Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 42, 21 October 1893 — Page 4

Page PDF (2.04 MB)

This text was transcribed by:  Nancy Peterson
This work is dedicated to:  John and Susan Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA NUPEPA KUOKOA

 

Ko Hawaii Paeaina i Huiia

Ne ka Makahiki .  $2 00

Ne Kene Mahina . 1 00

Kaike ka Hula

MOOPUKAIA E XA

HAWAIIAN GAZETTE CO.

H. M. WHITNEY, Luna Nui.

J. U. KAWAINUI, Luna Hooponopono

No Honolulu, Oahu, Lakou a pau.

POAONO, . OKATOBA 21, 1893.

 

KULA SABATI.

 

IV. 5. Oct. 29, Ka au’a ana ia kakoo iho no ka pono o hai. 1Ko@ 7:1-13.

Ma na mea i kaumahaia na na ku, na ike no kakou, na n@ no kakou a pao, he mea hookiekie ka @; o ke aloha nae ka mea e nui ai ka ikaika.

            2 Ina i manao kekahi na akamai ia, aole ia e akamai iki e like me ke akamai e pono ai oia.

            3 Aka, ina i aloha aku kekahi i ke Akua, na ikea mai oia e ia.

            4 Ma ka ai ana i na mea i kaumahaia na @ kii, @ ike no kakou he mea ole ko kii, ma ka honua nei, aole hoi he Akua e @, hoo kahi wale no.

            5 He mea no nae i kapaia, he Akua, ma ka lani paha, no ka mea, na uni na akua a na nui na haku.

            6 Aka, ia kakou, hookahi no Akua; o ka Makua, a nana mai na mea a @, a iaia hoi kakou nei, hookahi no haku, o Iesu Kristo, ma ona ia na mea a @, a ma ona ia hoi kakou.

            7 Aka, aole i na kanaka @ pau keia ike, no ka mea, i keia wa no, me ka manao i na kii, ai no kekahi poe me he mea ia i mohana na ke kii, a no ka nawaliwali o ko lakou @, @ @mia.

            8 Aole hoi kakou @ @ e ke Akua no ka ai, no ka mea, ina e ni kakou, aole o oi ko kakou maikai ilaila, a i ai ole kakon, aole e oi ko kakou ino ilaila.

            9 @ maiama hei @kou, o lilo anauei keia pono o onkon, i mea e hihia ai no ka poe hawawa.

            10 Ina i iko mai kekahi ia oe, i ka mea na@, e noho aua e ai iloko o ka heiau o ke kii, aole anei o @ ka manao o ke kauaka hawawa.

            11 Alaila, no kon n@ @, o make no ka hoahanau hawawa @ i make ai o Kristo.

            12 A i ka oukou hana hewa ana pela i @ hoahanau, a i ko onkou hoeha a@ i ko lakou naau nawaliwali, ua hana hewa onkou ia Kristo.

            13 No ia mea, ina o ka io ka mea e kewa ai ko’n hoahanau, ma keia hope aku, aole loa au e ai hou i ka io, o hoolilo au i ko’u hoahanau i ka hewa.

 

Manao Nui.

E pono ia kakoa ke hana ma ke hana ma ke ano he k@ hoohalike

Pauku Gula.

Roma 15:1, He pono no hoi no kakou, ka poe ikaika, e hoomanawa nui i ka nawaliwali o ka poe ikaika ole, aole hoi e hooluolu iho ia kakou iho.

 

Olelo Hoakaka.

Ua kakau o Paulo ma Epeso i kona episetole mua i ko Korineto, M.H. @7. O ka hapanui o ka ekalesia ma Korineto, he mau kanaka Helene paha. Ua nui ko lakou mau hihia a me ko lakou mau pilikia.  He poe hoomana kii ko Korineto. Ua pili keia ano hoomana i na hana ma@ mau o kela a me keia ia, i ka paina kekahi, i ka @hana kalepa kekahi, i ka maiama ana i ka hale kekahi.  Ua kakau o Paulo ma keia haawina Baibala i kekahi olelo ao i na ho@hanua ma Korineto o hoowaliwaii ia lakou, a haule i kekahi hihia no na hana hoomana kii.  Ua pili pono keia olelo ao i ka inu ana i na waiona i keia mau ia.

I Kaminahaia – aole i pau loa na pauku ie o na mohai i kaumahaia aku. Ua mau mau e kuai aku i keia mau pauku io o na holoholona.  Ina pela, ua pono anei no ka poe karistiano ke ai i keia io? Aole anei keia ka ao ana aku i ka hoomauakii?  Ua hoike o Paulo i kona manao i keia mea i kanalua ai.  Hool@iekie – he hewa keia.  Ikaika – hoolkaika i ka mea aloha a me ka mea i alohaia no hoi. 4 M@ oie – aolo na akua he mau mea oia, he mau mea mana; o na akua lehuiehu, he mau manao lakou a na kanaka i haku wale a@. 6 Kakon – ka poe noonoo pono, ike maoli, hoike manaoio. 7 Haumia - @a hana hewa lakou ma@u@i o ko lakou manao ana ua ai lakou i na mohai o na hana hoomauamana a lilo i mau hoahui ma keia hana hewa. 8 Ai – aole ka ai ana, ka ai ole ana pa@, he hewa ma ona wale iho no. Ua pili ke ano kewa i ke ano o na manao. 9 Malama – no ka mea, ke noho nei kakou malalo o ko ke Akua heoponopono ana, ano okoa hoi na kumu o na kanawai okoa, a koikoi ae kekahi mau kanawai. 18. Karisto – aole hewa paha ka ai ana, ka ai ole ana, aka, he hewa nui ka hoino ana ia Kristo.  Aole hewa paha ka ai ana i ka hua manako; aka nae he hewa no ka ai ana i ka hua o hai i aihue ia.  14. Hoolilo – aohe hewa paha ka huki ana i kalo; aka he hewa nui ka hoolimalima ana i kekahi hoakanaka o huki i ke kalo i pili i kekahi makamaka me kona ae ole. 

 

He mau Niele

            I – Ka pono o ka mea ikaika, i-6. Heaha ka mea o kanalua ai ko Korineto ma ka ai ana i na pauku io? Heaha ko Paulo manao? Ua lawa anei ka hoakamai me ke aloha ole aku ia hai? Ina ike pono kekahi kanaka ia Iesu ke Akua Hoola, hiki anei iaia ke hoowalewale i kona hoakanaka o hana i kekahi hewa? Pehea ka pili ana o na hana aloha i ka ike ana i ka na@upo o ka hoomanakii? Ina paha @a ike kekahi i ka nanupo o na hana hoomana mana, u@ hewa anei lakou @a ke komo pu ana iloko o na hana o ia ano lepuwale. Ua pono anei no ka poe hoike manaoio ke laweiawe p@ i ka hoomana kii, oi@ mamuii o ke lakou manaolo na akua lehulehu he mau mea i haku waie ia, aole mana no lakou, aole ike, aole ola. 

            II – Ka manao hoohuoi o ka mea nawaliwali, 7,8. Heaha na kumu o ka poe ikaika ma ka hoala ana i ka hoomanakii no ko lakou ai ana i na pauku io o na mohai? 1 Aole hauna ka io ma ke kaulia ana ma ke kuahu. 2 He hana wiwo ole ka hoole ana i ka mana o ka hoomana kii.  3 Ina paha hoole lakou i ka ai ana o keia mau pauku io, polili lakou no ka ai ole ana.  4 Ua l@ ia lakou keia kuleana ka ai ana i keia io e like me na mea ai kupono @@. 5 Aole makemake lakou e ana i ko lakou mau hana maikai. Heaha na kumu o ka poe nawaliwali ma ka hoohaiahala ana i keia poe ikaika no ko lakou hewa ma ka ai ana i na pauku ie o na mohai? 1 Un papa loa ka ahahui o na ekalesia enanelio i keia ai ana, Oihana 15:29. 2 Ua kue ikaika na hoahanau Iudaio i na hana hoomanamana a pau loa. 3 O ka ai ana oia no kekahi hapa o ka hoomanakii. 4. Ma ka ai pu ana, ua hana paha keia poe i na hana ino e ae o na aha hoomana, ka ona, ka moekolohe, na hana e hoohaumia ai. 

            III – Ka hana o ke aloha Karistiano, 9-13. Heaha ka manao o Paulo e pili ana i keia ai ana, a ai ole ana? Ina paha ua pono no mamuli o ko lakou noonoo ana, ua oi aku anei ko kupono o ko lakou aua ana ia lakou iho? Ina paha ua ai kekahi poe me ka kewa ole, pohea ko lakou ano hana ma ke ano he kumu hoohalike no hai? Heaha ko Paulo manao p@ o pili ana i na hana e hoohihia ai ia hai?  Heaha ka manao aloha no ka pono o hai? Ina paha aole he hewa o ka inu aua i ka waiona, he mea kupono anei keia hana? Heaha kekahi mau kumu e ae no ka inu ole ana I ka waiona? Heaha ka Paulo olelo? Roma 1:22.  Ua kupono anei ka hoole waiona? He pono anei ke hoohaiahala i kekahi kanaka no ka manao ana he pono no ke inu i na waiona? Ua like pu anei ka pono, a me ke kupono? Ua kupono anei ka paani pepa? He hewa anei ia? He hewa anei ku hula kui? Ua kupono anei i na hoahanau ke hula kui? He hewa anei ka holoholo ana ma ka ia Sabati mo ke ano he paani? Ina paha e hana ana kakou i kekahi hana, aka nae, e hoohalahala ana kekahi mea ia kakou no keia hana, e hewa anei kakou ma ka hoomau ana i ua hana ia? Oi aku anei ka pono o ka hoole ana mamua o ka ae ana? Ina aloha nui oe ia Iesu, pehea kou manao e pili ana i kekahi kaikaina o Iesu?

            1 O ke aloha, oia no ka mea alakai kupono.

            2 E pono ke hooponopono i k o kakou mau hana, me he mea ia o kakou wale no ka poe hahai ia Iesu?

            3 E pono no ke hooponopono i kekahi mau hana me ka makau o hina paha kekahi mea e hahai ana ia kakou.

            4 E pono ke hoole waiona no ko kakou pono.

            5 E pono no hoi ke hoole waiona no ka pomaikai o hai.

 

NA LETA

Aole o makou makemake e lawe i ke koikoi @@ hala no na manao i hoopuka ia malalo o keia poo e ko makou poe mea kakau.

 

Kaapuni ia Maui Komohana.

 

MR. LUNAHOOPONOPONO;

Aloha oe:

            Ma kahi makou o ka Makua Pali elua ia, e ola maikai ana laua me ka ohana me he mau anela la mai ka lani mai, kaku pu me ia no ka pono o ke aupuni lani, wahi ana, he lana ka manao i ka Haku, o ka hoino ia Kona hauoli, halawai ma Waihee, launa me na hoahanau oia @alesia, oia mau ke anoano oia luakiui, e moe ana ma kona aoae na Mina alii na lakou i kukulu i keia luakini poina ole, maikai ua hana a Ka Haku malaila. Paina ma kahi o ka Makua Pali, ua ai a ua lawa i na mea e oluolu ai, aohe hua hala i ka Hiki, he uhao wale no, a he mau hora ia o ke aumeume ana me Keonipulu, a ke hoolei noi ko’u mau lena ike i ka hokua o Lahaina. Keu no hoi a ka maikai, a he uliuli i na laau like ele, e laa ka maia, ko, alani, maia, niu, pea, kope a pela aku.

            Kau ma na loi no ka  Ua Nahua hora 2 p.m., lilo ka noonoe ma na wahi lio, hala hope ka ulu niu o Mala, hul@ mai a nana ia Lahaina. Owai kela p@u e aahu mai la i ke kilika, wahi a’u ia Kekiwa, kuu makamaka hooni puuwai, o Lihau ia o ka ula au e kuhihewa la e kahi Kauai lalau, o ka Ua Paupili ia o Lele e kaulana nei, aole au i puai leo aku laia, ua hoka loa ia wau.

            Me na kaina wawae i hele a lai wale, hala hope ae la ka ulu niu o Mala, me he la e peahi mai ana ka malu ulu o Lele i kamahele, wehe ae la au i ko’u papale a hoolei aku la i ko’u mau olopuleo.

Haalele ia oe e ke hoa ke hele nei,

Hele kikaha ka ua o Hopukoa oWaialoha,

Aloha wale ana ia oe maloko o Kauahou.

Ke @ mai la ka makani mamua pono, a me ka lepo, puehu liilii ae ia na wahi papale I ka makni, auhea kuu papale? wihi a Kekiwa, me ko’u pane leo ole, a ua hoolei pau aku ia au i ko’ui mau lens ike maiuna ona, e komi ana i ka manawa akahi no, a loaa ka’u mea e kamailio ai no kuu Kekiwa. He maikai ke kahea ae a nui, ka ia nui a kaua i ke kipukaene, aka, makoe mai ia hei au o huhu ia’u, a ike ole ia o Maui komohana, kahi a’u i kaulolo@ ai e ike, a ma ka kakou pepa au e kamailio ai @@:

            Wehea ilo la luna o Hihimauu,

            Ikea o Wailua ke kino o ke Koolua;

            Hanapanupa Hanalei i ke koekoe

            Koekoe au ia oe e Hanalei

            “E kahi Kauai, o Kokonamoku keia, a o Kekau keia, he wahi puu pokao keia o Kekaa, ano like no me Nohili, i Mana, Kauai, he nunulu hoi ia, a o keia hoi he maikai a palahalaha keia wahi, ano like me Koolau, Kauai. Hora 3 p.m., pae i Houokowai, ma kahi o Kekaha, me ka emoole eili ana kuu wahi Hattie me kona wahi lio punahele a heokahi ka au pu ana i ka wai o Hilo, ua hele no hoi a

Moe uno@ Puna i ke kua wahine

Moa makali ka ohia o Maeawakea,

Ke nana mai iluan o Halaaniani,

Lohi mai ka papa ale ka puhoehoe.

Ia wa, kau ae ia ma na lio a hoomaka ka nee ana imus, o Kaanapali keia, o Kapua keia kahi i olelo ia, kau i Kapua ka auwaa panana, wahi a Kekiwa e ohikui mai nei, a ke ku nei au a kilohi pono ia Kaanapali pohaku, he umi iniha a oi, a o ke kauiana hoi ka mea nui, aole no au e pono ke hiaai no keia pohaku opaha, wahi a’u ia Kekiwa, a penei au e kamailio ai i loaa ia oe.

 

Ka wensula o ke kai o Kapohale,

I ke kapalae ia e ka makani,

Makani hoonuu i ka lau makapili,

I pili ne hone me ka Ua Lililehua.

 

Hala hope o Kahana ia makou, a ke mau ia no ke aho o kahi liula, o ke nana nei au makai a mauka o ke alanui o ka waiho no a kauhale aohe kanaka. He meha wale iho no a iho ana i Honokohau, he momo@a keia awawa, ano like me Lunahai, Kauai, a o ke kalo ka waiwai o keia aina, a nona paha keia mea i kamailio nui ia,

Ke nana iho ia Honokohau,

Me he ku na ka ahu pea maikai la,

Ka maloeloe o ke alo o ka pali,

Me he huakai kaalaula,

Ka nahua ea i ke kula o Honokahua.

            Hiki ma ke kula o Kalaulaolao, ano like me kahi kula o Ahuli, i Niumalu, Kauai, ilaila makou i kaili ai o Puhuila i ka ia, a kau poeleele i Kahakuloa, a o ka hora 8 ia o ka po, hui me Hoewaa, haiawai me kua kaikuahine Mrs. Lani Hoewaa, emoole panee ia mai la he papaaina i @ i na mea ai, a o ka awala iho ia no ia a pua na maka, moe malaila ia po a ao @. Haalele ia Kahakuloa no na wai eha, wahi a Hoewaa i pane mai ai, o Kaukini keia, he like loa me Niholua, Koloa, Kauai, he nui ke kalo maanei, o Malelokai keia kahi powa i ka wa kahiko, lulu lima pu me ia a huli hoi makou no Wailuku, hiki ma Waihee, Sept. 5, a nona paha keia wahi hooheno:

He lea o Kahakuloa,

He mau pali mamu,

He puu kinikini,

He alu a he kahawai lehulehu.

Hiki ma Waihee, hora I2, maikai ka waiho ana a na Waieha, ua pili pu keia mau wai i kahi hookahi, Waihee, Waiehu, Wailuku a ine Waikapu, he maikai keia mau wai, ua like no me ka ike a Kaehu,

            Nani na pau i ka aeone,

            E nounou ala e ka makani,

            Nonono ula i ka aeka@,

            Ka mauu nenee i ke pili,

            Me kuu lei pohuehue.

            E ku ana na hale o J. W. Kalua, me ka pahu hae, e waiho mai ana ke awawa o Iao me kona nani nona ka makani he alopali.  Haalele i na Waieha, Sept. 18, a hiki hou i Lahaina, Sept. 19, i kahi i olelo ia:

I waiholua i ka lai o Lele,

            Lele makawalu au hone i ke kai,

E apu aku ana e alu i ka maa,

Ela no au me kuu kane Kauaula.

            He ake loa au e ike ia Hana Ua lanihaahaa, ka aina o J. U. Kawainui a me J. K. Iosepa. Ke hooki nei au maane@.

W. H. KEKAHIMOKU,

Lahaina, Maui, Sept. 29, 1893

 

Kahukula Sabati W. A. Mio a me ke Kalaiaina.

            Hilo, Oct. 9 – Aloha oe: Ianei iho nei ke Kahukula Sabati nui W. A. Mio no ka hana Kula Sabati ka hele ana mai nei, eia nae ka apiki aole i makaukau ua Kula Sabati no kana apana hana. Ia Mio ka haiolelo o Haili i keia Sabati iho nei, a ma ke ano mui o kana kaumaha ana i ke Akua i manamana ae ai kona alelo epaepa, “E aloha mai oe i ko makou moiwahine, e hoihoi ae iala maluna o ka nohoalii, a e kipaku aku i keia poe e ai hookano mai nei i ka loaa alunu hao wale a lakou.” Kupanana ka hana a keia kahu kula sabati i hele mai nei ka e hoeueu pili kalaiaina. Ua kaulana.

            Ke ole e kuhihewa na lohe, aole he mau kahoahoa ana ma na anaina pule o kekahi mau ekalesia e ae no ka moiwahine nana i ku ae me ka nahu hookiekie a heao e hookahuli i ke Kumukanawai nana i hoalii aku iaia.

 

Na Hunahuna Materia o ka Makani Apaapaa o Kohala.

I ka Lunahooponopono o ka nupepa Kuokoa; Aloha oe: -

            Ma ka la 4 o keia mahina o Okatoba i weheia ai ke kau kiure o Kohala nei, ma ka hale hookolokolo o Kapaau. Ua piha pono ka hale hookolokolo i na poe i hiki ae mai ka poe malihini a me na kamaaina iko o Kohala.

            O ka @ o na hihia i malamaia ma keia kau, ua oi aku mamua o ke kanalima.

            S. L. Austin ke kahu o ka aha. O ke kulana o keia hale hookolokolo, he ku maoli no i ka hanohano.

            O na kamaaina o Kohala nei, he poe aloha aina wale no ka hapanui, a o ka poe hoohuiaina, manao au aole he nui, hookahi no a lakou mea kamailio mau, oia keia, “e hoi ae ana ka moiwahine maluna o ke kalaunu.”  He mea kupanaha loa keia i ko lakou ake nui e hoi ae ka moiwahine. Me ka ike no, aole i holopono na mea a pau, oia nae ka lakou e akena nei me ka maopopo ole. O ke kulana o keia aina, he nui ka lepo a me ka makani, o ka mea nana e kakau aku nei keia mau hunahuna mea hou a me kona mau hoahele na loaa makou i na ulia poino ma ke alahele mai Kawaihae aku, hoaa ka hele aua, hui pu iho me ka mahihini oi aku ka poino, o ka nee ae a ka makaui apaapaa me ka mea ua liilii a me ka pouli pu, aole no hoi he maopopo o ke alahele, oi loa ka poino, a no ka nui loa o ke anu, na moe iho la na kamahele malalo o kekahi pa pohaku me ka hoomanawanui a hiki i ka malamalama ana, akahi no a ike pono ia ko makou alahele i ka ninau ana i kamaaina, hai ia mai ana, o Honoipu ka kahi a makou i moe ai. 

Mai laila aku, hiki ma Hawi a loaa ko makou kamaaina nana hoi i pailata a hiki ma Kapaau. Ma keia wahi i loaa ai ko makou makamaka, oia o L. M. S. Keaunui, mamuli o kona piha lokomaikai, ua hoolawaia ko makou moe ana ma ka malu o kona hale me ka maikai a hiki i ko makou huli hoi ana mai no Waimea. 

A no keia makamaka puuwai hamama ko makou aie nui i kona lokomaikai palena ole a i hui pu ia hoi me ka oluolu o ka wahine a me ka ohana.

            Akahi no a ike i ka nani o Kohala, a he hookahi no pilikia o ka paa o na maka i ka lepo, nui ka la ma Kohala. Nolaila, ke hooki nei au i ka’u makakila i ka inu ana i ka wai eleele o ka inika, me ke aloha,

DAVID AHIA,

Wiamea, Oct. 9, 1893.

 

Hu Hewa ka Pahu’na

(Kakau ia mai.)

            O ka palapala makamaka a ka Lunakanawai Kiekie i kakau ai mai Kualoa ae i ka malama o Augate aku nei i hala, i kona hoaloha ma Amerika Huipuia, a i hoolaha ia maloko o kekahi nupepa ma Nu Ioka, a @@ ia a i puka ae nei, aole makou i ike iki he mau huaolelo kuamuamu a hailiili iki kekahi maloko olaila i ka lahui Hawaii, aole hoi i ke alii i olepe ia a me ka aina, i lilo ai la ka Lunakanawai Kiekie i hoailona kipu na Ka Leo a me na nupepa anee alii e ae.

            Mawaena o na olelo e ae i kahakaha ia maloko o ua palapala ia, ua hoike maoli aku ka Lunakanawai Kiekie i kona manao ponoi oiaio aohe ona manaolana e hoi hou ana ka moiwahine i pau ma ka nohoalii. Heaha ka hewa o ka mea hoike i kona manao oiaio. Eia ka hewa, o ka hoopunipuni mau aku i ka lahui “a keia mokuahi ae, hoihoi ia ae ka moiwahine maluna o ka noho alii.”  Eia nae, hala ae ana ia moku, kau aku ana he moku hou, a pela wale aku ia e panee nei ka hoi o ka moiwahine la i ka loa a me ka laula, a o ka hiki wale aku no paha auanei koe i ka la 17 o Ianuari, a o ka hauoli pu ana ia me ke Aupuni Kuikawa no ka puni ana o ka makahiki o ke ku kilakila ana o ke aupuni hou.

            O ka makou wale no i ka poe e puni wale nei i ka hoopunipuni ia, e pani iho lakou i ko lakou mau pepeiao a e moe na maka aole e kaakaa mai i ka na nupepa anee alii alapahi aku. E hoopau i ko oukou mau kuhihewa, a e wili pu mai iloko o ka laina o ka lehulehu e imi nei i ke onipaa o ka aina a me ka pomaikai o ka lahui.  

            Aole makou e hookae aku ana i ko oukou paakiki naaupo ana iloko o na malama leihi ewalu i hala, ina ua hoohanau hou ia ae oukou e ka makou mau hoonaauao manaka ole ana a manao e huli ma ka aoao o ka pono io maoli. No ka mea, e apo ia aku no lakou e like me ke keiki i hele i ka loa a me ka laula a ike i ka hewa, huli hoi i ka poli o ka makua a apo aloha pumehana loa ia aku me ka hoopunaheleia.

            E lua a makou mea hou ano nui loa e pakui aku nei malalo o keia manao, oia ka ikeia ana mai nei o ke Aupuni Kuikawa e Rusia a me ka hoike ana aenei o ka lunakanawai Kiekie i kona manao aohe e hoi hou ka Moiwahine me ka nohoalii. Ua lawa kela mau mea hou, e pono ai ke olelo iho he mau kumu hoi nana e hoohuli mai i ke kino uhane ola wahi lunaikehala iki kona e ike ai i ka pono a me ka hewa, e huli mai ai e hui me ka poe imi pomaikai.

 

            I ka ia 22 o Sepatemaha i hala, ma ke kulanakauhale o Kapaiakiko, ua hoohui ia ma ka mare o Miss Eliza Lucas o Honolulu nei me Mr. W. Dunbar o ia kulanakauhale. I Honolulu nei no keia haole maluna ne no kekahi mau malama a hoi no i kona wahi i hele mai ai. Mahope o ka mare ana, ua paiamimo aku laua no Kikako.

 

HE MOOLELO

Hooniua Puuwai

--: NO : --

OLANDO KAAKA

Ka Opio Noho Waonahele.

 

Ka hiapaiole o ka pu raifera.

 

Ka Puuawi Waipahe.

--: NONA :--

Ka Umauma i Lalapa ia e ke Ahi o ka Wiwo Ole, a o ka Ui Kaili Puuawi Hoi.

 

MOKUNA VI.

KO ADA WIMEPALA HOIKE ANA I KA MEA OIAIO.

            En mahe ae la o Sir Oliva mai kona neho ae e noho ana, a hoomaka ae la oia e holoholo o ke keena me ke kulou malie ana o kona poe, a me ka pane leo ole, oiai ua piha oia me na manao aloha mamuli o kana mau mea i lohe ai mai kana kaimakine mai.

            Ia wa ua nana pololei aku la o Lede Wimepala me ke kiai ana i ka hiohiona o kana kane me kona kaunui e maopopo i ka mea a kana kane e pane mai ai. He mea oiaio, he oi aku ke aloha o keia mau makua i ka laua keiki mamua o ko laua manao no laua iho, a o ke ake o Lede Wimepala o ka ae mai o kana kane e lilo ka laua kaikamanine i wahine na Olando.

            Ia wa, ua ea ae la o Ada Huna, a mahope iho o kona nana ana aku i kona makuahine aloha, ua hele aku la oia a noho iho la ma ka aoao o kona makuahine, a ia wa, ua lalau mai la kona makuahine i ke poe o kana kaikamahine a hoopili aku la iloko o kona poli. He ku maoli no i ke aloha ke nana aku i ke kulana mawaena o ka makua a me ke keiki. Ua liuliu wale ko Sir Oliva holoholo ana, ia wa, ua ku iho la oia a nana malie aku la i kana kaikamahine, a hele mai la oia a lalau mai la i na lime o kana kaikamahine, ua pane mai la oia:

            “E kuu Ada, he keu ko’u hauoli a me ka mahalo no kou koike ana mai i ka mea oiaio, a he puuwai maemae hoi a’u e haaheo mau ai. E hoomau e huu aloha ma keia ano, aole o maua hoahewa iki ia oe ma keia mea, a ina he mea oiaio ma heia mua aku, o ke ano maoli i2 keia o kela opio, alaila aole loa maua e kanalua i ka haawi ana aku ia oe nana, a na ua lani e hoopomiaikai mai io olua ma na la a pau o ko olua ola ana ma keia ao, nolaila, e noho oe e kuu Ada me ka hopohopo ole, a e hana no maua ma na mea a pau e pili ana no kou pomaikai a me kou hauoli.

            Puili mai la o lede i kana kaikamahine, a honi hoomau iho la oia ma na lehelehe o kana lei aloha, a ia wa, ua pane aku la oia.

            “O keia iho la ka’u olelo hooholo ma ko’u aoao.”

            Me na onohi maka piha hauoli, a me ka puili ana o na lima o Ada, ua hooholo la oia iloko o kona ulumahiehie nui:

            “O, he keu a ho’u hauoli! He oi no hoi olua a na makua maikai nui wale!”

 

MOKUNA VII

Na kiu elua.

            I ke kakahiaka ana ae mahope iho o ka po a ka opio hahaiholoholona i huli ai a nele iloko o kela pahu oka kahiko, ua auamo ae la oia i kana pu raifala ma kona poohiwi, a me ka ookopala ma kona lima hema, ua hele aku la oia e huna i ke kino o ka Ilikini e like hoi me kana mea i hooia mua aku ai i ka mea poiuo. Ua waele ae la aoi i na nahelehele e hihipea ana ma kahi o ke kino make e waiho ana a malaelae. Ia wa hoi, ua eli iho la oia i ka luakupapau a hohonu.  Iaia nae e eli ana i ka lua, he nui na mea ana i nalu iho ai, a ua lilo no hoi i mea pohihihi iaia ma ke kumu hea la kekahi mea i inaiua wale mai ai iaia, oiai aole loa ona hoa paio mai kona mau la opio wale mai, a aole no hoi ana mea hookahi i hana kue wale aku ai, e loaa ai la hoi he kumu nona e enemi ia mai ai.

            I ka hohonu kupono ana o ka lua, ua waiho iho la oia i ke kino make o ka Ilikini e like no me kana i kaueha mai ai, oia hoi, e hoohuli i ke alo ma kahi e napo ai o ka la, a o ke poho pauda, a me ke eke dala a me ka omole rama ma na aoao o ua Ilikini ‘la, a o kana pu raifala no hoi ma kekahi aoao. Aole loa oia i lawe i kekahi mea hookahi a ka mea make. Ua hoomoe pu ka opio i kana mau mea a pau me ke kino make o ua Ilikini ia. I ka pau ana o keia mau mea, ua kukuli iho la ka opio ma ka aoao o ke kae o ka luakupapau, me ka wehe ana ae i kona papale, ua leha mua ae la na maka mohaha poniponi o ka opio i na lani, a puana ae la oia i kekahi mau olelo pule me ka piha eehia. I kona hooki ana ae i kana hoomaikai ana i na laui, ua hoopiha iho la oia i ka luakupapau, a me ka hehihehi ana a paa pono. I kona makaukau ana e haalele iho, aia hoi, ua lohe aku la oia i kekahi uakeke ma kekahi wahi kokoke, a iloko o kekahi mau sokona pokole, ua hoea mai la he elua mau haole malihini a ku ana ma kona alo. He mea oiaio, aole io no i makemake ka opio Olando i keia mea. Ia wa, ua pane mai la kekahi o ua mau kanaka la:

            “Ua lilo anei ka oe he mea eli luakupapau e-a?”

            “He mea oiaio, ua eli iho nei au i keia lua a hoopiha hou iho la,” wahi a Olando i pane aku ai me ka leo kuoo.

            “A nau no hoi i imi a loaa ka mea au i ho-o iho la iloko o ua lua ‘la,” wahi a ua kanaka la me ka minoaka hoohenehene ana iho o ua mau kanaka la a i elua.

            “He mea pohihihi loa kela oiaio he Ilikini kela i noho loihi me na poe ili keokeo, a hoolimalima mau ia oia ma ke ano he mea mahele olelo.”

            “Pehea i maopopo ai ia oe o keia ua Ilikini la?” wahi a Olando i ninau aku ai me ka lele ana ae o kona oili, oiai ua kamaaaina ka opio i ua Ilikini ‘la, a ua hilinai nui ia kela Ilikini no kona kokua mau i ka noho maiuhia ana o na poe keokeo.

”E ka opio, e kala wale maua i kiai ai ia oe mai kou hoomaka ana e eli i ka lua a hiki wale i ka pau ana,” wahi a mau au kanaka la.

“He mea oiaio owau ka mea i ake nui ia e moe malalo o keia lepo, aka mamuli nae o ke kokua ana mai a na lani @a lanakila au maluna o ka mea e moe nei malalo o keia lepo,” wahi a ka opio me kona helehelena kuoo me ka nana polelei ana i na kanaka.

“Heaha la ka ko olua mea i hoike mua ole mai ai ia olea iho?” i ninau aku ai ka opio.

“Ua manao maua aole paha oe e makemake e kahamaha wale ia, oiai oe e hana ana i kau hana. Oiai, aole he makemake o ka poe e hana ana i keia ano hana e ike wale ia,” i pane mai ai kekahi o ua mau kanaka ‘la.

Mamuli o keia mau olelo, na hikilele e wale ae la no ko Olando oili, oiai ua hoomaopopo e ae la no oia i ke kaona a me ka hopena o kela mau huaolelo, aka ua pane aku la no nae oia me ka oiaio e like no me kona ano mau:

“Aole a’u mea i manao ai e huna, olai ua ki au i kela ilikini a make i mea e pakele ai o ko’u ola; nolaila, aole loa a’u mea e hopohopo a e kanalua ai paha.”

            “Heaha ka kou mea i kanu malu ai i ke kino o kela ilikini, au hoi e i mai nei nau no i ki iaia a make?” wahi a ka ninau a na kanaka.

            “Aole loa au i kanu malu iaia, aka ua kanu no au iaia ma kona wahi i make ai. Aole loa au i aka a i manao paha e huna malu i kona kino.

            “Heaha ne hoi ka mea o ke kanu ana iaia ma he oiaio ua hoao oia e lawe i kou ola?”

            “No ka mea, ua nonoi mua mai oia ia’u e hana pela, a ua haawi aku au i ko’u ae, a nolaila aole loa au e ae e hoi hope a hoole hoi i ke noi hope a kekahi mea poino, a i poino hoi mamuli o ka manao eleele o kekahi mea e aku.”

            I ko Olando hoopuka ana’ku i keia mau huaolelo, ua puiwa loa ia ua mau kanaka, a me ka hopuhopualulu, ua ninau mai la kekahi o laua:

            “Alaila, ua kamailio pu ka paha oe me kela ilikini mamua o kona make ana?”

            “Ae.”

            “Heaha kana mau mea i kamailio mai ai ia oe; a heaha hoi kana mea i hoike mai ai?”

            Ua manao no o Olando e hoike aku i ua mea a pau i kamailio ia mawaena ona a me ka ilikini, e like no hoi me kona ano mau he hoopuka i na mea oiaio wale no, aka mamuli nae o kona hoomaopopo e ana i ke ano e o na hana a keia mau kanaka, ua huna iho la oia i na mea a laua i kamailio pu ai, a o kana wale no i hoike aku ai, oia keia:

            “Ua olelo mai oia ia’u e like no me ka mea i maa mau i na ilikini e kokoke ana o make, oia hoi ua nonoi mai oia ia’u e kanu i kona kino, aole me ka waiho wale o nakaka auanei kona mau iwi i ka la.”

(Aole i pau.)

 

Koolaha Kumas.

KAAYER SASEPARILA

Oia ka LAAU ei @@ no na mai i hookuma @@ koko ino mai. Ua oi loa ae hoi @ ka mea, o kona kahua i hookuma ai o ka.

 

Honodorusa Saseparila Oialo.

 

No ka mea, o ka LAU N@ HELEHELE a me @@ pau i maa i ka hoohuihu@@ oia na iaau oi loa o ka maik@@ ka mea hoi ua ike ia ka waiwai @ ma ka lapaau ana i ua MA’@@ KOKO – ua oi ka

 

Ayer Saseparila

 

ma na mea a pau e hooika@@ kukulu hou ai i ke kino i h@@ liwali ia e ka ma’i a me ka eha.

            Ua hoonoono ia ka ia, ua @@ ia ka ma’i o ka wai@@ ua hooikaika ia ke Ake a @@ Puu Hoowali ai, a hoohana @@ ia na lala a pau o ke kine. Ua @@ kuke ia mai ke kino ae, ka l@@ make o ka ALAALA, na @@ ua EHA, na PUHA, na RUMATIKA, na MAHIEHE, na HUEHUE a me na ma’i ma ka @@ wale o ka hupe, a ma na wahi a @@ ke hooia mai nei ua Kauka @@ ka maikai o keia laau.

            Ke hoola nei ia h@@ hoi ia oe.

 

No ke KUNU a me ke AN@@

 

Ayer Cherry Pectoral

ka laau lapaau alakai @@

 

No ka NALULU, ka LEPOPAN ka LENA a me kekahi mau @@ inoino e ae o ka opu, e lawa i ka

 

AYER HUAALE GATHARTIC

 

E makemakenui ia nei e ko@@ puni.

            Hoomakaukaula e Kauka @@ AYER & CO., Lowell, Masek@@

 

HOLLISTER & CO.

Na @@ ma ka @@

 

KAKELA

ME

KUKE

 

KA – HALEKUAI – NUI

 

WAIWAI LIKE OLE

 

NA MEA

HANA KAMANAA@@

Na lako @@

  Na @@

    Na lei @@

      Ma kaalahao @

        Na Pahi,

          Na @@

            Na K@@

              Na @@

PALAU LIO

@@(PARAGRAPH UNREADABLE)

 

Makau me Aho Lawaia

 

Na Hiawi

  Na kaula,

    Na hulu pona,

      Na pul@@

        Na peha, @@

              Na kopa,

                Na @@

                   Na @@

Na pakeke hao.

  Na kapu hao,

    Na pauda,

        Na kuka pele,

          Na @@

            Na ipekuk@.

 

Mikini Humuhumu Kaulana

 

Wilcox, & Gibbs Hookahi Lopi

ka Remingon, Elua Lopi

 

            A me na ukaea he @@ me keia ano.

 

Kakela me Kuke

@@