Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 49, 9 December 1893 — KE KULANA O HAWAII. Palauli na MaKa o Gresham ia Stevens. He pane i ka Palapala Kukala a ke Kuhina Nui o Amerika. [ARTICLE]

KE KULANA O HAWAII.

Palauli na MaKa o Gresham ia Stevens.

He pane i ka Palapala Kukala a ke Kuhina Nui o Amerika.

HK KANAUMA ICOKA MAIIOPK 1110 O KA lUOI.O ANA O KK Al Pl'>*I AUI 11001.E1.K IA MAI NA KOA MANI'WA-IWAKAUA KUMAMAHA HOKA MAIIOI'K () KA I,KIiK ANA M VI o NA KOA MANI'WA —K A WA I NOHO HAKU AI KK AI IM NI KI'IKAWA MAU'NA O KK KAHI'A, AKAIII NO A IKK IA AKl'. Autfusta, Maine, Nov. 12. Ua pane mai o Mr. Stovciis (Kivini) i ka ke Kuhina nui Gresham palapala kukala, penei: Mamuli o na lono maopopo mai \Va.sinetona mai, e hooko koke la ana kekahi karaima ano hoopuiwa ma kainoa, malalo hoi o ka mana o Amei ika Huipuia. Hookahi ano no o keia karaima me ko na Kmepera ma Kuropa ka pakaha ana i ke oia oka lahui ame ka hoomaemao aupuni ma l'olani a mo Hunegari ma na makahiki i hala. Ua like no hoi me ko Lui Napoliona hoopilipu ana i ka IHpuhalika hou ma Homa, ona pono a pau i hoonlu ia ma Hawaii iloko o na inakahiki he kanuhiku i hala e. ko Amenka pono haipule, ka Ameiika inau haua inanawalea, ka Amei'ika mau kula hoonaauao a me ko Amerika aloha aina, ua pau i ka houluulu ia a pau iloko o ke Aupuni Kuikawa a ke ku nei īakou e kokua iaia. He aupuni e hookele ia ana me ka hoopouo a me ka noeau, a he oi ao kona maikai i ko na aupuni a pau ma Hawaii mamua akn. Aohe i akaka iaia ka niana nana i hoohuli i ke Kuhina Gresham e lilo i hooikaika ma ka hoao ana e hana i keia ofeui koikoi e kue ana i ko Amerika noho kuonoono ana, kona hoopono a me kona kauawai. Ua kaulana kona inaina maka welawela īa Peresitlena Harisona laua me ke kuhina nui kaulaua o na aina e i pau i hala aku i kona luileiua ma lanuari. Oia no ke kuniu o kona haalele ana a mo kumakaia aua i ka aoao kalaiaina nui i komo pu ai oia maloko o ka pnunaue ana i ua hanohano. Oia ka mea nana i alakai iaia i kona kulana e noho nei ho enemi i kona poe hoahana kahiko a me ka lakou mau hana. Aohe i nui ko'u kaumaha no kona imihala i ko'u lawelawe oihana kuhina ana» koe wale no ka pehi ana aku i kana mau 01010 wahahee a me ka lokoino i ka puaii o kela [>oo hoa hanohano o na kane a me na wahine i kupaa ma ka aoao o ka noho aua kuon<x>no Amerika me ka lokahi a me ka naue ole. 0 ka'u mau olelo mamua ma Kapalakiko i lune 1 a me na olelo i mua o na kupa o Auguseta ma lune he mau pane kela e paleana i ka hapauui o na olelo hoopii hilahila ole i ko'u lawelawe oihaua ana i kuu wa e noho hopohopo loa anaa me ke akenui e hookauwa me ka pololei no ka'u aiua ame < ka aoao o ke aloha kanaka. Aole paha he mea e ae i oi aku ke auo e maopopo ai ke ]

kolohe o ko ke Kuhina le'"

kaua ana mai ia'u mamu<% o kana mea i olelo ai no ke!a hale kahi ana kanaka o ka Bo.«etona i noho ai no na la pokole a h?ki i ka wa e !oaa ai ona mau wahi kopono. Mahope iho o kuu noi ana aku ia kapena Wiltse e boc»le!e mai i kona jx)ekanaka iuka neii mea e hoopakele ia ai na o!a a me na waiwai o na Anienka, ua hoakaka mai kela ame kona mau aliiinoku ia'u he poao e loaa pu i wahi e hoomoe ia ai no na kanaka i ka po. No kuu maopopo ole ma ia mea, ua kuhihewa au ua hoo!a--koia la na koa manuwa me na halelole e malu ai ina manawa e ulumaiainapilikia maukao ka aina. oko u palapala koke aku no ia me ka hoouna pu i elele e imi a loaa kekahi hale nui i manao ia e lawa, aka. o ke kanaka maiama i kela hale he mau inile aku kona kaawale.

Akahi 110 au a ike i kela ahiahi he hale nui kekahi o Ariona hale i ka wa a'u i hoo una aku au i ka elele i ka mea i manao ia he agena no kela haie oia hoi he auee aiii oia. i'ane oluoiu mai nae kola mea i inanao ia he agena me ka olelo ua pau kona noho ana, aua hui mai i ka inoa o ka agena. Noiaiia hoouna hou ia he eleie. o ke kolu ia a ua ioaa.

No ka loihi o ka manawa i pau. nolaila na pau ekolu hora o ke ku maluhiiuhi ana ma ke aianui mamuao ka loa.i ana o kahi e moe ai.

Ua maikai no ke hookipa ia lakou a pau nia ka hale elele kuhina ame na keenu kanikela, o ka haki loa ka hewa. He nni no ka poe i hookipa ia tna kela ui.iu w.ihi. Iv k »:i--wale ioa mai ka llalealii a ine ka hale aupuni. Oka hookipa ia ana o na kua <» B.)setoua ma Ai'iona llali.e ira like uoia me ko ko Kuhina <ire-il;ara kaawale ioa mai kela hana mai, pela no ke kaawale o ko ke Ko»iite Malama Maluhia a me ka poe kokua 1 ke Aupuni Kuikawa.

Ke hookumu nei o Kuhina <iresham i ka inanao na ka poe kokua i ka hoohuiaina i hana i ka hookahuii aupuni, a o ke Aupuni Kuikawa, ua ku wale 110 ia maluna o ka pepa. aohe ona kaluia paa nuioli i ka manawa a ke Kuhina Amerika i ike aku ai.

Na Liliuokalani ponoi i hookumu i ka hookahuli aupuni, ina kona hoao ana e paopao i ko kumukanawai ma na r»no liana o hookahuli waie oi. Mai ka auina la Poaono mai, lanuari 14. aohe aupuni ma Ilonolulu koe wale no ke kulana lokahi a me ka pihoihoi ole o na makaaiuana i akoakoa maloko o kekahi halawai nuikaainaua nui ma lanuai i IG, a hoohana aku hoi i ko lakou mau hoao ana e loaa ka malama kanawai a nie ka maluhia ma ke knkulu ana i ke Aupuui Kuikawa ma ka la 17, a i ike koke ia mai ke Aupnni Kuikawa e na Klele aupuni o ko na aina e a pau i kamaaina pono i na kumu ikuknlu ia ai. He kanalima mau hora mahope iho o ko Lilinokalani a me kana mau punahele hoohiolo ana i kona nohoalii ma ka hana kipi puhili wale, hoolele ia na kanaka o ka Bosetona iuka o ka aina.

Ma na hora pilihua mamua iho o kona haiiio ana a mahope aku no.hoi, ua hamania ka paka. o ka Hale Eieie Kuhina Araerika no ke komo like ana mai o kona poe eieie a me na eleie o ke Aupuni Kuikawa. Ua pane mau aku au i na ninau kupono a pan, aole e hiki i na koa moku AmeriSva ke kokua i. keia a me keia aoao, aka e ike ia aku ana ke aupuni i ikeia ke ku maoii ma ka mana. I kuu wa i ike aku ai, aneane pau na honi ahiahi o ka la 17, ua lilo hoiookoa o ke Aupnni Kuikawa ka haku o ke kahua a ua ianakiia piha malnna o ke kuianakauhaie a me na waihona Aupuni, a o ka haie oihana hoomaiu na hoopuni ia a ua kaa malalo o ka umii ana o ke Aupuni Kuikawa. He wahi hale uuku keia a ! malaila i pee ai ka Ilamuku. ka ipo a ka Moiwahine i haule, oia a me kona poe hoa i piha i ka hopohopo a me ka nawaiiwali, a he mau hom uuku waie np koe a haawi pio mai ia iakou no ka pilikia i ka poioīi. Ua maopopo i ke aupum Kuikawa kona ikaika e hoopio koke aku ai i keia haie o na makai, aka f aole nae lakon i makemake e lawe i ke oia o kekahi mea maloko. Ua manao īa naee aho ke ae ia lakou e haawi pio wale mai īa lakou iho. Ina ua mauao ka poe kokua mahope o ka Moiwahine e kae

uiai i k.i hoolala aiu a ke Aupuni hou. hookahi wale dq manawa e hiki ai. oki ma ka ia £abati ianuan 15 a nie ka P*> akahi. la 16. c»iai aa uiakaainan.i e akoakoaana ma ko iakou halawai makaainana uai e vrae ana i na koniiie Maiama Maliihia. a e hoomaka«kati ana e kukulu i aopuni. i like ka nalonalo o!e o ka iakou hana e like rae na halawai akea ma kekahi kalanakauhale \merika. Aole loa lakou iae e hopu a e keakea paha i na makaainana e eueu aua.

Hoolalelale lokahi ana kela a he hiki ole hoi ke pale ia. oia poe kanaka mua no me ka heluna mahuahua ioa e komo mau mai aoa ka poe nana i kaili ae i ka mana lima ikaika Kalakaua i ka makahikl 1837, a i kui palu i ke kipi a Wilikoki ma ka ISS9. Ua akoakoa lakou ma ka Hale Paikau ma Manamana me na pu raife!a ma na lima, a i hoomahuahua ia mai me na pu rai« fela hou aku i lawe īa ma ke akea nialuna o kekahi kaa, mai kekahi hale kuai pu mai e ekolu wale no kanaka e malama ana. oke aupnni wale no e ku ana ia wa, a he ikaika jioi koua e noho mana ai ma ia mau pilikia, oia no ke Aupuni Kuikawa. lua e hoole ana kekahi meaika oiaio o keia* olelo, aohe ona kumu e ae no ia hoole ana, koe wale no na olelo hoohiki wahahee, na mea hiki ke loaa ma na haneri oia mau olelo hoohiki ma na alanui o iionolulu ma ka §2 ke kumukuai pakahi o lakou.

Ua hoao ia e hoahewa mai i kuu ike ana i ke Aupuni Kuikawa ma ka hoopaapaa ana ma ka hora hea la o ka wati kuu 'iaawi ana i ka palapala ike aku i ke aupuni hou.

Aole ia he kumu ano nni, no ka inea ua hele a lilo i mea ole na kue i ke knknlu ia ana o ke aupuni hou he elua la mamua iho. !

No na hora he 24 mamua iho o kuu ike ana aku hookahi wale īio aupuni Hawaii e noho mana maoli aua. oia uo ke Komite Malama Maluhia a uie ke Aupuni Kuikawa. He mau la mamuaiho ka heleana oke Aupuni Moi a helelei loa aohe wahi mana iki i koe. Pela no hoi ua imihala paewaewa a pau ia Kapena Wiltse a me a'u i opa pu iaaia helelei e like mo ka laumakani ea lahilahi, ao ke karaima hoi o ka hoao ana e kuipalu i ka poe kokua ike Aupuni Kuikawa, e lilo ana i mea moakaka lea e hilahila ai o Amerika.