Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 46, 18 November 1893 — Page 4

This text was transcribed by:	Kate Motoyama
This work is dedicated to:	sister juliet aguilar

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

NUPEPA KUOKOA

--@E--

Ko Hawaii Paeaina i Huiia

No ka Makahiki . . . . $2 00

No Eono Mahina . 1 00

Kuika ka Rula

HOOPUKAIA I KA

HAWAIIAN GAZETTE CO.

H. M. WHITNEY, Luna Nui.

J. U. KAWAINUI, Luna Hooponopono.

No Honolulu, Oahu, Lakou a pau.

POAONO. - - NOVEMABA 15, 1893.

NA LETA

[Aole o makou makemake e lawe i ke koikoi o na haia no na manao i hoopuka ia malalo o keia poo e ko makou poe mea kakau.]

Pau ka oe hana, Pio ka oe

Ahi.

[Hoomauia:]

O kona kapena T. P. Spencer, ua kamaaina oia ma ka hana hoolaha, aka, ke hahai nei no ia ma ka meheu a me ke alanui a Kahikina Kelekona i hana ai, a ua ike ia ma ka olua nupepa Helu 3, Buke 1 o ka ia 7 o Okatoba nei, e pili ana i keia leta a ka lunakanawai kiekie Hon. A. Judd. Eia na huaolelo ano nui i kakauia e T. P Spencer, "Kapakahi Manuia o Keokoi ka moku," "Leta Kumukaia," "Awaawa Ahuna." E kamailio mua ana au ma ka mamala huaolelo, Kapakahi Manuia o Keokoi ka moku.

E Kamaki Spencer, ke pane nei au ia oe ma ke ano he wahi keiki ai waiu oe i ke au kupikipiki-o o Hawaii ia Haku George Paulete, ke alii opiopio o kekahi manuwa Beritania nana i huki iho ka have nani ou e Hawaii Halo, a kau la ka have o ka liona Beritania Nui iluna iloko o na mahina eono. A e ike pono iho oe e kahi hapahaole lawe welu o ka Elele Poakolu i haule ino loa aku nei.

O G P Judd, makuakane o ka lunakanawai kiekie au e hapala nei, oia ka pu-kaua makau ole a wiwo ole ma ka aoaoa e kakoo ana i ka Moi Kamehameha III, a me ka lahui mai Hawaii a Kauai a he poe ike pono makou no ia hana a Kauka makua, e hoole ana ka manao i ka weliweli o na poka pukuniahi o ka moku manuwa o Beritania Nui, a me ka maka o ka penikala a ka makua o ka lunakanawai kiekie e noho haku nei maluna ou i keia la, i kaua aku ai o G. P. Judd a hiki i ka haule hou ana o kela have o ke aupuni liona. A ua hoikeia ma na moolelo o ia aupuni, ma ka aina a ma ke aupuni e kau ai kona have, aole loa e hiki ke huki hou ia ilalo, aka, ma ka noeau a me ka naauao a me ke oloha oioio o Kauka makua, ua haule hou kela have o Beritania nui, a lua i kela la he kuke maopopo oe na na haole Beritania. A ua pili paa mau ia aloha o Kauka makua i na lii a hooili a waiho no ia haawina i kana mau keiki a pau.

A e ike maopopo no oe, he moe puu maopopo no Liliuokalani ka Lunakanawai Kiekie mamua iho o kona haulehia ana mai kona noho moi mai, oiai oia hookahi ma kona aoao iloko ola mau minute o ka pilikia, in a i hoala mua ia ke kana ma ka aoao mai o na haole e makemae ole ana in a hana popopo o ke aupuni o Liliuokalani, a in a ma ke kahua oe o ka pa alii i ka la i hookuu ia ai ka Ahaolelo o 1892, e ike pono oe i ka Lunakanawai Kiekie, oia ka haole Hawaii oiaio i komo mua e hui pu me ka Moiwahine no ka hoike aku i na ao kupono iaia e like me ka mau o na manao aloha o ka makua.

Eia ka olelo kahiko a makou na Hawaii ili ulaula maoli, aole o na hapa haole e like me oe. He lohe ke ola, he kuli ka make. A pehea kau e olelo nei, "Kapakahi Manuia o Keokoi ka moku." Ua lalau oe no kou lilo ana i hapa haole io onioni, a he huaolelo kaulana ia a puni ka Pae Aina Hawaii.

E Kamaki, o keia kino kai hele a hui pu me ka Lunakahawai Kiekie, a pane aku iaia. E ke kaula o ke Akua, pehea, ua owaka aku anei kou waha i ka Moiwahine no ka pono o ka noho alii a me ka lahui?

Eia kana pane ia'u, o ka waha ko ae mai, a hoi mai oe, hoole ka naau, nolaila, makehewa au ke ao aku, ua pani i ke ao a kahi poe hoopunipuni a wahahee.

Eia ka Binamu makua pane ma kana himeni i haku ai:

Auwe ka põe i hoopanee,

A mihi ole uo!

Ua puni i ka wahahee,

A make mau lake.

Kokua mai o Kaiana makua

E ka põe e paue ana,

Apopo, a huli no,

Eia no ka Haku mana,

Me ke ola no oukou,

Aole on a makemake,

E panee, a apopo,

Lawe koke, wahi ana,

I ke ola no oukou.

I ehia olelo aua i ka poe naauao a hookuli. I hookahi olelo ana. Ua laki oe i ka loaa ana o kau hana oluolu ia Holomua kou haku, aka, mau kou waha kole i ke kauwa a ke Akua, aole e hana ana keia maka hiki, pau ka oe hana, pio ka oe ahi. "Leia Kumakala." Auhea ke kanawai o ka aina e papa aua i ko na Lunakanawai Kiekie pono kalaiaina. A mehea o ua leta ia a ka Lunakanawai Kiekie i ike ai oe he manao huna ko ua leta la ia Kenela McArther? A ma kahi hea o ua leta la i kumukaia ai o Liliuokalani?

He keu kou hupo maopopo ma kou ike ana i keia mau olelo he Leta Kumakaia. O ka umi keia o ua mahina o ka haule ana o Liliuokalani mai ka noho Moi, a heleta keia a ka Lunakanawai Kiekie i kona hoaloha ma Amerika, no ka pono oi kelakela o kakou kahi lahui uuku a nawaliwali, e hoohai aka me ka makamaka nui no ka pono a me ka maluhia o ka aina, eia iho la ka he leta kumukaia ia i kou manao i ka Moiwahine.

Ua manao anei kou noonoo hawawa o ka pohaku nui i kakaa mai mailuna mai o kahi kiekie, he mea hiki ke hapai hou ae iluna. A no kou manao anei ua manao o Kalivalana e hoihoi ae ia Liliuokalani ma ka hono Moi i ka la 1 o Sepatemaba, hiki e aku nei ka leta a ka Lunakanawai Kiekie i kakau ai i ka la 8 o Augate ma Kualoa, a hoolaha ia ma Amerika ma Kualoa, a hoolaha ia ma AMerika, a kanalua ai o Kalivilana, e manao iho ai oe he leta kumakaia.

Ua maopopo mua ia makou mai ka hiki ana mai o ke Komisina Blount a kona hoi ana, aole manaolana hookahi, aole alua, a aole loa no, aole a hiki ka hulihia ana o ke ao nei i ka wa e kani mai ai kela pu hope loa a ka Lunakanawai Kiekie ma ka lani. Pau ka oe hana, pio ka oe ahi. Awaawa Ahuna. O na lomilomi, na paa ipukuha, na iwikuamoo no hoi o ka hale manawa ou e ke alii, me ko kau ana iho Pamano. Kohu ole ka hoohalike ana aku i keia mau mamala olelo, lomolomi, paaipukuha, iwikuamoo o ka hale manawa e ke alii i ka Lunakanawi Kiekie, ua manao paha oe he hana ia i hana ia e na haole a me ka poe naauao, ua pili pono kela ia oe a me ka poe anee alii a pau o Hawaii oiaio, a o ka pili pono loa no ia oe, oiai oe e noho lawelawe ana malalo o ka Elele Poakolu, ia oe ka haehae i na awelu o ka Elele i mau apana pepa no ka hale manawa o ua mau Haku Alii la ou, a e hoopiha i ua mau apana welu la o ka Elele no ka Ipukuha o ua mau Haku la ou, a o kou mea no paha ia i noho mau loa ai i mea kakau no ka Elele.

Nolaila, o ka mea nana i pai i ka waha o ke kanaka o ke Akua, nana no e pai mai i kona waha.

O ke aloha nui me na keiki a pau o ka hale pai o ke KUOKOA. ALoha Kamaki.

A puka hou aku.

Hoohoka ia o M. Makalua e ke Kula

Sabati o Olowalu, Maui.

E Mr. LUNAHOOPONOPONO,

Aloha nui oe:--

E oluolu oe e hookomo iho i na hoakaka e pili ana i kela poo manao e kau ae la maluna.

Ma ka la 1 o Okatoba nei, ua hai mai ka lohe i ke kula sabati o Olowalu e hoike lakou ma ka la 8 o Okatoba oia mahina no ma Olowalu mai ke Kahu Kula Sabati nui mai o Maui Komohana oia o M. Makalua.

Ma ia olelo kauoha, ua hooholo ke Kahu Kula Sabati apana a me kona mau hope a me na haumana pu e hoike ma ka la 1 kauoha ia. AKa, aia maloko oia halawai ana, e noho ana kekahi haumana kula sabati hou, oia hoi ka makai aupuni o Olowalu Robert J. K. Nawahine. Ua ku mai oia a ninau mai i ke kula sabati holookoa. Aole anei owau kekahi haumana o keia kula sabati? Pane. O oe no kekahi.

Ninau hou oia. He mea pono anei ia kakou ke ae wale aku kakou i keia olelo kauoha a ke Kahu Kula Sabati nui? Pane a ka lehulehu; pono no.

I aku oia ia lakou, aole i pono ko oukou hooholo ana peia. Makeia mau kumu mauopopo.

I--Hoohaahaa oukou i ka Aha Luna kahiko o na mokupuni o Maui a me Molokai. Oiai o ke kanaka a oukou e hoolohe nei i kana mau kauoha, he kanaka ia i hoopau ia kona inoa hoahanau mai ka ekalesia aku o Lahaina, a ua komo pu kona inoa ma kahi o ka papa inoa i hoolei ia mai mai ka pa hipa aku o ko ke Akua aupuni. A o kona hoolei ia ana, mai ka mana mai ia o ka aha luna kahiko holookoa o na mokupuni o Mai a me Molokai ma o ke komite la. A he mana ko ua komite ala e hana e like me ka pono iaia, a ua hooiaio a hoapono ia kana mau hana a pau imua o ka Aha Kuikawa ma Lahaina, Maui.

Nolaila, ma keia he kumu maopopo loa keia e hiki au ke pale aku i kana olelo kauoha ia kakou. Ina kakou e kue iaia, alaila, e olelo ae no au me ka maopopo loa, e hoapono ia ana no ka kakou han aimua o ka aha ke noho mai wa Wailuku, ,Maui, i keia la 30 o Okatoba, 1893.

Nolaila, mai hoohalike kakou e like me ke kula sabati oKaanapali a me Honokohau, ka pili wale mahope o keia Kahu Kula Sabati nui i maopopo ole kona ekalesia.

Mahope aenei kakou pa i kekahi olelo iloko o ka buke nui. Oia hoi, in a e alakai kekahi akapo i kahi makapo, alaila e haule like ana laua i ka lua hookahi.

2--Ke olelo mai nei oukou, he hookohu piah kona mai Honolulu mai, ina ka hookohu ana a E. S. TImoteo a me H. Waterhouse ma paha.

Ke hai aku nei au ia oukou, aole he rula iloko o ka Aha Hui Kula Sabati o ko Hawaii Paeaina e olelo ana, he loaa ka mana Kahu Kula Sabati i ka poe hoole i ko ke Akua aoao, oia hoi ka poe hoahanau ole a luna no hoi iloko o ka ekalesia. Nolaila, o ko laua hookohu ana i palapala hookohu ia M. Makalua, ua ili aku ke koikoi o ka hawawa maluna o ko laua mau poo pakahi iho. Alaila, o ko laua hookohu ana ua hilinai ole laua i ke kapae ia ana o M. Makalua mai ka ekalesia aku: a ua hoowahawaha ia hoi ka Ahahui Lunakahiko hoolokoa o Maui a me Molokai e na loea i hai ia ae la maluna. Nolaila, me keia mau mea ua oukou no e noonoo pono a hooholo i ka pololei me ke paewa ole.

Noalaila, mamuli o na kamailio liilii ana, ua hooholo na hoa a pau e kapae i ka olelo hooholo mua, a hoapono i ka Robert J. K. Nawahine e kue ana i ke Kahu Kula Sabati nui.

O keia olelo hooholo, aole i pane ia aku ia M. Makalua.

Nolaila, ma ka la 8 nei o Okatoba, 1893, ua hiki mai oia me ewalu poe ukali mahope on a: Oia hoi ke kahunapule o Kaanapali J. K. Hihio a me ehiku mau keiki o ke kula o Lahainaluna. Me ka manao o keia poe e hoike ana e like me ke kauoha: Eia ka he neo. O ka mea i loaa ia M. Makalua, oia no ka moolelo piha o ka la 1 Okatoba i hooholo ia ai.

Ua mae maoli ka helehelena a luliluli ke poo me ka pukupuku o na maka a ua ku maoli i ka hoka ke nana aku e like me ke poo manao e kau ae la.

Ua ku mai kahi kapena o Kaanapali me ka lelepi ana, nana aku ia la, ua helea ku ka liki, ei ana, poe aloha ole oukou, wehe ka pili o loko a pela wale aku.

Aka, i ka'u nana aku, aia kona maina maluna o ka makai o Olowalu, oiai, nana i hoala keia mau manao a haule pahu o M. Makalua.

Ina paha i hakaka laua, in a paha ua eha loa kahi makai o Olowale i kahi kapena: oiai, ua hoi iho kahi eepa o debolo iluna o ke kapena.

Lalau no hoi na hana a keia J. K. Hihio i ke kokua i ke kanaka aole ma ko ke Akua aoao. Ke ano iho la no ia o ka ipu hapa he olaola.

Mahope o ke kula Sabati mau, ua hoomaka na hana o ka hui opiopio i noho poo ia e Kaaoao opio. Hoomaka ma ka himeni a me ka pule, a hoopaa pauku paanaau no hoi. Mahope o ka pauku paanaau, ua ku mai o M. Makalua a wehewehe no kana pauku, a ma kana wehewehe ana, ua hai mai la oia he moolelo keaka penei: Hiki mai he pu-a hipa mai Lanai mai a i Lahaina, no kona ono i ka hipa, nolaila hele aku nei oia e kuai i hipa nana.

I kona hiki ana aku nei i kahi o ka pu-a hipa, ike aku nei i kekahi hipa nui a puipui o ke kino, manao oia he momona, nolaila kauoha aku nei oia e hopu i ua hipa nei a me ka ninau pu i ke kumukuai; pane mai kekahi poe iaia, aohe momona oia hipa; eia iho ka hipa momona mamua pono iho ou, a i ko ia nei nana ana aku i ua wahi hipa nei, aia hoi he pupuka ka nanaina, he opa ke kino a ano momona ole ke nana aku. Ninau aku oia ia lakou: pehea i maopopo ai ia lakou: penea i maopopo ai ia oukou he hipa momona ia? I mai la lakou iaia, in a oe e haha ma ke kumu huelo o ka hipa a ua wiwi, alaila, he hoailona ia o ka hipa wiwi, a in a oe i haha a he nemonemo ke kumu o ka huelo, alaila, he hoailona ia o ka momomona.

Ia manawa, haha aku la oia i ke kumu huelo o ka hipa mua ana i koho mua ai, aia hoi ua wiwi ke kumu huelo, haha hou aku nei oia i kahi hipa ana i kamailio ia mai ai, aia hoi ua puipui a nemonemo kona huelo. Nolaila, hooko oia e like me ka mea a lakou i i mai ai.

Hoihoi aku nei oia i ua hipa nei i kauhale e lole ai, aia hoi ua ko na mea a pau i olelo ia iaia.

Nolaila, hai mai oia i ke anaina hui opiopio, ua kuhihewa ia oia i kona koho ana i ka hipa puipui o ke kino, he hipa momona ia.

Nolaila, kukulu iho nei oia i kona mau kalai manao maluna o ke kuhihewa. Hai mai oia i ke kuhihewa o ke komite a me na lala o ke komite i ke kapae ana iaia mai ka hoahanau aku o Lahaina. Oiai, aole lakou i ike i ke kumu kupono o ko lakou kapae ana iaia mai ka hoahanau mai, a oia kuhihewa kana i hoopili mai ia in a komite na lakou oia e hoopau.

Ma ia wahi, ke pane nei au: O ka M. Makalua mau hoopilipili ana no kana moolelo e pili ana i ke kuhihewa o na komite, aohe hiona pili ma ia mau wehewehe ana. Eia ka pili pono loa. O kou koho ana i ka hipa mua au i manao ai he momona, oia no kou koho ana ma ka aoaoa o ka poe aia. Oia hoi, kue mau loa an ai ke kanaka a ke Akua i ponio mai ai, o kou kue ana he mea maopopo, na wiwi oe a wiwi pu me kou kumu huelo.

Ina oe i hoolohe i ka olelo a ke komite e hoopau i kou mau manao kue e like me kou hoolohe ana i ka olelo a kela poe i ao mai ai i ke ano o ka hipa momona, in a la ua momomona oe a momona pu me ke kumu huelo.

Ma keia e kuu hoaloha e ike iho oe, aole no ka nui o ka hewa ka mea e make ai, aka no ka mihi ole no. Mai mihi oe ma kahi e, aka e mihi oe ma kahi ou i kiola ia mai ai, oia hoi ka ekalesia kahi ou i pahemo mai, imua pono o ke kanaka o ke Akua Kiekie, kekanaka ana hoi i poni ai ma keia ao. Nolaila, e ka makamaka oiaio, mai puni i ka ke kanaka apuhi mai, in a aole lakou iloko o ka ekaletia o Karisto.

Ua palapala iamai ka buke nui, penei: He nui no ka poe e hea mai ana ma ko'u ioa, e ka Haku! E ka Haku! a pela aku. Aka, he uuku no nae o lakou i komo ma ko'u helu. Pela no hoi kekahi olelo: O ka mea pii mai mawaho o ko'u pa, he aihue ia me ka powa: Oiai, ua haalele ia ka pukapa kali i hoomaukaukau ia no ke komo ana iloko.

Nolaila, o ka oukou mau halawai e haipule nei ma Halealoha ma ka inoa o Kristo, he poe aihue a powa maoli ia. O ko oukou halawai ana ma ka inoa o Kristo oiai, aole oukou he poe pili iaia, he hoailona ia o ka pipii ana maluna o ka pa, oiai aole ia he pkapa. Eia ka pukapa i ka halepule o Wainee kahi i ku ai, oiai, he kahunapule, he mau luna a me na hoahanau ko ia wahi. Nolaila, o ka lohe ke ola a o kuli ka make.

Me keia mau mea, ke hooki nei au i ka'u mau hoakaaka ana. Maluna o Robert J. K. Nawahine ko'u mahalo no kona hooikaika ana e kue i keia mau hana lalau a M. Makalua a me na mea nana i hookohu mai a me ka poe a pau iloko o ke kula Sabati o Olowalu.

NATHENIAL K. KAALOA.

Lahaina, Maui, Okatoba 20, 1893.

Na mea Hou o Hana.

---

Mr. LUNAHOOPONOPONO;

Aloha oe:

Eia ke pahola nei ka maiahulau o "malo na iwi o hua i ka la" maluna o na mala ko o na Hui Mahiko o Hana a me Mokae, a i ke koho aku he mau tausani dala ke poho ma o keia papaa la nui.

NA OKI PUU.

1.--Ua hoopau ia ae o David Center, Esqr., mai ka noho poo (manager) ana no ka Hui Mahiko o Hana, a ma ka la 28 o Okatoba i haalele mai ai oia i na kapakahakai o ka Ualanihaahaa. Ma ke awakea o ka la i olelo ia, ua hookuu ia mai na paahana o ka Hui Mahiko no ka ike hope ana i ko lakou makua o na la i hala, a he anaina nui makolukolu kai akoakoa ae ma ka uapo, no ka lululima ana me ua kaeaea ai kuahiwi nei.

Ua haawi ae o Mr. a me Mrs. Kaai he wahi paina hoolaulea ia Mr. a me Mrs. Center mamua iho o ka la a laua i haalele ai ia Hana nei. Malaila pu ae na keonimana, na loio, luna auhau, kumukula a me kekahi poe e ae he lehulehu wale.

2.--Ua hookuu ia ae o J. P. Sylva, Esqr., mai ka lawelawe hana ana ma ka hale kuai o Mr. J. Grunwald, a o Mr. J. Grunwald hoi, ko Mr. J. P. Sylva haku, ua kapae ia ae la e ka poe nona ka waiwai.

Ma keia hoopau ia ana o Mr. J. P. Sylva a me Mr. J. Grunwald, ua haawi hou ae la na mea mahalo ia, Mr. a me Mrs. S. W. Kaai, he wai paina hoolaulea no keia mau keonimana.

3.--Ua hoopau ia ae o Mr. J. Kapu. luna wiliki o ka hale paahao o Hana a luna nupepa hoi, mai ka noho makai ana.

KOKOKE E PAU KA HILINAI LA.

Ma o ka hoopau ia ana o keia mau keonimana, ua hoonele ia mai o Hana me kekahi o kona mau pou ha-na ana i haheo ai i na makahiki i kaa hope ae nei, a i keia hora, ke ku olohelohe nei o Hana, aole kona lala kamahele, aole na lala e ae, a i ahona wale no i kona mole. O ke kaeaea o Kona, ka luna aupuni mua loa i hoopau ia i ke au o ka Moi Kalakaua. O ka lunakanawai i ke au o keia aupuni e ku nei, (Aupuni Kuikawa), a o ka luna o ka Hui Mahiko, luna auhau, on a hale kuai a me Wiliki hale paahao, na panina hope loa. He hookahi wale iho no maiahulau nana i luku i keia poe keonimana, "no ke ake nui e ike i na kohikelekele o kela a me keia papaaina," nolaila, he aneane e pau ka hie o ka Ua Apukea.

HOOMANAO LA HANAU.

Ma ka la 31 o Okatoba, ua hoomanao ae o Mr. a me Mrs. Lyons Kakani i ka la hanau o ka laua kamalei o na la opiopio. Ua kono ia ae keia mau keonimana, J.H.S. Kaleo, lunakanawai a me kana wahine, J.K. Iosepa, luna makai, B. K. Kaiwiaea a me kana wahine, M. H. Renter a me kana mau kaikamahine, J. P. Sylva a me kana wahine na loio P. H. Punihele a me Moses Mahelena, a me he la, o na kumukula o Haou kekahi i ka'u hoomaopopo aku. He nui na mea ai i hoomakaukau ia a ua ai kela a me keia me ka lawa pono ma na ano a pau. No ka'u wahi hana, nolaila, haalele aku la au i kela anaina e noke ana no i ka hoonuu. Mahope iho o ko'u haalele ana i kela anaina, ua motio aku la ko'u alahele no ko'u wahi home, a i ka pau ana o ka'u wahi hana, ua hele hou aku la au no kahi o kela anaina. Me he la o ka hora 8 P. M. paha ia, a ia'u e ku ana ma ka pukapa o kahi a kela auaina e noke ana i ka walaau, o ka leo mua loa a'u i lohe aku ai, "Kalakaua boy," o ka lua aku o ka leo, "Liliuokalani boy." No ka pau ole o ko'u pahaohao, ua neenee aku la au a kokoke i ka hale, a i nana aku auanei ka hana, e haa mai ana keia mau keonimana i hele na lauoho a kuakea. No ko'u ake nui ole e noho e nana hou i kela mau hana, ua huli hoi mai la au i ko'u home.

Ia'u i kokoke mai ai i ka hale paahao, ua halawai iho la au me kekahi mau pukiki o ka Hui Mahiko o Hana, a hoomanao ae la au o laua paha kekahi i kono ia no kela paina a Mr. Lyons Kakani, a me he la na laua paha ka paina hope loa oia kulu aumoe.

D. W. LAHA.

Hana, Maui, Novemaba 3, 1893.

E hookahua iho na kauaka Hawaii a pau i keia kuahaua, ua make loa ka hoihoi ae i ke alii ma ka nohoalii. O ka poe hoolohe ole i keia, no ka ino mai lakou. A mai noho a puni hou i ka na wahi nupepa hoopaukoalaala auee alii e oleole wale nei i ka wanana puhili a me na hakuepa hailiili. Ua eo i ke KUOKOA hookahi ka paio hahana o na malama eiwa i hala, a ua puali ka hau nui (lehulehu) i ka hau iki hookahi.

I ka wa e nakulu ai oloko o ka opu me ka eha, a hele moku ka lepo, alaila, e hoao i ka CHAMBERLAIN'S COLIC, CHOLERA a me DIARROEA REMEDY laau lapaau a e oi aku ana kou maahalo ke ike oe i koa hopena. He oluolu, palekana a puhili ole. He 25 a me 50 keneta o ka omole, a e kuai ia no ma na Halekuai Laau Lapaau a pau. O BENSON, SMITH & Co., na Agena ma ko Hawaii Pae Aina. tf

"O ka oi ma ke ao holookoa." Oia ka W.D WOODRING O BORDLY, KENETUKE, e hookaulana nei no ka Chamberlain's Cough Remedy (Laau Kunu). Ke kamailio nei oia ma kona ike ponoi iho i ka inu ana, oiai o kona a me ko kona ohana oia ana mai nei no ia mai ka loaa ana i ke kunu koikoi loa a me ke anu, a ua hooholo oia o keia laau lapaau ka oi ma ka honua nei. E kuai ia no ma na Halekuai Laau Lapaau a pau. O BENSON, SMITH & Co. na Agena ma ko Hawaii Pae Aina. tf

Hoolaha Hou.

HOOLAHA HOOKO MORAKI.

MAMULI O KEKAHI MANA KUAI I HOIKE ia maloko o kekahi palapala moraki i hana ia mawaena CHUN YAN YOUNG o ka aoao nona a me W. K. Kakela Kahu o ka aoao @ina ma ka la 9 o Dekemaba 1889 i kakau kope ia ma ka Buke 120 aoao @@@, a mamuli o ka uhai ia ana o na kumu aelike o kela moraki, oia hoi ka hookaa ole i ka ukupanee a me ke kumupaa nolaila, ke hoolaha ia aku nei e ka mea nona ka aoao @ina o ua moraki nei e hooko ana oia ia mana kuai.

A ke holaha hou ia aku nei, aia mahope aku o na pule ekolu mai keia la aku alaila e hoolahaia aku na aina i hoikeia ma ia moraki no ke kudala ana, ma ke keena kudala o Jas. F. Morgan, ma Honolulu, ma ka la 4 o Dekemaba, 18@@, hora 12 o ia la @.

Aia ma kahi o W. R. Kakela na olelo hoakaka no keia mea.

Hanaia i keia la 3 o Novemaba, 1@@@.

W. K. CASTLE, Kahu.

Mea Moraki Mai.

Penei na aina i moraki ia:

O keia mahi laiki a pau ma Waioli, Kauai me no oo laiki a me na mea a pau i pili me kekahi palapala hoolimalima i hanaia o George N. Wilcox ia Ah Fat a me kekahi mea e @e no 10 mau makahiki mai Ianuari, 1888 mai ma ka $3@@ no ka makahiki, kekoke @@ mau eka, kopeia ma ka buke @@@ aoao 231 a me na hale laau, na papai @aio, na lako paahana, na hoioholona, na lako hale a me namea hana a pau o keia a me keia ano i pili i ua mahi laiki la. 2@@@-4

Hoolaha Hooko o ka Moraki a

me Kuai.

I KULIKE ai me na hooko ana o kekahi moraki i hana ia e TAM PAU SHIN ia J. Alfred Magoon, kahu no J. S. Emerson, ma Moraki @@ 1882, kope ia ma ka Keena Kakau Kope ma Oahu, BUke 111 ma ua aoao 334 a me 33@, ke hoolaha ia aku nei ka lohe i na mea a pau ke makemake nei ka mea e paa nei i ka moraki e hooko aku, no ka uhaki ia o ka aelike, oia ka hookaa ole ia o ke kumupaa a me ka ukupanee i ka wa e hookaa ai.

Ke hoolaha hou ia aku nei ka lohe mahope iho o ka pau ana o na hebedoma ekolu mai keia la aku, alaila e hoolaha ia aku no ke kuai a ke kudala akea ka waiwai i paa maloko o ua moraki la ma ka hale kudala o Jas. F. Morgan, Honolulu, ke hiki aku i ka POAKOLU, Novemaba 22, 18@3, hora 12 awakea o ia la.

No na mea i koe, e ninau ia

J. ALFRED MAGOON,

Kahu o J. S. Emerson, ka mea e paa nei i ka moraki.

Kakau ia ma Honolulu, Okatoba 26, 18@3.

O ka waiwai i paa maloko o ua moraki la, oia keia:

O kela hapalua i mahele ole ia iloko o ka apana aina e waiho la ma Waikiki Waena, Honoluu, Oahu, i kuhikuhi ia ma ka Apana 2 iloko o ka Palapala SIla Nui Helu 2614, nona ka ili he 3600 kapuai kuea oia hoi ka aina i hoolilo ia mai i ua Tam Po Shin a i ole Tam Pau Shin e C. Alee ma ka palapala kuai i kakau ia i Dekemaba 1@, 1887, kope ia ma ke Keena Kakau Kope, Oahu, Buke 1@5, aoaoa 3@@. 2463-4

Hoolaha Mooko Moraki.

MAMULI o kekahi mana kuai i hoike ia maloko o kekahi palapala moraki i hana ia mawaena o KAHALEKOU o Keauhou, N. Kona Hawaii, o ka aoao mua, a me H. N. Kakela Kahu Waiwai o ka aoao elua, ma ka la 30 e Maraki, 1886, i kakau kope ia ma ka buke 99, aoao 254 a i hooliloia ia T. B. Cummings, a mamuli o ka uhai ia ana o na kumu aelike o keia moraki, oia hoi ka uku ole ia o ke kumupaa a me ka ukupanee, nolaila, ke hoolaha ia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei, e hooko ana oia ia mana kuai.

A ke hoolaha hou ia aku nei, aia mahope aku o na pule ekolu mai keia la aku, alaila, e hoolaha ia aku na aina i hoike ia ma ia moraki no ke kudala ana ma ke keena kudala o Jas. F. Morgan, ma Honolulu, ma ka la 20 o NOVEMABA, 1896, hora 12 o ia la.

No na mea i koe e ninau ia W. C. Achi, Loio ma ke kanawai.

Hana ia i keia la 20 o Okatoba, 1893.

T. B. CUMMINGS,

Hope o ka mea moraki mai.

Penei ua aina i moraki ia:

O kela aina e waiho la ma Koiuiu, Honolulu, Oahu, a i ike ia o ka apana 1 i hoakaka ia ma ke Sila Nui Helu 1226 a kuleana Helu 933 ma ka inoa o Kamae, he 50-100 eka ka ili, a i hoolilo ia i ka mea moraki aku ma ka palapala kuai a Kailihania a me Kaupaakai, i hana ia ma ka ia 23 o Augate, 1862, a kope ia ma ka Buke 15 aoao 344. 2465-4

Hoolaha Hooko o ka Moraki a

me ke Kuai.

I LUKILE ai me na hooko ana o kekahi moraki i hana ia e PETER KAWAIKU a me KAAHALAMA kana wahine, ma Aperila 10, 1880, ia Chas. R. Bishop no Rebecca K. Panee, kopeia ma ke Keena Kakau Kope ma Oahu, Buke 64 aoao 85, ke hoolaha ia aku nei ka lohe, ke makemake nei i ka mea e paa nei i ka moraki e hooko aku, no ka uhai ia o ka aelike, oia ka hookaa ole ia o ke kumupaa a me ka ukupanee i ka wa e hookaa ai.

Ke hoolaha hou ia aku nei, mahope iho o ka pau ana o na hebedoma ekolu mai keia la aku, alaila e hoolaha ia aku no kekuai ma ke kudala akea ka waiwai i paa maloko o na moraki la ma ka hale kudala o Jas. F Morgan, ma Honolulu, ke hiki aku i ka POAKOLU, Novemaba 22, 1893, hora 12 awakea o ia la.

No na mea i koe, e ninau ia J. Alfred Magoon a i ole ia.

CHAS. R. BISHOP,

Kahu no Rebecca K. Panee

Kakau ia ma Honolulu, Okatoba 26, 1893.

O ka aina i paa maloko o ua moraki la, oia keia malalo iho:

O kela aina a pau i kuhikuhi ia maloko o ka Palapala Sila Nui Helu 2664, Kuleana Helu 3407, nona ka ili he 24 1-3 mau eka, e waiho la ma Mahulua a me Poopoo, Hana, Maui.

2465-4

Olelo Hoolaha.

KE PAPA IA AKU NEI NA MEA A PAU aohe e komohewa ma Palama-kai, ma na aina a me na loko, a me ke kai o Tong Sung Wai, oia ka aina o ke alii Pauahi i make, a loa e hoolohe ole, e hoopii ia no ma ke kanawai. O O. J. Holt ka agena i koho ia e makou no keia ma. TONG SING WAI CO.

Honolulu, Nov, 8, 189@. 2467-2t

Ua Nalowale.

UA NALOWALE aku kekahi @o eleele huelo loihi mai ka hale noho aku o Dr. Hyde's ma ke alanui Beritania, i ka la 2 o Augaate nei. Ina o ka mea a mau mea paha e hoihoi ae ana ma ka lima o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, e loaa no iaia ka uku makana.

2454-tf WALTER C.WEEDON.

HOOLAHA

I ka Poe Hele i ke Kiowai o Waiake-

akua, Manoa.

O NA POE a pau e makemake ana e hele i ke Kiowai o Waiakeakua, ma Manoa, ke hoolahala aku nei e pono e loaa mua ia lakou ka ae ia mai ka mea nona ka inoa malalo iho nei, a o na mea a pau e komo hewa ana ma ia wahi me ka ae ole ia e hoopiiia no ma ke Kanawai.

JAMES H. BOYD,

Ma ke Keena Aina, Hale Aha Hookolokolo.

Honolulu, Iune 17, 18@@. 2447-tf

Hoolaha a ka Lunahooponopono

Waiwai.

OIAI, ua hookohu pono ia mai au i Lunahooponopono no ka waiwai o E. KAHULANUI (k) no Kailua, N. Kona, Hawaii, i make kauoha ole, e ka Lunakanawai Hou. S. L. Austin, nolaila, ke hoolaha ia aku nei, o ka poe a pau he mau koina ka lakou @ ka waiwai i oleloia maluna, e waiho koke mai i ka lakou mau koina i hooiaio pono ia iloko o na malama eono mai keia la aku, a i ole e hoole mau loa ia aku no, a o na poe i aie i ka mea i make, ke kanoha ia aku nei lakou e uku mai me ke kali ole.

KAAIHUE (w)

Lunahooponopono o ka waiwai o E. Kahuianui

i make kauoha ole.

N. Kona, Hawaii, Oct. 10, 1893, 2454-5@

Hoolaha a ka Lunahooponopono

Waiwai.

OIAI, na hookohu ia mai ka mea nona ka inoa malalo iho i Lunahooponopono no ka waiwai o WM. HOSIER, o Honolulu i make, nolaila ke hoolaha ia aku nei, o ka poe a pau he mau koina ka lakou i ka waiwai o ka mea i make, e hoike mai me na hoolaio kupono iloko o na malama eono mai kela la aku, a i ole ia e hoole mau loa ia aku no. A o ka poe a pau i aie mai i ka waiwai o ka mea i make, ke kauoha ia nei lakou, e hookaa koke mai i ka mea nona ka inoa malalo iho ma ke keena oihana o ka Hui Hana Hau ma Alanui Papu, Honolulu.

L. C. ABLES,

Lunahooponopono Waiwai o Wm. Hosier i

make.

Honolulu, Oct. 24, 1893. 2465-4

SING WO CO.

HELU 43 : : ALANUI NUUANU

Aia ma keia Halekuai, e loaa ai na lole maikai o na lede a me na keonimana, a pela no ko na kamalii a me ko na wahine mau mea hoohiehie.

Ke kono aku nei makou ia oukou e kipa

kilohi i ka nani o Aipo.

SING WO CO.

2436-3ms.

Hoolaha Kumau.

KA AYER SASEPARILA

Oia ka LAAU oi loa o ka maikai no na mai i hookumu ia mai ke koko ino mai. Ua oi loa ae hoi, no ka mea, o koua kahua i hookumui@ ai o ka

Honodorusa Saseparila Oiaio.

No ka mea, o ka LAU NAHELEHELE a me na mea a pau i maa i ka hoohuihui ia, oia na laau oi loa o ka maikai, a no ka mea hoi ua ike ia ka waiwai io ma ka lapaau ana i na MA'I o ke KOKO--ua oi ka

Ayer Saseparila

ma na mea a pau e hooikaika a e kukulu hou ai i ke kino i hoonawaliwali ia e ka ma'i a me ka eha.

Ua hoonoono ia ka ai, ua hoopau ia ka ma'i o ka waihona hoowali ai, ua hooikaika ia ke Ake a me ka Puu Hoowali ai, a hoohana maikai ia na lala a pau o ke kino. Ua hookuke ia mai ke kinoi ae, ka laau make o ka ALAALA, ua hoola ia na EHA, na PUHA, na RUMATIKA, na MAIHEHE, na HUEHUE a me na ma'i ma ke poo kahe wale o ka hupe, a ma na wahi a pau ke hooia mai nei ka Kauka alakai ka maikai o keia laau.

Ke hula nei ia hai, a e hoola no hoi ia oe.

No ke KUNU a me ke ANU o ka

Ayer Cherry Pectoral

ka laau lapaau alakai o na ohana.

No ka NALULU, ka LEPOPAA

ka LENA a me kekahi mau mea inoino e ae o ka opu, e lawe i ka

AYER HUAALE CATHARTIC

E makemakenui ia nei e ko ke ao puni.

Hoomakaukauia e Kauka J Ayer & Co., Lowell, Masekuseta.

HOLLISTER & CO.

Na Agena ma @a Paeaina Hawaii.

KAKELA

KUKE

KA - HALEKUAI - NUI

--O NA--

WAIWAI LIKE OLE

NA MEA

HANA KAMANA A PAU

Na lako pili hao kukulu hale,

Na kepa,

Na lei ilio,

Na kaulahao ilio,

Na Pahi,

Na Upa,

Na kope hulu,

Na Palapala.

PALAU LIO

Na mea mahiai,

Na au o,

Na au koi,

Na kua bipi,

Na lei bipi,

Na kaulahao bipi,

Na uwea pa,

Na kaa palala,

Na mea piula,

Na ipuhao.

Makau me Aho Lawaia

Na Iliwai

Na kaula,

Na hulu pena,

Na palumi,

Na pena, me ka aila,

Na koppa,

Na aila mahu

Na pakeke

Na pakeke aho,

Na kapu hao,

Na pauda,

Na kukaep@le,

Na uwiki, a me

Na ipukukui.

Mikini Humuhumu Kaulana

Wilcox, & GIbbs Hookahi Lopi,

ka Remington, Elua Lopi.

A me na ukana he nui loa, o kela ano @ me keia ano.

Kakela me Kuke

2393-@