Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 49, 9 December 1893 — Page 3

Page PDF (1.94 MB)

This text was transcribed by:  Patricia Ravarra
This work is dedicated to:  My newly-signed on hula sisters and brothers of the Academy of Hawaiian Arts - hele on!

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA HUI ALAHAO ME AINA O OAHU

MANAWA HOLO.

@ a Mahope aku o Iune 1, 1893.

 

NA KAA AHI

 

no honouliuli.

 

                                                                         B        B        A        D

 

                                                                        a.m.     p.m      p.m.     p.m.

@ Honolulu                                                  8:45     1:45     4:25     5:10

@ Manana                                                      9:30     2:30     5:10     5:56

@ Honouliuli                                                9:57     2:57     5:36     6:2@

 

                                                                         C        B        B        A

                                                                        a.m.     a.m      p.m.     p.m.

@ ia Honouliuli                                           6:21     10:43   3:43     3:42

@ ia Manana                                                             6:55     11:15   4:15     6:10

@ i Honolulu                                                7:30     11:55   4:55     6:45

            No na Poaono wale no.

            No kela ame kela la.

            Koe na la Sabati.

            Koe na Poaono.

 

NU HOU HAWAII.

 

            Ua hoopanee hou aku nei ke Ka@oleta o ka Papa Hawaii i kona @oi mai a iloko o Feberuari aenei.  No ia kumu, ua noi mai oia a ua ae @ aku.

 

            Eia ka luna kinaiahi nui ke noke @ nei i ka hoomaamaa i kona poe @ ahi hou loa i hoopiha ia ma na makalua o ka poe mua i haalele mai.  N@ ke dala wale no kanaka.

 

            Ua ae ia o Mr. S. H. Kalamakee e lawelawe i ka oihana lolo malalo o ka palapala laikini ma na aha inika ole a pau o ke aupuni.  O kona wahi noho paa, aia i Waialua.

 

            Ua pau aku i ka hoohikihiki ia i kai o Kahakaaulana e hoomalu ai mahope iho o ka pili ana i ka uwapo, na ohua oneki Pake a me Iapana a ka mokuahi “Oceanic” i lawe mai ai i ka Poakahi nei mai Asia mai.

            Mamuli o ka hoihoi e ole ia ana o ka Moiwahine i pau maluna o ke kalaunu mamua ae o ka la 5 o Dekemaba nei, ua eo aku ia ka pili he $500 i kekahi hoohuiaian, a ua hoka iho ia ka anee alii nana kela mau @ @.

 

            Ua ku mai na keia awa i ka hora @ o ke kakahiaka Poaono i hala, iloko o na la holo eono a me hapa mai Kapalakiko mai, ka makuahi “Australia,” me 82 mau ohua kapena, 34 mau ohua oneki a me 28 mau eke leta.

 

            Eia o Mr. Willie Waterhouse ma Honolulu nei i keia mau la maluna mai o ka mokuahi Australia o ka Poaono i hala.  I holo hoomaha mai nei oia no kekahi ma’i hebodoma, a hoi aku no ma ke kahua o kona hana ma Amerika.

 

            @ ka Poaono aku nei i hala, i hoopaneeia ai ke kau kiure kaapuni o Oahu nei me ka pau ole o na hihia i paa maluna o ka papa o na hana o ke ka@.  Me he mea la i ka nana aku, e malamala ana paha he kau kiure kuikawa i neia mua iho.

 

            Ua haule make iho o Henry Burke o Waimea, Hawaii, me ka hikiwawe loa, i ke ahiahi Sabati aku nei ma kahi kokoke i ka hale hana sopa, kahi ona i noho hana ai.  Ua oleloia, he make keia i ulia mai no loko o ka inu wai ikaika nui loa ana.

 

            “Ehia mokukaua Amerika e ku nei ma ke awa o Honolulu?”  wahi a ka ninau a kekahi aliimoku o ka Naniwa i ka wa a ke pailaka o ke awa i haawi aku ai i kona mau hookauwa ana a hoole ia mai ke kakahiaka Poaono, Dekemaba 2, a ma kahi he ekolu mile ka mamao mai ka nuku aku o Mamala.

 

            Ua mahui mai makou, mamuli o ka huikau o ka oihana hoonaauao me ka oihana hookolokolo i hoili ia maluna o ka hokua o ke kanaka hookahi, e like paha me ka apana o Waialua, ua hoohalahala kekahi poe naauao, no ka hoohuikau ana i ka mana hookolokolo me ka oihana hooko.

 

            Ua loaa mai kekahi leta mai a D. Keaweamahi mai i kekahi o kona mau makamaka ma Honolulu nei, e hoike ana, ke mama iki ae la kona ma’i nana e hookaawale nei iaia i ka aina e.  Ua lohe pu hoi oia ma Iapana, he haunaele ma Honolulu nei, a no la kumu i hoouna pupuahulu ia mai nei ka manawa Iapana Naniwa.

 

            I ke ahiahi Poakahi iho nei, Dekemaba 4, maloko o ka luakini o Kaukeano, Honolulu nei, ua awai aulu ia ma ka mare e Rev. E. G. Beckwith D. D. o Kapena Abr. Gartenberg me Miss Mary McGuire, he mau kamaaina laua a elua no keia kulanakauhale.  E hahai ia na opio elua e ke oia loihi a me ka holomua.

 

            O na make o Honolulu nei no ka malama o Novemaba i hale, penei no ia:  na Hawaii, he 31; na Pake, 16; na Pukiki 6; Na Iapana, 3; na Beritania, 2; America [ as printed ], 1; na lahui e ae, 1, Huina 60.  Mailoko mai o keia heluna make, he 2 he mau malihini a he 13 make aohe kauka nana i lapaau.  Pehea e hoopalaleha ia ne na make lapaau ole ia?

 

            O na nupepa ano koikoi wale iho no o Amerika Huipuia e kokua nei ia Peresidena Kalivalana ma kona hoolala kahua hana no ka ninau o Hawaii nei, oia na nupepa Herald, Times a me Evening Post o Nu Ioka a me ka Boston Herald .  O ka nui a me ka lehulehu a puni ka aina, he kue wale no i ka Peresidena me ka haikaika pu aku ma na ano a pau.  Ina he oiaio ka olelo “o ka leo o ka lehulehu oia ka leo o ke Akua,” alaila eia iho ka leo o ka ehulehu [ as printed ].

            Ua ahai aku ka mokuahi Oceanic ma ka Poalua aku nei no Kapalakiko ia 6370 mau leta a me 31 62 mau nupepa, mai ka hale leta aku o Honolulu nei.

 

            Ua lilo aku ka aelike o ke kapili ana i ka halepaahao o Kohala ia Dall & Howie no ke koho he $1545.  He eha mau koho e ae maluna o ke koho mamua ae nei.

 

            He poo noonoo lua ole maoli ko ka Elele Kuhina o Hawaii, wahi a kekahi nupepa Amerika, i kona wa i hoopii ai ia Cleveland imua o ka lahui o Amerika Huipuia.

 

            A ka hora 12 awakea o keia Poaono, e kukini aku ai ka mokuahi Australia no Kapalakiko.  E lawe aku ana oia he mau kauna ohua he eha a elima paha, a me na waiwai Hawaii.

 

            Ua makaikai aku ka Elele Kuhina Amerika Hon. A. Willis i ka mokukaua Beritania “Champion” mamua o ke awakea o ka Poakahi iho nei, a ua panee ia mai no kona hanohano, he umi-kumamalima pu.

 

            Ma ka la 1 o Dekemaba nei, ua hookohuia o Mr. E. P. Aikue i luna kanawai Apana no ka Apana o Koolaupoko, ma kahi o Mr. Frank Pahia i hooliloia i hope makai nui no na apana o Koolaupoko a me Koolauloa.

 

            I ka po Poaha iho nei o keia hebedoma, i haawi ai na puukani Paniolo Albu i ka laua aha mele mua loa imua o ke anaina makoluolu maloko o ka Hale Mele hou, me ka hololea ma na ano a pau.  Ua hehihehi a paipai nui ia ka laua mau mele ana no ka maikai a me ke kani io no hoi o na kileo.  E haawi hou ana laua i aha mele no ka lau o ka manawa, i keia po Poaha aku.

 

Mokuahana ka Ohana o Claus Sprekels.

 

HOOPII KE KEIKI I KA ELEMAKULE NO KE APUKA.

 

            Ua hoomaka ia ke kuee nui maloko ponoi o ka ohana o Claus Spreckels ka moi Kopaa.  O C. A. Spreckels, i kapa ia o “Gus,” oia ke keikikane hope, ua hoopii i kona makuakane a me na kaikuaana elua, no ko lakou ohumu pu ana maloko o ka Hui Kalepa Hawaii me Mahiko, e hookele a hana apuka mai i ua C. A. Spreckels la, a me kekahi poe e ae nona na mahele o kela Hui.  Ua olelo o “Gus” he 900 mahele nona ma kela hui.  Ua hana apuka nae o Claus Spreckels ma ka moraki kumu ole ana i ka waiwai a pau o ka hui no na dala he $1,100,000.  Ua hoomahuahua wale oia i na aie e ae o ka hui, i mea e pilikia ai a lilo ka waiwai a pau o ka hui i ke kudala ia.

            Alaila, na Claus Spreckels e kuai mai, a nele ka poe e ae e like me “Gus,” nona na mahele iloko oia hui.  Nolaila, ua hoopii o Gus, e papa ia lakou i ke kudala ana i ka moraki.  He aneane eha miliona dala ka waiwai io o ua hui la, ua kulike ka waiwai o na mahele o keia poe e hoopii nei me $1,500,000.  Ina kudala ia, alaila, e poho ana kela waiwai holookoa.

            O ka loio o ka hui, oia o S. M. Shotridge, ua kapa aku oia ia Gus, he keiki aloha ole i ka makuakane me na hoahanau.  Ua hana lokomaikai mau kona makua a me na kaikuaana iaia.  He hana hoomaka’uka’u keia ia lakou, i hookaa mai ai lakou i na dala nui i ua Gus nei, aole nae lakou e maka’u ana.

 

Aohe Makemake o Hoke Smith.

 

            Wasinetona, Nov. 17.––Ua kamakamailio ia no Hoke Smith, ke Kuhina Kalaiaina o America [ as printed ] huipuia i keia wa, i ka manawa a kalivalana i waiho mua mai ai i kana kahua hoolala hana no ka ninau o Hawaii i mua o ka Aha Kuhina, ua like loa iho ia oia me ke koa akahiakahi a ike i ke kaua kipu ana.  Mai mahuka oia ina he poe kekahi i holo mua.  I keia wa, ua ae maoli mai o Hoke Smith, he makemake ia e lohe pono ia e na mea a pau, ina i kue mai o Morton, Herbert, a o kekahi mea e ae o na kuhina, ina ua hahai pu aku oia ma ia ala.  Aka ua hopohopo oia ia ka olelo aku ai wa i kekahi mea.  Aole no hoi e hiki iaiai ke olelo o kona manao nona ponoi.  A pela iho la ke alanui i hiki mai ai ke kahua hana o ka hoomaewaewa ia.

 

Ke Keakea a ka Hui o Brewer & Co.

 

            Ke hai mai nei kekahi lono mai ke kulanakauhale poo aupuni mai o Wasinetona, ua waiho aku la o lunamakaainana O’Neill o Masekuseka i ka Ahaolelo lunamakaainana hui ma Wasinetona imua o ke Kuhina nui Gresham, i ka palapala hoopii a kekahi hui kalep o Bosetona mai he mau pomaikai nui ko lakou ma na pae moku o Hawaii, i manaoio ole i ka hoihoi ia ae o ka Moiwahine, aka, i hopohopo e kahe ana ke koko ma na alanui a he luku nui ana maluna o na waiwai.  Penei ka heluhelu ia ana o kela Elele palapala:

            “Bosetona, Nov. 11.–– E oluolu e kipa aku ma o kahi la o na luna aupuni kupono a e noi aku ma ka inoa o kou poe koho he mau waiwai ko lakou ma Honolulu a ma na wahi e ae a puni ia aina, e hoouna aku i na hoonaauao ana i ko Amerika Huipuia Kuhina, e hoomalu ia mau waiwai.  Ke manaoio nei makou, aia he hookahe nui ia ana o ke koko a he luku ia ana o na waiwai.  Ua waeaolelo ia aku nei o Luna Senate Hoar no keia mau kumu. –– Charles Brewer & Co.”

 

Ka Haiolelo Hookahuli Aupui ma Ianuari 14, 1893.

 

            Ke hoolaha hou aku nei makou malalo iho, i ka haiolelo hookahuli aupuni i hai ia i ka la 14 o Ianuari e Lilioukalani iloko o ke keena Kalaunu ma Halealii, kahi hoi e akoakoa nui ana o na elele o ka Hui Kalaiaina, ka hapanui o na Hoa Ahaolelo, ka Aha Kuhina, na keikiealii, ka Lunakanawai Kiekie, ke Kokua Lunakanawai Kiekie Bickerton, ke Kiaaina o Oahu, na lede ukali o ke alo alii a me ka poe paa kahili, penei: 

            “E na Keikialli, na Alii a me ka Poeikohoia:  Ua hoolohe Au i na tausani o na leo o Ko’u mau makaainana i hiki mai imu O’u, a ua makaukau Au e haawi aku ia noi.  Ua piha ke Kumukanawai o keia wa me na kinaunau, a ka Lunakanawai Kiekie e hooia ai, no ka mea, he nui na ninau i waiho ia aku imua ona no ka hooponopono ana.  No ka nui o na hewa i manao ai Au e pono e haawi ia ona Kumukanawai hou.  Ua hoomakaukau iho Au i mea hou a maloko olaila i malama ia ai na pono o na mea a pau––he kumukanawai e lawa ai na makemake o ka lahui.  Ua makaukau Au a ua upu e kukala aku i ke Kumukanawai hou i keia la, ka manawa kupono no ia mea, a pela e lawa ai na makemake o Ko’u mau makaainana aloha.  Aka, me ka minamina nui Au e hoike aku nei ua halawai mai Au me na keakea.  E hoi aku i ko oukou mau home me ka maluhia a me ka hoohaunaele ole a e hoomau i ka nana mai Ia’u, a pela hoi Au e nana aku ai ia oukou.  E hoopaa Ia’u iloko o ko oukou aloha.  Ua kono ia Au e hoopanee i ka haawi ana aku i ke Kumukanawai no kekahi mau la kakaikahi.  He pono Ia’u ke kuka me Ko’u Aha Kuhina, a i ka wa mahope iho o ko oukou hoi ana aku i ka home malia o ike iho oukou, a e hookipa aku me ka hiipoi.  Aia maluna o oukou Ko’u aloha, a me ke kaumaha Au e hookuu aku nei ia oukou.”

 

Ko Luna Senate Davis Kue Ikaika ia Kalivalana.

 

            St. Paul (Minnesota), Nov. 21.––I keia la, ua hoike lea mai o Luna Senate C. K. Davis i kona manao e pili ana i ke kumu hana o Hawaii.  Ma kona kamakamailio ana me kekahi elele o ka nupepa Minneapolis Tribune , ua olelo oia penei:

            Ua nalo loa aohe lohe ia ko keia mana hooko o Amerika Huipuia hoolala ana ma ke ano huna loa a hiki i keia wa.  Aohe i ike ka lehulehu i na olelo hoonaauao ia Kuhina Willis, aole hoi i ike i kana mea i hana ai ma Hawaii.  Ina paha he pololei ka manao i koho ia, ua kauoha ia o Willis e komo aku e hookae iloko o na hana aupuni ma Hawaii, me ka hoihoi aku i ka Moiwahine ma ke ano hokai ma na hana o kekahi aupuni kuokoa, alaila aohe kumu hoapono no ka hana ana pela e hiki ke loaa maloko o na kanawai lahui.

            No ka mea i lono ia, na na puali koa o na moku kaua Amerika e hooko i kela hana lima ikaika e hoopau i ke Aupuni Kuikawa, ua manao ka Luna Senate, “ua lilo kela i hana kaua maoli.”  Ina e hana pela ka Peresidena me ka hoomana ole o ka Ahaolelo Lahui mamua, he pakaha wale ana kela i ka mana aupuni me ka maopopo lea.  He kokua ikaika loa o Davis i ka hoohui mai i na Paemoku o Hawaii.  O Davis kekahi lala o ke Komite Kuwaho o ka Aha Senate.

 

NA LETA

 

            [Aole o makou makemake e lawe i ke koikoi o na hala no na manao i hoopuka ia malalo o keia poo e ko makou poe mea kakau.]

 

Na Hauoli a me na Kuululu.

 

Mr. Lunahooponopono,

Aloha oe:

            E hookomo iho oe ma kekahi wahi kaawale o ko kakou Nupepa Kuokoa Puka Pule a me Puka La i keia mau wahi huaolelo:

            Ma ke kakahiaka Poaono i hala oia ka la 24 Novemaba, ua nui oa ka olioli o na lunakanawai o Wailuku nei a me kekahi poe e ae mai na kane a na wahine i ka loaa ana mai he lono oiaio iloko o na nupepa e hoihoi hou ia aua o Liliuokalani i ka noho Moi, a ua malama iho la he paina hauoli no ia lono.  Aka, ma ia la ka hauoli ana, a hiki i keia la, ua kuululu me he moa kakani la, a ke ninau nei pehea la hoi keia lohi aole hoihoi ae ia Liliuokalani.

            Ua lohe aku au i ka pane ia ana aku, @ e hoihoi hou ia oia, no ka mea, ua nui ko ouhou [ as printed ] hauoli me ke kanakau ana nona, hen iho la ka’u wahi aka.

Kekupaaoiaio.

Wailuku, Dec. 2, 1893.

 

Hauoli a Hoka iho Mahope.

J. U. Kawainui,––Aloha oe:–

            O kahi mea hou o ka Malu Ulu o Lele, ma ka la Sabati iho nei la 25 o Novemaba, 1893, ua haiolelo ae la ke kahunapule hapa Bihopa, ma ko lakou halepule ma Halealoha oia o A. Makekau, penei:  E na hoa, ua waiwai ka kakou pule hookeai ana, ua noho ae la ka Moiwahine ma ka noho moi, oiai ua hiki mai ka lono ma ka Poalima iho nei no ka olelo kukala a Kalivalana no ka hoihoi ae i ka Moiwahine Liliuokalani.  He mea kali no paha a maopopo, alaila, kukala akea ae.

            I ku mai nei ka hana o Mokolii, ike ia iho la ka neo.  E kau ana no paha i ka maka i ka lele ana ae no o ka nalo, o ka eueu ae la no ia o ka lehelehe, o ke oi like ae la no ia o na kikala i ka hauoli, o ia oi ana o Lanehoa, ina ua kahe ka @upe.  Akahi no a maopopo, ka mea no ka ia o lakou i kue nui ai ia Rev. A. Pali, i lilo no o ua o A. Makekau hookahuna me ka muumuu ula palani me ka omole palani e ku ana ma ke alo, kalokalo ae i na aumakua, he keiki no la hoi na Kaihumua ke kaeaea nana i hookomo ia Kipikipi moku i ke puhi, o ka lehelehe nae e pula ana i ka makani.  O Makekau piliaiuku me ia wahine aloha aina, he puolo nui, he pu poha a ka pake, i paa ae me ka manao ina e loheia mai ua noho ae ka Moiwahine ma ka noho Moi e like me ka Makekau makua i wanana mua ai, o ke kani no ia o na pu hauoli.

            He mea kali no hoi paha a maopopo hana.  Pau ole no hoi kuhihewa––a oia mea hou no hoi mai na Waieha mai, i ka hiki ana o ka lono ma ka po Poalima la 23 o Nov. i Wailuku, ua holoholoia me ka hauoli nui e na lunakanawai a elua, no ka piha hauoli i ka hoi ae o ka Moiwahine, aole i moe ia a ao ka po.

D. K.

 

Na Anoai o ke Kahua Ma’i Lepera.

Mr. Lunahooponopono;

Aloha oe:

            Me oe mau au i na wa a pau, me na anoai maemae, oiaio o ka kahua ma’i lepera nei.

            Ma ka la 20 o Novemaba, ua hiki kino mai la ka mea i mahalo ia ka lunakanawai D. Kalauokalani ma ka Halemai o Dr. Goto, me ka maemae o ka nanaina olu waipahe.  A hoolauna ia mai la i kahi o na keiki a kauka Goto, oia no o Thos. K. Nathaniela, ma ke ano rula keonimana, ua hui me ka oluolu a nana i hoikeike ina home o na opio e noho nei, ua hoomaikeike ia ma ka hale auau, malaila makou i akoakoa aku ai, me ka manao hauoli, a o kou mea kakau kekahi ma ia wahi.

            Ua puana mai la oia i na huaolelo wainohea imua o makou, a ua apo ia aku na olelo ana me ka nani.  Oia mau huaolelo ana me ka noeau ke malama nei makou ia olelo, a mahope iho, ua ike ina keiki i ko lakou mau pauku kino, oia lakou e komo ana iloko o ke kapuwai, mahalo piha ka makua lunakanawai.  Ma ia ike pono ana ia makou, ua nui kona mahalo ia Dr. Goto, alaila lilo iho la oia i hoike oiaio ma ka aoao o ke kauka, mahalo nui.

            Ma ka la 28, oia ka la kuokoa o Hawaii, ua kukulu ae o Mr. Kanui, kekahi keiki lalawai o ke Panalaau nei, he paina luau, no kona kakela hou e ku nei ma Kalawao, malaila ae na hoa a me na keiki a Dr. Goto a me ke kauka pu no malaila.  Malaila pu ae kekahi wahi keiki hana lealea o Palea kona inoa a ua hoolele ia mai ko kapuahi, nui kela.  Ua lilo ae nei o Thos. K. Nathaniel i luna leta no Kalawao nei, oiai ua apono ia mai e R. W. Meyer, ua pani oia ia William Clark.

J. D. K. Nalehuaoahina.

 

[Hoolaha Hou.]

            I ka wa e nakulu ai oloko o ka opu me ka eha, a hele moku ka lepo, alaila, e hoao i ka Chamberlain’s Colic, Cholera a me Diarroea Remedy laau lapaau a e oi aku ana kou mahalo ke ike oe i kona hop@na.  He oluolu, palekana a puhili ole.  He oluolu, palekana a puhili ole, He 25 a me 50 keneta o ka omole, a e kuai ia no ma na halekuai lapaau a pau.  Benson Smith & Co ., na Agena ma ko Hawaii Pae Aina.  tf.

 

            “O ka oi ma ke ao holookoa.”  Oia ka W. E. Woodring o Bordly, Kenetuke , e hookaulana nei no ka Chamberlain’s Cough Remedy (Lauua Kunu).  Ke kamailio nei oia ma kona ike ponoi iho i ka inu ana, oiai o kona a me ko kona ohana ola ana mai nei no ia mai ka loaa ana i ke kunu koikoi loa a me ke anu, a ua hooholo oia o keia laau lapaau ka oi ma ka honua nei.  E kuai ia no ma na Halekuai Laau Lapaau a pau.  O Benson, Smith & Co ., na Agena ma ko Hawaii Pae Aina.                                              tf

 

Hoolaha Hou.

Hoolaha Hou Moraki.

Mamuli o kekahi mana, kuai i hoike ia maloko o kekahi palapala moraki i hana ia mawaena o DAVID LOKANA, o Molokai, o ka aoao mua, a me James B. Car@, o Honolulu, o ka aoao elua, ma ka la 1 o Okatoba, 18@, i kakau kope ia ma ka @ke @ aoao @, a mamuli o ka uhai ia ana o na kumu aelike o keia moraki, oia hoi ka hookaa ole ia ana o ka ukup@, polaila, ke hoolaha ia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o na moraki nei, e hooko ana oia ia mana kuai.

            A ke hoolaha hou ia aku nei, aia mahope aku o na pule ekolu mai keia la aku, alaila, e hoolaha ia aku na aina i hoike ia ma ia moraki no ke kudala ana ma ke keena kudala o Jos. F. Morgan, ma Honolulu, ma ka la 4 o IANUARI, 1894, hora 11 o ia la.

            Aia ma kahi o W. @. Kakela na olelo hoakaka no keia mea.

            Hanaia i keia la 7 o Dekemaba, 18@

W. R. CASTLE.

Hope o ka mea moraki mai.

            Penei ma alua i moraka la ma Molokai:

            1––Sila Nui 79@2 ia Liipale, 3 eka, emi iki, ma Kapualei.

            2––Sila Nui @@@@ ia Hihia, 3 eka, emi iki, ma Kapualei.

            3––Sila Nui 68@3 ia Kanoho, 3 eka, ma Kapualei.

            4––Sila Nui @977 ia Kukaekupaoa, 3 eka, ma Kapualei.

            5––Sila Nui 706@ ia Makapo, 3 eka, emi iki, ma Kapualei.

            6––Sila Nui 7070 ia Hapuku, 3 eka, emi iki, ma Kapualei.

            7––Sila Nui 3779 ia Kainiki, 3 eka a me @ a oi, ma Wawaia.

            8––@ apana aina ko, he 3 eka, ma Kawela.

            9––1/4 o ka Ahupuaa nui o Manawai me kona mau loko kai lawaia, a pela aku.

            10––Sila Nui 6173 ia Napahi, 13/@ eka, ma Kaeawanui.

            11––Sila Nui 328@ ia Kekowai, @ eka a oi, ma Keawanui.

 

Hoolaha Hooko o ka Moraki a me ke Kuai.

I KULIKE ai me na hooko ana o kekahi moraki i hana ia e KEPA KANEHAKU a me J. KANEHAKU, kana kane, a me K. PAI a me PUA PAI, kana wahine, i kakauia me Aperila 11, 1890, ia a no ka pono o C. Afong, hoopaaia ma ke Keena Kakau Kope o ke Aupuni, Oahu, Buke 126 a me na aoao 62, 63 a me 64, ke hoolaha ia aku nei ka lohe ke makemake nei ka mea e paa nei i ka moraki e hooko aku no ka uhaki ia o ka aelike, oia ka hookaa ole ia o ke kumupaa a me ka ukupanee i ka wa e hookaa ai.

            Ke hoolaha hou ia aku nei, mahope iho o ekolu mau hebedoma mai ka la aku o keia hoolaha ana, alaila e hoolaha ia aku no ka waiwai i paa ma ua moraki la no ke kuai kudala akea ma ka hale kudala o Jas. F. Morgan, Honolulu, ke aiki aku i ka POALUA, la 2 o Ianuari, 1894, ma ka hora 12 awakea o ia la.

            No na mea i koe, e ninau ia

S. M. DAMON,

Hope o C. Afong.

 

Hanaia Oct. 26, 1893, Honolulu.

            O ka waiwai i paa maloko o ua moraki la, oia kela apana aina e waiho la ma Kawaihae, Kohala Hema, oia ka aina i kuhikuhi ia maloko o ka Palapala Sila Nui Helu 5233, Kuleana Hoona Aina 4094 ia Kepaimaka.

2471 4

 

Hoolaha Hooko Moraki.

MAMULI o kekahi mana kuai i hoike ia maloko o kekahi palapala moraki i haua ia mawaena o T. N. SIMEONA a me KAMAKANI kana wahine mare, no Kailua, N. Kona, Hawaii, o ka aoao mua, a me J. Kaelemakule, Puuku o na Ekalesia Hui o Kailua me Helani, no ka aoao elua, ma ka la 19 o Dekemaba, 1889, a i kope ia ma ka Buke 123 ma na aoa 77, 78 a me 79, a mamuli o ka uhalia ana o na kumu aelike e kela moraki, oia hoi, ka hookaa ole ia o ka uku panee a me ke kumupaa.  Nolaila, ke hoolahaia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei, e hooko ana oia ia mana kuai.

            A ke hoolaha hou ia aku nai, aia mahope aku o na pule ekolu mai keia la aku, alaila, e hoolahaia aku na aina i hoikeia ma ia Moraki no ke kudala ana ma ke alo iho o ka hale kuai o J. Kaelemakule, ma Kauila, N. Kona, Hawaii, ke hiki aku i ka POAHA, Dekemaba 28, 1893, hora 12 awakea oia la.

            No na mea i koe, e ninau ia J. K. Nahale, Loio no ka Moraki.

            Hanaia i keia la 27 o Novemaba, 1983.

J. KAELEMAKULE,

Puuku, Mea e paa nei i ka Moraki Penei na aina i moraki ia:

1st––O kela mau apana aina elua i ike ia ma ka Palapala Sila Nui Helu 7820, Kuleana Helu 7630, he 1 eke 285 anana i hookoia ia Kawaha a me ka hale laau pu maluna iho a i hoolilo ia i ka mea moraki aku ma ka palapala kuai i hana ia ma ka la 15 o Ianuari, 1887, a kope ia ma ka buke 105, ma na aoao 85 a me 86, e waiho la ma Hianaloli, N. Kona, Hawaii.

2nd––O kela mau apana aina elua elua i ike ia ma ka Palapala Sila Nui Helu 4263, Kuleana Helu 8221 i hookoia ia Ikeole, ka makuakane hoi o ka mea moraki aku he 1 726 1000 eka e waiho la ma Puapuaa, N. Kona, Hawaii.                                           2470-3

 

Hoolaha Hooko o ka Moraki a me ke Kuai.

KE HOOLAHAIA aku nei ka lohe i na mea a pau, i kulike ai me ka mana kuai maloko o kekahi moraki i hana ia i Iulai 19, A. D. 1887, e LUKIA (k) a me GEORGE MEHEWAOLE o Honolulu, Mokupuni o Oahu, ia Robert McKibbing o Honolulu no, hoopaa ia ma ke Keena Kakau Kope Buke 109 a me na aoao 78, 79 a me 80, ke makemake nei o Robert McKibbin ka mea e paa nei i ka moraki e hooko aku no ka uhakiia o ka aelike, oia ka hookaa ole ia o ke kumupaa a me ka ukupanee i ka wa e hookaa ai.

            Nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka lohe, o kela mau aina, na pono hoaaina a me na pono pilikana maloko o ua moraki ia e kuai ia aku no me ke kudala akea ma ka hale kudala o James F. Morgan ma alanui Moiwahine, Honolulu, i ka POAKOLU, la 27 o Dekemaba, A. D. 1893, ma ka hora 12 awakea o ia la.

            E ia waiwai i paa maloko o ua moraki la;

            1––O kela apana aina e waiho la ma Laukalo ma Honolulu a nona ka ili he 70 hapa 100 o ka eka o oia hoi ka aina i kuhikuhi ia iloko o ka Palapala Sila Nui Helu 7095 Kuleana Hoona Aina Helu 1149 ia Kahili no Kapulani ke kaikunane o Lukia a makuakane hoahanau o ua George Mehewaole la.

            1––O kela mau apana aina e waiho la ma Honolulu, nona ka ili he 1428 mau anana kuea, a oia na apana 1, 2 a me 4 i kuhikuhi ia iloko o ka Palapala Sila Nui Helu 1982 Kuleana Hoona Aina Helu 1285, a oia mau aina kai hoolilo ia aku i ua Lukia nei malalo o ka inoa o Lukia Keawe e H. T. Reynolds ma ka palapala i kakauia i ka la 5 o Iulai, 1887, a i kope ia ma ka Buke 108 a ma na aoao 176-7.

ROBERT McKIBBIN,

Mea e paa nei i ka Moraki,

            Kuike ke dala.  Na uku hana palapala i ka mea e lilo ai.  No na mea i koe, e ninau ia J. M. Monsarrat , Loio o ka mea e paa nei i ka moraki.

            Kakauia ma Honolulu, Dekemaba 2, 1893.

2470-4

 

HOOLAHA

I ka Poe Hele i ke Kiowai o Waiakeakua, Manoa.

O NA POE a pau e makemake ana e hele i ke Kiowai o Waiakeakua, ma Manoa, ke hoolahaia aku nei e pono e loaa mua ia lakou ka ae ia mai ka mea nona ka inoa malao iho nei, a o na mea a pau e komo hewa ana ma ia wahi me ka ae ole ia e hoopiiia no ma ke Kanawai.

JAMES H. BOYD,

            Ma ke Keena Aina, Hale Aha Hookolokolo,

            Honolulu, Iune 17, 1893.                                                        2447-tf

 

 

I ka Poe a pau a Nana mai ana.

O ka mana i haawila ai ia J. Finao e lawelawe no’u ma ke ano Hope, ke hoopau ia aku nei.

wm. chas. elia .

Nov. 27, 1893                                                                                     2170-2

 

$10      Makana           $10

E loaa no na dala makana maluna ae i ka mea nana e hoihoi mai ana ma kuu lima (G. C. Akina ) i ka lio ahinahina kane i kuni ia i ka hao iki hookahi uha, a o ka hao ano e ma kekahi uha.

G. C. Akina

2459-4

Niulii, North Kohala, Hawaii.

 

Hoolaha Humau.

 

Hale Humuhumu Lole Wahine

––– o –––

YUE TAI!

Helu 95 a me 439  :  Alanui Nuuanu

pili i ka hale inu rama bee hive.

 

eia he ahua o na lole wahine i paa i ka humu ia e waiho nei ma ko’u Hale Humuhumu, e like me na holoku, muumuu, palekoki, pale uluna, lole wawae a me na muumuu moe-po.  Ke makemake nei au e kuai hoemi loa aku i kela mau waiwai mai

Dekemaba 1, 1883 aku

A e hoomau ia aku ka hoopoho ana no hookahi malama wale no.  Nolaila, he kuai makepono loa ana keia !  Mai hoohala i ka wa maikai !!  Hele mai a pau loa e kuai, i ike ku-maka i ka nani o Aipo, he ole ka lohe pepeiao ia hai !!!  Huro !!!!

YUE TAI.

2470-3

 

Ua Nalowale.

            Ua nalowale aku kekahi lio eleele huelo loihi mai ka hale noho aku o Dr. Hyde’s ma ke alanui Beritania, i ka la 2 o Augaate nei.  Ina o ka mea a mau mea paha e hoihoi ae ana ma ka lima o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, e loaa no iaia ka uku makana.

2452@f                                                           WALTER C. WEEDON.

 

Hale Hana Kopa o Honolulu.

 

            Ua paa aenei ka Hale Hana Sopa Mahu Hou o ka poe no lakou na inoa malalo iho a na makaukau lakou o hoolawa aka i ka poe piepiele i na

Kopa Maikai Loa Maoli

I hookomo ia iloko o na Pahu 100 paona mai ke 42 a 56 auka Kopa pakahi.

Ke hooia nei makou i ka oi o la MAIKAI o ka makou KOPA mamua o na Kopa o waho mai.

 

            Ua kuni ia mawaho o ko makou mau Paha me ka hoailona “HONOLULU SOAP CO.” a e

Kuai ia e na Halekaui Liilii a Pau.

HUI HANA KOPA O HONOLULU

M. W. McChesney & Sons,

Na Egena.

2396

 

PAPA !  PAPA !

aia ma kahi o

Lewers & Cooke

(lui ma)

 

Ma ke kahua hema o Alanui Papu me Moi.

 

e loaa no na

PAPA NOUAIKI

O kela a me keia ano.

Na Pani Puka, na Puka Aniani,

            na Olepelepe, na Pou, na O’a,

                        na Papa Hele, na Papu Ku,

                                    me na Papa Moe he nui loa.

NV [ as printed ] PILI HALE O NA ANO A PAU

A me na

WAI HOOHINUHINU NANI

O na ano a pau loa.

 

Na Balaki o na Ano he Nui Wale

            Ke hai ia aku nei oukou e na makamaka a pau, ua makaukau keia mau makamaka o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana no ka

Uku Haahaa Loa,

E like me ka mea @ holo ana mawaena o Laua a me ka Mea Kuai.

Hele Mai e Wae no OUkou iho.

2396-q

 

EGAN ME GUNN.

ALANUI PAPU.                                                                    HONOLULU.

E HOOMAKA ANA KE KUAI NUI HOOPAKIKA

MAI KA POAKHI [ as printed ] AKU IJUE 26, 1893.

            Na KALAKOA maikai loa no ka 20 iwilei $1.00.  Na KEOKEO nahenahe he 50 a 75 keneta o ka apa.  KUKAENALO, @ iwilei no ka $1.00.  KUKAENALO 15 iwilei no ka $1.00.  HULUHULU nahenahe ma ka 10 a 12½ keneta o ka iwilei.

            Na LIHILIHI Pule Puka Aniani he $1.25, $1.50 a $3.00 o ka paa hookahi.

            Na KAKINI wahine eleele paa ma ka 25 keneta o ka paa hookahi.

            Na KAKINI kamalii eleele paa ma ka 25 keneta o ka paa.

            Na PALEMAI kane ma ka 25 keneta pakahi.

            Na KAMAA paa maikai ma ka $2.50 a $3.00 o ka paa.

            Na PALULU KEOKEO maikai ma ke 75 a 100 keneta pakahi.

@447-tf

 

Hoolaha Humau.

 

KA AYER SASEPARILA

Oia ka LAAU oi loa o ka maikai no na mai i hookumu ia mai ke koko ino mai.  Ua oi loa ae hoi, no ka mea, o kona kahua i hookumuia ai o ka

Honodorusa Saseparila Oiaio.

 

            No ka mea, o ka LAU NAHELEHELE a me na mea a pau i maa i ka hoohuihui ia, oia na laau oi loa o ka maikai, a no ka mea hoi au ike ia ka waiwai io ma ka lapaau ana i na MA’I o ke KOKO––ua oi ka

Ayer Saseparila

ma na mea a pau e hooikaika a e kukulu hou ai i ke kino i hoonawaliwali ia o ka ma’i a me ka eha.

            Ua hoonoonoo ia ka ai, ua hoopauia ka ma’i o ka waihona hoowali ai, ua hooikaika ia ke Ake a me ka Pua Hoowali ai, a hoohana maikai ia na lala a pau o ke kino.  Ua hookuke ia mai ke kino ae, ka laau make o ka ALAALA, ua hooia ia na EHA, na PUHA, na RUMATIKA, na MAIHEHE, na HUEHUE a me na ma’i ma ke poo kahe wale o ka hupe, a ma na wahi a pau ke hooia mai nei na Kauka alakai ka maikai o keia laau.

            Ke hoola nei ia hai, a e hoola no hoi ia oe.

            No ke KUNU a me ke ANU o ka

Ayer Cherry Pectoral

ka laau lapaau alakai o na ohana.

            No ka NALULU, ka LEPOPAA ka LENA a me kekahi mau mea inoino e ae o ka opu, e lawe i ka

 

AYER HUAALE CATHARTIC

E makemakenui ia nei e ko ke ao puni.

Hoomakaukauia e Kauka J. C. Ayer & Co., Lowell Masekuseta.

 

HOLLISTER & CO.

Na Agena ma ka Paeaina Hawaii.

@3

 

KAKELA

me

KUKE

 

KA – HALEKUAI – NUI

–––– o na ––––

WAIWAI LIKE OLE

 

na mea

HANA KAMANA A PAU

Na lako pili hao kukulu hale,

            Na kepa,

                        Na lei ilio,

                                    Na kaulahao ilio.

                                                Na Pahi,

                                                            Na Upa,

                                                                        Na kope hulu,

                                                                                    Na Pulupulu.

 

PALAU LIO

                                                                                    Na mea mahiai,

                                                                                                Na au koi,

                                                                                    Na kua bipi,

                                                                        Na lei bipi,

                                                            Na kaulahao bipi,

                                                Na uwea pa,

                                    Na kaa paiaia

                        Na mea piuia,

Na ipuhao.

 

Makau me Aho Lawaia

Na Iliwai,

            Na kaula,

                        Na hulu Pena,

                                    Na puiumi,

                                                Na pena, me ka aila,

                                                            Na kopa,

                                                                        Na aila mahu@

                                                                                    Na pakeke,

            Na pakeke hao,

                        Na kapu hao,

                                    Na pauda,

                                                Na kukaepele,

                                                            Na uwiki, a me

                                                                        Na ipukukui.

Mikini Humuhumu Kaulana

Wilcox, & Gibbs Hookahi Lopi.

ka Remington, Elua Lopi.

            A me na ukaea @o @ai loa o keia ano a me kela ano.

Kakela me Kuke

2@96- q