Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 40, 7 October 1893 — HE MOOLELO Hooniua Puuwai NO OLANDO KAAKA Ka Opio Noho Waonahele. KA HIAPAIOLE O KA PU RAIFERA. Ka Puuwai Waipahe. NONA Ka Umauma i Lalapa ia e ke Ahi o ka Wiwo Ole, a o ka Ui Kaili Puuwai Hoi. [ARTICLE]

HE MOOLELO Hooniua Puuwai NO OLANDO KAAKA Ka Opio Noho Waonahele.

KA HIAPAIOLE O KA PU RAIFERA.

Ka Puuwai Waipahe. NONA Ka Umauma i Lalapa ia e ke Ahi o ka Wiwo Ole, a o ka Ui Kaili Puuwai Hoi.

MOKUNA. 111 HE HOALOHA KUPAIANAHA. "Ae, e hahai ana no au ma na wahi a pau au e alakai ai ia'u, aka, ke nonoi aku nei nae au ia oe, he mea inaikai e hele naua mai oe e ike i ko'u mau makua.'' "I kou mau makua," wahi a ka opio i puana ae ai ma ke ano hikilele a me ka puapuai ana ae a ka ula oheloiielo ma na papalina nohea o ka opio kanaka ui. "Ua maopopo ia'u kou manao, aka, mai hopohopo oe no laua. Ua nui loa Ko laua aloha i ka laua keiki kamakahi, a aole loa laua e ae ana e ike ia'u e na-u ana no kekahi mea, a oiai no hoi he kaukaualii ko ? u makuakane, eia nae, he hoowahawaha loa kona naau i ka poe hookapukapu ia lakou iho, a maluna no hoi o na mea a pau, pehea auanei laua e hoole ai ia oe no ka lilo ana i kane na'u ka mea hoi nana i hoopakele i ka laua lei hookalii mai ka luakupapau mai o ka lokoino? Aole, aoie loa a u mea e hopohopo ai mai ia laua mai," wahi a Ada i kamailio aku ai me ke kuoo o kaua mau huaolelo.

"Ina pela e kuu aloha, alaiia, e ae ana no hoi au me ka paulele maluna o kau mau olelo hooeha puuwai, aka, no keia manawa nae, ke nonoi ae nei au i na lani e kiai mai ia oe e kuu aloha me na hoopomaikai ana mai ia oe a me a'u no ka wa e hiki mai ana," wahi a ka opio hahai holoholona. Ua nana hou iho la kaopio 01ando i na helehelena ui o ka lede opio, a haawi iho la he honi hoomau ma kona mau lehelehe palupalu, a huli ae la ia a hele aku la no ke kae o ka muliwai, kahi hoi a kona wahi waapa e lana malie ana, a mamua no hoi o kona ee ana aku iluna o kona wahi waa, ua huli hou ae la oia a nana aku ]a i hope, a ike aku la oia i kana ipo aloha e ku nana mai ana no iaia, nolaila, ua haawi aku la oia i kona aloha hope ma ke ani ana aku me kona lima, Ia wa, ua kau aku la oia ma kona wahi waa a hoe aku la me ka piha o kona puuwai me na manao hauoli no ko laua wa e hooliloia ai he kane a he wahine. MOKUNA V. KA HULI WAIWAI OLE ANA. I ka wa a ka opio i hiki aku ai ma kahi ana e waiho inau ai i kona wahi waapa, oia no hoi ka wa a ka la i napoo aku ai malalo o ka ilikai o ke kukulu komohana, a no ia mea, ua awiwi iho la oia no ke ake e hoea i kauhale mamua o ka uhi e ana mai o na eheu o ka po maluna ona iloko o kona alahelo pouliuli maloko o na ululaau loloa mehameha. Mahope iho o kona kau-o. ana i kona wahi waa a kan iluna o kona wahi mau, ua hokio ae la oia i kana mau ilio hookolo meheu, a auamo ae la i kana pu raifela ma kona poohiwi, uahoomaka aku laoia ehoi

no kona home nobo kuahiwi. U kona alahele uae e hoi aku ai he ano inoīno 110. & tia hoopoaiioH maa ia e na laia laau ioloa i hele a kanwelu ilalo/a nolaila. na hiki ole iaia ke ike aku ia mua me ka raaow>po. Ua hala paha iaia napaha mile, aia hoi, ua hoohikilele ia kona naau mam uli o ka hae ano kupinai ana a kana mau iiio. a i keia a me keia wa, e hoio mai ai lana rae ke auo kapalili a honi mai la i na wawae o ko laua kahu opio. a niauiah o mau hana anoe a kana mnu \llo, ua liuliu ae ia ka opk> i kana mau mea kaua, a ua paa ae la oia i kana pu raifela ma kona mau lima, a ua hoomau aku la oia ma kona aiaheie me ka makaala ioa. Aoie juha i haia iaia he elua kauiahau mai kela wahi mai, ua iohe alai la kona mau pepeiao i ke kani papalua ana ae o ke kiko o kekahi pu, me he mea la ma kona aoao ponoi no. I kela wa t tahuli koke ae la oia, a nana uku maloko o ka aoao o kahi ana i ku iho ai, aia uae, he pouli konoele wale no, aka, mailoko mai nae o keia pouii, ua īke aku la kona mau maka ooi i kekahi mea me he weli ala a ke kukae-peie a e huila ana maiuna o ke kano o kana pu raifela i kauioua poioiei ia mai i ke kino o ka opio. Me ka hikiwawe ka opio i hapai ae ai i kana pu, a iioko o ke sekona hookahi, ua kaui mua aku la ka pu a ka opio a lohe aku la oia i ka uwe kapalili ana mai a kekahi leo. Ia wa, ua heie koke aku la ka opio naau maemae e ike kumaka heaha ia ke ano o ka mea i poino i kami pu ahailona ole o keia ululaau.

Wehe ae la oia he ahikoe mai kona pakeke ae a hoomalauialania iho nialuna o ka mea i poino. I koua ike ana iho he Ilikini, ua manao niua iho la oia, o keia no kekahi o na Ilikini i hahai ae i ka lede opio, a hoohoka ia ai e ia, a ua hele mai hoi e panai i ko lakou inaina. Ia wa, ua kukuli ilio la ka opio ma ka aoao o ka Ilikini poino, a nana iho la ma na helehelena o ka Ilikiui, a hoomaopopo iho la oia e ola ana no ka llikini, oiai e nunulu ana no oia me he puaa la. la wa, ua huli ae la ka llikini a nana ae la i ka opio, a me ka leo ehaeha ua pane ae la oia: "E make ana ka Ilikiui! Ua make hoi i ka pu a ka opio a ka opio hahai lioloholona lima eleu loa." Unuhi koke ae la o 01ando i kekahi walii omole mailoko ae 0 kona poli, a holokiki aku la oia ma ke kae o kekahi wahi kahawai e kahe ana ma kahi kokoke, a hoopiha iho la oia i kekahi wahi kiaha uuku me ka wai huihui o ke kahawai a hoi koke mai la, a hoohainu iho la i ka llikini me ke kiaha wai i paipu ia ine ka waiona mailoko mai o kahi omole uuku. Mahope iho oka inu ana o ka Ilikini i kela mea, ua ano akakuu mai la kona eha, a ua hiki pono iaia ke kamaīlio mai. "E lawe ana paha ka opio helehelena haikea i ko'u ili poo?'' wahi a ka Ilikini i puana ae ai. '\Aole, aole loa, oiai aole loa au i makemake e hoopoino i 1 ke ola o ke kanaka īli ulaula, aka, ooe nae ka i makemake e lawe i ko ? u ola, J? wahi a 01ando i pane akn ai me ka naka haaluln ana ae o kona kino. "E huli iho oe iloko o kuu wahi eke ili, a wehe ae i na mea oloko," wahi a ka ili ulaula i kainailio ae ai ia Olando, me ke ano akakuu maikai o kona helehelena, i ka maopopo ana paha iaia aole e oki ia ana kona ili poo.

Ua hooko ia ia manao ona e 01ando a like rae ke kauoha, a ua unuhi ae la oia he omole rama, a me lima dala uiaula Pelekane. i4 Na kekalii kanaka ili keo keo i haawi mai i kela mau mea ia'u nei/ r wahi a ka Ilikim i puana ae ai me ke kaulono ana o kona maa maka maluna o ka omole a me na apana dala gula. "Pehea, na ke kanaka i haawi mai i kena mau mea ia oe," wahi a ka opio, me ke ano hikilele a me kona hoomanao koke ana ae i na olelo a Karona ke kanaka malihini ana i hookipa ai ma ia la no. "Ae, ua haawi mai kela haole ia T u makai o ke kulanakauhale," wahi a ka Ilikini. <k Owai ia mea, a owai kona inoa?" i ninau koke akn ai ka opio. "Aole e hiki ia'u ke hai aku i kona inoa, oiai aole au i ike i kona inoa. Eia wale no kana

l i olelo niai ia ? u, e lawe au i kein mau mea, a e hele ipai e ki ia oe a make, aka ua oi aku aae ka hikiwawe o ka opio mamua o'u." "Pehea kona ano, e hai mai aoa oe ia ul Ina oe e ike bou aaa iaia, pehea oe e hiki ai ke hoouiaopopo? t4 Aole loa au e ike hou ana iaia» 110 ka mea e make ana au." I ka Ilikioi i puana ae ai īa mau huaolelo. ua huila ae la kona mau maka, e hoike ana ua nui ka ehaeha i loaa i kona kino. Ua noke aku ka opio i ke koi aka, aole e hiki i ka Ilikini ke pane hou mai; a liuliu wale koua waiho aua, ua puana ae la oia: 4 *E -make aua au, a e popopo ana ko'u kino maiuna o ka ilihonua, a e kaulai ia ana ko'u mau iwi imua o na kukuna la." ,4 AoIe loa oe e waiho ia ana pela. E kanu ia ana oe e a'u a e huna ia ana kou kiuo me ka maikai. Ke hoomaopopo nei au ia oe. oiai ua ike mua no au ia oe he Ilikini maikai, a ua maopopo no ia'u aole oe i hana i keia me ka manao mo, aka ua hoowalewale ia oe e kekahi o na haole naau lili. noiaila, mai hopohopo oe no kou kanu oie ia." j "E oiuolu oe e kanu ia'u a I hohonu ilalo, a e hoohaliu i | ko'u alo ma kahi a ka la e naI poo aku ai, kahi noho hoi o ka I uhane nui, e kala inai ia'u, eia au ke hele nei." : Ia wa ua naka haalulu ae la ke kino nui o ka Ilikini, a emi |pu iho la kona poo iluna o ka | uha o ka opio, a lele loa ae la ! kona aho. ! "'Pela iho la ka e ualohia ai ;ka lahui ili ulaula/' wahi a Olaneio i nalu iho ai, iaia e nauana pono ana maluna o ka heleheleuo o ka mea make. Mahope iho, ua kauo aku la ka opio i ke kino make o ka Ilikini a mamao iki aku iloko o kahi hihipea ioa o na uluuahele. la wa, ua hoi hou mai la oia ma kahi a kona puolo e waiho ana, a me kana pu, a mahope o kona hoopiha hou ana i kana pu me ka pauda u me ka poka, ua hoomaka hou aku la oia e hoi no kauhale me ua kapuai mama. He nui na mea ano e i komo mai iloko o kona noonoo. Ua noonoo ae oia no Karona a me kana mau olelo iaia ma ia la no, a pela 110 hoi me kana mea i aloha nui ai, a na ia mau noouoo i hoomama ae i kona mau noonoo pioo.

Ua poeleele loa akahi no a hoea aka ka opio no kona wahi noho, a ike aku ia oia i kona makuahine e noho mai ana no ma ke alo o ko laua wahi liale e kakali ana no kona hoea mai. Hoomaopopo aku la oia aole i luuluu loa ka manao o kona makuahiue, oiai ua apo mai la oia i kana keiki me ka minoaka malie, a hookipa aku la iaia no loko o ka hale, kahi hoi a kona paina ahiahi e kakali mai ana me ka makaukau. ile lehulehu na wa a 01ando e ai ai me ke kau mau o kona mau maka maluna o kela pahu oka nui, a 110 ia mea, ua hooholo iho la kona manao e kuekaa i kela pahu ma ia po, a e huli oia ina he wahi huna io paha kekahi o loko o ua pahu ia. He mea oiaio ua hilinai oia i na oleio a Karona, a ina paha e loaa io ana iaia, alaila he meapaha ia nana e hoopau i kona pohihihi no ka mea e pili ana i kona mau makua. Ua inahele ia kahi hale iloko o eha mau keena, he ekolu ma ka papahele o lalo a he hookahi maluna ae, a o kahi keena uuku iluna, oia ko 01ando wahi moe, a o kekahi wahi keena o lalo malaila o Marion, a o kahi keena ma ke kua o ka hale, malaila kalii luahine aoo e moe ai. Ua hoi koke no o Moriana e hiamoe e like no me kona ano mau, a pela no hoi me kahi kauwa paele. Noiaila, ua kaaali iho la o Olando a hiamoe pono loa laua, ia wa oia i ala ae ai, a me na kapuai wawae palanehe, ua iho aku la oia a loko o keena paina kahi a ua pahu la e ku ana. Ia wa, ua komo aku la oia iloko o ke keena moe o kona makuahine a lawe mai la i ke ki o ka pahu. Hele hou aku la oia a wehe ae la i ke pani o ka pahu, a me ka houpo kapalili, ua hoomaka iho la oia e wehe malie ae i na mea a pau o ka pahu a hiki i ka waiho oloheiohe ana o ka pahu. la hoomaka iho la oia e noii ma na wahi a pau oloko o ua pahu la me ke ake e loaa iaia o kekahi wahi hoailona e hiki ai ke manao ia aku he Wi ?ki una P kekahi, aka, aole loa he loaa iaia o kekah mea, Mekananainakaumaha ka opio i hahao hou ai i na okana oloko o ka pahu, a laka hou iho la oia. (Aole i pan.)