Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 32, 12 August 1893 — He Moolelo Hawaii [ARTICLE]

He Moolelo Hawaii

MOKUN'A X. Aole e wahiia e Uke nio ke Kupapaa, a e wailioia no ka ai a me ka ia, a uie kana mau puni i kona wa e ola ana, hua paku ia a paa, pela iho la sa ba®» °ka kahiko. O kekahi niau lua a auahuna, he man paai pohaku ko lakou, ua kalaiia na pepa pohaku a ua kapilila i ka puka a paa, he īnau mile e koiuo ai iloko. He make ke kanaka e i ka P«PO- - e ka mea pili i ke kupapau,. aole pono ike kaikoeke a mea eae paha ke ae aku e hele pu, aole no hei i ka hanau kama, aia uo o ka io ponoi. Oka makahiapo me ka makuakane, oke kaikuaana me ke kaikaina penoi ioa, o ka olelo kauoha ka mea e makeai, penei: "E Aaio no knu mau iwi ia oe." *<ae! erialo oe ia T u. M O keia mau huaolelo, he mau huaoleio pepehi kanaka keia, aia wale no o na mea o ka io hookahi ka mea o nalo ai.

Hookahi a elua wale 110 mea naua e huna. O kekahi j>oe, ua lawe ola ia no e huna, o ka mai nae e kokoana i ka make; lawe pu uo mo ka ai, ka 13, ka moena, ke kapa a uio pono kino a pau. He hanaia a maikai loa o loko o na luahuna, he mau uu J a moena makalii, a hooinoe iho la ke kupapau me he kanaka ola la. O na kupapau e lawe ia ana iloko ! o na analiuna, aole e uwe ia, o hakilo ia i ka |>o a ioaa, a hoomaewaewa ia na iwi o loko. O na lua huna ma na wahi kokoke i ke kai, ma ka waa o lawe «ualu ai i ka po, ama kahi kaawale loa mai ka lua ae, hoolele ia ke kupapau, a hoi aku ka poe ma ka wan, a manao iakou, aia no malaiia koke ka luahuna, aole nae pela. Ina i Honoiulu nei kahi c mako eia uo i Honolulu nei e huna ia ai, ma ka luahuna makaainana o Oloku ma ka lawe ia ana nae ma ka wna, ua hoolele ia i ka hala, a laweia ao la ma ko kula a komo i Uloku; i>ela iho la e hoonalonalo ai. Eia kekahi e hana ai, aia a pau i ka hiamoe ua kiai, a tue ka ikm? malama kupapau, ua (nao) lalau ia inai la ke kupapau ma ka wahi ia ana iuai mawaho oka hu'a pili oka halo, a lilo aku 1:». Oka poe ikaika loa o ka manao ma koia auo hana, o ka ()oe i kauohaia i ka wa o oia anu, *ki i make wau, nau au e huna." Aia ia niawuenu o ko alii a me ke aikane hoa inake oke alii. Pela o Umi a Liloa i lilo ;ii i ka aihue la e Koi kekahi keiki hookaiua ana, a e ike ia ma keia uioolelo mahope ke puka aku. lna he kupapuu alii, ua pepohila kekahi kanaka auo (ike, a pauai ia iho la uia kahi o ke kupupau alii, a I ke ao anu, aia ka he kanaka e. Na Lua Meki. O ka lua meki, he wahi iioolei kupapau ia. he lua hohonu ilalolilo, he pali laumania kona mau aoao, a hamama mau no kona waha iluna, uie ka makaukau mau e ale aku i na lau kaau kupapau ko hoolei ia aku iloko o»a. 0 Waiuli kokahi lua meki hoolei kupapau kaulana no ua makaainaoa aia iuka i>ono o Houokohau, ilonolua, a me Houokahua, a mai Lahaina a me iCahukuloa, oia ka hooilina kupapau, iua i Molokai a i Lanai paha kahi i make ai kekahi mea pili ilaila, e hoihoi ia mai no ilaila. Ile lua meki nui a hohonu o Waiuli, he mau mile paha kona hohonu he wai o laio lilo, o kona hoailona he wahi puu i kapaia o Waiuli, he akea koua waha, a ua hiki no i ko kela a me keia wahi ke hoolei i ka lakou mau kupapau ma ko lakou aoao iho i ua iua meki la. 1 ka mokuna pawa e lawe ia ai ke kupapau, moe ka-oo o ka huakai, o na kane, na wahine, na kamalii, na makamaka a me na hoaMoha; a aia hoi ke kupapau iiuua oka maaele. Oka mea i;loha a ke kupapau mamoa a ohana pili no hoi, i hana ia pela no ka manao ia <> hoololohe ke kupapau a hiki ole ko lawe ia, a eha paha ka poe nana e hapai unu. O ke kahnna aumakua kokahi o ka lua, nana e pulo kuhwihoa i ke kupapau, a i na aumakua hoi no lakou ka lua hoolei kupapau. Eia he wahi moolelo tio ua lua uei o Waiuli: Ika makaukau ana o kekahi kupai»au kane e hoolei iu, eia hoi na mea a pau e uwe ana, u o ke kaikamahine hol, aia oia i ke kui lei lehua, a ua ohuohu ke p(jo, a he lei maile ma ka a-i, u i kali ia | nona oka hoi mai. A hoi mai la oia, hooho aku Ia ka ohana a mu ka lehulehu, e a»e iaia, me na oielo hoino aku, he kaikamahine aloha makua ole, a pela aku. A i ka hoolei ia ana o ko kino kupapau o ka makuakane, e holo mai ana ua kaikamahine la ma kekahi aoao mai a lele koheoheo ana i ka iipo o ua lua nei, a ua hooi loa ia aku ke kaumaha paumako o ka ohana no ke kaikamahine. O Kaaawa, oi.i kekahi lua meki hoolel kupapau kaulana loa i ka wa kahiko, a aia no ia maloko o ka lua pele o Haleakala, a maiuna pono o kekahi puu pele maioko o kekahi lua nui ma ka aoao akau e piii ana me Waialealo a me ka pohaku maheiehele aina, a ma ke kihi hikina o ke kawaha oka lua e hamama ana ina Kooiau o Keanae. Ua maoao ia, na ka pele i huli i keia lua meki a loaa ka (mpaku o laio ame ka wai. He mau mile paha kona hohonu. Ua koho wale aku kekalii j>oe, oka wai o Walu a me Waipu ma Kaupo no ka lua meki mai o Kaaawa mamuli o ka ono ole o ka wai; a o ka kekahi poe hoi, no kekahi mau lua meki hoolei kupapau o Puumaneoneo. O keia ka iua meki hoolei kupapau makaainanao 3laui Uikiaa, mai Kuia, Makawao a Kaupo. Aole i pau.