Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 35, 2 September 1893 — Page 2

Page PDF (2.11 MB)

This text was transcribed by:  Ryan Carvalho
This work is dedicated to:  Kumu Kukini

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

MA KE KAUOHA.

            Ua hookohu ia aku o HARRY Z. A@@TIN ESQ. i keia la, i Agena hooiaio Palapala Aeilike Paahana no ka Apana o Kawaihao, Mokupuni o Kauai.

            J.A. KING,

            Kubina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina, Augate 30, 1893

            2457@3

            Ua hookohu ia aku o J. KUKONA ESQ., Luna Pa Aupuni no ka Pa Aupuni Makiki, Honolulu, ma kahi o D. Kaaoao i waiho mai, a e hoomaka kona Komiaina mai ka la 28 aku nei.

            J.A. KING,

            Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina, Augate 22, 1896,

            2456-3

            Ua hookohuia aku i keia la o H. DEACON, O.C. KENNEDY  a me W.G. KAIHENUI i mau lala no ka Papa Alanui no ka Apana Auhau o Hilo, Hawaii, ma kahi o ke Papa mua i hoopau ia.

            J.A. KING,

            Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina, Aug. 11, 1896 26@-3

            Ua hookohu ia o MR. GEO. J. McCARTY, i keia la i Luna Pa Auponi no ka Pa Aupani ma Waiakea, Hilo, Hawaii, ma kahi o B. Maa i waiho mai.

            J.A. KING,

            Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina, Aug, 11, 1893. 2155-3

            Ua hookohu ia  E. KRUSE, Esq., i keia la i lala no ka Papa Alanui no ka Apana Auhau o Waimea, Mokupuni o Kauai, no ka manawa i koe mai ka make ana la o L.H. @@ol@.

            J.A. KING,

            Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina, Aug. 15, 1893. 2455-3

            Ua hookohu ia o C.D. PRINGLE, Esq., i keia la i Agena Hooiaio Palapala Aelike Paahana no ka Apana o Waimea, Mokupuni o Kauai.

            J.A. KING,

            Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina, Aug. 15, 1893. 2455-3

            Ua hookohuia aku o J.H. BARENABA Esq. i keia la, i Notari no ka Lehulehu no ka Apana Hookolokolo Kaapuni Ekahi o ko Hawaii Pae Aina.

            J.A. KING,

            Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina, Aug. 17, 1893. 2455-3

            Oiai, ma ke Kuahaua i hanaia ma ka la 30 o Iune, 1893, ua kupae ia ka pono o ka palapala kuu kino, a kukala ia aku ke kanawai koa, maloko a ma na wahi a pau loa o @@ Apana o Hanalei a me Waimea oia ka mokupuni o Kauai.

            Ma keia ke kanoha ia aku nei, @@ noa hou ka pono o ka Palapala kuu kino a ua hoopauia ke Kanawai Koa ma na apana i olelo ia, mai keia la 26 aku o Augate, 1892.

            FRANCIS M. HATCH,

            Hope Peresidena o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina. (E lawelawe ana me ka Peresidena.)

            Na ka Hope Peresidena,

            J.A. KING,

            2457-1 Kuhina Kalaiaina,

            I kuliko ai ma ua hooko ana o ka Pauku i Mokuna XXXV, o na Kanawai o 1888, ua hoolo@@ ne au i keia la i kahi e ku ai ka Pa Aupuni ma Keauae, Koolau, Maui, a aia ma ka apana aina e waiho la mauka o ke Alanui Aupuni ma Keauae.

            Ua hookohu ia aku o D.W. NAPIHAA i keia la i Luua Pa Aupuni no ka Ia Aupuni maluna ae, ma kahi o B.B. Kalilimoku i waiho mai.

            J.A. KING,

            Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina, Augate 16, 1893.

            24563

OIHANA WAIWAI.

            Honolulu, Augate 7, 1893.

            Mai a mahope aku o ka la 15 o Augate, o na uku dala no na uku Luna Aupuni a me na papa hookaa dala, aia wale no ma ka la 15 o ka malama a me ka la hope. I ka wae kaa ai keia mau la me ua Sabati a ma na la kolala, alaila, e ukuia ma ka la mamua iho.

            G.E. SMITHIES.

            Malama Buke Helu nui o ke Aupuui.

            116-2455-3

            Kuai o ka Hoolimalima o ka Aina Aupuui e pili ana i Pohauhaku, Hamakua, Hawaii.

            Ma ka hora 12 awakea POAHA, SEPATEMABA 28, 1893, mamua iho o ke alo o ka Hale Mana Hooko, e kuaai k@ala ia aku ai ka Hoolimalima o ka apaua aina Aupuni e pili ana i Pohakuhaku, Hamakua, Hawaii. nona ka ili he 30 mau eka oi aku a emi mai paha.

            Manawa, he 10 makahiki hoolimalma. Koko kiekie @50 o ka makahiki, e hookaa mua ia ma ka hapalua makahiki.

            J.A. KING

            Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina, Augate 29, 1893.

            2457-3

            Kuai o ka Pa Aiua Aupuni ma ka Ihona Hema o Puowaina Honolulu, Oahu.

            I ka Poaha, Sepatemaba 21, 1896, hora 12 awakea, mamua iho o ka Hale Mana Hooko e kuai ia aku ai ma ke kudala he hookahi pa aina nupuui e waiha nei ma ka aoao mauka o ke alauui eli pohaku a maluna koke aku o ka Hale Hui o ka Portuguese M@@@al Benefit Society, nona ka ili he 9375 kapuai kuea, iki aku a emi mai paha.

            Kumukuai e hoomaka aku ai e koho, he $150.

            J.A. KING,

            Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina, Aug. 22, 1893. 2456-3

            A HA Hookolokolo Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka Oihana Kahu o ka Waiwai o KEKAILIKU (w) he keiki ua oo ole no Kohala Akau. Imua o ka Lunakanawai Kaapuni.

            Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka Palapala noi a D. Kapali (k@ Kahu o ke keiki oo ole e hoike mai ana ua kohu iaia i kahu no ua keiki oo ole ia ma ka la 5 o Maraki. M. H. 1884, a e noi ana e nana a e hooponopono ia kona mau hoike e pili ana i kona oihana kahu.

            Ua kauoha ia o ka POALUA ka la 10 o OKATOBA, H M 1883, oia ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi ia imua o ua Lunakanawai ia, ma ka Hale Hookolokolo o keia Aha ma Kohala Akua, hora 10 kakahiaka, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi ia. A o keia o elo @auoha e hoolaha ia ma ka olelo Hawaii i ekolu pule ma ke Kuokoa, nupepa ma Honolulu.

            Kakau ia ma Hilo, ka Hawaii Pae Aina, Augate 25, M.H. 1893

            S.L. AUSTIN,

            Lunakanawai o ka Aha Kaapuni

            Ikea:

            DANIEL PORTER Kakanolelo

            2567-3

 

KA NUPEPA KUOKOA

Ko Hawaii Paeaina i Huiia

No ka Makahiki.         $200

No Eono Mahina.        100

 

Kuike ka Rula

Na Puka Ana   1          2          3          4          5          6

            Pule     Pule     Pule     Pule     Pule     Pule

Iniha    $1.50   $2.00   $2.50   $3.00   $3.50   $4.00

2 Iniha 2.00                 2.75                 3.50                 4.00                 4.50                 5.00

3 Iniha 2.50                 3.50                 4.50                 5.00                 5.50                 6.00

4 Iniha 3.00                 4.00                 5.00                 6.00                 6.75                 7.50

5 Iniha 3.50                 4.75                 6.00                 7.00                 8.00                 9.00

6 Iniha 4.00                 6.50                 7.00                 8.00                 9.00                 10.00

 

            O na Olelo Hoolaha a pau e hoouna ia mai ana no ka Hoolaha maloko o keia Nupepa, e hoouna pu mai me ka auhau, a ina aole, aohe hookomo ia.

 

HOOPUKALA E KA

HAWAIIAN GAZETTE CO.

            H.M. WHITNEY, Luna Nui.

            J.U. KAWAINUI, Luna Hooponopono.

            No Honolulu, Oahu, Lakou a pau.

            POAONO, -- SEPATEMABA 2, 1893

 

Lewalewa na Alelo o ka Poe Anee Alii.

            He nui na olelo nune e auwana wale nei a ka poe anee alii e hoolaha nei. O ke kumu paha no ka hookokoke ana mai o ka la o Sepatemaba, ka la hoi i hanau ai o Liliuokalani. Ua kukala mua ia iwaena o ka lehulehu, ma ia la elua e hoihoi ia aa i ke alii i pau me ka nohoalii. Ua maopopo i na mea a pau loa, aole e hiki kela hana, no ka mea ua makaukau ke Aupuni e pale aku, a no ka makaukau no hoi o ka Adimarala e hoolele mai i kona poe koa iuka nei o ka aina.

            Nolaila ke hoopanee hou aku nei na anee alii i ka lakou hana e hoomoemoe uhane nei a hiki i ka hebedoma alua o Sepatemaba, alaila, e hoihoi ia ae ana ka lakou alii i makemake ai. Aia a hiki ia pule, alaila e hoopanee hou aku ana lakou i wa hou aku. O ka manawa 23 keia a lakou i hoopanee ai i ka lakou hana nui. ua aikena loa makou i ka lohe pinepine i keia mea. Ua pau aho-ua liliha i ka ai mau i keia ai hookahi wale no. Ea, e haawi mai i mea hou, ua pau ko makou hoomanawanui ana i ka lohe mau i keia mea hookahi, e hoihoi ia ana ke alii i ka la mea, a i ka la mea aku, a pela mau aku no ia e panee nei i ka loa a me ka laula. Me he la ke hoomakaukau mau nei lakou i kela mele kahiko loa.

            Ina he manao ko ka poe anee alii e hana i kekahi hana kino he pono ia lakou e lalau i na pu, a e hele mai imua, a hoouka kaua. Aole loa lakou e hoouka ana, no ka mea, ua ike lea lakou, aia a hoomakaia kekahi hoohaunaele, a o ko lakou ulupa koke ia no ia i ka imo ana o ka maka. Nolaila he pono ia lakou e noho malie, a e hoopau i keia luai wale ana mai i na olelo opala o kela a me keia ano. Ua hele ko Honolulu a lilihia i ka moni ana i kela mau olelo hoopunipuni, a aole e puni hou.

            Ke hoomau mai ne ka Leo i kana olelo wahahee kahiko, me ka hoopuke hou ana i keia aia a hiki mai ka mokuahi, alaila, e hoihoi ana ke aupuni o Amerika i ka Moiwahine. Ua ike no ka Leo, he opala kela olelo, he mea puhi na ka makani. Ke hoopuka hou mai nei nae i mea e hoolana ae ai i na manao o kona poe, aka, ke hele nei lakou a manaka, me ka manaolana ole i koe.

            Aole e ola hou ana kela ao ua hele a ua pau kona a@. Aole e hoolana hou ia ma ka ano lapaau kahiko. He @no i ke kahuna lapaau K@@eo e huli i laau hou e lapa@ ai, ua pau ka waiwai o ke@aau kahiko no ka hoohai@ ana. na Amerika e hoihoi i @ e alii.

            Aia a loaa ia kakou a olelo hooholo a Kalivala@ ma, ua maopopo loa, aia w@ no mawaena o na manao ua ko lakou koho ana. @ ahi, o ka hoohuiaina, a i @@e ia, o ka hoomalu a me @ kakoo ikaika i ke Aupuni @ Kuikawa. O ke aupuni me @ ua lilo i ku papau ma k@ Kalivalana ma manao ana.

 

He Mau @a Maopopo Lea.

            Ma na pepa a me na palapala i loi mai nei mai Amerika Huina mai, ua manaoia aole p@ e hapai ana ka Ahaolelo @ nui i ka noonoo nui ma ke kuuhana o Hawaii a liuliu iki, no ka mea, ua piha loa ko lakou manawa i kela paio ikaika ana ma ke kumuhana o ke dala keokeo.

            Aole nae paha e liolio loa ana a hoouna aku o Kalivalana imua o ka Ahaolelo, e hoakaka ana i kona manao no ke kumuhana o Hawaii. I keia wa, ke heluhelu akahele nei ke Peresidena a me kona poe Kukina i ka Blount hoike loihi. A pau ia heluhelu ana a me ka noonoo ana, alaila e kuka pu me na komisina Hawaii o Kakina laua o Alekanedero. E kuka pu no hoi me ka poe komite kuwaho o ka Ahaolelo Senate, a e hooponopono i kuikahi kupono no Hawaii. A pau ia mau hana, alaila, e hoouna aku ana o Kalivalana ma i kela kuikahi i ka Ahaolelo Senate, na lakou e noonoo a e hooholo.

            Hookahi mea i maopopo loa i keia wa, aole e hoihoi ia ana ka Moiwahine i hoopau ia. Aole i hookipa iki ia kela noonoo iloko o ka Peresidena a me na Kuhina.

            Ua maopopo ia lakou, he mea hiki ole loa i kela wahine ke hookele pono i ke aupuni Hawaii, aole e maluhia ana na ola a me na waiwai o na kanaka Amerika malalo o kona hoomalu ana. He haunaele a me ka pilikoa wale no ka hua o kana malama ana. O kela manao hoihoi moi, ua kiola loa ia, he opala wale no ma ka manao o Kalivalana ma.

            Eia no hoi kekahi mea maopopo, he mahale o Blount i ko Aupuni Kuikawa hookele ana. Ma o lakou la e pomaikai ai a e maluhia ai o Hawaii. Nolaila, ua makemake o Blount e hoomau ia ko Hawaii pono ma ia ano o ka malama ana.

            Elua aoao e noonoo ia nei, o ka hoohui aina, a o ke aupuni hoomaluia. Malaila e noho kanalua nei. Ina he hoohui aina ka mea i hooholoia, alaila e pau ana ka hae Hawaii, a o ka Hae Amerika wale no ke welo ana ma Hawaii nei. Ina nae he aupuni hoomalu ia alaila e welo hou na hae a elua e like me ko na malama o Feberuari a me Maraki i hala.

            Ina he hoohui, alaila he kiaaina Amerika ke poo o ke Teritori o Hawaii. Ina he aupuni hoomalu, alaila he Peresidena ko ke aupuni Hawaii he komisina Amerika nana noho pu, a papa i na h@@ kohu ole i ka pomaikai o Amerika.

            Ke noho kulanalana nei ke aupuni Hawaii mawaena o keia mau aoao elua. Hookahi mea maopopo, aohe liuliu loa, e welo hou ana ka hae Amerika maluna o ka hale aupuni, a e noho ana o Hawaii @@alalo o ka malu ikaika loa o Amerika Huipuina.

 

He Leo Aloha @ Liliuokalani

            I keia Poaono @a la hanau o ka Moiwahine hoopau ia. He wa kupono @eia ia makou e hai aku ai i ke@@ makou manao aloha iaia. N@@ ka mea, aohe o makou inai@ pilikino iaia. He kue makou i kana mau hana i hala @ e nei a me ke pale loa iaa ka noho hou ana maluna o @a noho alii. Ua makemake nae makou e loaa iaia ka p@@aikai io imua o ke Akua a @e ke ola mau o kona uhane i @ ua o ka Makua Lani.

            Aohe makou makemake e hoopu@ i kekahi olelo hoino aku ia i keia manawa. Ua maopopo loa nae, he hookahi wale no mea nui e hiki ai iaia ke @oaa kela hoomaikai mau loaa, oia no kona mihi me ka b@haa loa i ke Akua no kela @au hewa nui ana i hana ai @a ke akea i ka malama o @anuari i hala, oia no kona kokua ana a me ke kakauinoa ana i ka Bila Loteri piliwaiwai e hoopiha ai i kona aupuni i na hana kolohe, a o ka lua, o kona imi ikaika ana e hoopau wale aku i kela aelike paa e hilinai ai na kanaka a me na haole o kona aupuni, oia no ke kumukanawai ana i hoohiki ai e malama.

            Aole makou e kamailio no kona mau hanahewa e ae i lono ia, a he mau hewa maopopo hoi kekahi. He poe nawaliwali na kanaka, he haule wale iloko o na hewa, a he nui ko ke Akua lokomaikai a me ka menemene ia kakau. O ka mihi haahaa imua o ke Akua ka mea e pono ai, a ina ua hana hewa kekahi i na kanaka, e mihi no joi ia ia lakou.

            Nolaila, eia ko makou anoi aloha no ka moi i pau loa, ma keia la hanau ona, e haawi mai ke Akua iaia i ka mihi oiaio maloko o kona naau, e mihi haahaa loa ai imua o ke Akua a imua o na kanaka no kela mau hewa nui elua ana i hana hewa ai ma ke akea. Pela no e loaa ai iaia ka huikala ia a me ka hoomaikai mau loa ia e ka Makua La@i. A Nana no e haawi iaia i ka maha o ka uhane mai a me ka maluhia no na la i koe ma ke ao nei.

 

Mai Kaua o Enelani laua o Farani no Siama.

            Maloko o na nupepa i hiki hou mai nei, ua hoomaopopo ia mai he nihinihi loa ke kulana o ka maluhia mawaena o na aupuni nui o Enelani a me Farani no kekahi mau la pokole. O ke kumupaio ma waena oia mau aupuni, oia no na olelo hooweliweli a Farani i ke alii o Siama, e koi ana iaia e haawi mai ia Farani i kekahi mau apana aina nui o kona aupuni.

            Eia ke waiho nei ke Aupuni o Siama mawaenakonuo kekahi mau panalaau o na aupuni elua, no Farani kekahi a no Beritania kekahi. Aia ma ka aoao komohana o Siama ke aupuni o Burema e noho nei malalo o ka mana o Beritania. Ma ka hikina no hoi, ua aina nui o Tonquin laua o Cambodia, aia no laua malalo o ka mana o Farani. Nolaila, ua makemake e E@elani e hoomau ia Siama i apana ikaika a me ke kuokoa, i hookokoke ole mai ko Farani mana i na palena o Buren@a.

            He nui no ka makee o Farani a ke hockokoke mai nei i ke komohana a pau o Cambodia iaia, a koa wale no o Siama mawaena ona a me ko Beritania mana ma Burema. Ke hoomaka nei no hoi o Farani e mo@ i na apana nunui o Siama. Nolaila, ua ala mai o Enelani a hoao e papa aku iaia. O ka huhu loa no ia o na kanaka Farani a piha na nupepa o Parisa i na leo kua a me ka i@ aina ia Enelani. Ua hele no hoi na olelo o na Kuhina o Farani a oolea loa e kua ana i ka Elele Kuhina o Enelani e noha ana ma Parisa. No ia kumu, ua haalele kela E@e Kuhina o Enelani ia Parisa no ka makehewa o kona lawelawe ana ma kela hana. Nolaila ua hoouna ia i Parisa o Haku Dufferin, he alii kaulana ma ke akahele, noeau a me ke kupaa, nana no i wehe mua i kekahi mau pilikia nui mawaena o Enelani a me na aupuni e. He hana paakiki loa kela ana i hana akahele ai ma Parisa. Kokoke loa e ulele ke kaua mawaena o kela mau aupuni nui. Ua holopono nae ka Haku Dufferin hana, mamuli o kona naauao a me ke akahele, a ua hooholo ia na olelo aelike no Siama. Nolaila i keia wa, ua haalele na mokekaua o Farani i ko lakou hooweliweli ana ia Bonekoka ke kulanakauhale alii o Siama.

            Ina i ulele kela kaua mawaena o Enelani laua o Farani, ina ua pau pu na aupuni e ae o Europa i ke komo pu. Ua nui ka olioli o ka Moi opio o Geremania i kona manao e kaua koke ana laua, no ka mea, he enemi loa oia ia Farani, a ua makaukau kona mau pualikoa nui e kaua aku iaia ke loaa koua wa kupono. O Rusia no hoi, e kokua ana kela ia Farani. O Auseturia laua o Italia, e kokua ana ia Enelani a me Geremania. O ka pau ana no ia o na aupuni a pau o Europa iloko o ia hakaka nui loa.

            Ua mahalo nui ia ke akamai o Haku Dufferin i ke pale ana aku i kela kaua e poino loa ai o Europa a pau. Ua hoomaikai ia oia me na hoohanohano ana he nui.

 

Hookuu ia na Ohumu Kiki.

            Ma ka hookolokolo ia ana o Walker laua o Sinclair, no ka hewa ohumu kipi, ua hookuu aku ke kiure ia laua oia hoi he 9 i hooholo e hookuu, a he 3 i manao ua hewa laua.

            He nui no na olelo ike no ko laua kamailio ohumu ana a me ka laua mau olelo no ka hoomakaukau i na pu, na koa, a me ke daimanaita no hoi e hoopahu a e hookahuli ai i ke Aupuni Kuikawa. He mau hoike maopopo loa kela. Eia nae ka olelo pale a na lolo, a mamuli o ia olelo i hookuu ai ke kiure ia laua, penei:

            O ua mau kanaka nei a me ko laua mau hoa, he poe wahakole, ua piha loa na waha i na olelo hoonuinui a me ka akena wale. He opala wale no ka nui o na olelo o ko lakou mau waha, a ua like me ka walaau ana o ka poe ona. Aole pono ke manao nui aku i kela mau huaolelo. Ua piha loa laua i ka waiseke a me ka makani. Ua piha hoi na waha i na olelo weliweli e hoopahu ai i ke aupuni. He mau olelo ole loa kela, aohe kumu oiaio. Aole no i ohumu maoili kekahi poe no ia mau hana weliweli.

            Aohe na makou e kapa nei pela i ua mau kanaka nei a me ko laua poe hoa ohumu. Na ko laua mau lolo no. A ua manao paha ka hapanui o ke kiure oia maoli no ke ano o laua a me na hoa anee alii, he poe piha i ke kini a me ka makani maea. Pela io paha, aole paha. Aohe o makou olelo hooholo no ia mea.

            He waiwai loa no nae no ke Aupuni Kuikawa kela hopu ana i kela poe ohumu ma ka malama o Iulai, no ka mea, i ko laua hopu ia ana, o ka pau wale aku no ia o na olelo akena a me ka hoomakaukau, e hoopau ia ana ke Aupuni Kuikawa e hoihoi ia ana ka Moiwahine, a pela aku. Ua hoopuehu ia kela makani maea a ua hele laelae ke Aupuni Kuikawa, a i ke kalana lanakila a me ka hanohano e noho nei. Nolaila, he hana waiwai maoli loa ka hopu ia ana o kela mau kauaka.

 

Hoolako ia ke Kula Kaikamahine o Kawaiahao.

            Ma ka Poalima iho nei, ua hoi mai o Miss Pope, ke poo o ua kula kaulana nei, mai Amerika mai. Ua kuikuiee pu mai oia me na kumu wahine ehiku ka nui, he mau kumu hou keia, he poe wahine makaukau i wae ia e Miss Pope ma kona home mokuaina kaulana oia o Ohio. He mokuaiua pookela kela, ua piha kula nui a me na kanaka naauao. O kekahi hapa o keia poe kumu, ua ao ia ma ka kula nui o Obelina, he kula kaulana kela no ke ano haipule eleu o na kumu a me na haumana. No Obelina mai o Logana, ke kumu misionari i make ma Ruk, nolaila mai no hoi o Kakela makuahine, o Olesona kekahi a me kekahi poe wahine opio i mahalo nui ia mamua ma na kula kaikamahine o Hawaii nei.

            Ma ko makou lohe, o keia poe kumu hou ma Kawaiahao, he poe makaukau a me ka maikai, aole e emi ana ma hope o kekahi poe kumu maikai loa i ike ia mamua ma Hawaii nei. He nui ko makou mahalo i na kahu o ke kula o Kawaiahao i ko lakou hoomana ana ia Miss Pope e hele aku ma Ohio, a e waei na wahine opio makaukau loa no keia kula punahele o kakou.

            Ua maopopo loa ka manao o na kahu o ke kula e hooikaika a ehooholo imua i keia kula hanai no na kaikamahine punahele o ka aina. Ke mau nei no ke ola maika o na kupunawahine a elua o keia kula, oia o Mrs. Juliette M. Cooke lana o Mrs. Mary H. Rice, ke hele nei nae laua a palupalu. Ua kokua lokomaikai loa laua i na dala he nui no ka hoolako ana i ke kula i na hale a me na mea e ae. O ka laua mau keiki kekahi o na kahu e hoeueu nei i ka naauao iloko o ke kula e holo imua.

            Na ke Akua e hoopomaikai mai i keia kula kaikamahine i keia makahiki, i kona poe kahu, i na kumu a i na haumana, i mahuahua ai ka pomaikai, a i ulu ka pono uhane o na haumana a lilo lakou a pau i poe wahine naauao a me ka maemae iwaena o ka lahu.

 

NUHOU KUWAHO

KA OLELO HOOHOLO NO KE KAI BERINA.

            Parisa, Augate 15. - I keia awakea, ua hoike ia mai ka olelo hooholo o ka Aha Uwao. Ua haawi ia ka uku i na moku lawaia kila (seal) i hopu ia mamua iho nei e na moku kaua o Amerika Huipuia, e uku ia no ko lakou mau poino a pau o ka hopuia ana. Ma keia hope aku nae e hana ia na kanawai hou e papa ana i ka lawaia wale i kela holoholona o ke kai, he kila, a e hoomalu ia ana lakou, penei: Aole e pepehi ia na kila maloko o ka moana ma na malama o Mei, Iune a me Iulai He kanawai hoomalu keia, aole no ke kai Berina wale no, aka, no ka Pakipika Akau kekahi. Ua kaupalena ia ka moana e hoomalu ia ana he kanaono mile mawaho ae o na mokumpuni kahi e akoakoa ai na kila, aole e pepehi ia lakou ke ole he 60 mile ke kaawale mai no mokupuni aku. Ua hookapu loa ia ke kipu i na kila. Ma keia hooholo ana a o ka Aha Uwao i ae like ia ai ua pau no kumu hoopaapaa o na aoao elua o Beritania a me Amerika, a ua hoomalu ia na kila i ole e pau lakou i ka pepehi ia. E mau ana ka pomaikai o na kanaka i ko lakou aahu i ke kapa hulu kila. Ua oluolu ka aoao Amerika i keia hooholo ana.

 

KUHINA BLOUNT MA KAPALAKIKO

            I ko Blount pae ana ma Kapalakiko, he nui ka poe elele nupepa i mioi aku e ninauinau iaia. Eia nae aohe loaa iki mai o kekahi mea ma kona pane ana e waiwai ai lakou.

            O.W.D. Aleka@edero kekahi i pae pomaikai aku. Ua wehewehe iki aku ma na mea i ike ia e ka lehulehu.

 

KA HAIOLELO A KA PERESIDENA KALIVALANA.

            Ua hoolaha ia ka haiolelo ma na nupepa. Hookahi wale no manao nui, no ka hoopau ana i ke kanawai a Sherman, e kuai ana i eha miliona dala keokeo ma na auka i kela a me keia malama. He mea ia e hoomaha ai i ka makau a me ka pioloke e noho nei. Aohe olelo no Hawaii maloko o ka haiolelo.

            Ua manao ia e hooana hou ana ka Peresidena i elele palapala kuikawa i ka ahaolelo no ke kumuhana o Hawaii ma kekahi wa kokoke. Aia a pau i ka noonoo ia ka Blount msu joike.

 

HAUNAELE INO LOA MA BOMEBE INIDIA.

            I ka la 15 a me 16 o Augate, ua pina o Bomebe i ka haunaele i na kanaka Hinedu e pepehi ana i ka poe hoomana Mahomeda. He nui na luakini Mahomeda i pau i ke ahi, a me na kanaka i make aole e hiki i ua ka ke hoomalu. Mahope mai nae ua hoomalu ia.

 

MAMA O MIOWERA ULOLOHI O MONOWAI.

            Ua haalele o Miowera ia Victoria i ka 17 o Augate, hora 4 pm., a ua ku mai i Honolulu nei iloko o na la holo 6 a me 18 hora o kona holo ana mai no ka mamao he 100 mile. Lanakila loa o Miowera.

 

IA ADIMARALA SKERRETT - KA MANA O BLOUNT I HAALELE IHO AI

            Ua hoakaka ia mai, i ko Blount wa i haalele ai ia Honolulu nei, ua waiho aku oia na ka Adimarala Skerrett ka mana hooponopono kuikawa a hiki i ka manawa a Kalivalana e hoouni aku ai i Kuhina hou e noho ma Honolulu. O ke Kanikela Amerika Severance, ua hoonoho ia e Harisona. Aole pono ia Kalivalana ma e hi@mai loa aku iaia e hooko i ko lakou makemake, no ka mea me ka aoao Repubalika k@l@.

 

HE ELUA  MAU WAHINE.

            Ua kui aku ka lono, no ko ke Kamalii Beritania ke Duke o Ioka mare e ia mamua iho nei i kekahi kaikamahine Enelani ma Malta. Aole nae malaila e lilo ai kona mare hou ana i ke Kamaliiwahine o May i mea ole, no ka mea, aia ma Enelani ke kanawai paa loa, aole e hiki i kekahi lala o ka ohana alii ke mare ia ke ole e ae mua ka Moi o Enelani. A o na mare a pau i ae ole ia pela, ua lilo i mea ole. Nolaila, ina he oiaio keia mare mua ana o ke Duke o Ioka, he mau ole loa ia ma ke kanawai.

 

HOOPAIPAI.

            He ikaika loa ka paio mawaena o Rusia laua o Kelemania, no na uku d@te i auhau ia maluna o na waiwai kalepa. Nolaila ke hele enaena nei na manao kua mawaena o ia mau aupuni.

 

MAI FIVA LENALENA.

            He nui ka mai fiva lenalena ma Penesacola, Felorida. Haalele pu aku la kanaka i kela wahi.

 

Niniu Poahi.

            Owai ke olalau e olohewa mai nei he ilihune na Hawaii i keia mau la kupilikia o ka aina? Iua paha oia e hoea ae ana ma Alanui Hotele i na po Poaono, e ike iho no ooia he poe Hawaii wale no na poe nana e hoopuipui nei ka baneko Kaa poniniu. Nana aku oe i na keiki kana, na kaikamahine, na elemakule a me na luahine e kau hookiikipue mai ana iluna o na lio laau a me na pahu o ka Mele Kalaunu - E hoonoenoe mai ana na keikikane me na lei i kui ia mai e ko Waolani poe, a o na keikamahine hoi he hilala ka hana iluna o na lio me he la ua kapakahi manuia, o keokpo ka moku" He hina aku ka imua a ala mai, kunokunou ana ke poo o na lio kohu huelo o ka hihimanu. O na wahi luahine hoi, e puiki ana i ka omuku o ke kaa me na lima haalulu. O na wahi olomana hoi, aole olelo ana, he hooheno ka hana i na wahi puukapiki alualu e pupue ana iloko o na holowaa, he "kulu wahi Gele" ka olelo ana ma ka namu Iapana.

            Pau keia wili ana o ke kaa, hoolulu na ohua. Niniu hou, ike aku no oe ia lakou la e kiliopu mai ana i ka lewa, awihi oia nei, hilala oiala, minoaka, na kaikamahine, a hene iki ka aka a kahi paele hookani ogana. Pau keia wili ana hoolele hou na okeni. Ke puipui loa aku la ka Mele Kola@nu, a ke papaa loa iho la na umke poi. O ka wa oi loa aku ia i ka wili poniuniu o ka ohaka loa ae o na wahi pakeke. I keia niniu hou ana a hookuu, lele kuwalawala mai ana ilalo ka mea ua ike maka ia kaneoneo. Hoi aku ohi i na eheu makika.

            He kakaikahi loa na haole e kau ae ana iluna o ka Mele Kolauna. Nohea no ke dala a ka haiole, Eia mai no na poe nana e hanahua aku ia poniuniu o na kaikamahine ame an keiki kane Hawaii. Ehia ananei nanao ana i ka pakeke a hemo ae, neoneo oloko i ka ua mea o ka nui hewahewa loa o na puu pohaku. Ina e pau na puni a lele mai, he alualu ko ka pakeke i koa, aole nae pau ka hiolo ana a na lei, o na kahiko no ia o na poe ho@o-olo-h@lohe, lilo i ka niniu, nanea loa.

            Hoi aku i kaahale, noho kuululu kohu kolea a@a. Pehea iho la ia, aole anei he ona miliona na opio Hawaii? Aka, o kahi aku ia e hoomano ai i ka hoolue i ka luhi o na makua, hoi olohelohe i ke kula o Hamohamo e hiki aku i kai o Kalia i ka ai alamihi, o ke ala ia i kaneoneo. Hoomano ia, lu ia na wahi kenikeni ilaila a hala na la loihi, aole e nele kou ohi hou aku no, he oiaio, e ohi naa oe i ka puahiohio, a o Puakanana kou inoa.

            Ma ka huakai a ka mokukona "Ka Moi" i holo aku nei i Hamakua i ka la 23 o Augate i hala, mai keia awa aku, a i ke kaa ana o ka moku ma Papawai, mawaena o Maui a me Kahoolawe, i ke awakea o ka la 25, aia hoi, ua hina aku la kekahi luina bolabola o Apee ka inoa, iaia e ku ana ma ka niao a haule iloko o ke kai. Ua hoolei koke ia aku he mau pauku laau elua i mea hoolana nona. Ua ike ia aku no keia luina he mau iwilei ka mamao i kekahi manawa, a ua kokoe e loaa mai na pauku laau. He eha paha mau minute mai ka wa o ka haule ana, ua hiki aku ka waapa ma kahi i ike hope ia ai, eia nae aohe kino i loaa aku. Ua hoihoi ia mai na pauku laau i hoolei ia aku ai, a o ke kino uhane ola hoi ua nalowale loa. O i huli wale ia iho a o ka loaa ole, haalele ka moku a holo i Hamakua.

 

Hoolaha Hou.

            AHA Kaapuni, Apana Hookolokolo @@@@@ e ko Hawaii Paeaina ma ka @@@@ @@@@ Waiwai o J.W. W@PUNUI, o Ewa. Oahu. i waho kauoha ole. Ma ka Hooponopono waiwai @@@.

            Ma ka waiho ia ana mai o ka paeaina @@@@ une ka papa hoike a HENRY SMITH @@@@@@ hooponopono o @@ waiwai i olelo ia e @@@ ana e apono ia no hoolelo @e $105. a e hoike ana i na mea i hora mai lala he $105 a e noi @@@ e ana a e apono ia kela mau mea a e kauoha ia e h@@ kuu ia o a @@@ ka @@ ho ana ma la @@@.

            Nolaila na ka@o@a ia o ka POAKAHI @aka la 25 o SEPATEMABA, 189@, i ka hora @@ o ka kakahiaka, ma ke Keena Hookolokolo ia ana ma Honolulu oia ka manawa a me k@@@@@@ ia no ka hoolohe ana i na hoi ia, a me ka p@@a hoike i olelo ia a o ka poe a pau i pili mal@i a, e hele mai e hoike i ke kumu, @ua he kumu ia ko lakou e ae oia ia ai ua noi ia.

            Na aka Aha:

            GE@, LUCAS,

            Hope Kaka@ol@@

            Honolulu, Augate 19, 1893    @@@@

            AHA Hookolokolo Kaapuni, Apana Ekahi o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o A AKA@@ (w) Olelo kauoha e koho ia i la e hoopau ai i ka Palapala Hooko Kauoha No ka mea i keia la ua waiho ia mai ka palapala hoop@ a L@ heawehaku e noi ana e hoopau ia ka palapala hooko kauoha o A Akalii (w) i make, i hana ia ma ka la 6 o Novemaba, 1877, a e hookohu ia i i@@@ hooponopono no ua waiwai la.

            Nolaila ua kauoha ia, o ka POAKAHI, la @ o SEPATEMABA, 1893, ma ka hora 10 kakahiaka o ka la i olelo ia, ma ka @@@@ hookolokolo o keia Aha, ma Honolulu, Oahu oia kahi a me ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana @@@ palapala hoopii la i olelo ia, a o na poe a pau i hoike mai ina he kumu o ko lakou e kue ana i keia noi a me ka hoopuka ana i ka palapala lunahooponopono waiwai.

            Hauaia ma Honolulu, Augate 22 1893.

            Na ka Aha:

            HENRY SMITH

            24563  Kakauolelo.

            AHA Hookolokolo Kaapuni, Apaua Ekolu o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka oihana kahu o KUUAIO A keiki ua oo ole o J KAKAE, o Kohala Aka, i make, kauoha ole, imua o ka Luuahu@awa, Kaapuni.

            Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a John Macguire, Kahu o na keiki oo ole e hoike mai ana ua koho i@ i@ i kahu no ua mau keiki oo ole ia ma ka la 17 o Feberuari M H. 1886, a e noi ana e nana a e hoapono ia kona mau hoike e pili ana i kona oihana kahu.

            Ua kauoha ia o ka POALUA,  ka la 10 o OKATOBA, M.H. 1893, oia ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi ia, imua o ua Lunak@ nawai ia ma ka Hale Hookolokolo o ke a Aha, ma Kohala Akau, hora 10 kakahiaka, a ma la manawa a ma ia wahi no e hele oiai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu ina he kumu oiaio ko lakou e ae ole ia ai ua nui ia A o ke @ olelo kanoha e hoolahe ia ma ka olelo Hawaii @ ekolu pule ma ka nupepa Kuokua ma Honolulu. Kakau ia ma Hilo, ko Hawaii Pae Aina, Augate -, M.H. 1893.

            SL AUSTIN,

            Lunakanawai o ka Aha Kaapuni

            Ike;

            DANIEL PORTER,

            24563  Kaka@olelo.

            AHA Hokolokolo Kaapuni, Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Hooponopono no waiwai. Ma ka waiwai o NAKALA (k) o Kohala, Hawaii i make, kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai Kaapuni.

            Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a Luika Nakala Moki o Kohala Akau, e hoike mai ana o Nakala iki, no Kohala Akau, ua make kanohaole ma Kohala, Hawaii ma ka la 18 o Feberuari, 18993, a e noi @@@ e haawi ia ka Palapala Hookohu Luna Hooponopono Waiwai ia H L Hol@@ein no Kohala, Hawaii.

            Ua kauoha ia o ka POALUA ka la 10 o OKATOBA, M H 1893, ola ka manawa i koha ia no ka hoolohe ana i ua noi ia imua o ua Lunakanawai la, ma ka Hale Hookolokolo, @@a Ko@ala Akau, hora 10 kakahiaka, a me la manawa a ma la wahi no e hele mai ai na mea e p@@@ i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi ia. A o keia olelo kaoha e hoolaha ia ma ka olelo Hawaii @@kolu pule ma ke KUOKOA, nupepa ma Honolulu.

            Kakau ia ma Hilo, ko Hawaii Pae Aina, Augate 8, 1893.

            S.L. AUSTIN

            Lunakanawai o ka Aha Kaapuni

            Ikea:

            DANIEL PORTER

            24563  Kakau@@@@

            AHA Hookolokolo Kaapuni Apana Ekolu ko Hawaii Pae Aina oia ka Hooponopono Waiwai. Ma ka waiwai o E KALII LAN@@ o Kailua, Kona, a i make kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai Kaapuni.

            Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi o Ahu Pake o Waihee. Mai @ hoike mai ana o E Kahulanui (k) no Kel@@@@. Kona Akau, ua make kauoha ole ma ka m@@@@ o Ianuari - M @ 1896, a e noi ana e haawi ia ka Palapala Hookoku Luna Hooponopono Waiwai @eia.

            Ua kauoha ia o ka POALUA ka la 10 o OKATOBA, M.H. 1893, ola ka manawa i koho ia @@ ka hoolohe ana ia ua noi la, imua o ua Lunakanawai ia, ina ka Hale Hookolokolo ma Ka hala Akau, hora 10 kakahiaka a ma la manawa a ina ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi ia A o keia olelo kauoha, e hoolahe ia ma ka olelo Hawaii i ekolu pule ma ke KUOKOA, nupepa ma Honolulu.

            Kakau ia ma Hilo, ko Hawaii Pae Aina, Augate 8, M.H. 1893.

            S.L. AUSTIN,

            Lunakanawai o ka Aha Kaapuni,

            Ikea:

            DANIEL PORTER,

            2456-3 Kakanolelo

            AHA Kaapuni o ka Apaua Hookolokolo Aka @@ o ko Hawaii Pae aina, JAMES SUTHERERLAND kue ia MARY SUTHERLAND. Hoopii @ki Mare.

            Ma ka laua o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Paeaina - i ka Ham@@@ o ke Aupuni, a oia i kona @ope, me ka mahalo.

            Ke kauohala aku nei oe, e kii aku ia Mar@ Sutherian@, ka @@@ i hoop@iia ina e waiho @@@ ana ola i kana pane i kakaula iloko o na l@h@ iwakalua, mahope i oo o ka hooko ia ana o kiea, e hele mai imua o ka Aha Kaapuni o ka Ap@ na Hookolokolo Akahi, ma ke Kau o Aukake, @ ua Aha ia, e malamala ana ma ke Keena Hookolokolo, ma Honolulu, Mokupuni o ahu, ma ka POAKAHI, la 7 o A@@@@@ e hiki mai ana, ma ka hora 10 o ke kakal@laka, e hoike mai, @@ ke aha la e @e ole ia ai ke noi a James Sutherland, ka mea hoopii, e like me ka mea i hooku kala, iloko o kana palapala hoopii i pakuiia.

            A e hoihoi mai oe i ku Palapala Kii, me ka hoike piha o kau mau hana o ka mea.

            Ikea ka Mea Hanohano W.A. Whiting, Lunakanawai Mau o ka Aha Hookolokolo Kaapuni Akahi, ma Honolulu, i keia la 19 o Iune, 1893.

            F. WUNDENBERG.

            Hope Kakauolelo.

            Ke hooia nei au, o ka mea maluna ae, he kope aioaio no ia o ka Palapala Kii ma ia hihia, a ua kauoha ua AHa la e hoolaha ia la mea a e hoopanee ia ka hihia a ke Kau ae o Novemaba e hiki mai ona.

            HENRY SMITH,

            Kakauolelo.

            Honolulu, Augate 10, 1893.   2404-@