Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 38, 23 September 1893 — Pau ka Wai ke Pii nei ka Hu'a. [ARTICLE]

Pau ka Wai ke Pii nei ka Hu'a.

Mr. Lunahooponopono. O kekahi olelo kaulana a Lowela o Kauai i kekahi raau makahiki loihi I hala aku nei oia no keia: »Ua pau ka wai oia punawai ke pii mai nei ka hua." tFa hoopuka oia i keia mamala olelo mamuii o ka puka aua aku o na oieio kupono oie mai ka waha aku o kona hoa paiou He oielo nani keia a e mau aku ana ka momona o kela olelo kaulana a hiki i na hora hope loa o Hawaii nei.

Ua pili loa keia olelo ao 1 na poe e kalai manao pili anpuni nei 1 keia maula. Ina e paio kekahi mea maluna o kekahi kumu manao a puka mai hoi na w«i awahiB o ka hakakole, he hoike maopopo loa ia i ka ohaka o ka puniu o ka mea e kakau wanao ana. tie mau kaukani huaoleloe ae ua kupono ke hookomo ia ma kahi o na olelo ino, aka, no ka hapa ike kakau manao o ka mea e kakau ana, ua apo hewa kona noonoo i ka olelo ino haalele i ka olelo maikal, hoohaukae hewa i na kolamu o kana pepa, a hoolaulaha aku i keia mau manao haahaa o ke kul&na o ka poe lapuwale me ka manao e moni mai ka poe heluhela ia ano olelo. £ hoomanao e ka meakakau he nui na poe kulana naauao a keonimana iwaenao ka !ahui i hoihoi ole e ike mau i keia mau oleio iloko o n:\ nupepa Hawaii. Ina aole i kupono e hoopuka !a keia mau oielo kupono ole iwaena o ka ohana ponoi o ka mea e kakau

aoa, alaila ua oi loa aku ke koikoi o ka hoahewaia ona mamuli o kona onou ana mai ia olelo hoopailua ia imua o ka lehuiehu. Aoie no i 'maemae loa na nupepa Hawaii a pau ma keia mea, a peta pn oo hoi na nopepa haole, a he ol loa aka no hoi kekahi mau nupepa haoie ke ino.

Aka he paleoa no ko na nupepa oia ano. Na ka poe haahaa wale no ia ano nopepa e lawe, aole e hoea ana ia ano nupepa iwaena o na poai 0 na ohana hanohano a makee i ka makamae oka noho ana. Aole pela na Hawaii, oiai he uuku loa na nupepa Hawaii, e oiii ana keia poe nupepa imua o na poe apau,— Nolaila o na olelo o kela ano e iike la hoi me ia i hoopuka ia maieko o ka Leo ma ka Sepatema» ba 15, malalo o ke kumumanao. « He kanaka hookamani, " e heluhelu ana penei, "i lahui aku ai ola 1 na Hawaii apiau, ua like me ia ka» maiil i akahi no a hemo ae ke kaiepa, o na la pokeo wale a hupekoie o ka noonoo." He nui aku no na olelo kupono oie o keia auo e puka nei ma na nupepa Hawaii. Ua maopopo o ka mea nana i kakau kela manao aole oia: (1) ho kanaka kulana hanohano (keonimana), (2) he papau kona noonoo, (3) aoie oia i hoooaauao maikai ia, (4) ua maa oia i ka hakukole, (5) i aole oia i ao ia i na loino paa o ka hakumanao ana, (6) aole i kupono i mea kaKau nupepa, a maiuna ae o na mea a pau, (7) helalau kann mau kalai manao ana aole i ao ia i ka logica. He menemene ka pepeiao, he hoihoi ole ka maka, he hoopaitua ka noonoo; a he hoahewa ka lunalkehala i keia ano kalaimanao e hoopuka mau ia nel ma na nupepa. Aole anei i naauao kupono ka lahui Hawaii i keia wa i hoomaemae ole ia ai na manao o na nupepa? Aole anei i hiki aku ka iahui i ke kulana naauao e haaleie ao ai i na uianao o na au pouli a naaupo, a papahi mai i na manao makamao o ke kulana naauao a holomua? Aole anei e hiki ke hoolawa ka iahui Hawaii i poe kupono e aiakai ia iakou ma na kalai manao ana ma na nupepa, a e kapae ae i na poe manao kamalii a kohu ole? E mau anei kakou e heiuhelu i neia ano hakui manao ana i hoohuai ia mai mai ka I puniu mai o kekahi poe neie? I

Manao au aole. E pau keia auo hana. E noomaemae i ko kakou mau manao, a e kanana la na lepo o na nupepa. Ina ua manao kekalii { inea kakau o ka hakuepa a me ka hakukoie wale no ka mea holopono iaia ke haaa, e oluolu oia no ka pomaikai o ka poe heluhelu a no ka hanohano o ka aina e wehe aku iaia mawaho. Aole o'u makemake eao kapakahi, oiai ua ike au, o na iiupepa a pau ka i hawahawa ka lima i keia ino, aka, he oi aku ka haahaa 0 kahi mamua o kahi. E pono no nae na poe kakau nupepa a pau e hoomaemae i ko iakou puniu, a e holoi i ko iakou mau iima a maemae me ka manao aloha lokahi no na mea a pau, pela e pau ai na manao hakukole. Aolo au i manao e hiki ke pau koke keia ano m&nao ma na nupepa, aka, ua hiki ke hoao liilli ia a hiki 1 ka wa e maemae loa ai. Ina e iini kekahi i ka naauao, e ao hooikaika oia no kekahi mau makahikl ioihi, a pela no, ina e makemake kekahi e maemae kona manao, e hoao me ka ikaika no kekahi wa loihi, a e papahi no i ka lei nani o ka ianakiia. Kaoaokalani.