Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 38, 23 September 1893 — NU HOU HAWAII. [ARTICLE]

NU HOU HAWAII.

Ua hookoha la o J. A. KeDnedy, 1. A. MBgoon a me C. P. laukea, 1 icau Luna Nana Paahao. Ua hull hoi mai ka llamuka ma ua Waila o ke kakahiaka Sabati nei mti kona kaapuni ana aku nel 1 na mokupuni o Molokai a me Maul. 1 ka la 17 o Sepatomaba i hoom ihu ae ai o Mra. Ipuhao Kalua ma ke ano hoomanao I ka piha ana o na makahiki he hapa keneturia o kona o!a ana. I ka la lo o Sepatemaba n»i, ma Walalaa, Oahu, ua kii ia mai la e ka make ke keikikane muli loa a Lunakanawai Hope a me kana wa* hine a kalii ia aku la. oka hookuku kinipopo ma Makiki i ka auina la Poaono i hala ma. waena o na punli Matala a me Hokuhele, na ka puali mua ka eo, M»tdla he 24 punl, ao Hokuheie he 19 punl. Ke haawi noi ke Kuhina Kalaiaina he 850 makana i ka mea a mau moa paha e ahewa ia ai ka poe nana I puhi ī ke ahi ma Pauoa a maluna ao, nona i hoolilo ai ke kuhina he mau ilaia i ka poe nana 1 kinai. Ke kukulu nel o M. Makalua i kekahi hale nnnl. Oka manaolana o ka hoi ae o ka Moiwahine ma kona noho, loaa na a-ia, o kahi olhana ke loua mal, alaila, pau pono na kinohinohl o keia hana nui. Uu haioleio ae ka mea hanohano ola hoi ka lunamakaainana, e hoi no ana ka Moiwahine ma kona noho iua ka la 1 o Okatoba. Ahea no la hoi ao kanaka ae ka poe hoolohe wale aku.

O ka hihla o Antone Cloya i hoopiiiu e Kupena Walter H. Ferg«son no hoolaha laibila iaia ina ka nupopa, ua nlenielo ia iuiuu o ka aha apana i ka Poakahl nei, a ua waihoia aku la no ke kau kiure.

Ua hoopuka la o ke keena oko no aina e he 93 mau pulapala ae i na pnko e holo 1 Kina a hoi mai, he 20 uo na pake noho kulkaw» ana malulo ona boaa, he 2no na keiki i hanau ia ma llawaii nei, he 5 no na pnke 1 hookupaia a he 3 mau noi no na kamalii oo ole.

I ke awakea Poakahl nei, ua holo makaikai Ih nku mokukaua America «<Piladelapia" e ke Kuhina Noho Beritania, fce Komiaina Farani a me ke Kanikela nui o Potugiii\, a ua haawi ia mai ia iakou pakahi na kipu hoohanohano ana i kulike l ko lukou kulana oihana»

Ua pau e no kekahi mau oihana aupuni i ka mahelehele ia mawaena o lukou nei, penei: Biia White kekahi o na kuhina, R. H. Make!tau makai nui o Maui, D. H. MakeUau hope makal nui o Lahainei, Chas. K. Makekau kapena makai, M. Ma!talua iunakaoawai, wehee noouwa;hi la ia lakou nei.

I Ke kakahiaka Poalua aka oel y ua hoohanohano ia aku na oneki o ka mokukaua hao kiia Amerika "Piladelapia" ma ke kipa ia ana afcu e makaikai © ka Lunakawai Kiekle Judd a me kona mau kokua oia o Rickerton a me Frear, a me ke Kamkeia Qeremania oia o Qlade. A iko lakou hoi ana mai, ua u hoohanohano ia mai lakou.

Ua iohe waie ia e hoopuka mai ana o Mr. J. K. Kaunamano ma ka inoa oka Hui Kaiaiaina i nupepa Hawaii Hou. I ko makou hoomanao o Mr. Kaunamano ka hoa hope ioa e ola nei o ka poe nana i kakulu i kela nupepa ka «Hoku o ka Pakipika" i ka 1861 ma ke aoo paenioni i ka nupepa Kuokoa nei, e puka Uke ana ia wa. Eia nae, make aku ka «Hoku o ka Pakipika" ola loihi mai ka nupepa Kuokoa a hiki i keia wa. Na wai ana ia ka UnakiU, oa Kaunamano pahi, kē Kuo» koa paha.

E:a no ke paama auu ia nei k 7"' ° Kam ** l Kūe »<» k« hoolawa ka wai ona p*ip u D o ka ouka mal o ka wa. 0 na kahawii.

ka t U umakllai 0 kopaa ma ma eke o Aoaerica ma na lono ope loa, he 35 maa keoeU oka paooa.

O ka nui o na leta a me na nuPepa i hooana ia aku malana 0 ks mokuahi «China» i ka Poalua aka nei nolokohama a me Honoko<ma f he 5375 mau leta a me 112 maa napepa.

Ua loaa mai na iono mai a kaaka J MoU Smith mai f ko Hawaii Kahina noho ma Wa*inetona i ke au alii i «moe i ke kai kapa," e hoi mai aoa oia i Hawali nei ina ia hope o Novemaba.

Ua lohe wale la mai, aole e ae ana ka Papa Oia ia Rev. S. K. Kamaka. hiki e hoi i ke Panalaau o Slolofeai, ioa he oiaio na lono e laha hele nel, ua hanau mai kana wahine i palapula hou no Hawaii.

Ua ae o Henry (J. Ido o ka mokuaina o V«remoneta Amerlka Ha. ipuia, e lawe i ke kuiana lunakanawai kiekie o Samoa, a ke upu la oia e haalele no kona kulana hou ma ka mokuahi Mariposa o Okatoba aenei.

Ke liuliu mai nei ka poe anee alii i kekahl ahaaina nui i ka wa e hoi ae al ka Mol ma kona noho. Oka mea pauka ioa o lakou nei wale no ke ai i ka lakou, aole hoi na ko lakou haku kekahi. Oia iho la nae paha ke aloha aina.

Ma ka mokuahl Miowera o ka la 2 aenei o Okatoba, e hoio aka ai ka Hope Kanikela Beritania T. R. Walker no Canada a me Amerika Huipuia, a e halawai aku ana oia me Mr. T. H. Davies raa Victoria. Eia o Mr. Davies ma iona alanui e hiki ai i Honolulu nei. He $3,000 i hooliio ia aku e Mr. J. J. Egan i ka Hale Leta nui ma Honoluiu i ka Poaono i hula, no ke kuai ana a pau ioa i na pooleta Kaiakaua 2 keneta pakahi o ka waihooluu rose. A e hoopukapuka aku ana o Mr. Egan i keia mau pooleta me ka manaolana e halawai ana oia me ka pomaikai.

Ma ke kulanakauhaie o Niles, mokuaina o Mikigana, Amerika Huipuia, ua hoohui ia ma ka mare i ka la 2 o Sepatemaba, e Rev. F. S. Relan, o Mr. Georgo Ernest Thrum o Honeluiu nei me Mis3 G. Hight, kekahi o na kumukuia o Kamehameha mamua a i hoi mua i kona home. He kapena hou mai nei ko ka mokuahi Ohiaa ma kana huakai i ku mal ai i ka Poakuhi aku nei, oia oW. Ward. O kapena Seabury oia hoi kona aliimoku kiekie inua, ua hala i ka hikina o Amerika, a ī ole ua hoopau īa paha no ka iii ana 0 ka mokuahi i ka nuku o ke awa ma kana huakai niamua koke iho nei. No ka hooweiiweli o Frank Ciertz e pepehi i kana wahine a e lawe i ke ola, nolaiia, ua hoopii ka wahine 1 ke kanawai a ua hopu ia ke kane. I ka noho ana o ka aha apana e hoolohe i keia hihia, ua kauoha ia ka mea i hoopii la e haawi mai oia i bona he $1000 ka nui me fca hope kupono, aole oia e Kana wale hou aku i kana wahine no eono malama ka loihi.

0 ka $200,710.51 e waiho ana ma na lua pao o ke Aupuni Kuikawa ma ka la 13 o Sepatemaba, he $103,845 o ia huina ma na ielo o Amerika Huipuia, aole ia he nanalna e kuhau ai no ko ke Aupuni Kuikawa holomua a akamai hoomakaulii eiala. Oia iho la no ka iawelawe ana a ka poe i ike i ka malama ī ko lakou waiwal iho. Holomua io no ke Aupuni hou la.

Uft ha!olelo ae ke kahu o Olowalu iwaeoa o kekahi aoaina nui ma ka la hanau o ka Moiwahine, ua wanaoa ae o Pali wahine e hookeai o PaU kane i na la he 30 i mea e luku ai ka make 1 kela aoao a pau. I ka hookeai ana o Pali, he 10 waie no la, mai make loa ika poloih Oka hana ka ia a ke kahunapuie o ka hoopunipnni, o ka waha no hoi o ka lapuwale ia, hu ae ia no i ka lapuwale.

A ke kakahiaka Poaiua aenei, Sepatemaba 26, e haaleie mai ai ka mokukaua Amerika "Bosetona," i oa kaiaulu o Hawaii nei a hoi aku do ke awa o Kapalaklko. Ua hiki mua mai keia mokukaua i Augate 27 o ka 1892 maUio o Kapena Wiiiae, kekahi o na kapena I ioea ka moolelo o ka hoolele ana mai I kona mau koa moana mauka nei o oi alanni o Hoooiolo a kiai ika maluhia, iloko o ko Honoiuiu mau ia hookahaii aaponi oI» 18W

O ka Dtn o na haomana o ke Kula Hanai Kaikamahine o Kswal«b9o i keia ruaa !a uiua o ka hoomaKa he S6.

hala aku ke KahukuLi Xui Atklnson i Kaoal i ke ahUhi P&alaa nei e hakiio i ko la mokupaoi maa kula Aapaol.

L holo aka ana na komile hoeaea o ka Paeaioa, R«v. £. S, Timoteo f Rev. J. M. £zera a me John Wise, no ka mokoponi o Kaaai ma ka U 10 0 Otakoba 0 keia makahiki.

Ua hoopaka mai ka Aha Kiekie i ka iakoa olelo hooholo no kela hoopii koi poho o $1.000,000 a Keoki Ma&apolena i ka Oaa Miliona. Ua haaie ka Keoki Makapolena koi.

Ma keia Poakoiu aku, Sepate* maha 26, e haaiele mai ai ka mokakaua Amerika »Boeetona" ia Hono lula nei a hoi aka no Kapalakiko. Kai no hoi he noho iho a ike 1 ka hoohui ia ana o Hawaii i hiiaio na kona aupuni. Ma ka huakai hope aku nei a ka moknahi "Monowai" i holo ai mai Kapalakiko a hiki ioa i Kikane, he 18 mau ia a me 14 mau hora, ke hui pu ia na hookaulua ana ma na wahi i kipa ai. Aka, onaia i holo wale ia no ke unuhi ia mai na hora 0 ka apa ma na wahi i kipa ai, he 18 mau la a me 4 mau hora ponoi wale no. Kona la holo loa, he 352 mau mile. O ka heihei waapa alualu moho mokomoko a na hui waapa Matala a me Healani e malama ia aku ana ma ke kaikuono o Ewa i ka la 10 o Okatoba aenei, e lilo aku ana ia i mea anoi nui ia mawaena o na poe puoi heihei a me na lala o na Uui waapa ponoi iho. 1 ke kakahiaka Poaooo i hala, ua halihall ia aku na waapa heihei i Ewa e ke kaa ahi, a 1 ka *uwina la iho, ua holo aku na poe heihei e hoomaamaa ma ke kahua e heihei aku ana.

O ke kumupaio e uniki ia aku ana ma £ma Hale, ma ke ahiahi Poalima, Sept. 22, 1893, oia keia: "Ua oi aka anei ka maluhia oka laeraela malalo o na lunakanawai, a i ole, malalo ona moi?" Luuahoomaiu D. W. Mahelona Jr., ni Pukaua, losla K. Laioha ma ka aoao o na Lunakanawai, Wm. H. Kahumoku ma ka aoao ona Moi. Ma ka aoao hea la auanei e hina ai ka uwahi. E malama ia ana ka hoike hapaha o na Kula Sabati o na eka!esia makua o Kawaiahao a me Kaumakapiii i ka hora 10 kakahiaka o keia Sabati iho, Sepatemaba 24. Ke kono pu ia nei na makua, ua noa ia iakou na noho o na iuakini a elua, no ka neho ana mai e makaikai i na liana maikai a ka lakou mau keiki, a aole lioi e manao o ke kaa aoa o na iiaua o ke Sabati i na kamaiii, noho na makua i kauhale.

Ke haukawewe raai nei ka poai o ka poe puni heihei lio no ka heihei kaa pili hookelakela lio holo kiauau mawaena o ko Lahaina iio Lot Slocum a me ko Honolulu lio Uerster o ona ia nei e Mr. Ho)linger. O ka puu elala e alualu ia nei e na ona lio ma keia heihei, he hookahi tausani a ka aoao hookahi. Oke kahua kahi o heihei ai, o Kupiolani Paka, ao ka manawa e ulele ai, oia no keia Poaono ae, Sepatemaba 23. Nolaila, aole no e ole ana ka luukanaka o ua Paka ln. I ka po Poalua nei, ua haawi ae kekahi poe makamaka o ka aina nei o na Aliimoku o ka mokukaua Bosetona, i ahaaina iealea Europa maloko o ka Hotele Hawaii, ma ke ano ahaaina hoalohaloha i na Aliimoku e haalele mai ana ia Honolulu nei a hoi loa aku i ka home me ke akaka ole o ke pelu hou mai i Hawaii nei i keia mua aku. No ka haawi ia ana o keia ahaaina maloko o ka Hotele Hawaii, he wahi e maiama ia nei e ka poe anee alii, nolaila, aohe nui o ka poe i hele i ua ahaaina ia.

I ke awakea Poakolu nei, ua ku mai ma Honolulu nei ka mokuahi "Mariposa" mai Kikane, Nukliaui a me Samoa mai, me 4 mau ohua kupena, 4 mau ohua oneki a me kekahi mau ukana, a o no na aina mamao, he 40 mau ohua kapena. I ka mokuahi ma ka moana mawaena o Kikane a me Nukilani, ua puka ae he ma'i ulaiii i kekahi ohua keiki a ua hooiele !a aku oia I Aukalana. Ia holo ana mai nel a ka mokuahi, ua puka liilii ae ka ma'i uialii mawaena o kekahi mau ohua kamalii ekolu a me hookahi wahine oka papa o na ohua oneki, a ua hookaawaie ia iakou mai ka huikau ana me km lehulehu. Ika pili ana oka mokuahi i ka uwapo, ua papa loa ia ko uka nei poe aole e pii ilunao ka mokuahi, a ua papa pu ia hoi na ohua oneki aole e leie iuka nel o ka ama. Mahope iho oka hora 10 kakahiaka Poaha mai, ua bolo ioa aku ka Mariposa no Kapaiakiko.

He ālmina holihaU noi ke haa* wi i% ana niAl'*feo o ks Ilale Mtrai Hooko (Halealii e 510 Hoo*> la!u nei leholeha, i ka po Poakahi aenef. Sepatemaba 25, no ka hoohioohioo ana aka i oa iliiiooka o ka mokuk&o* Amenia " Bosetooa, " mimp o k« Ukoa hialeie ios nui i na kiiaoia o Hiwiii nei \ ks ki* kahiaka Poalaa te a hoi no Kap«Ukiko.

loai naai nei oa 1000 u&i ® Mr. Henere M. Wini mai, Lana noi o keia nupepa, oiai oia ma ka aina momao q A£Deri«cs Akaa ma ka haakai hooeaaha a hoolnoia ola kino } e hele ioa akn ana ola I ka nwkaikai i na iahieha o ka Holkeike Nui ma ke knianakaohale o Kikako ebmoa o ka hoi ana mai i ka home mokapani nei, Nani waie ka ike io ana aka i oa kalanakanhale eeokeo 2a.

Aole hoi i loaa iki ia'a kekah! iaau lapaaa e hoopau ae ai i na ebaeha o ka mai ramatka e like me ka CHAMB£RLAis Pain Balm laau. Ua hoohana pu au i keia iaau no ko'u kaa eha me ka hololea maoli. Oia kekahi o na iaaa hamo ei loa o ka maikai a'u i kaa ai, a ke haaoi! nei au i ka hoikeike aku i ka maikai o keia iaau i ko'u mau hoaloha, Mrs. Emi!y Tbome, Toledo, Washiogton. E kuai ia aku no ma na Halekuai Laan Lapaau, Besson, Bmith & Co. f Na Agena. 2460»tf

"He hana oluolu ke suai aku i ka Chamberlajx Cocgh Hemedy" (Laau Kuqu), wahi a Sticfcoey & Deatler, na mea kuai laau lapaau, Ripublic, Ohio. "No ka mea, niahope o ka iou mua ana i ua laau nei, e kono ia aoa oe e kii hou ke makemake oe. Ua oi aku ka makou mea i kuai ai o keia laau mamua o oa laau lapaau e ae a makou e noho agena nei, a he mahalo nui ia mai i na wa a paa no ke ola. No be kunu, ke anu a me ka nae, aohe mea e loaa ai kona lua." E kuai ia aku no ma na Halekuai Laau Lapaau a pau, Bessox, Smith & Co., Na Agena. 2460-tf

L T a hoeha ia mai me ka iima ikaika i ke kakahiaka Poakolu nei ma Kulaokahua, ka wahine a me ke kaikamahine a Mr. T. R. Lucas, e ka lapana kauwa i hoopau ia aku he mau ia mamua iho. Oke kumu, ua nalowale kekahi mau puna a ua manao ka haku wahine, ua waiho ia ma kekahi wahi okoa i ike ole ia. Nolaila ua kauoha ia oia e hele mai i kauhale. I kona hiki ana mai a nlnau ia aku keia mau puna, ua manao iho la kela, e kuhikuhi ia

aku ana ua aihue oia i na puna a nolaiia oia i hoeha mai aiikahaku hale wahine. Ua telepone ia mai ke kane a ua holo koke aku oia me ke kaiko a hopu i kela lapana, oiai oia e holo mai ana maluna o ke kaa hapaumi.

I ke awakea Poakoiu nei, ua heie aku he eiua mau inakai kaaaka me hookahi kiu pake e hopu i kekahi poe pake ma Pawaa aenei no ke puhi opiuma. Ua loaa aku kekahi pttke e puhi nanea ana i ka opiuma, a he wahine pake kekahi iloko o ke keena. Ai na kaiko e hapuku ana i na iako puhi opiuma a me kekahi tiui opiuina, he ekoiu hapaha o ka opiuma ko loko aoie i pau, ia wa ua komo mai la he puaii o na pake a hoemu aku la i na makai iwaho o ka haie me na ho, na kapaia a pela aku. No ke ulolohi o kahi pake kiu, ua pa mai la kona poo a me ke kino i ka ho, a ua moku iho la kona puniu poo. Ua kii hou ia mai he mau makai eha a me kapena Paka, a na iakou i hele aku a hului mai ia umikumamalima mau pake i Kuapapanui.