaka ke loaa ika mai lepera. Ua kupono no ia no ka wa oia. Aka, ua ike oo ka lahui i keia mau ehaeha e kau mau nei maluna o ka lahui i na sekona a pau o ko lakou ola ana, eia nae, he keu aku ka pakela hoopaakikī o ka lahui Hawaii i ka noho huikau aoa. I ka wa e oia maikai ana o ke kaoaka, aoie i kau mai keia mau haawioa kaumaha, ua kapae ia uia kuono na rula paa oke ola kioo. He mau mla lapuwale wale no ia i ko lakou manao. Aka, i ka wa e hookau iho ai ka mai a hoomaka mai ke aupuoi e kau i kona lima a lawe aku no Molokai, ola ka wa a keia poe noonoo oie e hoomaka ai e hana ino a kue ike aupuni. He makehewa keia mau hoino. Nau no i imi kou inake, nau no i hooiapuwale ia oe, a mai hoahewa i ke aupuni. Ina oe i malama pono ia oe, a noho huikau ole me na poe mai, me nei, lanakila mau oe. He poe ohana ponoi ko'u aia ma Kalawao, a owau kekahi mea kokua !oa i ka hookaawaie i na poe mai ma kahi e hoohuikau o)e mai ai mo ka poe oia maikai. 0 ka lahui Hawaii ka poeioaa nui i keia mai. He mau tausani o lakou e waiho mai la na iwi ma Moiokai. Heaha ke kumu o keia loaa nui o na Hawaii i keia mai? Qe ninau ano uui keia, a he iike ole na ike a me na maoao o na Kauka naauao e pili ana no na i:umu. Oiai, aole au he Kauka, e lalau ana kekahl o ka'u mau kumu e manao nei: 1 O ka ililiune. 2 O na kahuna Hawaii. 3 O ke ao ole ia i ka buke ola kino. 4 O ka noho huikau. 5 O ka iiookuli. 6 Nohona maemae ole. A kahi wa aku, e wehewelio au i na kumu, 1,2, 3, ō a me 6.

O ko kumu 4 kn'u e wehewehe iki ae. O ka iioho huikau kekahi mea lapuwale ioa mawaeua ona Hawaii. Mai huhu ia'u ke hoike aku ika oiaio. E hookaakaa iko oukou maka, ioa ua makapo. Aole makau o kanuka i ka ai pu, moe pu, a launa pu me ka poe i loaa ika mai. Ina e ao ia aku no ka noho huikau, o ka pakike uiai ia uo ia, 1 ka hookae, hookano, a pela aku. Inu nae e loohia ana, alaiia, noonoo no ka hookuli, aka, ua pau ka wa kupono. Ua lohi loa. Ke hoole mai nei o Kauka Trousseau (Farani) aole ka lepera he mai lele. He kulike oie ka ike ona kauka. E like me ka ioaa ole 1 na Kauka oke ao nei ka lauu e ola ai ka mai iepera, pela no e hik' oie ai ia lakou ke hoohoio, he mai ieie paha, a i ole, he mai iele ole paha ka iepera. Hoole ke Kauka Faraui aole keia he mai lele, a he mea keia e kono aku ana i na kanaka e noho huikau mau. He mai ano e ioa ka lepeia. O kekahi poe i noho pu, ai pu, a moe pu 110 kekahi mau makahiki, aoie no e ioaa ana. O kekahi poe hoi i iauna pu wale 110 ka wa pokole, ua leie aku ia. O ua keiki aka poe lepera, he mai kahi ahe mai ole kahi. Ho mea kupanaha ioa keia. Noiaila, aole i poloiei loa ke Kauka Farani. Loaa anei o Father l)amiano i ka mai lepera ina oia i noho paa ma Laeiana, Parisa, a Bosetona paha? O ke Akua ka mea ike i keia. Oka hoohuikau oie nae me na poe mai ka laau iapaau maikai ioa. He kakaikahi o ia poe e loohia aua. O ka poe hookuli no ka iuahi. Koho waie nae au, ina aole i hoi o Damiauo e noho pu me na mai ma Kalawao, inenei aole oia e loaa i ka mai iepera. He mai lele no ka iepem i ko'u manao. He nui no na mai lele, aka, he weiiweli ioa na hana a ka lepera i ke kino oke kanaka, nolaila, hookaawaleia, i pakele mai ka poe e ola maikai ana. Kaoaokalani.