Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 47, 25 November 1893 — Page 4
| This text was transcribed by: | Brandon Tanoue |
| This work is dedicated to: | Brandon Tanoue |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
@@
Me ka Makahiki – 2.00
No eono Mahina -1.00
Kuike ka Rula
Hoopulaia e ka
Hawaiian Gazette Co.
H.M. Whitney, Luna Nui.
J.U. Kawainui, Luna Hooponopono.
No Honolulu, Oahu , Lakou a pau.
Poaono,-Novemaba 25, 1893.
Na Leta
I Aole o makou makemake e lawe I ke koikoi o na kala no na manao I hoopuka ia malalo o keia poo e ko makou poe mea kakau i
Moolelo o ka Ahahui Kula Sabati o Mokupuni o Kauai.
Halawai ka ahahui kula sabati o ka mokupuni o Kauai ma ka luakini o koloa hora 8:30. Okatoba 13, 1893.
L. Mitchell ma ka noho. Hoomakaia na hana me ka himeni a me ka pule a E.S. Timoteo a me S K Oili.
Hoomau ia no o J. Kanoho I Kakauolelo. Hoomaopopo ia na lala o ka aha i hiki mai.
Na Kihapai a me na Kahu:-Waimea, aole; Hanapepe, aole; Koloa, aole; Lihue, aole; Kapaa, aole; Koolau, J.K. Apolo; Waioli, aole.
Na Elele:-Waimea, aole; Hanapepe, D.W. Kamaliikane; Koloa, Joe. Oliwa; Lihue, Joe. Puni; Kapaa, aole; Koolau, J. Koani; Waioli, J.S. Kaeha.
Na Kahu Kula Sabati nui:-Kauai Komohana, Ia Mitchell; Kauai Hikina, aole.
Koho ka Lunahoomalu ia Puni, Apolo a me Kamaliikane i mau komite imi kumuhana; komite imi haawina, Kaeha, Koani a me Oliwa.
Noi mai ke Kakauolelo e lilo na lala o ka Hui Opiopio a me na makamaka a pau i hiki mai i mau hoakuka no ka aha, hooholo ia.
NA KUMUHANA.
1 Hapaha hora haipule.
2 Hoike a na Kahu Kula Sabati nui.
3 Hoike a na Kahu Kula Sabati apana.
4 Heluhelu haawina.
5 Koho ana i na Elele i ka Ahahui Paeaina.
6 Na komite no na hana a ka aha a me na hoike kihapai a na Kahu Kula Sabati.
7 Hoike Puuku a me ke Kakauolelo.
8 Na hana hoeueu i na kula Sabati
9 E lulu dala nakula Sabati a pau o keia mokupuni i waihona no ka Ahahui o keia mokupuni.
10 E lulu i dala no ka waihona nui ma Honolulu.
11 Kahi a me ka manawa e halawai hou ai
Koho hou ka lunahoomalu i mau komite no na hana hou, Timoteo, Oili a me Kahaleolo.
Hapai ia ke kumuhana 2. Na Mitchell i ko Kauai komohana, i ko Kauai hikina, aole.
Kumuhana 3. Na ke kakauolelo i ko Waimea, a waiho ia ma ka lima o ke komite o na hana hou. Na Kamaliikane i ko Hanapepe, Oliwa i ko Koloa, aponoia.
Na Timoteo i hoike mai i ka lakou mau kumuhana. (1) E hoomaka ia na hana o ka Ahahui Kula Sabati ma ka Poalua elua o Aperila a me Okatoba o kela a me keia makahiki. (2) Aole e ae ia na kahu ekalesia e haalele wale i na hana, koe nae na pilikia i maopopo. (3) I mau hoike papahelu no na Kahu Kula Sabati, hooholo ia.
Koho hou ka lunahoomalu ia Oili, Kopa a me Kahaleole i mau komite no na hoike kihapai a na kahu kula Sabati. Hooholoia. Na Joe Puni i ko Lihue. Na ke Kakauolelo i ko Kapaa, J.K. Apolo i ko Koolau, a i kokua ia e ka Elele. Na ke Kakauolelo i ko Waioli, i kokua ia e ka Elele, aponoia.
Kumuhana 4. Heluhelu haawina aole i makaukau.
Kumuhana 5. Na Elele i Honolulu, Kamaliikane, mai Waimea a hiki i Hanapepe, Koloa, Joe Oliva, Lihue, Joe Puni, Kapaa a hiki i Hanalei, J. Koani.
Kumuhana 6. Na komite i Honolulu, Kamaliikane. Na hoike kipapai, Joe Puni.
Kumuhana 7. Hoike Puuku a me Kakauolelo, aole.
Kumuhana 8. He nui na hana hoeueu i kamailio ia e na lala o ka aha. A na ke Kakauolelo i waiho mai he olelo hooholo, e hoi aku na kahu ekalesia, na elele kahu Kula Sabati, na elele hoeueu i na Kula Sabati, a e hui hou lakou i kela a me keia elua mahina, hooholoia.
Hoike wae o na palapala, aponoia. Kumuhana 9. E lulu dala na Kula Sabati o keia mokupuni.
Kumuhana 10. E lulu dala na Kula Sabati a hoouna aku no ka waihona nui ma Honolulu, hooholoia.
Kumuhana 11. Kahi e halawai hou ai ka Aha, hooholoia ma Lihue. Poalua elua o Aperila.
NA HAAWINA HELUHELU.
1 O ka oihana Kula Sabati, he oihana maikai anei ia? a pehea la i maikai ai? Kula Sabati o Waimea.
2 O ke komo kauhale ana anei o ke Kahu Kula Sabati, he hana anei ia e ulu ai ke Kula Sabati? Kula Sabati o Hanapepe.
3 Pehea la na Kahu Kula Sabati e hoeueu ai i ko lakou mau Kula Sabati iho? Kula Sabati o Koloa.
4 He kupono anei e koho ia ka poe oihana aupuni i Kahu Kula Sabati apana? Kula Sabati o Lihue.
5 He hana holomua anei no ke Kula Sabati ke like ole ke Kahu Kula Sabati me ke Kahu Ekalesia? Kula Sabati o Kapaa.
6 O ka haawi ana anei i na makana, oia anei ka mea e holomua ai na Kula Sabati? Kula Sabati o Koolau.
7 He hana kupono anei ke hookomo ia na himeni hooipoipo, me na himeni maikai iloko o ke anaina Kula Sabati? Kula Sabati o Waioli.
He mau manao paipai mai ia J.K. Smith, no ke kokua ana i na keiki makua ilihune, he hapa o ka uku makahiki i na makua, he $12.50, a he hapa mailoko ae o na dala i lulu ia o ka mahina o Okatoba.
He olelo hooholo mai ia Oili mai, e hoomakaukau ia i mau pai-haka-haka no na Kula Sabati a puni ka Paeaina, hooholoia.
Mai iaia mai no, he olelo hooholo; ke haawi aku nei na lala o keia aha i ko lakou hoomaikai i na hoahanau o ka ekalesia o Koloa ma na mea e oluolu ai ke ola kino, aponoia.
Heluhelu ia ka moolelo a aponoiaa. Noi mai o Apolo e hookomo ia ka moolelo o keia Ahahui ma ka nupepa KUOKOA, hooholoia.
Hoopanee ia ka aha me ka pule a E.S. Timoteo.
J. KANOHO.
Kakauolelo.
Pau ka oe hana, Pio ka oe Ahi.
[Hoomauia:]
E kamailio ana au no kahi pokii hanau hou ka Lei Momi, a me kona mau wahi lunahooponopono kamalii. O ka hopuna kupono iho la no ia o kamalii a kahi a loaa kahi hana, o ka wahakole mai la no ia, a me ka olelo ino kupono ole i ka poe maikai o ka aina, i hele ka naauao a kiekie loa. Heaha la ka pili o ka leta a ka Lunakanawai Kiekie ia Lei Momi; 2 i ole ia, heaha la kahi olelo ino i kona mau lunahooponopono, i hiki ai la hoi ke hooopuka i na olelo lapuwale i ka Lunakanawai Kiekie.
O ka hai oiaio ka o Lunakanawai Kiekie i kona manao, i kona hoa aloha maikai ma Amerika, oia iho la ka ka mea e-----loa ai na wahi kamalii o ka Lei Momi a i ole ia Lei Keleawe. E na wahi keiki o ka Lei Momi, ke hoohalike nei au ia olua elike me na ilio liilii hanau hou, e hopu hewa ana ka waha i ka waiu o ka makuahine i o a ia nei e holokake ai ka waha e ake ana o ka paa aku o ka waiu o ka makuahine, oiai e makapaa ana no ka maka. E aho no nae na ilio liilii ia olua, oiai aole i kaakaa ka maka, aole no hoi he lunaikehala elike me ko olua. Ma ka noho malie ka lanakila, a ma ke kalaimanao maikai ka naauao, aka; aole pela ka puulu kamalii o na anee'lii a pau, oiai ua lelepau oukou a pau mamuli o Liliuokalani a o Baala ko oukou akua, oiai oia ke akua o Hui Nana. E na wahi keiki lalau, e oni wale no olua, a me laua kamalii no hoi o ka Holomua i ka pono o na keiki a na misionari, aole e pau, no ka mea ua kukulu ia maluna o ka pohaku a ka poe hana hale i haalele ai, a ua lilo i pohakukumu no ke kihi, a o ua pohaku la o Iesu no.
Ka wanana hope loa a Davida Malo no Hawaii nei, a me kona kauoha ana i kona ohana i kahi e kanu ia ai o kona kino lepo. Oiai e akoakoa ana makou ma ka hale noho o kekahi hoa aloha mahope iho o ka pau ana o ka pule Sabati kakahiaka, ua hoopuka ae oia i keia mau huaolelo. Aia a hookahekahe koko ka aina o kakou, alaila, manalo ka aina, a i na aole pela, alaila, e lilo ana ka aina i ka haole. Aia ka makou ninau, pehea i maopopo ai keia mau mea ia oe? Eia kana pane, oia ko'u ike a me ke kulana o ke au o ka aina e hele nei. E na hoaaloha o ka aoao anee alii, o keia kamailio ana a Davida malo ia makou, he iwakalua makahiki a oi i hala, aka, ua kamailio mua aku no oia i kona mua hoa aloha a pau mamua aku o kona kamailio ana ia makou.
Olelo o David, oiai keia aina palahalaha a makou e ike nei, e hiki mai ana na haole me ka o-opalau, a e olepe ia ae ana ka lepo, a e ahu wale ana na iwi i ka la, nolaila, ke manao nei au ina e make ana au, alaila iluna o Paupau ko'u kino kupapau e kau ia ai. ma keia mea e ike pono oe e ka Lahui Hawaii, o keia ke kaula hope iloko o ka moolelo ou e Hawaii, a ua hooko ia na mea a pau ana iwanana ai, ma kona ike kilokilo i ao ai a ai lolo, ma kona ike kakaolelo, a me kona ike kakau moolelo no ke kuauhau o na'lii a me ka poe koikoi iloko ou e Hawaii.
Aole o kona mau ike wale no ma ka moolelo Hawaii ke kumu nana i alakai i kona noonoon naauao e hoike i na mea pili i ka lilo ana o Hawaii i na haole, aka, ua hui pu me kona ano Karistiano oiaio, a o ke kanaka Hawaii mua loa i piha ka huina o na makahiki i ke 60 a oi, i hoouna ia mai i Misionaai no Hawaii, a ma ka huipu ana o keia mau ike elua, ua hiki mai ka hooko ia ana o ka manawa a keia poe kaula Keopulupulu, Kapihe, Kawainui, a me Davida Malo. Alaila puana like ae ka aoao hoohuiaina i keia mau huaolelo.
Pau ka oe hana, pio ka oe ahi.
Olelo o Keopulupulu 1.-No ke kai ka hoi ka aina. Kapihe 1-E hui ana na aina, 2.-E hiolo ana na kapu akua, 3.-E iho mai ana ko ka Lani, 4.-E pii aku ana ko ka honua, ka Davida Malo, 1.-E huai ia ae ana na iwi i ka la e ka oopalau a ka haole, 2.-E hoihoi ana au i ko'u kino kupapau iluna o Paupau, 3.-Aia a hookahe koko ka aina, alaila manalo, 4.-Elilo ana ka aina i na haole, ka Kawainui hoi, 1.-E hoohuiaina ana o Hawaii me Amerika, 2.-A i ole ia ma ka hoomalu Aupuni, 3.-A i ole ia ma ke ano Teritori, 4.-Aole manaolana iki e hoihoi ia ae ana o Liliuokalani ma kona noho Moi. A ina ua lokahi ka manao o keia poe kaula i wanana ai no loko ae ou e Hawaii. heaha ka ninau i koe nana e hooiaio mai ka lakou? Eia ka ke kaula mai Amerika mai nana i kuni iho i ke sila a me ka wepa maluna iho o keia mau wanana. O Rev. Dr. D. Balwin, he nui na wanana ana i wanana ae ai ma ka awai a ma na halehalawai, me keia mau huaolelo maopopo. Aole e hala ke kanalima makahiki ma keia hope aku, e pau ana ka Lahui Hawaii, ma ka makahiki 1850 ko'u lohe mua ana i keia wanana, alaila e hoolawe mai oukou ia makahiki no loko mai o keia makahiki 1893, alaila, e koe iho ana he 43 makahiki, a o ka pau io no ia o ka Lahui Hawaii, a lilo ka nohoalii i na haole, alaila heaha ka mea i koe a ka aoao anee alii e kali aku ai.
Kikeke aku na kanaka mawaho o ka halelana i ka wa e lana ana na auwae i kekai a Kahinalii, e wehe mai ka puka, no ka mea ua pono ka olelo, wehe kunihi mai o Noa i ke pani puka o ka halelana, a pane malie mai.
E na makamaka, ua hala ka manawa, a ua pani ia ka puka no oukou, a puka aku o Noa ma mailoko aku o ka Halelana, alaila, puka aku keia mau huaolelo ma kona waha. E noho alii no o Iapeta ma na halelewa a pau o Sema, a o Kanaana no kana kauwa, e hoomaikai ia o Iehova ke Akua o Sema, a o Kanaana no kana kauwa, e poino no o Kanaana, he kauwa ia na na kauwa a kona mau hoahanau. Alaila, pau ka oe hana, pio ka oe ahi. Heaha hou aku ka mea i koe a ka pohai anee alii e kali ai? Ua hiki mai ke Kanikela Mila, aole i lohe ia kona leo e olelo ana, a ka la 1 o Novemaba e hoihoi ia ae ana o Liliuokalani ma kona noho Moi. A malia paha e kali ana a hiki mai ke Komisina Willis, alaila, hooko ia ko oukou manao.
Ke pane nei keia maka peni, o ka mea a ke Akua i manao ai e hana, aole loa e hiki i ka manao o ke kanaka ke hoololi ae.
Ke hapai memeue nei na nupepa anee alii a pau, e haliu like aku ka kakou mau leo pule i na Mana Lani, alaila, e hooko ia mai no ko kakou mau makemake a pau. I mana no ka pule i ka la o ke ola, a ina e make, heaha ka mana o ka pule, wahi a kahiko? Pehea e hooko mai ai ke Akua i ka oukou pule, he ino ka naau, he kuamuamu ka waha? Aole o Iehova iloko o ka makani huhu, aole iloko o ka hekili leo nui, aka, aia o Iehova iloko o ke aheahe malie. Nolaila, i ka poe a pau e hilinai kuhihewa nei, e ao kanaka ae ka noonoo, a e huli mai no ke ala pono a makou e kakoo nei, oia ka imi ana i ke alanui e maluhia ai ka aina, a e kuapapanui ai ke kuonoono o ka aina, ma ka pono a me ka waiwai.
Ka wanana a Isaiai ke kaula no Babulona Nui, a e like ai hoi me ka wanana a ke kaula o Hawaii nei ma na helu mua, e pili ana i ka Babulona o Hawaii i haule hia aku nei ma ka la 14 o Ianuari.
E noho ekemu ole oe, a e hele aku hoi, a i loko o ka pouli, e ke kaikamahine o ko Kaledea. No ka mea, aole oe e kapa hou ia he haku wahine o na aupuni, Isaia 17:5. E na makamaka o ka Lahui Hawaii, i loaa ka noonoo a me ka naauao kupono, a e alakai nei i ka Lahui ma ke kuhihewa, a me ka pouli haalele loa, e kauo aku ai i kahi koena mailuilu i koe o ko kakou Lahui no kona hopena. Ke makemake nei au e hoakaaka aku a e hoikeike aku i ka moolelo o keia kulanakauhale o Babaloaa, mai kona kukulu ia ana, a i kona haulehia ana, e like me ka wanana a na kaula Isaia, Ieremia a me Daniela, a pela aku.
Ua hookumu ia kona kahua makahi o ka Babela, maluna pono o ka muliwai o Euperate, he awawa nui a momona, a e kahe owe mau ana keia muliwai kaulana o Euperate iwaonakonu o ke kulanakauhale, he kanaona mile ke anapuni o kona pa huinahalike, 50 anana ke kiekie o kona mau paia pa, he 12 anana me 3 kapuai ka manoanoa o ka pa, eha kona mau aoao, a he 25 pani puka keleawe ma kela aoao keia aoao, a he alanui pololei mai kela a me keia puka, nolaila, ua lilo ke kulanakauhale oloko i mau huinahalike, a ua hoopihaia me na hale a me na mala pua. A ku iho la ka halealii o Nebukaneka mawaena konu e hoopuni ia ana e na mile eono ke anapuni, maloko o keia pa na malapua lewalewa ma kekahi puu kiekie i kukulu ia he 400 kapuai, a ua kau ia maluna o na pao, kekahi pao maluna o kekahi, a ua hana ia na anuu a maiau no ke kanu ana i na pua.
A ua hoopiipii ia ka wai mai ka muliwai ae me na pauma i hana ia maloko o ua puu ala. Alaila kku ae la o Nebukaneka me kona hanohano nui, a holoholo ae la maluna o ua kulanakuuhale la a ka hanohano nui wale i ike ole ia kona lua i keia wa, maluna o kona halealii, i iho la, aole anei keia o Babulona nui, ka mea a'u i kukulu ai i hale no ko'u aupuni, me ka ikaika o ko'u mana, a na ka hanohano o ko'u nani! Daniela 4:29-10. Ku lanakila ka poe kalepa, a malaila ka akoakoa ana o na waiwai e na aina a pau, Isaia 43:14. Ezekiela 17:14. Nolaila ua kapa aku na kaula iaia, Daniela 4:20, ka mea nani o ka honua a pau, Ieremia 51:41. Ka mea e hanohano ai, a e kaena ai o Kaledea, Isaia 13:19, ka haku wahine o na aupuni. Isaia 47:5 a he puloku, palapala ka mea olioli, Isaia 47:17. A i ke au o ko Nebukaneka nohoalii ana, ua hookiekie loa ia o Babulona a ua kaulana ia no ka naauao, no ka nana hoku.
A no ke akamai ma kela hana keia hana, a malaila ka hele nui ana o ka poe kalepa, ma ka muliwai o Euperate, mawaena o Asia, Arabia, Aigupita, oiai e ku ana keia kulanakahale hanohano iloko o na makahiki he kanaha o ka nohoalii ana o Nebukaneka a me Berehaza kana keiki me ko laua hanohano alii nui, a e loaa auanei ia kakou keia ninau. Pehea i pau ai kona hanohano, kona mana, kona nani, a kapa hou ole ia oia ka haku wahine o na aupuni, e like me ka Isaia e wanana nei? Eha mau mea maopopo ma ko'u noonoo ana.
1.-Ua lilo na alii a me na makaainana i ka noho lealea.
2.-Ua lelepau na alii a me na makaainana i ka hoomanakii.
3.-Ua puni loa na alii a me na kanaka i ka haaheo a me ka hookiekie.
4.-He hoopai maoli mai no na ke Akua.
E hoakaka !iilii au ma keia mau mahele eha.
1.-O ka puni lealea o na alii a me na kanaka. E hoomanao kakou, oiai e ahaaina ana o Berehaza he alii me na kanaka, e inu ana, e lealea ana, aia hoi ia po no, ua komo aku la o Turo me na koa, a pepehi iho la i ke alii, Daniela 5:1-31. E nana ia Solomona a me Komora, oiai e lealea ana, e pii ana na kane maluna o na wahine, e pii ana na kane i na kane, na wahine i na wahine, hiki mai la kaolelo a ke Akua ia Lota, e holo oe i ka mauna i pakele kou ola, oia hoi, ua hoopauia kela mau kulanakauhale e ke ahi, a luku loa ia.
2.-Ua lelepau na alii a me na kanaka i ka hoomana i na kii. Hoomana aku lakou i na akua kii ia Bele, Niregala, Merodaka, Sukota, Benot, a me na akua e ae, kanawai ekahi. Aole ou akua e ae imua o ko'u alo. Elua. Mai hana oe i ke kii i kalai ia nou, aole ma ka like ana o kekahi mea i ka Lani iluna, a me ko ka honua ilalo, a maloko o ka honua. Mai kulou oe ilalo ia lakou, aole hoi e hoomana ia lakou; no ka mea owau no o Iehova o kou Akua, he Akua lii, e hoopai ana i ka na makua hala i na keiki, a hiki aku i ke kuakahi a me ke kualua o ka poe e inaina mai ia'u, Pukaana 20:15.
3.-Ua puni loa na alii a me na kanaka i ka haaheo a me ka hookieike. Oiai e holoholo ana o Nebukaneka maluna o kona hale alii nani me ka naau haaheo, me ka hooikeike, iho la ia, aole anei o Babulona nui kela, ka mea a'u i kukulu ai i hale no ke aupuni, a me ka ikaik o ko'u mana, a me ka hanohano o ko'u nani. Pane mai la o Daniela ke kaula, e kipaku lakou ia oe mai nakanaka aku, a o kou wahi e noho ai aia no ia me na holoholona o ke kula, a e a-i iho oe i ka weuweu e like me na pipi kauo, a e hoopulu ia no hoi oe i ka hau o ka Lani, a hala na manawa ehiku maluna ou, a e ike oe e alii ana ka mea keiki maluna o ke aupupni kanaka, a e haawi aku no oia ia mea i kana mea e makemake ai. E Nebukaneneka, e ke alii e, ua olelo ia ia oe, ua maalo ae ke aupuni mai ou aku, Daniela 4:25-31.
4.-He hoopai maoli mai no mai ke Akua mai, ua piha ka Baibala i ka wanana a na kaula e pili ana i ko Iehova hoopai ana i na Lahui kanaka kahiko o ke ao nei, e like me Babulona, Ierusalema, Damaseko a me Asuria.
No ka mea, ua olelo mai ia, ua hana au i keia, i ka ikaika o ko'u lima iho. A i kuu akamai hoi, no ka mea ua maalea au, na'u no i hooneenee i na mokuna o na aina, a ua hao aku au i ko lakou waiwai. A e like hoi me ke kanaka koa, ua hoohaahaa au i ka poe e noho ana me he punana ala i loaa ai i kuu lima ka waiwai o na Lahui kanaka, a e like me ka hoiliili ana o na hua manu i haalele ia, pela no au i hooiliili ai i ko na aina a pau. Aohe mea upoi i ka eheu, aole mea i hamama ka waha a ioio, nolaila, e hoouna mai ai ka haku, ka Haku o na kaua. I ka wiwi maluna o kona poe puipui: A malalo iho o kona nani e puhi ai oia i kona mea a-a, e like me ka aa ana i ke ahi, Isaia 11:13-14,15. Ma keia wanana a Isaia i hoike ia ae la ko ke Akua hoopai ana i ko aupuni o Ausuria. A ke manao nei au, ua lawa na hoakaka ana e pili ana ia Babulona, ka haku wahine hoi o na aupuni, a e lawe ana au a hoakaka i na mea pili ia Hawaii nei, ka haku wahine hoi o ka moana Pakipika, ka mea a ka aoao anee alii e olelo pinepine nei, o ka haulehia ana o ka Moiwahine Liliuokalani mai k anohoalii mai ou e Hawaii, na na keiki misionari. E na Hawaii oiaio, e nana pono iho i ka'u mau hoakaka no babulona Nui, a e maopopo auanei ia oukou.
Aole i pau.
Na ka Lehulehu e Nana
Mr. Lunahooponopono,
Aloha oe.
Ua ike au ma kau Nupepa Puka La Nov 13 iho nei i hoolahaia JnoA.K. e pili ana no ka pili e haawi ia nei i na mai; he he mea oiaio he wiwi oi no ka Pipi aole nae hoi ke ano inoino a maikai ole loa, no ka ike no o na mai he hiki no ke ai ia me ka ono, nolaila lawe ia no; o ua pipi la no ka ua o Jno. A. Kamanu e ai nei aole au i mahui a lohe iki la hoi ua luai na mai i ka ai, ka io pipi a ka makakama e hoolaha nei, e maopopo ai la hoi he inoino a kupono ole ke ai ia.
No ka wiwi o ka pipi, momona ole kekahi, he mea oiaio no paha ia no ka nele mai i ka mauu ole, oiai he kau papaa la nui keia o Molokai nei a pela ao paha a puni ka Paeaina. ua nele ka haule nui ana mai o ka ua, a dela i hooulu mahuahuale o mai ai ka honua i na mauu uliuli o ke kula.
No ke kupono ole oka Luna Hooponopono o ke kahua ma'i a e hoopau a he lolo wahi au, ua manao anei oe ina o oe ke noho Luna nui, hiki ia oe ke hooponopono a oi aku mamua o kau e hoolaha liilii kohu ole nei. He kanaka naauao a he kupon omaoli no e noho ma ke ano he maku hoomalu nou no ke kanaka e ake ana e loaa wahi papaa berena (Oihana) nau. Mai ka wa e noho Luna nui ana o W.H. Tell, kou hoolaha lalau a hiki wale mai la no i keia au. He kuikahi ko'u me ka lunahooponopono o ka nupepa ma ka hoopau ana, ua oki ka hakuepa.
O kekahi no hoi, ua hai ae nei oe no ka hoopii ole ia o na kokua komohewa i ahewa a ao mua ia e ka lunakanawai aole e hele hou maluna o ka aina o ka Papa Ola; he keu no hoi hou hoopunipuni, eia ke kahua mai me na makai piha uwila ke ha-lo hele nei a puki ke kahua mai, ua kau ka weli i na kokua komohewa a pau a me oe pu kekahi e J.K. Kamanu, kue no oe i ka maluhia o ke kahua mai malalo o ka hooponopono ana a ka Luna nui au e wahakole nei, ike pono e, o Kulina Eleele kou wahi e noho ai, a o kekahi mau mea e ae au he opala.
Ua lawa au no ka pane hou ia mai.
S. MANUIA.
Kalaupapa, Nov. 16, 1893.
Hauoli Kuhihewa ko Lahaina Poe.
MR. LUNAHOOPONOPONO;
Aloha oe:
Ma ke ahiahi Poalua nei i ku mai ai ka Malulani mai Honolulu mai me ka nuhou makamaka loa e ola ai ka ilihune mea hou o ko Lahaina nei poe, e hoi ae ana ka Moiwahine i ka noho alii i keia mau la, wahi a Pila Konuwela, ka anela o ka po i kipaku ia mai a i e ka ahaolelo no ka hilinai ole ia, a kakaa mai ai mai ka noho kuhina mai me kana mau pipi kaulua, a nona na peni lehulehu i molina ia e ka poina ole oia ka wa oi loa aku o ka olioli o ka aoao makilo, e huro ana, e paipai ana, e pio ana, lele liilii na papale i ka olioli, aohe manao ae i na wahi papale i ke kaa iluna o ka lepo holoholona.
He nui ko'u hakilo ia manawa e puunaue ana i ka oiaio, ke mau nei no ka olioli o na kane a me na wahine, o ke kumu o ka lau, ku aku i kai o ka uapo o Keawaiki, pane ae nei kahi mea mamua o'u, he kanaka wiwi loihi loa, a he mau nanaina moneta kona, mana maoli ka ike a Nanahoa, hooliilii iho la ka olelo, owai keia, he aloha aina, pau ko laua maka'u no'u.
Pehea olua i olelo ae nei i ka mana o nanahoa, aole ka paha oe i ike i ka lua kalai e hoopuni ana i ka la, ua ike au he mea kahiko loa ia, mamua aku o ke kanaka makamua, pane au ae mana ka ike, ua like nei mana me ka mana a ka hipa a Kaikipaananea ka mea nana ka olelo kaulana e mau nei kona o ia, pehea; penei: a ka hale au o kaua ua kiina, i haha ae au pa no, honi ae au e pili ana manao iho la wau he kulani, ano ole hoi kau wahi olelo.
Elua la ke kaawale, halawai hou mana me ka mea nona ka papale i puhi ia ai e ka olioli, pehea ke maopopo mai nei no ua Moi nei, aole la pehea ka hoi ka olelo o kau leta, nau mai, ike aku nei au e helei iho ana na maka i ka huhu, kupai kaua.
Aole au i loihi mai, e hoi hou mai oe, ea pehea kou manao no keia mau mea, ae eia ko'u manao, e kakoo kakou i ke Aupuni Kuikawa, he aupuni maikai, a he poe maikai ka poe nana e malama nei ka waiwai o ka lahui, a he mea pono e uku hoomau ia ka Moiwahine i umi Tausani dala i ka makahiki, ia Kaiulani eono tausani dala i ka makahiki, o na aina lei alii e haawi wale ia i na kanaka Hawaii.
Akoakoa mai la ehiku mau kino uhane ola, a pane mai la ia oe ka okioki o ka aina o na alii, aole ka owau a me oe kai eha pu i ka maka o ka ihe laumaki a me ka oiaio a pau loa, aole e mana ko pule e Kalauwahine, no ka hoi ae o ka moi i ka noho alii, no ka mea, ua kipakkuia e ka ahaolelo kamalii. Kipaku a pau, ke anee aku nei.
Kou haahaa,
C. NAPOLIPOIKAOHU.
Nahonoopiilani, Maui, Nov. 16, 1893.
Na mea hou o ka makani Kauaula.
J.U. KAWAINUI,
Aloha oe:-
Ma na ike pili aupuni a Komisina Willis me Peresidena Dole, ua hapai ia ka hauoli kiekie o ka aoao a kakou e kakoo nei no ka pono oi kelakela no ka lahui Hawaii no ka hoohui ana aku me Amerika a ma na ano a pau e pono ai, a me ke ano Aupuni Repubalika e hoomalu ia e Amerika Huipuia. A ke ike nei ka poe noonoo maikai a pau, e nana aku ana maluna o ka pohai o ka anee alii mai kela pea a keia pea o ka aina, e ku kakou iluua me na pahu hae o ka lanakila, e kiei aku me na maka i ko lakou holo pu-a-a ana ma na ulanui, me ka hilahila nui, a o ka oi loa aku maluna o na alakai na lakou i hoopunipuni mau i na kanaka.
Ma ka Malulani o ka la 10 o Novemaba nei, ua lele mua mai la o Bila Konuwela i ka awapo, a hui iho la me Hon. J.W. Kalua, pane mai la; ekolu la i koe hoi ae ka Moiwahine, hooia aku nei o J.W. Kalua ma ke ano pahenehene. I ko'u hui ana aku me ia, hai mai la kela, ua hoolaha aku nei au i ka poe anee alii no ka hoi ae o ka Moiwahine, a ua nui loa ko lakou hauoli Ma ia ahiahi no, ua kau aku la o Bila White ma ke Kinau no Honolulu, a o F. Hayselden, J. Richardson ma Wailuku ae.
E ka makamaa maikai, he hauoli palena ole ko makou no keia poe no ko lakou holo ana e ike pono i ka hua o ko lakou hoopunipuni a hoi mai me na huihu iniu o waho o Pawaa. E hoomanao oe e kuu hoa, e ano like ana lakou nei me na kaula o Baala, i ka wa o Elia ke kaula o Iehova ke Akua, ka noke aku i ke kahea ia Baala e hooiho mai i ke ahi e hoopau i ka mohai, a no ka hoolohe ole ia mai, kolikoli i na ili me na pahi. A heaha la auanei ka lakou nei? He amu paha i ka lauoho? He kui paha i na niho?
Ea! Ina owau kekahi alakai o ka aoao anee alii a o kaua pu no paha, a i tausani hoopunipuni ana iloko o keia makahiki e like me kela poe, he oi aku ka pono e make, mamua o ke ola ana i mea hoohilahila, a e lilo i hana nui na ka lunaikehala e koni mau ai i ka puuwai.
Ma ke Kinau o ka la 14 nei o Novemaba, ua piha u ae ka uwapo, kahi nui iho la i ka waiwai a nemo, kau nui aku la ke aho no na wahi leta a Bila ma, he neo ka hoi ae o ka Moiwahine. Eia ka mea akaaka loa, ua hoomoemoe iho nei na wahine i na papale launiu me na lei pu i hounuunu ia a me na paikini ulaula, o ka lohe no ua hoi ae ka Moiwahine, he pihe u-au-a ma na alanui e kai huakai ai. Hao e ae nei nae na wahine o ka Hoohui Aina i i ua mau papale launui nei me ona lei pu, ua oki oe e loha ana. A ua hoololi ae nei i lau la-i i mea koala amaama paha. "Pau ka oe hana pio ka oe ahi."
No makou iho ka poe o ka aoao hoohuiaina, aole hopohopo, aole kanalua, ina no nele ka hooholaina, aole ia he mea no kakou e haulehia ai, oiai eia no ia kakou ke Aupuni Kuikawa, aole he mea nana e hoonaue.
Mau ia mau mea hou e ke hoa.
LAIOLELE.
O na dala loaa mai o ke Aupuni Kuikawa no ka hebedoma hookahi e pau ana i NOvemaba 15 i hala, he $33,842.32, a ina e hoohui ia e me ke koena mai he $120,933.38 o ka hebedoma mamua iho, alaila e like ana me ka $154.775.70. O na hoolilo no ka hebedoma i hala, he $17,924.97. Koena ma ka waihona, he $136, 850.73. Mawaho ae o keia huina dala, aia ke waiho nei ma ka Banako Hale Leta, he $32,169.68; Papa Hoonaauao, he $37,885.48; a ma ko ka Papa Alanui, he $53,803.59. Huina o na dala a pau, he $260,709.48. Mau no ke kaha o ka waihona aupuni.
Hoolaha Humau.
KA AYER SASEPARILA
Oia ka LAAU oi loa o ka mai @ no na mai i hookumu ia mai @ koko ino mai. Ua oi loa ae hoi, @ ka mea, o kona kahua i hokumu ai o ka
Honodorusa Saseparila Oiaio
No ka mea, o ka LAU N@ HELEHELE a me na mea a pau i maa i ka hoohuihui @ oia na laau oi loa o ka maikai, a me ka mea hoi ua ike ia ka waiwai @ ma ka lapaau ana i na MA'I o @ KOKO-ua oi ka
Ayer Saseparila
ma na mea a pau e hooikaika ai kukulu hou ai i ke kino i hoonawaliwali ia e ka ma'i a me ka eha.
Ua hoonoono ia ka ai, ua hoo@ ia ka ma'i o ka waihona hoowali ai ua hooikaika ia ke Ake a me ka Puu Hoowali ai, a hoohana mai@ ia na lala a pau o ke kino. Ua ho@ kuke ia mai ke kino ae, ka la@ make o ka ALAALA, ua hoola @ na EHA, na PUHA, na RUMA@TIKA, ma MAIHEHE, na HUEHUE a me na ma'i ma ke poo kah@ wale o ka hupe, a ma na wahi a @ ke hooia mai nei na Kauka alakai ka maikai o keia laau.
Ke hoola nei ia hai, a e hoola @ hoi ia oe.
No ke KUMU a me ke ANU o ka@
Ayer Cherry Pectora@
ka laau lapaau alakai o na ohana.
No ka NALULU, ka LEPOPA@ ka LENA a me kekahi mau mea inoino e ae o ka opu, e lawe i ka
AYER HUAALE CATHARTI@
E makemakenui ia nei e ko ke aupuni.
Hoomakaukauia e Kauka J. AYER & CO., Lowell, Masekuseta@
HOLLISTER & CO
Na Agena ma ka Paeaina Hawaii.
KAKELA ME KUKE
KA-HALEKUAI-NUI
O NA
WAIWAI LIKE OLE
NA MEA
HANAKAMANAAPAU
Na lako pili hao kukulu hale, Na kepa, Na lei ilio, Na kaulahao ilio, Na Pahi, Na Upa, Na kope hulu, Na Palapala.
PALAU LIO
Na mea mahiai, Na au ho, Na au koi, Na kua bipi, Na lei bipi, Na kaulahao bipi, Na uwea pa, Na kaa palala, Na mea piula, Na ipuhao.
Makau me Aho Lawaia
Na Iliwai, Na kaula, Na hulu pena, Na pulumi, Na pena, me ka aila, Na kopa, Na aila mahu, Na pakeke
Na pakeke hao, Na kapu hao, Na pauda, Na kukaepele, Na uwiki, a me Na ipukukui.
Mikini Humuhumu Kaulana
Wilcos, & Gibbs Hookahi Lopi.
ka Remington, Elua Lopi.
A me na ukana he nui loa, o kela ano a me keia ano.
Kakela me Kuke
2896-q