Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 37, 16 September 1893 — No ke Kula Hanai Kaikamahine o Kawaiahao. [ARTICLE]

No ke Kula Hanai Kaikamahine o Kawaiahao.

0 na mea a makou e liaku nei no keia kula hanai, aole makou i kamailio mua me kekahi kumu a kahu paha o ia kula. ona mea a makou i ike ai maloko o na nupepa wale no ke kumu o na oleio e haku ia nei. Ma na nupepa, ua oleio ia peuei: He iwakalua ka nui o na kaikamahine maloko o ia kula ua hanai ia e Liliuokalani no §1,000 kona lilo no ka makahiki. oka hapalua hope nae no kela makahiki i pau, aole i hookaa ia. Ua pilikia ke kula no ka loaa ole o kela $500. Ua ake no o Liliuokalaui e hoomau i ua poe kaikamahine nei malaila elike me mamua, me ka mauao mahope hoihoi hou ia mai kona nohoalii. alaila e lawa ana na dala. Ua haohao nae ke poo o ke kula i keia mea, nolaila ua huli kela iwaena o na makamaka waiwai o ke kula, a ua aneane pau kela §1,000 ī ka hoolawa ia mai no ka makahiki hou e hoomaka nei. Ia manawa nae, ua hoike ia aku o Liliuokalani i kekahi oleio maloko o ka Friend, he nupepa puka mahina, he olelo nae ana i ukiuki ai. Nolaila, ua hooholo oia e lawe i kela poe kaikamahiue he 20 a e hookomo aku ia lakou iloko o ke kula hauai o ka poe Enelani. Aohe makou i ike i ka oiaio o keia nianao o ka Moiwahine i haule. Eia ka makou mea i ike, o ka Lunahooponopouo o ka Frknd aole oia he kahu no ke kula o Kawaiahao, aole no hoi i kuka pu me na kahu a uie na kumu o ia kula. 0 kona manao ponoi wale no ka mea i hoolahaia ma ka Friend, aole na Kawaiahao mai ia inanao. Nolaila, aole kupono ke inaina ia lakou no kana mau olelo kuokoa loa.

Eia na olelo hoehaeha alii inaloko o ka Frieti(l penei: "Ua loaa ke kumu e hauoli pu ai me ka poe e kokua nei i keia kula. Ua lawe mai ke poo o ke kula ia ehiku mau kumu hou a he poe makaukau. E holo ana ke kula imua. Ina e kokua pono ia na Kula Kaikamahine, alaila, e kokua nui ia ana ka hoomaemae ana i ke ola o ka lahui Hawaii, no ka mea. i keia wa na hookaawale ia aku na hana koohaumia o ke aupuni alii i pau." Ma keia mau nuaolelo, aole i olelo ia na hewa ponoi o Liliuokalani, ua hoahewa ia ke 4t Anpuni alii." Ina ua kokua o Liliuokalani mamuli o na hanahaumiao konakaikunane alaila, ua ili kela hoahewa ana iaia. Ina nae ua hoao ikaika oia e hoomaemae i ke alo alii, a e hoopau i na ano pelapela loa malaila, alaila, aole pili iaia ka olelo hoahewa a ka Frimd. Ua ike na kanaka Hawaii a pau loa i ka oiaio o kela olelo oiaio. i ka wa o Kalakaua, ua lilo ke aupnni moi i mea alakai i ka lenulehu ma na hana hauuiia, uhauha, kolohe. Ua hoohuli nui ia na kanaka e hoowahawaha i ka noho ana maemae a me ka pakiko, a lilo i ka ona, moekolone, pili waiwai, puhi opiuma. Ua ala-

kai ia ka lahoi Hawaii e holokiki i ka niake. I ka wa ia iakou. ua nui man ka oi ioa o na make imua o ua hanau, aole ka moi i hooikaika i na mea e lapaau ai ia iakou. e haaiele ai lakou i na hana haumia e make ai. a e hahai i na aoao maemae a me ka poloiei e oia ai. I a hooikaika niau o Kalakaua e hoopiha i na kanaka i na manao hoowahawaha i ka noho maeenae aea. He aiii pepehi iahui kela. a ua emi loa kona iahui iloko o kona wa e nohoalii ana. 0 ke alo alii. ua piha i na hana lealea haumia, i ka hnla, ona, piiiwaiwai, na hana anaana, ame ka hoomana kii. L a hele ka hale alii a pegana loa. o ka poe opio a pau e lauua ana malaila, ua hoohuli ia ko lakou mau alo iiaio i ka make. He mea weiiweli ke ike ia kekahi kaikamahine maikai o na kuia e launa ana me ka poe o ke alo aiii, no ka mea. e lilo ana no ia i na hewa e hiki wawe ai i ka make. Nolaiia, ua maopopo ka pomaikai o na kanaka Hawaii i ka hoopau ia ana o ke aupuni aiii. he aupuni pepehi iahui. aohe o makou manao no ka nui o ko Liiiuokaiani komo pu ana i keia hewa. a nie kona kaawaie ana paha. L T a maopopo nae aolehiki iaia ke hoomaemae i kela lua haumia o ke alo alii, e mau ana no kona hoohaumia aua a me ka pepehi aua i na Hawaii opio maikai. He pono ia kakou a pau e hauoii no ka pau ana o ke aupuni aiii pepehi lahui.