Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 36, 9 September 1893 — Page 2

Page PDF (2.17 MB)

This text was transcribed by:  Inger Hojfeldt
This work is dedicated to:  Daughters of Hawaii

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

MA KE KAUOHA.

 

            Ua hookohu ia aku o HARRY Z. AUSTIN ESQ., i keia la, i Agena hoooiaio Palapala Aelike Paahana no ka Apana o Kawaihau.

Mokupuni o Kauai.

            J.A. KING,

            Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina, Augate 30, 1893.

2457-3

 

            Ua hookohu ia aku o J. KUKONA ESQ., Luna Pa Aupuni no ka Pa Aupuni ma Makiki, Honolulu, ma kahi o D. Kaaoao i waiho mai, a e hoomaka kona Komisina mai ka la 28 aku nei.

            J.A. KING,

            Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina, Augate 22, 1893

2456-3

 

            I kulike ai me na hooko ana o ka Pauku I Mokuna XXXV, o na Kanawai o 1888, ua hoololi ae au i keia la i kahi e ku ai ka Pa Aupuni ma Keanae, Koolau, Maui, a aia ma ka apana aina e waiho la mauka o ke Alanui Aupuni ma Keanae.

            Ua hookohu ia aku o D.W. NAPIHAA i keia la i Luna Pa Aupuni no ka Pa Aupuni maluna ae, ma kahi o B.B. Kalilimoku i waiho mai.

            J.A. KING,

            Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina, Augate 16, 1893.

2456-3

 

OIHANA WAIWAI

            Honolulu, Augate 7, 1893.

            Mai a mahope aku o ka la 15 o Augate, o na uku dala no na uku Luna Aupuni a me na papa hookaa dala, aia wale no ma ka la 15 o ka malama a me ka la hope. I ka wa e kaa ai keia mau la ma na Sabati a ma na la kulaia, alaila, e ukuia ma ka la mamua iho.

            G.E. SMITHIES,

            Malama Buke Helu nui o ke Aupuni.

116-2455-3

 

Kuai o ka Hoolimalima o ke Koena o na Aina Aupunio Puuepa 2 a me Kokoiki, Kohala. Hawaii.

            I ka POAHA, OKATOBA 5, 1893, hora 12 awakea ma ke alo iho o ka Hale Mana Hooko, e kuai ia aku ai ma ke kudala akea ka hoolimalima o na koena aina o Puuepa 2 a me Kokoiki, Kohala, Hawaii, nona ka ili he 399 mau eka oi iki aku a emi mai paha.

            Manawa. He 10 makahiki hoolimalima.

            Uku kiekie e hoomaka aku ai e koho, he $125 o ka makahiki a o hookaa mua ia ma ka hapalua makahiki.

            J.A. KING,

            Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina, Sept. 5, 1893.

2458-3

 

Kuai o ka Hoolimalima o ka Aina Aupuni e pili ana i Pohakuhaku, Hamakua, Hawaii.

            Ma ka hora 12 awakea POAHA, SEPATEMABA 28, 1893, mamua iho o ke alo o ka Hale Mana Hooko, e kuai kudala ia aku ai ka Hoolimalima o ka apana aina Aupuni e pili ana i Pohakuhaku, Hamakua, Hawaii, nona ka ili he 80 mau eka oi aku a emi mai paha.

            Manawa. He 10 makahiki hoolimalima.

            Koho kiekie $50 o ka makahiki, e hookaa laua ia ma ka hapaina makahiki.

            J.A. KING,

            Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina, Augate 29, 1893.

2457-3

 

Kuai o ka Pa Aina Aupuni ma ka Ihona Hema o Puowaina Honolulu, Oahu.

            I ka Poaha, Sepatemaba 21, 1893, hora 12 awakea, mamua iho o ka Hale Mana Hooko e kuai ia aku ai ma ke kudala he hookahi pa aina aupuni e waiho nei ma ka aoao mauka o ke alanui eli pohaku a maluna koke aku o ka Hale Hui o ka Portuguese Mutual Benefit Society, nona ka ili he 9375 kapuai kuea, iki aku a emi mai paha.

            Kumukuai e hoomaka aku ai e koho, he $150.

            J.A. KING,

            Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina, Aug. 22, 1893. 2456-3

 

KA

NUPEPA KUOKOA

-ME-

Ko Hawaii Paeaina i Huiia

 

No ka Makahiki. - - - $ 2 00

No Eono Mahina. - - - 1 00

Kuike ka Rula

 

NA PUKA      1          2          3          4          5          6

ANA.              Pule     Pule     Pule     Pule     Pule     Pule

 

Iniha..  $1.50   $2.00   $2.50   $3.00   $3.50   $4.00

2 Iniha..           2.00     2.75     3.50     4.00     4.50     5.00

3 Iniha..           2.50     3.50     4.50     5.00     5.50     6.00

4 Iniha..           3.00     4.00     5.00     6.00     6.75     7.50

5 Iniha..           3.50     4.75     6.00     7.00     8.00     9.00

6 Iniha…         4.00     5.50     7.00     8.00     9.00     10.00

 

O ua Olelo Hoolaha a pau e hoouna ia mai ana no ka Hoolaha maloko o keia Nupepa, e hoouna pu mai me ka auhau, a ina aole, aohe hookomo ia.

 

HOOPUKAIA E KA

HAWAIIAN GAZETTE CO.

H.M. WHITNEY, Luna Nui.

J.U. KAWAINUI, Luna Hooponopono.

No Honolulu, Oahu, Lakou a pau.

 

POAONO, - - SEPATEMABA 9, 1893

 

E hookama ia ana paha o

Hawaii e Amerika, a i

ole, e kauwa hooluhi

ia ana paha.

 

            Ma ke kukakuka ana o ka Aha Kuhina o Kalivalana no ke kumuhana o Hawaii nei, elua no manao a lakou i hoolala ai, o ka hoohui holookoa a i ole ia, o ka hoomalu ikaika mai. Ua maopopo lea ia lakou i keia wa, no na kanaka Amerika na hapaha ekolu o na pomaikai waiwai ma Hawaii, a me Amerika no hoi ka hapanui loa o ko Hawaii nei kalepa ana. Nolaila aole e hiki ke waiho wale ia Hawaii me ka ole e hoomalu ikaika aku i onipaa a i maluhia ai kona aupuni, o poino loa auanei na pono o na kanaka Amerika e noho ana maanei, a me na pono no hoi o ka poe e kalepa pu ana.

            O kekahi kumu koikoi loa no hoi e pono ai ia Amerika Huipuia ke apo mai ia Hawaii, a e hoomalu loa ai iaia, oia no ke kulana o keia paemoku mawaena o ka Moana Pakipika Akau. O ke aupuni nana e paa ana i keia paemoku, oia no ka mana nui ma keia moana. No Beritania ka hapanui o na mokuahi kalepa e kipa pinepine nei ma Honolulu. No Beritania hoi na panalaau nui ma ka Hema a ma ka Akau o Hawaii, a nolaila ua makaleho loa o Beritania i keia paemoku a he ake e lilo nona, i mea e lanakila ai oia ma keia moana nui. Eia nae aohe makemake o Amerika pela, o lilo auanei o Hawaii i pukaua ikaika no Beritania e hoomakaukau ma ai ia Kapalakiko a me Keomolewa. Ua makee o Amerika ia Hawaii i pukaua nona iho mawaena o ka moana, eia no ko Hawaii kulana imua o ke alo o na kapakai Pakipika o Amerika, ke noho mehameha nei mawaena konu o ka moana palahalaha. Aolhe pukoa aina hookahi mawaena iho o Hawaii a me na kahakai okoa o ka aina puni ole o Amerika Akau. O ko Amerika pukaua hookahi keia e pae ai kona poe mokukaua i ko lakou holo ana i ke komohana, e hoopiha ai i ka lanahu, a e kamailio ai ma ka uwea telegarapa. Ina e lilo ana o Hawaii ia Beritania, alaila e hikiwawe ana kona kaua mai ia Kapalakiko mai keia wahi kokoke mai, a nolaila, ua maopopo lea o Hawaii nei ko Amerika pukaua e pono ai.

            No ia mau kumu koikoi elua i weheweheia maluna, ua hooholoia ka manaopaa e Kalivalana a me kona poe Kuhina e hoopaa loa ia Hawaii no Amerika Huipuia. He waiwai makamae loa keia no kela aupuni hanohano. Aohe o lakou kanalua i koe, ua hiki mai ko lakou manawa kupono e hopu aku ai a paa loa no lakou.

            He kanalua no nae ko lakou no ke ano kupono o ka hoopaa ana ia Hawaii, e like me ka apo ana o kekahi kanaka waiwai i kekahi keiki makua ole a lilo i lala no kona ohana, elua ano o ka hoopaa ana, o kekahi e hoopaa iaia i keiki ponoi, a i ole ia, o ka hoopaa iaia i kauwa. Ma kekahi ano, he hanohano ke kulana o ua keika la, a ma ka lua, he haahaa kona noho ana, Ma ia ano like, ke noho kanalua nei ka Aha Kuhina o Kalivalana no ka hana kupono ia Hawaii. Elua no manao ia lakou. O kekahi, o ka hoohui maoli aku, a o ka lua, o ka hoopaa ana malalo o ka hoomalu ia. Ma ka hoohui, he hanohano ke kulana o Hawaii, he hoa maikai no ia ma ka ohana nui o na mokuaina o Amerika Huipuia. Aka, ma ka hoomalu ia, aia no kona kulana mawaho o ka ohana, he haahaa, aole ia he lala maloko o ka hui hanohano. O ka hoohuiaina, oia no ka hookamaia. Aka o ka hoomalu ia, oia no ke kulana haahaa o ke kauwa i hooluhi ia, aohe komo pu ma ke anaina maikai a ka ohana.   

            Eia no ke kumu nui o ke kanalua o Kalivalana ma, no ko lakou lohe he kue ka hapanui o na kanaka Hawaii, aole makemake i ka hoohui aina. Nolaila, e like me ka makemake ole o ke kanaka waiwai e hookama maoli i ke keiki aloha ole iaia, pela no hoi i kanalua ai ke aupuni o Amerika no ka hookama ana ia Hawaii, he nui na kanaka ano kue iaia. Nolaila e aho paha iaia e hoomalu mai ma ke ano kauwa.

 

Aohe Koho Balota ma ke

Aupuni Hawaii i

Hoomalu ia.

 

            Ua wehewehe aku makou mamua, no ko Amerika Huipuia manao paa i hooholo ai e hopu ia Hawaii nei a e paa no na kumu ni elua. O kekahi kumu, no ka nui hewahewa loa o na pono o na kupa Amerika maanei, a nolaila e pono ai ke hoomalu ia a maluhia malalo o ke aupuni onipaa a me ka naauao. O ke kumu elua, no ka pono o Hawaii e lilo i pukaua no Amerika, e noho lanakila ai ma keia aoao o ka moana Pakipika. No keia mau kumu elua e hoolilo koke ana o Amerika Huipuia ia Hawaii i apana no kona aupuni nui, a aole hoi e hookaulua ana, o lilo e ia hai.

            Ua wehewehe aku no hoi makou no ke kanalua o ka aha kuhina o Kalivalana no ke ano kupono o ka hookomo ana ia Hawaii malalo o ko lakou poai hanohano. Aia ma ka hoohui maoli e pono ai, e noho lala pu me ke anaina hanohano o na mokuaina. A i ole ia, aia ma ke ano hoomalu ia e hookomo aku ai ia Hawaii me he kauwa la. e noho ai ma ke kulana haahaa, aohe kuleana pu me na mokuaina o kela hui nui. E keiki hookama ia anei o Hawaii. a e kauwa kepa ia paha?

            He kumuhana nui keia e pono ai i na kanaka Hawaii ke noonoo me ke akahele a me ka naauao. He mea keia e hiki ai i na kanaka Hawaii ke hooikaika a me ka hoopii pu aku i ka aha kuhina a me ka ahaolelo lahui o Amerika, e haawi mai i kulana maikai ia Hawaii maloko o ko lakou aupuni nui. Nolaila he mea pono ia kakou e hapai koke i keia kumuhana, a e hooholo lea i ko kakou makemake, oiai e lawelawe ia ana ma Wasinetona, a mai hookaulua kakou o pau e na hana i ka hooholo ia.

            O kekahi mea nui e pono ai i na kanaka Hawaii ke noonoo, oia keia: Pehea ana la ke kulana o ka poe koho balota, malalo o ke aupuni hoohui ia, a pehea la ia pono maloko o ke aupuni hoomalu ia? E loaa ana anei ka pono koho balota, aole paha?

            Ma ko makou nana ana, a me ka lohe ana hoi, ina he aupuni hoomalu ia ka mea e hooholo ia ana ma Wasinetona no Hawaii nei, alaila e nele ana kakou i ka pono koho balota, a i ole ia e hoohaiki loa ia ana ua pono la, i ka poe kakaikahi wale no. Penei e akaka ai, ina he aupuni hoomalu ia alaila ua haawi ia pela no ke kumu o ka hilinai ole ia o ke kanaka Hawaii, aole e hiki ia lakou ke hoomalu pono me ka naauao i ke aupuni, e maluhia ai na pono o na Amerika maanei. He kue lakou i ke aupuni Amerika, he kue i na haole, hookahi wale no mea e pono ai na Amerika e malama i ke aupuni me ke kakoo ikaika aku i ka mana hoomalu e noho nei i hilinai ia he hoomalu pono. Ina e haawi ia ka mana koho i ka lehulehu, alaila e mana ana ka poe kue a me ka hoomokuahana, aohe e maluhia ka aina. Nolaila ua maopopo o ke aupuni hoomalu ia ma Hawaii nei, aole e lilo ana ia i aupuni koho balota.

          He okoa ka manao o kekahi poe e hoopuka lalau wale nei, penei: Ina e hooholo o Amerika i aupuni hoomalu ia ma Hawaii nei, alaila e kukala koke ia ke koho balota a na na kanaka Hawaii e koho e like me ko lakou makemake. He aupuni Moi no ka lakou mea e koho ai, a o ke aupuni iho la no ia.

            Ke ike nei kakou ina he wahi noonoo iki koe ia kakou, aole loa he kohu e like me ka manao o Amerika i aupuni maluhia no kona poe kanaka, i aupuni paa hoi ma kona aoao. Ua maopopo lea aole loa o Amerika e ae ana e kukulu hou ia he aupuni Moi ma Hawaii nei; he mea ia e mau ai ka haunaele a me ka maluhia ole. E kukulu ana o Amerika i aupuni onipaa maanei a me ka maluhia loa e naueue ole ai, nolaila aohe koho balota, ina he aupuni hoomalu ia mai ko Hawaii.

            Eia nae ina he aupuni Teritori a mokuaina paha mamuli o ka hoohui aina, alaila he hiki no ke haawi i ke koho balota i ka lehulehu, e like me ka mea mau ma na apana a pau o ke aupuni o Amerika Huipuia. Ina ua ike ia ke keiki he maikai a he aloha, a hookama ia e lilo i keiki na ka ohana o ke kanaka waiwai, alaila e ninau ana ka makua no kona makemake. Ina nae no ka ike ia o kona hemahema a me ke aloha ole, o ke kulana kauwa ka mea loaa iaia, alaila aole e ninau ia ana ka makemake o ua kauwa la, he kauoha wale ia aku no kana mau hana a pau e hana ai.

            Ua wehewehe ia hoi maluna ae na kumu e maopopo ai ko Amerika Huipuia apo mai i keia Paemoku ia Hawaii nei a hoolilo awiwi e paa malalo o kona malu. He kanalua ko Kalivalana ma no ka aoao hea la e hoolala i kela awaiaulu ana, aia paha ma ka hoohuiaina, a i ole ia, ma ka hoolala ana i aupuni hoomalu ia mai paha ma Hawaii nei.

            Ua wehewehe hou no hoi makou ma ia kumuhana penei: Ina ma ka hoohuiaina e komo ai o Hawaii malalo o ka malu o Amerika, alaila e loaa ana no paha ka pono o ke koho balota. Aka, ina ma ke Aupuni Hoomalu ia e komo aku ai, alaila he mea maopopo e nele ana ka lehulehu i ua pono nui la, ke koho balota. No ia kumu, he mea pono i na kanaka Hawaii e noonoo ikaika no keia mea, a ina he makemake lakou i ka pono koho balota, alaila e hoopii aku lakou me ka hookaulua ole i na luna nui ma Wasinetona, e haawi koke mai i kela pomaikai nui, oia ka hoohuiaina.

            He mau manao ko makoou e pakui hou aku nei ma keia kumuhana. O kekahi, oia no ke ano o ke komo ana aku maloko o ka lahui Amerika ina ma ka hoohuiaina ka makemake. Elua no ano nui o ka hoohui, he Hoohui Mokuaina a me ka Hoohui Teritori. O ka Mokuaina, oia no ka mahele aupuni oo, nana no e koho i kona poe luna aupuni iho a pau, nana no hoi e hooholo i kona mau kanawai a pau e like me kona makemake. Pela no ko Amerika Huipuia hoohui ana i ka Mokuaina o Tekasa i ka makahiki 1846, he apana ia no ke aupuni o Mesiko mamua. Pela no hoi ka hookomo ana ia o Keleponi i ka makahiki 1848, no Mesiko no kela aina mamua. He mau kokuaina laua, mai ka mua mai o ka hoohuiia ana, he ano kanaka makua.

            O ka hapanui nae o na aina hou i hoohuiia mai ma ke ano Teritori ke komo mua ana i mokuaina. Pela no o Louisiana, Nu Mekiko, Arizona me Alasaka i hoohui mua ia ai ma ke kulana he mau Teritori, aole he mokuaina lakou i kinohi. He hou loa, he hapa na kanaka i ka wa i hoohui ia mai ai, aole i hiki aku i ke kulana kanaka makua, ua hookama ia nae ma ke kulana keiki opio ko lakou hookomo ia ana iloko o ka ohana hanohano o na mokuaina, o ke kulana Teritori wale no i kinohi, mahope mai ua mahuahua na kanaka, ua lilo no kekahi o lakou i mau mokuaina koe no kekahi ma ke ano keiki, he Teritori wale no.

            Pela paha auanei o Hawaii i kona hoohui ia ana, i loaa ai ia kakou kela pono hanohano loa. E lilo mua i Teritori, no ka mea he hapa wale no na kanaka, aole i hiki i ka 100,000, ke helu pu ia na pake a me na Iapana, he 200,000 ka heluna kanaka kupono e lilo ai i mokuaina. Aia no ma ke kulana keiki opio ko Hawaii noho mua ana maloko o ka ohana hanohano o ka Ripubalika nui, aohe e loaa mua ke kulana kiekie o ke kanaka makua.

            Ma ka hapa nui loa o na Teritori, a haawi mua ia ka pono o ke koho balota, e koho ai i na luna makaainana no ka ahaolelo Teritori kuloko iho. O Alasaka hookahi wale no koe, aohe koho balota, aohe hoi ahaolelo, no ka mea he kakaikahi loa na kanaka olaila a o ka hapanui he poe ilikini hupo loa.

            Eia nae ka hemahema i koe o na Teritori i lanakila ole e like me ka mokuaina, aole e koho na makaainana i ko lakou kiaaina. Na ka Peresidena o ka lahui e hookohu i kiaaina no lakou, pela no hoi na lunakanawai nui, na Ilamoku kiekie a me kekahi poe luna nui e ae, na ka Peresidena lakou e koho ia, aole na ko ke Tertori poe ponoi iho e koho. Aia a nui na kanaka a loaa ke kulana kanaka makua he mokuaina, alaila na na kanaka e koho i ko lakou kiaaina, a me na luna a pau no lakou iho, ua kanaka mamua.

            Mamuli o keia wehewehe ana, ua maopopo ina e hoohui ia aku o Hawaii me Amerika Huipuia, alaila o kona noho no ia ma ke kulana Teritori, me ona ahaolelo kau kanawai i koho balota ia e na makaainana. O ko kakou kiaaina nae, oia ke poo o ka Teritori, na ka Peresidena o Amerika e koho ia ia a me kekahi poe luna kiekie e ae. He mana no hoi ko ua kiaaina la e hoole loa i na kanawai i hooholo ia e na ahaolelo. He mana no hoi ko ke kiaaina e koho i ka poe hooko i na hana aupuni malalo ona.

            Nolaila, he mea pono i na kanaka o Hawaii nei e hoopii aku ia Kalivalana e hoomaikai mai ia Hawaii nei ma ka hoohuiaina, i loaa ai ia lakou ke koho balota ana, a lilo o Hawaii ma ke kulana hanohano o ke keiki hookama ia, aole ke kauwa kepa ia a nele i ke koho ana nona iho.

 

Na Ouli ma Wasinetona.

            Aole i loaa mai kekahi mau mea e akaka ai ka manao o ke aupuni ma Wasinetona no ke ano o ka lakou kuikahi e hoolala ai me ke Aupuni Kuikawa o Hawaii, ina paha ma ka hoohui aina a i ole ia, ma ka hoomalu mai paha. He elua a oi aku paha manawa i kukakukapu ai o Greham laua o Blount, eia nae aole i lohe ia mawaho ae na manao i kui ia e laua. Ua hoi aku o Blount i kona home ma Georegia, a i ka la mua paha o Sepatemaba, e hoi hou ai i Wasinetona, a ma ia wa e kuka pu hou ai me ka Peresidena, a hooholo i ka hana kupono no Hawaii, alaila e kuka pu ana me Kakina a me Alekanedero na elele o Hawaii., a hoolala me laua i ke kuikahi Ke waikahi, alaila e hoike aku ana ka Peresidena i ua kuikahi la i ka Ahaolelo Senate, a na lakou e noonoo, a e hooholo, ina ua kupono ia o ko lakou manao.

            Nolaila, ua maopopo eia no ma keia mau la mua o Sepatemaba, e nui ana ke kukakuka ana ma Wasinetona no na pono o ko kakou aupuni nei. E pule nui na haipule a pau i ke Akua, a nana e alakai aloha mai i ka noonoo o na luna kiekie ia lakou keia hana koikoi.

            Aia a ku mai ka mokuahi "China" i ka la 19 o Sepatemaba nei, e lohe ai paha kakou i kekahi ano o na manao e hapai ia ana e Kalivalana ma no keia kumuhana o Hawaii nei.

 

Ma Kapalakiko ae nei o

L.A. Kakina.

 

Ua Loaa Iaia ko Hawaii Kuleana

ma ko laila Hoikeike Nui.

 

            Ia Kakina i holo aenei i Kapalakiko, aole ia i molowa i ka imi ana i pomaikai nui no Hawaii nei. Ua haawi mai na luna o ka Hoikeike nui ma Kapalakiko iaia i ka pono o ka hoike ana i ke kii o ka Luapele o Kilauea, a me ka pono ia Hawaii wale no o ka hoike ana a me ke kuai ana i na mea hoikeike no na mokupuni o ka Pakipika aku nei. Ua loaa kekahi apana aina akea ma ka hoikeike, oia he hookahi eka a me ekolu-hapaha, ua like ia me 70,000 kapuai kuea.

            Ua hoike mai o Kakina i na lala o ka Hui Luapele o Kilauea ma Honolulu i kona manao e hoomakaukau i hui hou no ka hoikeike i na hana Hawaii ma Kapalakiko.

            Akahi-E hoike i na kauhale Hawaii me na hale pili, ua waa lawaia, na upena, na ipu a me na lako hale a pau o ka wa kahiko. I lokowai hoi kekahi he haneri kapuai ka loa, me ke kanaka e hoe ana i ka waa. I pahu wai nui hoi kekahi me ka mano ai kanaka maloko.

            Alua-Na ke Aupuni Kuikawa e hana i hoike nona iho no na mea milimili mai o ka hale hoike o Pauahi ma ke Kula Kamehameha.

            I ka lohe ana o na lala o ka hui maanei, ua ulu mai ko lakou makemake, a ke noonoo nei lakou no ka pono oia mau hana a Kakina i hoike mai ai.

 

NA MEA I IKE IA MA ITALIA.

 

(Mai ka peni Makamaka mai.)

            Roma, Augate 7, 1893.

E ka Luna Hooponopono o ke KUOKOA:

            Ua loaa ia'u he wa kupono e kakau leta aku ai ia oe no na mea e pili ana i ka nanaina o keia kulanakauhale kaulana loa.

            He lehulehu wale na halepule nui ma keia kulanakauhale, aka he ena wale no nae mau luakini i hookaawale ia no na oihana hoomana o ka Pope iho. O ka luakini o Sana Petero, oia ka oi mamua o na luakini e ae a pau loa o ka honua holookoa. O na luakini e ae o Laterana, Maria a me Sana Paulo, ua paa ka pukakomo kahi a ka Pope e komo ai iloko. Ua hookomo ia kekahi papa mabela i like ka nui me ko ka puka komo. Maluna o keia puka, ua kau ia he kea gula, a ua kapa ia ka puka, "ka Porta Santa," a ua wawahi ia nae i ka wa o ka Pope i komo hou ai. Ua oi aku na dala i hoolilo ia no ke kukulu ana i ka luakini o Sana Paulo mamua o na luakini e ae. Ua kukulu ia no maluna iho o ke kahua o Sana Paulo i oki ia ai kona poo. U aoi aku ke ano like o ka luakini o Maria Maggore me na halepule kupono mamua o na luakini Katolika e ae. Ha mau luakini he kanaiwa-kumamaono ma Roma, no lakou ka inoa o Maria. Aka nae, aole i malama ia na hana haipule kupono no ka hoeueu ana i na manao ano hou. O na hana hoomana, oia no ka hoike ana i na mea kahiko no ke anaina e kulou ai imua o lakou, a i ole e honi ai.

            Ma kekahi luakini, ua malama ia na puniu poo o Paulo a me Petero, ka papaaina kahi i malama mua ia ai ka ahaaina mua a ka Haku, na kino kupapau o Ioane Bapetito a me Ioane Euanelio. Ua ikemaka au ma kekahi luakini i ke anaina, e hon@ ana i na pauku o ke kaulahaonakiikii ia ai o Petero ma Ierusalema.

            Ua makaikai au i ka luakini kahi i malama ia ai na anuu a Iesu i pii aku ai i ka Hale Hookolokolo o Pilato. Ua uhi ia keia mau anuu me na papa laau. Malaila au i ike ai he mau kane elua a he mau wahine ekolu e pii ana ma ke ano kolo, e pule ana ma kela a me keia anuu. Ua maa mau kekahi kanaka i ka pii iluna ma ka iwakalua-kumamaha manawa o kela a me keia la.

            O kekahi mau luakini, he mau keena ko lakou malalo. Ua piha keia mau keena me na iwi o na Moneka i waiho ia ma na aoao lalani.

            Malalo o kekahi luakini ka hale paahao o Paulo i waiho ia ai mamua o ke oki ia ana o kona poo. Ua kukulu ia ma ke ano he lua pao me ka puka poepoe hookahi wale no e komo ai i ua lua la. Malalo o keia keena paahao, he keena pouli aku ilalo loa. Ua wawa ia ko Paulo makewai ana, a ua hehi oia ma ka papa pohaku hele wawae, kahe koke mai la ka wai maikai. Ua ike au i ka lua a me ka wai ma ka paia o ke keena paahao na hoike ia mai i kekahi poe. Ua olelo ia malaila, ua pa ke poo o Paulo i ka wa a kekahi koa Roma i pai aku ai me kona peahi iluna. Ua nui loa keia mau mea kupanaha i olelo ia ma kela wahi keia wahi, e hiki ole ai ke paulele i ka oiaio.

            Aole au i ike maka i na kahuna a me na moneka Katolika Roma ma ke ano haumia e like me ko lakou noho ana o ka wa mamua iho. Ua maikai ko lakou nanaina, ua noonoo pono a hana pololei. O kekahi kumu o kaia ano hou ana, oia no ke ano hou o ka hookele ia ana o ke aupuni. No ka mea, no ka moi ka ahaolelo a me ke aupuni i keia wa, aole no ka Pope a me na kahunapule.

            Ua maikai loa na hale a me na alanui. Ua kukulu ia lakou no ka pomaikai o ka lehulehu, aole no na alii wale no e like me ke ano kahiko. Ua nui no hoi na luawai a me na punawai. Ua hoonani ia na Kuea a me na malapua no ka pono o ka lahui.

            Ua nui loa ko'u mahalo i keia kulanakauhale no ka hoomomoa i na mea kahiko i koe a me na mea hou i kukulu ia i keia wa. Ua iini nui ia ka hoonaauao ana i ka poe opiopio a me ka hoomaamaa ana ia lakou i na hanalima kupono. Oia no ke ano hana kupono no ka hooholomua ana i ka lahui Hawaii.

            C.M. HYDE.

 

Nakolokolo na Pukuniahi i ka

Peresidena Dole.

IKEIA E NA AUPUNI

NUI O KE AO NEI.

Ua Make Kanu Loa Hoi

na Anee Alii.

 

            Mamua iho o ka hora 1:30 o ka auina la Poalima i hala. Ua akoakao ae he anaina kanaka nui a me ka puali makai, malalo o kapena P. Parker, ma ka uapo o ka mokuahi Kinau e pili ana ma Ainahou, e kakali ana no ka hoea aku o Peresidena Sanford B. Dole o ke Aupuni Kuikawa. He mau minute i koe kani ae ka hora 2; ua hoea ka Peresidena me kona ukali maluna o ke kaa e kano ia ana e na lio elua. I ka hiki ana ae i ka uapo, ua halawai koke mai oia me ka Lunakanawai Kiekie o ke Aupuni, ka Hope Peresidena, na Kuhina a me ka Ilamuku a me ka poe koikoi e ae.

            I ka Peresidena i pii aku ai iluna o ka moku me kona mau hoaloha, a hala ae he mau minute, ua haalele mai la ke Kinau i ka uapo a nee aku la i hope, ia manawa koke no, ua haawi mai la ka mokukaua Amerika "Bosetona" i na kipu aloha ana he 21, no ka hanohano o ka Peresidena mua loa o ke Aupuni Hawaii, oia o Sanford B. Dole. Ua haawi pu mai no hoi na elemakule o Kakaako i na kipu aloha ana he 21.

            Mamuli hoi o ka haawi ana mai o ka mokukaua Bosetona i na kipu aloha ana no ka Peresidena, he hoailona maopopo loa ia o ke kakoo ikaika ia o ke Aupuni Kuikawa e hoino mau ia nei e na lopa anee alii. Ua akaka lea loa i na alakai o keia Aupuni, kona kulana paa naue ole, aole he mea nana e hoonioni, ua elieli kulana o Ainaike.

            Ua ike aku makou i na anee alii, e loha mai ana na eheu no ka haawi ia ana mai he mau kipu aloha no ka Peresidena, a no ka uluku o na manao o ua poai la, ua hoopuka hewa ae la kekahi poe, he mahua Pelekane ae keia e holo mai ana e hoihoi ae i ka Moi iluna o ka noho alii. O ka kekahi poe hoi i hoopuka ae ai, o ka holo aku la no ia o Dole a kau ma ka moku kalepa holo no Amerika, he mea hou keia i ko makou lohe ana mai na anee alii mai.

            O ka makou e ao aku nei, mai hoolohe ia mau olelo hoopunipuni. A mai noho a hoolohe i na wahi Nupepa hoopunipuni e olelo mai nei aia a keia Poaono loaa mai na lono no ka hoihoi hou ae ka i Moi.

 

Ke Manaolana nei no ka Moi-

wahine e Hoihoi hou

ia ana oia ma ka Noho Alii.

            Ma ka pule i hala, ua hele aku ke kumuluna o ke Kula Hanai Kaikamahine o Kawaiahao e hui pu me ka Moiwahine i hoopau ia ma kona wahi noho ma Wasinetona, no na mea e pili ana no na kaikamahine a ka Hui Hoonaauao i hookomo ai iloko o ke kula, malalo o na alakai ana a ka Moiwahine i hoopau ia.

            "Ua mamemake au e hoopanee i ka noonoo ana no keia ninau," wahi a ka Moiwahine, a hala ae kekahi mau la. Ua ike no oe he mau kihakahaka liilii ana ko makou no na mea e pili ana no ko makou ninau aupuni, aole nae e loihi loa ana. He mau hooia oiaio ka'u e hoihoi koke ia mai ana kuu noho alii mahope iho o ke ku ana mai o ka mokuahi o ka Poakolu, Sept. 6. E hoouna ia mai ana na kauoha i ka Adimarala. E hilinai mai oe i ka manawa e hoea mai ai oia lono, alaila, e hui koke no au me oe no na mea e pili ana no na kaikamahine.

-Star.

 

            Ua hoohuiia ma ka mare ma keia kulanakauhale i ka po Poakahi nei, Sepatemaba 4, e Rev. E.G. Beckwith D.D., o Mr. George P. Denison ka Luna o ka Hui Alahao a me Aina o Oahu, me Miss Anne McLaren

 

Hoolaha Hou.

 

AHA Kaapuni, Apana Hookolokolo Ekahi e ko Hawaii Paeaina. Ma ka hana o ka Waiwai o J.W. OPONUI, o Ewa, Oahu, i make kauoha ole. Ma ka Hooponopono waiwai.

            Ma ka waiho ia ana mai o ka palapala neia me ka papa hoike a HENRY SMITH, Lunahooponopono o ka waiwai i olelo ia, e noi ana e apono ia na hoolilo he $105, a e hoike ana i na mea i loaa mai iaia he $105, a e noi ana e nana a e apono ia keia mau mea a e kauoha ia e hookuu ia oia ma ka noho ana ma ia ano.

            Nolaila ua kauoha ia o ka POAKAHI @ ka la 25 o SEPATEMABA, 1893, i ka hora 10 o kakahiaka, ma ke Keena Hookolokolo o ia Aha ma Honolulu, oia ka manawa a me kahi i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la, a me ka papa hoike i olelo ia, a o ka poe a pau i pili malaila, e hele mai e hoike i ke kumu, ina he kumu @ ko lakou e ae ole ia ai ua noi la.

            Na ka Aha:

            GEO. LUCAS,

            Hope Kakauolelo

            Honolulu, Augate 19, 1893 21@

 

AHA Hookolokolo Kaapuni, Apana Ekahi o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o A. AKAHI (w) Olelo kauoha e koho ia i la e hoopau ai i ka Palapala Hooko Kauoha. No ka mea i keia la ua waiho ia mai ka palapala hoopii a L. Keawehaku e noi ana e hoopau ia ka palapala hooko kauoha o A. Akahi (w) i make, i hana ia ma ka la 6 o Novemaba, 1877, a e hookohu ia i lunahooponopono no ua waiwai la.

            Nolaila, ua kauoha ia, o ka POAKAHI, la 25 o SEPATEMABA, 1893, ma ka hora 10 kakahiaka o ka la i olelo ia, ma ka rumi hookolokolo o keia Aha, ma Honolulu, Oahu oia kahi a me ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i na palapala hoopii la i olelo ia, a o na poe a pau i kuleana i ka waiwai o A. Akahi (w) I olelo ia, e hoike mai ina he kumu ia ko lakou e kue ana i keia noi a me ka hoopuka ana i ka palapala lunahooponopono waiwai.

            Hanaia ma Honolulu, Augate 22, 1893.

            Na ka Aha:

            HENRY SMITH,

            2456-3 Kakauolelo

 

AHA Hookolokolo Kaapuni, Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka oihana kahu o KUUALOHA (w), KAWAIHAE (k. KEONI (k), a he mau keiki ua oo ole o J. KAKAE, o Kohala Akau, i make, kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai Kaapuni.

            Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a John Macguire, Kahu o na keiki oo ole e hoike mai ana ua koho ia ia i kahu no ua mau keiki oo ole la ma ka la 17 o Feberuari, M.H. 1886, a e noi ana e nana a e hoapono ia kona mau hoike e pili ana i kona oihana kahu.

            Ua kauoha ia o ka POALUA, ka la 10 o OKATOBA, M.H. 1893, oia ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi ia, imua o ua Lunakanawai ia ma ka Hale Hookolokolo o keia Aha, ma Kohala Akau, hora 10 kakahiaka, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu ina he kumu oiaio ko lakou e ae ole ia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha e hoolaha ia ma ka olelo Hawaii i ekolu pule ma ka nupepa KUOKOA ma Honolulu.

            Kakau ia ma Hilo, ko Hawaii Pae Aina, Augate-, M.H. 1893.

            S.L. AUSTIN,

            Lunakanawai o ka Aha Kaapuni

            Ike:

            DANIEL PORTER,

            2456-3 Kakauolelo

 

AHA Hokolokolo Kaapuni, Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka waiwai o NAKALA (k) o Kohala, Hawaii i make, kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai Kaapuni.

            Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a Luika Nakala Moki o Kohala Akau, e hoike mai ana o Nakala (k), no Kohala Akau, ua make kauoha ole ma Kohala, Hawaii ma ka la 18 o Feberuari, 1893, a e noho e haawi ia ka Palapala Hookohu Luna Hooponopono Waiwai la H. L. Holstein no Kohala, Hawaii.

            Ua kauoha ia o ka POALUA ka la 10 o OKATOBA, M.H. 1893, oia ka manawa i koho ia @ o ka hoolohe ana i ua noi ia. Imua o ua Lunakanawai la, ma ka Hale Hookolokolo, ma Kohala Akau, hora 10 kakahiaka, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai ua mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi ia. A o keia olelo kauoha e hoolaha la ma ka olelo Hawaii i ekolu pule ma ke KUOKOA, nupepa ma Honolulu.

            Kakau ia ma Hilo, ko Hawaii Pae Aina, Augate 8, 1893.

            S.L. AUSTIN,

            Lunakanwai o ka Aha Kaapuni

            Ikea:

            DANIEL PORTER,

            2456-3 Kakauolelo

 

AHA Hookolokolo Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka waiwai o E KAHULANI I @ Kailua, Kona, a i make kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai Kaapuni.

            Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi o Ahu Pake o Waihee, Maui @ e hoike mai ana o E. Kahulanui iki no Kailua, Kona Akau, na make kauoha ole ma ka malama o Ianuari-M.H. 1893, a e noi ana e haawi ia ka Palapala Hookohu Luna Hooponopono Waiwai iaia.

            Ua kauoha ia o ka POALUA  ka la 10 o OKATOBA, M.H. 1893, oia ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi ia, imua o ua Lunakanawai ia, ma ka Hale Hookolokolo, ma Kohala Akau, hora 10 kakahiaka, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai ua mea a pau e pili e hoike mai i ke kumu ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi ia. A o keia olelo kauoha, e hoolaha ia ma ka olelo Hawaii e ekolu pule ma ke KUOKOA, nupepa ma Honolulu.

            Kakau ia ma Hilo, ko Hawaii Pae Aina, Augate 8, M.H. 1893.

            S.L. AUSTIN,

            Lunakanawai o ka Aha Kaapuni

            Ikea:

            DANIEL PORTER,

            2456-3 Kakauolelo

 

AHA Kaapuni o ka Apana Hookolokolo Akahi o ko Hawaii Paeaina. JAMES SUTHERLAND kue ia MARY SUTHERLAND. Hoopii Oki Mare.

            Ma ka inoa o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Paeaina-I ka Ilamuku o ke Aupuni, a ole i Kona Hope, me ka mahalo.

            Ke kauohaia aku nei oe, e kii aku ia Mary Sutherland, ka mea i hoopiiia ina e waiho mai ana oia i kana pane i kakauia iloko o na la he iwakalua, mahope iho o ka hooko ia ana o keia, e hel mai imua o ka Aha Kaapuni, o ka Apana Hookolokolo Akahi, ma ke Kau o Augate, o ua Aha ia, e malamaia ana ma ke Keena Hookolokolo, ma Honolulu, Mokupuni o Oahu, ma ka POAKAHI, la 7 o AUGATE e hiki mai ana, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, e hoike mai, no ke aha la e ae ole ia ai ke noi a James Sutherland, ka mea hoopii, e like me ka mea i hoakakaia, iloko o kana palapala hoopii i pakuiia.

            A e hoihoi mai oe i ka Palapala Kii, me ka hoike piha o kau mau hana no ia mea.

            Ikea ka Mea Hanohano W.A. Whiting,

            Lunakanawai Mau o ka Aha Hookolokolo Kaapuni Akahi, ma Honolulu i keia la 19 o Iune, 1893.

(Sila)

            F. WUNDENBERG,

            Hope Kakauolelo,

            Ke hooia nei au, o ka mea maluna ae, he kope oiaio no ia o ka Palapala Kii ma ia hihia, a ua kauoha ua Aha ia e hoolaha ia ia mea, a e hoopanee ia ka hihia a ke Kau ae o Novemaba e hiki mai ana.

            HENRY SMITH.

            Kakauolelo.

            Honolulu, Augate 10, 1893. 2454