Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 39, 30 September 1893 — Page 3
| This text was transcribed by: | Mary Ching |
| This work is dedicated to: | Edward S.T. Ching |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
KA HUI ALAHAO ME AINA O OAHU
MANAWA HOLO.
@ a Mahope aku o Iune 1, 1893
NA KAA AHI
NO HONOULIULI
B B A D
A.M. P.M. P.M. P.M.
@AALALE IA HONOLULU 8:45 1:45 4:25 5:10
@ AALALE IA MANANA 9:30 2:30 5:10 5:56
@ HONOULIULI 9:57 2:57 5:@5 6:22
NO HONOLULU
C B B A
A.M. A.M. P.M. P.M.
@ AALALE IA HONOULIULI 6:21 10:43 3:43 5:42
@AALALE IA MANANA 6:55 11:15 4:15 6:10
@ IA HONOLULU 7:30 11:55 4:55 6:45
No ua Poaono wale no.
No kela ame kela la.
Koe na la Sabati
Koe na Poaono
NU HOU HAWAII.
O ka luna nui mua iho nei o ka mahiko o Waimanalo, ua lilo aku la i luna nui no ka mahiko o Hana.
I ke ahiahi Poakahi aku nei, ua hoahikihiki aku ka mokuahi Hawaii ia 120,000 mau kapuai papa no ke panalaau o Molokai.
Ua hoopai ia ke kapena o ka mokuahi Warrimoo ma Victoria, he $400, ma ka hoopii a na luna dute maiaiala no ke kue i na kanawai dute, ma ia huakai aku nei.
Ua lilo ae i ke kuai ia e Mr. Joe Victor na lako paahana a ka Hui Lio Poniuniu e ku nei ma ka Nekina la a ma Waikiki iho, no ka puu dala he $3,200.
Ua waiho aku o Mr. L. A. Andrews o Makawao i kona kulana Hope Makai nui no ia Apana, a e hoi mai ana i Honolulu nei e noho kapena makai ai.
Ke upu ia aku nei, e ku mai ana ka mokuahi Miowera i ka Poaono, a i ole ia i ka la Sabati aku. Ke ku mai, alaila, e holo koke aku ana no oia no Victoria.
He ewalu ka nui o na Kula Sabati i hoikela ma Kaumakapili; he 8 kumu, 95 haumana, 85 ninau, 28 himeni, iloko o hookahi hora a me 20 minute.
Ma ka heike o na Kula Sabati o Kawaiahao Sept. 24, 1893, o ke Kula Sabati o Pauoa, Waikiki-kai, Kakaako a me ke kula o Keoneula ua kuia hoohauoli mai.
Ua lohe mai makou ua kaili ia ae ka papa-pai a ka Lei Maewale e ka ona o ka nupepa hou “Aloha Aina.” Ua aloha ole no ka hoi ke kaili ku ana ae.
Ua loaa mai nei na paa lole hou loa o na koa Aupuni Kuikawa ma ka Paeli, a o ka panio like mai koe o ua mau aahu makalike la i keia mau la iho me ka hookahakaha nui ana.
Ua hiki mai nei maluna o ka moku pea “Paeli” na pahuhao hoahu waiwai makamae o ka Hui Hoahu, a o ka hoonoho ia aku koe ma na wahi i hookuene e ia a makaukau e ku nei.
Ke haawi ia nei he $25 makana i ka mea a mau nana e hoike mai a ahewa ia ka mea nana e hana ino nei kekahi mau laau kanu o Kamaki Kuea i keia mau la aku nei i hala.
O na auhau pilikino a pau i hookaa ole ia mahope aku o ka la 30 o Sepatemaba, e ohi pakeu ia aku ana ma ka pakui ana iho i umi keneta maluna o ke dala hookakhi, e like me ke kauoha a ke kanawai auhau.
Ua holo mai nei kehaki haole kuonoono o Wasinetona ianei ma ka mokuahi Warrimoo mai me ka manao e noho maanei e lawelawe hana ai, a nolaila eia oia ke nana nei ma o a maanei o ka aina.
Ua lilo ka lanakila o ka hookuku kinipopo mawaena o na puali Unknown a me Healani ma ke kahua o Makiki i ka auina la Poaono nei, i ka puali mua, oia hoi, Unknown 13 puni, a o Healani 3 puni.
Ua hoi mai o Mr. Joseph G. Rothwell o ka Hale Leta nui ma Honolulu ma ka Warrimoo mai kana huakai aku nei i na kulanakauhale o Beritania Columebia a me na mokuaina Amerika pili kokoke aku ilaila.
Ua lohe mai makou eia ka Lei Momi iloko o ka pahu kupapau kahi i moe ai, a e ke kakia wale iho no koe o ke pani a hoolewa ia aku no ka ilina o Makiki. O ka hopena iho la no ia o ka mea wahakole, he hoi no kumu ole i ka mea hala ole.
Ua olelo ae kekahi mau kanaka o na mokukaua, mamuli o na lono lauahea i hoolahaia e na anee alii e hoala ia mai ana he haunaele i ka po nei, oia ka po ahaaaina nui, ua kukulu makaala ia na kanaka o luna o na mokukaua ekolu no ka lele mai iuka nei o ka aina.
Ua hei ae i ka upena a ka Hui Pake Lawaia o ke awa o Honolulu, nei i ka po Poakahi aku la i hala, he mano kihikihi nui 9 kapuai me 2 iniho ka loihi, 2 kapuai me 3 iniha ke palahalaha o ke poo a he 4 kapuai me 2 iniha ke anapuni o waena o ka mano. Ua koho ia kona kaumaha, aia ma kahi o 400 mau paona, ua kohu pipi maoli ke kaumaha. Ua okioki liilii ia kona kino a kuai ia aku la, a losa he $17.50.
O Sanford Fleming oia kekahi o na ohua maluna o Warrimoo, ke hele nei i Auseteralia e hooiala pono i kahua hana no ka hoomoe ana i uwea Telegarapa Pakipika.
O ka hukihuki kauia pili mawaena o na puali Waikiki a me Iwilei i malama ia i ka auina la Poaono i hala, no ka puu dala he $80, ua eo ke kanawalu kala e nakeke mai ana i ko Waikiki.
Aia maluna o Warrimoo i ka la kapu, o Hon. Mackengie Bowell, kuhina kalepa o ke aupuni o Kanada. Ke holo nei oia i Auseteralia e hooiala i na hana kalepa mawaena o Kanada a me Auseteralia.
Ua hoouna aku ka Oihana leta nui maluna o ka mokuahi “Oceanic” o ka Poalua aku nei, ia 2210 mau leta a me 952 mau nupepa no Kapalakiko a me na aina maroao e aku. Aka o na eke leta no Iapana a me Kina, ua aua ia iho nei no i hope nei.
He mau wahi kuaua no ia e haule kilihune mai nei i kela mau ahiahi aku nei, eia nae aole ia i lawa no ka hoopau ana ae i ke kolii makapehu wai o ke kulanakauhale nei. A no ia kumu no hoi e hoomau ia mai nei ka pauma o ka wai aniani o Tamaki Kuea.
Ua hala aku ka Luna Leta nui J. M. Oat i ka mokupuni o Maui, e hakilo i na hale leta, na wahi o na palapala o ka lehulehu e malama ia ai, a e hoolala hou paha i kekahi mau hana i manao ia he mea ia e hooi aku ai i ka hooholo mua ana i ka oihana.
Ua laulaha loa ae ma ka waha o ka lehulehu, i ka wa a na poe hoehoe waapa o ka Hui Healani e hookikina ana i ka hoe i ka waapa i ka po Poalua iho nei no ke ake e ike pono ia ka holo a me ka manawa, aia hoi ua maui ae la ka umauma o kekahi keiki hoe, oia o Makapolena.
O kapena Keoki W. Bell kekahi maluna o Warrimoo i holo aku e noho kanikela Amerika i Kikane Ua haiolelo nui kela ina Kaleponi a me Keomolewa no ka pono e eli koke ia ke alawai o Nicaragua. Iaia maanei, na niau nui no ka Hoohui ia Hawaii, a ua kokua ikaika i kela manao.
He $300 ka nui a nalilo no ka paina nui no na luina o ka moku. He makana wale na paiahu, mea, kaka, puaahama, hua ai, wai momona, barela bia, a me na mea inu a ae. Ua paa i ka lawo ia maluna o ka moku i neihinei, ua paa i ke anu o ka hau me he 1,000 pauna. Aia a hiki i ka Poaha, e halii ia na lakou e ai i ua ahaaina la.
Ua hekau mai ma ka nuku o Mamala i ka Poalua aku nei ka mokukuna Beritania “Americana,” he 28 na la holo mai Tacomo mai, me 915,000 mau kapuai papa e lawe loa ana no Sana Lazeire, Farani. O ke kapena o keia mokukuna, oia o Joseph Foster, he hoahanau ponoi loa no T. R. Foster i hala e aku i ka make. I kipa mai nei keia moku maanei me ka manao e hookomo i ka moku malalo o ka hae Hawaii.
Eia i Honolulu nei kekahi haole Beritania o Enelani maluna mai o ka mokuahi Oceanic ka hiki ana mai, he elele no ka Hui Nui o John Fowler & Son, o kona inoa, o Mr. G. C. Leisse. I ka makaikai honua ae nei oia, a ua kipa pu ma na aina kanu ko o ke ao nei ma kona alahele, no ka pomaikai o kona hui. E noho ana oia ianei no ka manawa he anahulu ka loihi, a e holo aku ana e ike kumaka i ka mahiko holomua o Makaweli, kekahi o na mahiko i komo kino ai kona hui ma ke ano kuleana.
Ma ka huakai o ka mokuahi “Miowera” e holo aku ai no Victoria i ka la apopo e kau pu aku ai o Mr. W. E. Brown, kekahi o na malama buke o ka Hale Pai Palapala KUOKOA. E kikihi loa ana oia no Kikako, e kilohi i na uluwehi o ke ao nei a pau i hoouluulu ia a pau ma ia kikowaena. Malaila aku, e palemo aku ai oia no Nu Ioka, e makaikai iki alaila huli hoi mai a hoohiki hou i ka home mokupuni ma ka Australia o Dekemaba 2 aenei. E hahai ia kau huakai e ka oluolu a huli hoi wale mai.
He hapaha makahiki aku nei i hala, ua hiki mai ma Honolulu nei kekani haole malihini me kana wa hine malalo o ka inoa kapakapa. Ua hoolimalima iho laua i kekahi wahi hale noho hiehie a hoolako ia oloko me ka manao ole ia i ka nui o na lilo, aka me ka akena ana he haole waiwai oia. No ia mea, ua loaa kekahi mau mea ma ka aie ana a nui wale. I ka Poalua iho nei ua kau aku ua mau haole malihini waiwai nei ma ka lehelehe maluna o ka “Oceanic” a puhalahiu aku la no Kapalakiko, me ka waiho iho i ka poe a laua i aie ai a ku ka puu he $2,000 i ka hokahoka.
Ua hoolaukanaka ia ke kahua heihei o Kapiolani Paka i ka auwina la Poaono i hala, e ka poe puni lealea heihei a me na poe makaikai aku, no ka heihei lio kaa hookelakela mawaena o na lio holo kiauau Gerster i ona ia e Mr Hollinger a me Lot Slocum i ona ia e Mr. Horner no ka puu dala he $2,000 ka nui, oia hoi he $1,000 a ka aoao hookahi. Ma ka hora 2:30 ponoi, ua haawiia ka huaolelo “holo” i na lio elua, a ua holo laua a puni, eia nae ua eo ia Gerster no ka manawa he 2:40; holo alua, eo hou no ia Gerster, he 2:31 ½ ka manawa; holo akolu, eo no ia Gerster, he 2:31 ka manawa. Pela iho la i pau ai ka liki ana o na ona lio i na lio holo o laua ma o ka hoao maoli ana la a ike kumaka.
Ma ka la i o Okatoba aenei, e mahele hou ia ai ka puka o ka Mahiko holomua nui wale o Makaw@ Kauai, ma ka 2 ½ mau keneta o ke dala. Puka maoli keia mahiko hou loa akahi no a hoo@
I ka la 23 o Sepatemaba, ma Kapalama, Honolulu nei, ua hala aku i ka make, o Mrs. Kalota Adams, ka wahine a Kapena Adams i hala nua i ka make, i ke 80 o kona makahiki ke ola ana ma keia ao.
Ua holo mai nei o Mr. M. J. Ashmore, he kamaaina noho pono no ka mokuaina o haleponi, he kakauolelo kana hana no na aha kiekie a me kaapuni no ka manawa kokoke a hapeha keneturia makahiki. Ua holo mai nei oia me ka manao e hoolilo ia Hawaii i home nona. Hele mai ka poe maikai a pau ia nei aohe mea nana e keakea.
O ka hoopii a Mr. C. A. Brown i ke Aupuni Alii, e koi ana i kona uku ma ke ano he Lunahelu nui no ka Mokupuni o Oahu, no ka puu dala he $998.25 ka nui, oia hoi kona uku mai Okatoba 17, 1892 ahiki i Feberuari 28, 1893, ma o ke kipaku manao ino ana o ke Kuhina Waiwai iaia o kela wa me ke ku ole malaio o ke Kanawai, eia ke hoi mai nei e nahu i ka waihona o ka lehulehu. Ua waiho ia aku la keia hihia na ka Aha Kiekie e hooholo.
Aole hoi i loaa iki ia’u kekahi laau Iapaau e hoopau ae ai i ua ehaeha o ka mai rumatica e like me ka CHAMBERLAIN PAIN BALM laau. Ua hoohana pu au i keia laau no ko’u kua eha me ka hololea maoli. Oia kekahi o na laau hamo oi loa o ka maikai a’u i kau ai, a ke hauoli nei au i ka hoikeiki aku i ka maikai o keia laau i ko’u mau hoaloha, Mrs. Emily Thorne, Toledo, Washington. E kuai ia aku no ma na Halekuai Laau Lapaau, BENSON, SMITH & CO., Na Agena. 2460-tf
“He hana oluolu ke kuai aku i ka CHAMBERLAIN COUGH REMEDY” (Laau Kunu), wahi a Stickney & Dentler, na mea uai laau lapaau, Ripublic, Ohio. “No ka mea, mahope o ka inu mua ana i ua laau nei, e kono ia ana oe e kii hou ke makemake oe. Ua oi aku ka makou mea i kuai ai o keia laau mamua o na laau lapaau e ae a makou e noho agena nei, a he mahalo nui ia mai i ua wa a pau no ke ola. No ke kunu, ke anu a me ka nae, aohe mea e loaa ai kona lua.” E kuai ia aku no ma na Halekuai Laau Lapaau a pau, BENSON, SMITH & CO., Na Agena. 2460-tf
Make ana o Mrs. Kahoa Tolman.
I ka hora 9 a me hapa o ka po o ka la 26 o Sepatemaba nei, ua kii mai la ka make a kaili aku la ia Mrs. Victoria Kaahumanu Kahoa Tolman, mai kona wahi noho aku ma Honolulu nei, i ke 78 o na makahiki o kona ola ana ma keia honua, no ka mea, ua hanau ia oia ma Kailua, Kona Akau, Hawaii, i Augate 1815. O kona makuahiue o Holau, mai ka lalani alii mai o Lonoikamakahiki a me Kahikilani o Puna, a o ka makuakane, oia o Jean J. Keeves i holo pu ai me Liholiho mua i Enelani.
Ua Mare mua o Kahoa i kona wa he 17 makahiki me Mr. Pierce i ka 1832, a ua loaa mai ka hua oia mare ana he keikikane i kapaia o Henry Pierce. Ua oki o Kahoa i keia kane mahope iho o ka hanau ana o Henry, a i ka 1840, mare hou me kekahi haole Farani no o Tolman ka inoa a i make mahope mai. Ua haalele iho oia mahope nei i kana kaikamahine hoahanau Mrs. L. Kekaaniau Pratt. Ia ahiahi iho no, ua manele ia aku kona kino kupapau a kanu ia ma ka ilina o Koula.
NA LETA
[Aole o makou makemake e lawe i ke koikoi o na hala no na manao i hoopuka ia malalo o keia poo e ko makou poe mea kakau.]
Ka Huakai Kula Sabati i Kohala a me na Apo Aloha ana mai a G.P. Kamauoha.
Ua haalele iho makou i ka aina kulaiwi, a alo aku o ke kai loa, no ka makani Apaapaa o Kohala mamuli o ka hana maikai a ke Akua.
Ua haalele iho ka mokuahi Mikahala ia Kona nei i ka hora 6 ahiahi a ku i Mahukona i ka hora10 o ka po Lele iuka a hui pu me kamaaina, kau maluna o na lio a me na kaa, a koe he 6 mau hoa i hoonele ia me na holoholona, a pii wawae no lakou. Kiki makou i kahi o Kamauoha i ka hora 12 o ka po, a ia ui ana ae aole na hoa 6, a ma ka hora 2 o ka wanaao, ua hoea mai la lakou.
I ka akoakoa ana o na mea a pau, ua eleu mai la na kamaaina e hookipa aku ia makou ma ka papakaukau e hoopiha ai i ka lua o ka inaina, oiai ua hele o houpo a lewalewa.
Hoaumoe ia po a ao ae, mahope o ka paina kakahiaka, ua pii makou a ike i na kahu a me na elele o na ekalesia o Hawaii i akoakoa.
Ma ia po iho, ua wehe ia he ahamele no ka pomaikai o ka ekalesia e na hui himeni o ka pali kui o Pololu.
O ka waiwai a me ka huina o na loaa ma ia po, he $63.00. Ma ka Poakolu ae, oia ka la hoike o na kula Sabati, a o ka nui o na Kula Sabati i hiki mai he 10 ke hui ia me ko makou kula. He nani ke hoolohe aku i na himeni i hakuia e kela a me keia kula.
I ka hiki ana i ka manawa, ua kahea ia mai la ke kula o ka Lai a Ehu, a ma ko makou mele ana i kekahi himeni, ua uui ke ohohia ia , a ua luluia he $20.00.
O ka nui o na haumana i hiki mai, he 2,114. Ma ka po iho, ua wehe hou makou he aha mele ma ka hale halawai o Kapaau, a i ka po Poaha, ma ke Club House o na haole. Ua manaoia, ma Makapala e wehe hou ai i ka Poalima, eia nae aole, mamuli o ka loihi loa o ke ala e hele ai.
O ko makou mahalo a pau, aia maluna o na kamaaina, ka Hon. G. P. Kamauoha a me ka ohana, no ka hookipa ana ia makou ma na ano a pau. Ua pulama maikai ia makou a hiki i ko makou huli hoi ana mai i ka aina nei a no lakou ko makou mahalo nui e noho nei.
E oluolu iki mai e na makamaka heluhelu mamua o ko’u hooki ana iho i ka’u makapeni he mea pono e akaka ia kakou ke ano a ka makou hele ana.
Mamua o ko makou hoomakaukau ana no kela hana i hoikeia ae nei, ua hoolaha ae kela kanaka mikanele Hon. Keanu, aole e ae ia kela poe hoa aina o na Keei e hele i Kohala, aka, e noho e waele nahelehele lantana, a o ka mea e kue ana, e nele no oia i na pono a pau o ka aina. He nui na leo i noi aku, ina paha he mea oluolu iaia e hoouku mai i na hoa i haule ma ka hapalua dala o ka la, he ole nae ka maliu ia mai. Ma ia ano, ua haalele iho kekahi o makou i na pono o ka noho ana, a hele aku no ka hana a makou i koho ai.
E iko lea mai e na makamaka i ke ano o na kanaka i kapa ia lakou iho he karistiano e like la me Keanu o Keei, i kona ano karistiano maoli ke kue i ka ae ana aku i na keiki o Keei a me Napoopoo e hele i Kohala. Akaka lea kona ano karistiano ma kana mau hana.
Aole makou i manao e hele ma ko makou lealea iho, aka, no ka inoa o ka ekalesia o ua Keanu kue ino la. Eia ka, o ka hana maikai ka hana e kue ia mai ai, a ua hiki hoi, aia no he wa e hoopalupalu ia ai kona naau konakona a lilo i mea palupalu. Me ka mahalo.
CHICAGO BAND
Hao ka Inuwai Maloo ka Lau Laau.
E Mr. Lunahooponopono,
Aloha oe:-
E oluolu oe e hookomo iho i kela poo manao e kau ae la maluna, ma kahi kaawale o kou kino. Oiai, na aina hope o Keei 1, Keei 2, Honaunau, Kokea, a me Kiilae, ua lilo i ka hoolimalimaia e John Gasper. I ko’u hoomaopopo ana, aia ka lilo mawaena o $8,000 a me $10,000.
Oiai keia mau aina o Keei 1 a me Keei 2, ua hiki aku ka lilo i ka $4,000 koe aku o Honaunau, Keokea, a me Kiilae. Aole paha i hiki aku i ka umi mau wahi kanaka i aua i ko lakou mau mala kope ma na aina i hoike ia ae la maluna. Nolaila kela poo manao e kau ae la maluna, “Hao ka Inuwai maloo ka lau laau!”
He wili mahu—na keia John Gasper no keia wili, a he maalahi ka hana ana me ka luhi ole, oiai, aia ma ka aoao akau e ho-o ai ke kope maka iloko o ka holowaa, a puka aku ka hua ma kahi aoao, a o ka alualu ma kahi aoao.
Aia mawaenakonu, eha kino e hoowali ana i ke kope maloo a komo aku iloko o ka mikini puhi opala, a maemae ae la. Aia ma ka aoao hema, he nau no e hoomaemae ana a wali maikai ke makemakeia e hoohana.
Nolaila, ka mea kakau e hoike aku nei, ina o na kope a pau o Kona akau a me Kona hema, ua lawa no elima kanaka hana, a eia ke ku nei keia hale wili mahu iuka o Kahauloa, Napoopoo, a he wahi makaikai ia ia i na wa a pau i keia wa.
Eia o Mr. Lutera ke hai nei i ka euanelio a ka Haku. Oluolu keia kahu, a ke nonoi ae nei ka mea kakau, e kokua mau mai ke Akua ia oe a hiki i kou lilo ana i kahu no makou.
Me na keiki hoonoho hua kepau ka anei, a o ko’u aloha pau ole, me ka lunahooponopono.
S. P. K. HAPAOKEKALAUNU.
Napoopoo, S. Kona, Sept 25, 1893.
He Pane i ke Akea.
E Mr. Lunahooponopono:
Ua ike au iloko o ke KUOKOA helu 38, o ka la 23 nei iloko o na kolamu o ka Nuhou Hawaii i kekani mano puuwai eleele e hapala ana i ke kahu o Olowalu i hoouna ia aku ma ke ano nuhou. Owai hoi auanei ke kahu o Olowalu? o ka mea e pane aku nei ma ke akea. Ua olelo ua mea hoike nuhou Hawaii nei, ua haiolelo aku au i kekahi anaina nui ka la hanau o ka Moiwahine, no ka mea pili i kuu kaikuana o ka oihana laa. Rev. A. Pali a me Mrs. Pali, ka makuahine oluolu o ka home kahu ekalesia o Lahina. Ua olelo au i kekaanela i hoouna ia mai i ka makuahine i hoike ia maluna, a me ka hookeai o kuu kaikuana no kanakolu la, a o ka oiaio, he umi a e pau loa kela aoao i ka make, a pakele mai make o Rev. A. Pali. Ua hoolei mai i kana popo lepo i ka hoopunipuni, a o ka waha o ka lapuwale huae la i ka lapuwale, ke ku aku nei au i ke awakea loa o ka malamalama o ka la a hoole aku i ke ao holookoa aohe ia mea ma ko’u waha, ****oia mea hilahila, o ka’u ia e haiolelo i kou mau kaikuana. Aole no hoi au i lohe iki i keia mau mea, akahi iho la no au a ike, a i ko’u ike ana i keia, aohe au e lawe mai iloko o’u i mea a ka opu lokoino i hue ae nei, no ka piha o ka opu i huai ai ka waha i ka hoopunipuni, a he enemi kuloko keia. Ke hoihoi ia aku nei kou mau lei e lei iho ai, o hoike hoopunipuni ma kou poo ia, a o ka waha o ka lapuwale huae la ia i ka ino, ma ko a-i ia lei ou, a moe pu i ka honua aina, aohe mea nana e kala ae. Ke pane pu aku nei ma ka leta i kuu mau kaikuana i keia la, o lilo keia mea i mea e kue mai kuu mau kaikuana, a maikai ole ko’u kipa ana e launa me lana e like me ka mea mau.
Owau no me ka oiaio,
S. K. KAMAKAHIKI.
Kahu o Olowalu i waiho i Sepatemaba 3, 1893.
KULA SABATI.
IV. 2. Oct. 8: Ka hoola ma o Iesu Karisto la. Roma 3:19-26.
19 Ua ike no kakou, o na mea a ke kanawai i olelo mai ai, ua olelo no ia i ka poe maialo o ko kanawai; i paa na waha a pau, a i lilo hoi ko ke @ nei a pau i hewa imua o ke Akua.
20 Nolaila ma ka hana ana ma ko kanawai, aohe kanaka e hoaponoia imua ona; no ka mea, ma ke kanawai ka ike ana i ka hewa.
21 Ano hoi, na hoakakaia mai ko ke Akua hoapono ana aole ma ke kanawai; ua hoikeia, mai ia e ke kauawai a me na kaula.
22 Oia hoi ka hoapono ana o ke Akua, ma ka manaoio aku ia Iesu Karisto, no na mea a pau, a maluna hoi o ka poe a pau e manaoio ana; aole mea okoa;
23 No ka mea, ua lawehala na mea a pau, ua nele hoi i ka nani o ke Akua.
24 Ua hoapono wale ia mai ma kona lokomaikai, no ka hoola ana ma o Kristo Iesu la;
25 Oia ka ke Akua i haawi mai ai i mohaikalahewa ma ka hilinai i kona koko, i mea e hoakaka ai i kona hoapono ana, i ke kala ana i na hewa i hana e ia mamua, i ke ahonui ana o ke Akua;
26 I mea e hoakaka ai i kona hoapono ana, i keia manawa; i pono oia, a i mea hoapono hoi i ka mea manaoio ia Iesu.
Manao Nui. E pono ke noi aku i keia hoapono ia ana.
Pauku Gula. Roma 3:24. Ua hoapono waie ia mai ma kona lokomaikai, no ka hoola ana ma o Kristo Iesu la.
Olelo Hoakaka.
Ma keia haawina baibala, ua hoike ia ko ke Akua hoapone ana i ka poe hewa mamuli o ka manaeio, aole mamuli o kekahi mau hana, ma ke ano kupono no kela kanaka keia kanaka, aole ma ke ano he uku hana uo kakou; aka, no ke kumu ano hookahi o ko Iesu mohai, he pani hakahaka no na mea hewa, i mea hoolaulea ai i na kauaka me ke Akua ma ke kahua o ka pono wale no.
10 Kanawai–ke Kauoha Kahike. Malalo–oia hoi na Iudaio. Waha–a ohumu ole. 20 Hana–i kauoha ia a hooko ia. Houpono –mahalo no ke ano hemolele loe. 21 Akua–nona mai ka mana wale no e hoapono ai i ka mea lawehala. 22 A pau–aole no ka Iahui Iudaio hookahi wale no. 24 Hoola panai– ua make o Iesu i mea e make ole ai kakou. 25 Mamua–i na manawa mamua o ko Iesu kaulia ana ma ke kea, Hebera 9-15. 26 Manawa—ka wa hou o ko Iesu aupuni, kona hoomalu ana i ko keia ao.
He Maa Niele
I—Ka mana o ke kanawai, 19-20. Ia wai anei ke kanawai o ka pono? Owai ka poe malalo o keia kanawai? Ua noho mawaho anei ka poe kue i keia kanawai? Ina ua apo ia na kanaka a pau loa malalo o ke kanawai o ka pono, heaha ke ano noho o na kanaka a pau loa, hala ole paha, lawehala paha? Ina aole hookahi kanaka i hoapono ia no ka hooko ana i ke kanawai o ka pono, ua hiki anei i ke Akua ke hoapono i na kanaka lawehala mamuli o ua kanawai la? Heaha ka hana o keia kanawai o ka pono, Roma 7:7-10? E pono anei ke hoomoakaka la a maopopo loa ke ano lawehala o na kanaka a pau loa mamua o ka hoike ana i ke ano o ko ke Akua hoapono ana i ka poe lawrhala?
II—Ka mana o ke aloha, 21-23. Heaha ko ke Akua hoapono ana aole ma ke kanawai? Heaha kona hoapono ana ma ka manaoio? Owai ka mea i manaoio aku? Pehea i loaa ai ia Iesu ka mana Kalahala? Ua hoapono anei ke Akua ia oe no ka pono o ko Iesu mohaihuikala? Ua imi mua anei oe, ua imi mau anei oe, i ko ke Akua hoapono ana i kou mau manao a me kau mau hana? Ina paha ua mihi oe a haalele i ka hewa, ua hoopau ia no keia kumu o kou ano lawehala? Ina paha e imi mau ana oe e hooko i ke kanawai o ka pono, aole anei oe e lanakila mamuli o keia imi mau ana? Heaha kekkahi mea e pono ke paku ia ai, I Korineto 13:1-3. Hebera 11:6?
III—Ka mana e hoapono ai , 24-26. Epeso 2:7, 8. Heaha ko ke Akua hoapono wale ana? Ua hiki anei i na kanaka ke waiho imua o ke Akua Hemolele he mau waiwai e lawa ai no ke kuai ana i keia hoapono ana? Pehea ko Iesu loaa ana no kakou keia hoapono ana? I Petero 1:18, 19. Ua pono anei ke Akua ma ka hoapono ana i na mea lawehala, ina paha e pili ana lakou ia Iesu ma kona oihana mana, ke Akua Kalahala? Heaha kau hana ina paha ua makemake oe e loaa ia oe keia kalahala? Ua ano like ke kahua o ka hoaponoia ana no kela kanaka keia kanaka, no ka poe kiekie no ka poe haahaa, no na elemakule no na keiki, no ka poe naauao no ka poe naaupo, no ka poe imi pono no ka poe punilealea? Heaha ke kumu no ko Iesu make ana me he mohai la? E ae wale aku ana anei ke Akua i ka mea hewa e komo i na pomaikai lani? Ma ka hoike ana i kekahi mea i ke alahele i ka halealii, e hiki ana anei iaia ke komo wale? Eia paha anei ma ke ano kanaka kekahi pono a nolaila, e loaa ana anei iaia ke kuleana e komo ai i ka pomaikai lani? Mai waho mai anei ka mana e loaa ai ia kakou keia kuleana, 2 Korineto 4:6? Ua ike anei oe i keia nani o ke Akua hoola, 2 Korineto 3:18?
Manao Pili.
1 Ua ike pono anei oe i kou ano lawehala imua o ke Akua?
2 Ua ike pono anei oe aole hiki ia oe ke hoola ia ke ole ma o Iesu Kristo la?
3 Ua loaa pono anei ia oe ko Iesu kalahala?
4 Ua pau pono anei kou makau o hoopii ia oe?
5 Ua pili paa anei oe ia Iesu ma ke aloha?
Hoolaha Hou.
AHA Kaapuni o ka Apana Hookolokolo Akahi o ko Hawaii Paeaina. JAMES SUTHERLAND kue ia MARY SUTHERLAND. Hoopii Oki Mare.
Ma ka Inoa o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Paeaina–I ka Ilamuku o ke Aupuni, a i ole i Kona Hope, me ka mahalo.
Ke kauohaia aku nei oe, e kii aku ia Mary Sutherland, ka mea i hoopilia ina e waiho mai ana oia i kana pane i kakauia iloko o na la he iwakalua, mahope iho o ka hooko ia ana o keia, a hele mai imua o ka Aha Kaapuni, o ka Apaua Hookolokolo Akahi, ma ke Kau o Augate, o ua Aba la, e malamala ana ma ke Keena Hookolokolo, ma Honolulu, Mokupuni o Oahu, ma ka POAKAHI, la 7 o AUGATE e hiki mai ana, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, e hoike mai, no ke aha la e ae ole ia ai ke noi a James Sutherland, ka mea hoopii, e like me ka mea i hoakakaia, iloko o kana palapala hoopii i pakuila.
A e hoihoi mai oe i ka Palapala Kii, me ka hoike piha o kau mau hana no ia mea.
Ikea ka Mea Hanohano W.A. Whiting, Lunakanawai Mau o ka Aha Hookolokolo Kaapuni Akahi, ma Honolulu, i keia la 19 o Iune, 1893. (Sila)
F. WUNDENBERG,
Hope Kakauolelo.
Ke hooia nei au, o ka mea maluna ae, ha kopo olaio no ia o ka Palapala Kii ma ia hihia a ua kauoha ua Aha la e hoolaha ia ia mea, a e hoopanee ia ka hihia a ke Kau ae o Novemaba e hiki mai ana.
HENRY SMITH.
Kakauolelo.
Honolulu, Augate 10, 1893. 2454
Ua Nalowale.
UA NALOWALE aku kekahi lio eleele huelo loihi mai ka hale noho aku o Dr. Hyde’s ma ke alanui Beritania, i ka la 2 o Augaate nei. Ina o ka mea a mau mea paha e hoihoi ae ana ma ka lima o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, e loaa no iaia ka uku makana.
2454-tf WALTER C. WEEDON.
Hooiaha a ka Lunahooponopono Waiwai.
ONA POE A PAU HE MAU KOINA KA Lakou i ka waiwai o KEKAHA i make o Waiehu, Wailuku, maui. Ko Hawaii Pae Aina, e hoouna koke mai me na hooia kupono i hoohiki ia imua o ka Notari o ka Lehulehu, i ka mea nona ka inoa malalo iho ka mea i hookohu ia i Lunahooponopono Waiwai no ka waiwai o ka mea i make, maloko mai o na malama eono, a i oie la e hooie mau loa ia aku no. O ka poe a pau i aie i ka waiwai o ka mea i make, e hookaa koke mai ma ka manawa a mamua ae o ka pau ana o ka eono malama.
W. H. DANIELS,
Lunahooponopono Waiwai o Kekaha i make.
Wailuku, Maui, Oct. 25, 1982. 2414-6m
Ua Nalowale a Aihue ia
KA PALAPALA HELU 574,000 I HOOPUKA ia e ka Hui Panihakahaka Ola Equitable Assurance Society ia Samuel Makaila. O keia Palapala ma ke ano o na olelo maloko aole ia he mea waiwai no kekahi mea okoa aku o ka mea wale no i hoopuka ia ai. E haawi ia no ka uku kupono i ka mea e loaa ai a hoihoi mai la.
SAMUEL MAKAILA.
Waimea, Kauai. 2450-4
EGAN ME GUNN.
ALANUI PAPU. HONOLULU.
E HOOMAKA ANA KE KUAI NUI HOOPAKIKA MAI KA POAKHI AKU IUNE 26, 1893.
Na KALAKOA maikai loa no ka 29 iwilei $1.00 Na KEOKEO nahenahe he 30 a 75 keneta o ka apa. KUKAENALO, 16 iwilei no ka $1.00. KUKAENALO 15 iwilei no ka $1.00 HULUHULU nabenahe ma ka 10 a 12 ½ keneta o ka iwilei.
Na LIHILIHI Pale Puka Aniani he $1.25 $1.50 a $2.00 o ka paa hookahi.
Na KAKINI wahine eleele paa ma ka 25 keneta o ka paa heokehi
Na KAKINI kamalii eleele paa ma ka 25 keneta o ka paa.
Na PALEMAI kane ma ka 25 keneta pakahi
Na KAMAA paa maikai ma ka $2.50 a $3.00 o ka paa.
Na PALULE KEOKEO maikai ma ke 75 a 100 keneta pakahi
2417-TF
HOOLAHA HOOKAPU.
KE PAPA A HOOKAPU LOA IA AKU NEI na mea a pau aole e komohewa a hana ino i ka wai ma ko’u mau aina a pau mai Malanahae a hiki i Paauhau, Hamakua, Hawaii. O ka poe makemake i wai e kii aku i ka palapala ae ia Kaeha A. P. Brickwood, a i ole i ka mea Nona ka inoa malalo iho.
E haawi ia no ka uku makana he $25 i ka mea a mau mea nana e heike mai a e ahewa ia ai ka poe e kue ana i keia hoolaha.
W. H. RICKARD.
Honolulu, Sept. 21, 1893. 2460-4
HOOLAHA
I ka Poe Hele i ke Kiowai o Waiakeakua, Manoa.
ONA POE a pau e makemake ana e heie i ke Kiowai o Waiakeakua ma Manoa, ke hoolahaia aku nei e pono e loaa mua ia lakou ka ae ia mai ka mea nona ka inoa malalo iho nei, a o na mea a pau e komo hewa ana ma ia wahi me ka ae ole ia e hoopiiia no ma ke Kanawai.
JAMES H. BOYD
Ma ke Keena Aina, Hale Aha Hookolokolo.
Honolulu, Iune 17, 1893. 2447-tf
SING WO CO.
HELU 43 ALANUI NUUANU
Aia ma keia Halekuai, e loaa ai na lole maikai o na lede a me na keonimana, a pela no ko na kamalii a me ko na wahina mau mea hoohiehie.
Ke kono aku nei makou ia oukou e kipa kilohi i ka nani o Aipo.
SING WO CO.
2436-3ms.
Hale Hana Kopa o Honolulu.
Ua paa aenei ka Hale Hana Sopa Mahu Hou o ka poe no lakou na inoa malalo iho a ua makaukau lakou e hoolawa aku i ka poe piepiele i na
Kopa Maikai Loa Maoli
I hookomo ia iluho o na Pahu 100 paoua mai ke 42 a 56 auka Kopa pakahi.
Ke hooia nei makou i ka oi o la MAIKAI @ ka makou KOPA mamua o na Kopa o waho mai.
Ua kuni ia mawaho o ko makou mau Pahu me ka hoailena “HONOLULU SOAP CO.,” a e
Kuai ia e na Halekuai Liilii a Pau.
HUI HANA KOPA O HONOLULU
M. W. McCh@s@y & Sons,
Na Egena.
19@
PAPA! PAPA
AIA MA KA@I O
Lewers & Cooke
(LUI MA).
Ma ke hakua hema o Alanui Papu me Moi.
E LOAA NO NA
PAPA NOUAIKI
O ke’a a me keia nuo @
Na Pani Puka, na Puka Amani,
na Olepelepe, na Pou, na O’a,
na Papa Hele, na Papu Ku,
me na Papa Moe he nui loa
NV PILI HALE O NA ANO A PAU
A me na
WAI HOOHINUHINU NANI
O na ano a pu loa@
Na Balaki o na Ano he Nui Wale
Ke hai ia aku nei oukou e ua makamaka a pau, ua makaukau keia mau makamaka o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana no ka
Uku Haahaa Loa,
E like me ka mea e holo ana mawaea@ o Lana a me ka Mea Kuni.
Hele Mai e Wae no Oukou Iho.
2896-q