Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 38, 23 September 1893 — HE MOOLELO Hooniua Puuwai NO OLANDO KAAKA Ka Opio Noho Waonahele. KA HIAPAIOLE O KA PU RAIFERA. Ka Puuwai Waipahe. NONA Ka Umauma i Lalapa ia e ke Ahi o ka Wiwo Ole, a o ka Ui Kaili Puuwai Hoi. [ARTICLE]

HE MOOLELO Hooniua Puuwai NO OLANDO KAAKA Ka Opio Noho Waonahele.

KA HIAPAIOLE O KA PU RAIFERA.

Ka Puuwai Waipahe. NONA Ka Umauma i Lalapa ia e ke Ahi o ka Wiwo Ole, a o ka Ui Kaili Puuwai Hoi.

MOKUNA. 111 HE HOALOHA KCPAIAXAHA. "E halawai pinepme mau aku ana kaua ma keia mua aku/ ? i pane mai ai ka malihini. Mamuli hoi o ka poloai a ka opio. ua ae aku la ka maiihini. He manawa pokole hoi ua makaukau na mea a pau a ka opio. I ka wa nae o ka opio e hoomakaukau ana, ua hoopiha hou iho la ke kanaka malihini i kana pu raifela. I ka hoea hou ana mai o ka opio no ke alakai ana i kana malihiui no kahi o ka waapa, ua pane aku la ka maiihini: "Ke ike uei au he hele oe me ka makaukau i na mea kaua/'

>k Ae, he mea maa mau ia ia ? u. He hookahi wale no poka o ka'u raifela i ka wa hookahi, uolaila, i kahi wa, e makemake ana au i mau mea hou aku no ke pale ana aku paha i na pilikia i ike mua ole ia, nolaila, ua hoomaamaa mau au ia'u iho e malama me ka makaala/'

Ua alakai aku la o 01ando i ko laua alahele ma ka aoao hema-hikina, oia hoi ke alahele e hoea aku ai i ka muliwai kahi lioi a kona waapa e waiho ana.

Aole i emo, ua hoea aku la laua ma kahi oka waapa e lana ana i makaukau pono me na mea a pau. Ia wa, ua kau aku la laua iluna o ka waapa, a hoomaka aku la laua e holo i kai no ke kulanakauhale kalepa o James town.

No hapa iiora a oi mai ko laua holo ana aku, aole laua i hoopuka iki i kekahi huaolelo, oiai paha, ua lilo uo kela a me keia o laua me ko laua mau mauao pakahi kahi i noonoo ai He nui ke ake o 01ando e ninau aku i kekahi mau mea he nui wale i kona makamaka hou, aka, ua ano kanalua nae oia no ka hoouluhua wale aku īa Karona, oiai, i kona hoomaopopo ana, me he la he mau mea ano nui kana e nalu ana iloko iho ona.

Ika w r a aka opio i pailaka palanehe aku ai i ko laua wahi waapa ma kahi o ka wai e koioio ino ana a hala ma kahi malino maikai ? ua niuau mai la o Karona:

"E Olando, e oluolu anei oe e hoike mai ia r u heaha la ka mea hoomanao mau a kou makuahine iloko o kona wa hehena?"

"He elua wale no mau mea ano nui loa. 0 kekahi o laua ua ike oe i nei kakahiaka. Oia ninau hookahi wale no kana e ninau mau ai i na malihini a pau e kipa ae ana ma ko maua hale, aka, aole nae au i ike iki i kona hele ana a kokoke i kekahi mea e like la me ia i hana mai ai ia oe. 0 ka lua, he noke mau oia i ka huii i kekahi mea iloko o kona pahu oka maaoanoa. 1 kahi wa, he oielo mai oia ia'u, he waiwai ka nona a me a'u pu; a i kahi wa 7 he apana pepa ka ua mea la, eia nae oia ka ko maua waiwai a me ko maua ola.* >

"A, auhea kela pahu? v i uinau mai ai o Karona.

4< Aia no i ka hale. Eia nae ka mea ano e, aole loa he wahi ano pohihihi oloko okela pahu he hamam pu wale no oloko. He manao mau oia ua aihue ia ka e kekahi mea, aka, eia ka mea kupanaha o makou wale no ko makou hale y o maua a me ko maua kahu wahine paele maikai loa a maua a elua i paulele nui loa ai. ?T u Mahea kana wahi e huli ai? Aole anei he walii huna kekahi ana e hoao ai e haii?' , "Aole. w 4i Alaila ina peia, ua poina o Monana i kana mea no i hana ai. Ina pela, aia no ke waiho la kela peoa me k& maluhia. Ua maikāi kela poina ana ona, oiai paha e lo&a ana iaia, alai- i

la aole i ike ia akn na ulia e hoea niai aua, a o ka uele loa ka hof*ena. % * 4, E Karoaa* heaha la ke ano o kela mea, ke oonoi aku nei ao ia oe e hoike mai ia'u ina ua ike oe no kela mea," wahi a ka opio i paue aku ai me kona piba kahaha no keia kauakaanoe. Ina au e pane aku ana i kekahi liaina uioakaka hookahi. e ae ana no anei oe e hoohiki mai aoie loa oe e ninaa hou inai ia'o." "Ke ae aku nei au.~ *0 kela perm» aia no ia ke waiho la me ka maluhia maloko o koua uahi huua, a ua la e hiki mai ana e ike ana oe e kuu makamaka opio me kou oiau inaka ponoi i kekahi mau mea au i moeuhaue mua ole ai."

Eia nae ua hoomaka hou iho la o 01ando e hoe i ko laua waapa me ka ekemu hou ole aku t aka. he mau haneri ninau ana i ake nui ai e niele hou aku. He mea oiaio, he kanaka kupanaha keia malihini i kona ike, aka, aia uo nae kekahi mea maluna oka helehelena a me ka hiohiona o keia kanaka e hooia mai ana iaia ua hiki no ia 01ando ke hilinai aku iaia, a na ke au o ka uiauawa e hoike mai i na mea a pau e pili ana nona a oie koua mau makua. Na keia mau manao i hookanaaho mai i ka opio hahai holoht)lona.

Maloko o kekahi o na alahele kikeekee o ka mala-pua a malalohoi o ka malu o ka hale aniani onionio hooulu mea kanu, e ku ana ka ui nohea waipahe o ua home kupaoa la, Ada Winepala. Me he la, o kona hele ana mai no ia a ku ma ia wahi mai ka ako lala mea kauu mai, oiai, aia ma kona lima akau he upa ako pua ? a ma kona lima hema hoi lie mau lala mea kanu, a ma kona puhaka he poke-pua aala keokeo. Aole i liuliu kona ku ana iho ma ia wahi, aia hoi, ua hoohikilele ia oia i ka nakeke ana mai o kekahi mau lau laau a iloko hoi o ke sekona pokole, aia lioi, ua hoea aku la imua o konaalo ka opio hahaiholoholona nana i hoopakele koua ola ina la pokole mamua ae. Mahope iho o ko laua haawi ana i ko laua aloha, ua puapuai mai la ka ula ohelohelo ma na papalina o ka ui nohea. Ia wa, ua pane koke aku la ka opio 01ando, oiai, e ka mea heluhelu, o ka kakou hiwahiwa 110 keia mea a nolaila, mai hoohewahewa iaia.

"E kala maioe īa'u e ka lede maikai no keia hele mahaoi ana mai nei. Aka, oiai hoi e | hoi ae ana au maluna o ko'u iwahi waapa mai ke kulauaj kauhale mai, ua manao iho la ;au lie mea maikai e hele mai au e ike ia oe e kuu maka- ! maka maikai mamua hoi o ko'u kaalo ae mawaho o kou | home me ka hele ole mai e ike i ia oe." a IIe mea oiaio, ina oe i kaalo loa ae nei mawaho o ko ? u wahi nei me ka hele ole mai e ike ia'u, alaila, heaha la ka'u e manao ai nou. Nolaila, eka opio maikai, aole a'u mea e kala aku ai ia oe, eia wale no, he oi aku ko ? a liauoli no keia halawai hou ana o kaua, v wahi a Ada. "0 ka mea mua a'u e ninau aku ia oe e kuu lede maikai, — pehea oe ma kou ola kino mahope mai o kela haawina hooweliweli a kela poe kanāka ili ulaula?" "Aole o'u pilikia. I kuu hoi ana mai, hoike aku la au 1 na mea a pau imua o ko'u mau makua, he keu o ko laua manao kaumaha 110 ko laua ike ole ana īa oe. He ake nui loa laua e ike ia oe a e papahi aku i na hoomaikai a pan maluna ou. 7 '

"Aole anei i lawa na hoomaikai i loaa ia ? u mai ia oe mai?" Oiai, o kou kamailio pu ona me a'u a me kou hoike ana mai i na haawina o ka oluolu imua o'ab mea i kupono ole e paa aku i ka hua o kou aahu. Nolaila, ua lawa au aoi wale aku ma ia m£a he hoomaikai i pahola ia mai ia'u mai kou mau lehelehe raai," wahi a ka opio. Aole i pane koke aku ka ui Ada, aka ua kulou iho la oia no kekahi man seko&a, a i

kona e a aua ae. ua pane mai la oia: "E kuu hoaloha, kuu hoola hoi iloko o ka wa a'n i ike iho ai he luahi au na ka make, mai oo oe a hoopuka hou i keia olelo au. Ua maopopo i kun puuwai, aoleoe i hanau ia mailoko mai o ka puhaka o ka poe haahaa. a ua like oe a like me au. aoi aku no paha. Ua hakilo au i kou aiio a me kou puuwai, a ua maopopo ia'u ka % u mea e kamailio aku nei," wahi a Ada. Aole i pane aku ka opio no na meaa ka ui i wehewehe mai ai ? aka, ua hoike aku la oia e hoi ana oia uo kona home oiai aole e hiki iaia ke haalele loihi i kekahi mea a kona uaau i aloha uui loa ai. a mahope iho ua pana hou aku la oia: U E eae mai ia'u eka ui nohea e kamailio pokoie iki aku au i ko'u mau mamaia olelo hope loa. oke ake nui o ko*u naau e noho oe iloko o ke ola a me ka hauoli malalo o na eheu maluhia o kela makua kiekie loa a e ukali ia hoi kou mau la e na haawina o ka pomaikai;' Ia wa, ua haawi aku la ka opio i kona lima akau no ke aloha ana i ka ui nohea, aka nae, aia he hiohiona o ke kaumaha maluna oka opio. Ua lalau aku la no nae ka ui nohea i ka lima o O)ando. a me ka leo haalulu i piha me ka eehia, ua pane aku la oia: u He oiaio anei, ma ke ano o kau olelo, o keia kou wa liope loa e halawai ai me a'u? Pehea hoi oe i hana ai pela? Ua kuhi au e lilo aku ana kaua i mau hoaioha pilipaa loa a na ka make wale uo e hookaawale. Eia ka e hoowahawaha mai aua ka oe ia'u."

Ua kaulona pololei aku la ua onohi maka ooi o Olando ma ka helehelena kuoo o ka ui, a liuliu, ua pane aku la oia me ka leo kuoo:

"E ka lede maikai, aole loa au e uhae ae i kekahi aa koni o ke aloha hoaloha mai ko'u piiuwai no na waiwai a pau o keia mau mokuaina. oka ike ana iho he hoalohu au nou a me kou mau makua, ua oi ae ko'u hanohano ma ia ano mamua o na inoa alii a pau o ke ao holookoa nei.''

"Healm la hoi kou k«mu e hele hou ole mai ai e ike ia makou? E lioike mau mai i kou auo lie hoaloha, a e ike mau aku hoi i na minoaka a kou uhane lokomaikai." wahi a Ada.

"E Ada maikai. Ua olelo mai oe na ? u i hoopakele 1 kou ola, he oiaio no paha īa, a ke hauoli nei ko ? u puuwai no ia mea, aua mahalo hoi oe. Ua i mai nei oe, ua kuhi oe e mau loa ana ko kaua noho hoaloha ana, a pela io no paha. Aka, aole loa e hiki ia ? u ke hoopunihei hewa wale i ko'u uhane ponoi. Aole loahoi e hiki ia'u ke lawe mai i na hoohauoli ana no keia wa, a mahope aku paha lilo mai i nahesa nana e hoopoino mai i ko'u uhane a me ko'u kino. Oiai ke hoike mai nei ko'u puuwai i keia wa ano f ke hele aku nei ka launa hoaloha ana a lalapa aku paha me he ahi okooko la. E kamailio aku nae au me ka moakaka lea, alaila hiki pono paha ia oe ke hoomaopopo lea mai. Aole i ike ka puuwai o keia mea he kanaka i ka palena kupono mawaena o keia mea he hoaloha a me ka mea i oi ae i ko ka noho ana hoaloha. Nolaila, he mea pono ia u e hooko i ke ao a ko'u naau mamua o ko kana hana ana paha i kekahi mea a ko kaua naau e hiki ole ai ke kala. Aka, no'u iho do nae ko a hopohopo. Nolaila, e noho oe ine ka maj luhia malalo o kon mao makua, A ina i hoea mai ko'u akaku imna o kou man hoomanao ana, e noonoo iho oe, aia mamnli o kona paulele i kon maeniae a me kou ihiihi, na hookaawale oia iaia iho. Nolaila hoj, ke pahola aku nei au i £° loa ia oe, a na ? e Akua e kiai a maiama iaoe i-i ? .^ a aila hauoli, a e luo hoi ke ola ana i haawi ai oou 1 mea maemae a niakaala imua o ko ke ao holookoa."