Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 48, 2 December 1893 — KA EUEU WIWO OLE O NU IOKA A I OLE O KA Makai Kiu Hale Niwela. [ARTICLE]

KA EUEU WIWO OLE O NU IOKA A I OLE O KA Makai Kiu Hale Niwela.

MOKUNA XXIII. Ma ke ao ana ae ua hele koke aka la ka makai kiu e hoike i na mea a pau i ka loio o ka waiwai o ka lede aoo i make, a me na lunakanawai a me ka loio oke aupuni. Ua iawelawe koke oia no na mea e piii ana i ke kanaka opio Walaka Parama. Aole i kani ka hora 10 o ia kakahiaka ua hookuu laelae ia ae la ke kanaka opio mailoko mai o na paia kawa-u o ka halepaahao. Ua hookahaha nui ia ka naau o ka lehuiehu i ka ike ana iho i keia aiau mea maloko o na nupepa o ia la. He nui a lehulehu wale na poe i hele mai e panai i ko lakou mau hoomaikai i ka makai kiu opio, mal | ka poe kulana kiekie a hiki aku i ka poe haahaa loa, oiai ua knpa mai kekahi o lakou iaia he pupule i na la i hala ae no ko ianei kue mau i ko lukou manao, a ua hiiinai loa iakou o Walaka Parama io no ka mea nana i powa ke ola o kela luahine waiwai nui. Ia wa ua hookoino koke aku la o liale i kekahi oleio hoolaha iloko o na nupepa e kahea ana i ka poe i ike ia Mele Andasona e hele mai e hoiko iaia a e loaa no he uku makana kiekie, n i ole oia maoli no hoi ke heie mai o hoike iaia iho, ina nae eia oia ke ola nei. Ua kaumaha loa ko Hale manao, no ka mea, aia hoi i kona maopopo lea ioa ana i keia mau mea a pau, a ua makaukau ka aha hookolokolo e haawi aku i na waiwai a pau o Mrs. Baiauwina ia Mele, eia nae aohe una wahi e loaa ai. Ua nalowale ioa oia. Malia paha ua make io no. lloomanao mai la oia no kela muliwai, kahi lioi ana i inaopopo lea loa ai ua lele o Mele iloko o laila, no ka meo, akahi no oia a hoomaopopo ae o Aieka kela wahine ana i kuhihewa inau ai o Mele; nolaila ua iuuluu loa kona naau no ke kaikamahine i hoauwana makehewa wale ia mamuli o na hanh a kela Badawela, ke kanaka powa kaulana o Nu loka. ile mau pule i hala ae mai ka make ana o ke kanaka powa kaulana, nia hoi, ma kekahi la oiai ka makai kiu e hele ana ma kekahi alunui o ke kulanakauhale o Bulukalana ma kekahi aoao mai o ke kulanaKauhale o Nu loka, aia hoi ua hoopulwa ia kona naau i ka ike ana aku o kona mau inaka i kekahi lede opio e hele ana ma ke alanui, a ua hoomaopopo koke iho la oia aole keia he kaikamahine okoa, aka o ka mea no ana e hull hele nei i o a ianei a e ake nui loa nei e loaa. He mau wahi aahu weluwelu ma ke kino o ua kaikamahine la, a o kona mau papaliua mohaha maikai hoi I haiamu ia o ka nani l na ia i hala ae ua nalohia aku ia, a o na nanaina haikea ke hoalH ana ma ia wahi. Nolalla, me Ke kakali hou ole iho ua hele |>ololei aku la o Hale a mamua 0 kona kokoke loaana aku i ke kaikamahine ua hooho ae la oia: «*E hoonani ia ke Akua! Akahi oe a loaa ia'ul" Huli ino mal la ke kaiieamahine me kona mau nanaina haikea a puiwa hoi no kela leo ana i lohe ai a ike mal la i ka maki kiu, a oia kana I pane mal ai me keia mau huaoleio: "Heaha no hoi kou mea e alualu hooiuano loa nei ia'u, aole anei he aloha iloko o kou puuwai?** ««Auwe! E ka iedo opio, 000 uo kai aloha ole ia oo iho; ke pee wale nel no oe me ka hoonele makehewa wale ana no ia oe iho, a ke pee wale nei hol mai kou mau hoaloha oiaio aku." aO oukou anel ko'u mau hoaloha ka poe e akenul loa nei e hopu a kioia ia'u iloko o ka haiepaahao me ko*u oie?" *»E hooiohe mai oe ia*u e Meie Andasona; aole loa kekahi wahi hoohuoi nou ma kekahl Uhi o na hana hewa, ua maopopo loa kou maemae. Mamua o ka make ana o kela kanaka Ino nana oe 1 hoauwana (Badawela), ua mihi pololei ioa mai oia 1 imua o makou a pau nana pouoi no i hana na karaima eleele a pau, a ! nana ponoi no hol I hookonokono ia oe e hana i keia mea au I hoohiki ; mai ai aoiooo e hana hou; a ke hauoii ioa nei au i kou kapaa iioko o na hoowalewale he nui." «Va make lo anel o B«daweia?" «Ae. Aole ka p&h&oe I heluhela i kona mooieio iloko ona nupep* ms ka la mahope koke iho o kona make ft»a?" , V . w i i ««Aoie ioa au i aa e heiuheiu i kekahi nupepa 00 kekmhl nwu mahina [oihi I haia ae nei, ola hoi «al keU | po mal a'a I teie al Uoko 0 kela mu« Uwak"

«*A ua lele io no oe iloko o ka muliwai?" "Ae, ua oi afeu ko'u minamina i ko'u iooa mamua o ko'u oia." t( He nui ka'u mau mea e makemake nei e hoike aku ia oe, nolaila e ae mai oe e hoolohe pono mai, a e hiiinai mai hoi i ka'u mau mea e hahai aku ai," wahi a Haie. "Ca maopopo ia f u hekanakahoopono a wiwo ole oe, aole a T u mea e kanaiua ai nou." Ia wa ua hahai aku la o Hale i na mea a Dau mai ka mua a hiki 1 ka

hopena, a i ka pau ana ua nonoi aku Ia oia i ka lede opio e ae mai e hoi pu me ia no ka home o ka luahine i make (Mrs. Balauwina), ka home hou hoi o ua kaikamahine la. Ua ae mai la ua lede opio la a huli hoi aku la laua, a he manawa pokole ua hoea maalahi aku la laua i ka hale nui oluolu i lako poao me na mea a pau e oluolu ai. I ko laua hoea ana aku ua hookipa j ia aku la ka lede opio a haku hou hoi o ua hale la, e kekahi lede aoo maikai. He wahine hou keia i hoolimalima ia e ka loio e noho malaila no ka malama pono ana i na mea a pau o ka hale a hiki i ka wa e loaa ai o ka mea noua ka hale. Mahope o ko Hale haalele ana aku i ka lede opio, ua hele pololei aku la oia no kahi 0 ka loio, a ine ka piha hauoli oia i hoike akuaiinameaa pau. Me ke kali ole, ua liele pololei aku la ka loio e ike i kona haku waiwai hou. Ua hoolaKo aku la hoi oia i ka lede opio me na dala a pau e lawa ai o kona mau makemake; a ua hoike pu aku la no hoi ola o ka nui o kona waiwai aia ma kahi o ka ekolu hapaha miliona dala. He elua pule maliope ilio o ko Mele Audasona noho ana iloko o ka oluolu a me ka hauoli, aia hoi iloko no nae o ia taau lako a pau aia nae kekahi mea e haehae ana ia loko o kona puuwai, a ano lilo maoli hoi ia mea i mea nona e mai ai. Mai ka la mai a Hale i hoihoi ai i ka lede opio a noho ma kona home o kona waiwai, aole loa oia i hele hou aku e īke iaia, a aole no hoi oia i hele hou e ike i ka loio. Ua haohao nui ka loio 1 a ka makai kiu opio, oiai ua makaukau oia e uku aku i ka uku no ko Hule luhl, aka aolo nao ona hoea iki aku. No keia haohao 0 ka loio, nolaila ua hele aku oia e ninau ia Mele Andasona ina palia he hoea aku 0 Hale ilaila, aka ua hoonele pu ia no ia manao oua, no ka mea aoie no he ike iki ia aku 0 ka makai kiu i ko Mele hale. Ia Mele Andasona nae e nanea ana maloko 0 kona keena i kekahi la, aia hoi ua lioea mai la kona kahu hanai wahine a hoike mai la ua makemake kekahi keonimana e ike iaia maloko 0 ke keena hookipa. Puiwa ae ia o Mele me kona manao 0 Hale, aka i kona hoea ana aku aia hol he kanaka e. laia no a komo aku, oia no ka manawa a ua kanaka la i lele mai ai a kulai iho la i ke kaikamahine ilalo 0 ka papahele me kona unuhi ana ae epahu iho i kana pahi ma ka umauma o ke kuikama* hiue. Aole nae i hololea kana hana, no ka mea ia wa koke no ua loaa mai la ke kumu pepeiao o ua kanaka la i kekahi puupuu oolea a kunewa aku la oia a waiho ana ma kahi kaawale mai ko Mele w r ahi aku e waiho ana, a me ka eleu ua hoopaa koke ia ae la nn lima o ua kanaka ia me na kupee hao. Ala koke ae a o Mele a me kona hikilele ino ua hooho ae la oia: «'E kuu Hale aioha ! He oiaio, o oe io no ko'u aneia hooia!' ? «<Laki maoli ko'u hoea ana mai nei i keia wa," wahi a Hale. I kela wa ua kahea aku la o Hale 1 kekahi makai e ku kokoke ana ma ia wahi o ke alanui, a lawe ia aku la ke kanaka powa no ka haiepaa- | hao; a iko ia iho la oia no kekahi o I na kanaka powa a na kiu i hookolo loihi ai. Ma ia hope mai ua 1110 o Ilalo i hoaloha pilipaa ioa no ka iede opio waiwai. I Aia hoi, i kekahi la ua hoea aku | la o Hale I kahi o kona hoaloha ka | loio aoo a kahu waiwai hoi o Mele. Me ka hauoii paiena ole, ua hookipa mai la ke kanaka aoo iaia. ««Ea! Ihea oe iioko o keia mau la loihi i haia ae nei ?" wahi a ka loio. «<Ua piha loa ia ko'u manawa me ka hana, nolaila au i kipa mua ole ! mai ai," wahl a ka makai kiu opio. «•He kupa naha maoll kou hele oie mai e kii 1 kou uku, no ka mea nau kela maa dala makana, a me kou uku maoii o ka hookoio akahele ana. I kela hihia pepehikanaka." Minoaka iho la ka makai kiu & ; pane aku la: ««Aole au e iawe ana I kekahi keneta o ia mau daU." «*No ke aha hoi?** wahi a ka loio me kona kahuha nui. <«Ua nonoi uu i ko'u uku, a he hookahl pule mal keia la aku e hooko la ai ko'u makem«ike, ke ae mai hoi na iani." «Heaha ia uku 00?" »*He hookuhi pule mal keia k aeu e lilo ana o Mele AnCasona i

wahine mare na ? u, t * wahi a ka makai kiu. Mai ka hookuu ia ana o Wal&ka Parama, ua lilo oia he aikane pilipaa loa no Hale Niwela, a mai ia wa mai hoi ua lilo ola kekahl o na makai kiu eleu loa malaloo ka Haie ao ana, a ua haalele hoi i na hana waiwai ole oko keia ao. A 0 kona kaikoeke a me kona kalkuahine ua lilo laua i mau mea kuonoono mamuli o ka Hale alakai ana, a i keia la o Hale Niwela kekahi o na kanaka waiwai loa o Nu Ioka; a oia no hoi ka makai kiu oi kelakela ma ka wiwo ole. "O ka makau wale ke alanui pokole e hoea ai i ka luakupapau, a 0 ka wiwo ole ka moto 0 ke kanaka pono." Ka Hopena.